Курланд Майкл : другие произведения.

Мой Шэрлак Холмс: нерассказанные гісторыі вялікага дэтэктыва

Самиздат: [Регистрация] [Найти] [Рейтинги] [Обсуждения] [Новинки] [Обзоры] [Помощь|Техвопросы]
Ссылки:
 Ваша оценка:
  
  
  Змест
  
  Тытульны ліст
  
  Апавяшчэнне аб аѓтарскіх правах
  
  Змест
  
  Увядзенне
  
  Выпадак з безграшовы шевалье
  
  Лялечнік з Маригото Уок
  
  Авантура забытага Парасоніка
  
  Клічце мяне Уиггинс
  
  Выдатная гульня Майкрофта
  
  Ведзьма з Грынвіча
  
  ПРАЛОГ
  
  КІРАђНІК 1 . ЧОРНАЯ СМЕРЦЬ
  
  КІРАђНІК 2 . ПУСТЫ ТРУНУ
  
  КІРАђНІК 3 . БАЛОТНЫ ГАРАДОК
  
  КІРАђНІК 4 . МЕСЬЕ ВІКТАР
  
  КІРАђНІК 5 . ФЕЕРВЕРК
  
  КІРАђНІК 6 . ЧУМА НАД ЛОНДАНАМ
  
  КІРАђНІК 7 . ЖАХ У ЛОНДАНСКІМ ТУМАНЕ
  
  ЭПІЛОГ
  
  Шмат гадоѓ таму і ѓ Іншым месцы
  
  Місіс Хадсон Аддаецца ђспамінам
  
  Кабарэ з Забойцамі
  
  Эцюд у аранжавых танах
  
  Загадка маладога пратэстоѓца
  
  Прыгода ѓ нябесных снягах
  
  А астатнія ...
  
  Таксама Майклам Курландом
  
  Пра аѓтараѓ
  
  Заѓвагі
  
  Старонка аѓтарскіх правоѓ
  
  
  
  
  OceanofPDF.com
  
  Аѓтар і выдавец падалі вам гэтую электронную кнігу толькі для асабістага выкарыстання. Вы не маеце права якім-небудзь чынам рабіць гэтую электронную кнігу агульнадаступнай. Парушэнне аѓтарскіх правоѓ супярэчыць закону. Калі вы лічыце, што копія гэтай электроннай кнігі, якую вы чытаеце, парушае аѓтарскія правы аѓтара, калі ласка, паведаміце выдаѓцу па адрасе: us.macmillanusa.com/piracy.
  
  OceanofPDF.com
  
  Змест
  
  
  
  Тытульны ліст
  Апавяшчэнне аб аѓтарскіх правах
  Увядзенне
  
  Выпадак з безграшовы шевалье
  Лялечнік з Маригото Уок
  Авантура забытага Парасоніка
  Клічце мяне Уиггинс
  Выдатная гульня Майкрофта
  Ведзьма з Грынвіча
  
  ПРАЛОГ
  КІРАђНІК 1 - ЧОРНАЯ СМЕРЦЬ
  КІРАђНІК 2 - ПУСТЫ ТРУНУ
  КІРАђНІК 3 - БАЛОТНЫ ГАРАДОК
  КІРАђНІК 4 - МЕСЬЕ ВІКТАР
  КІРАђНІК 5 - ФЕЕРВЕРК
  КІРАђНІК 6 - ЧУМА НАД ЛОНДАНАМ
  КІРАђНІК 7 - ЖАХ У ЛОНДАНСКІМ ТУМАНЕ
  ЭПІЛОГ
  
  Шмат гадоѓ таму і ѓ Іншым месцы
  Місіс Хадсон Аддаецца ђспамінам
  Кабарэ з Забойцамі
  Эцюд у аранжавых танах
  Загадка маладога пратэстоѓца
  Прыгода ѓ нябесных снягах
  А астатнія ...
  
  Таксама Майклам Курландом
  Пра аѓтараѓ
  Заѓвагі
  Старонка аѓтарскіх правоѓ
  
  OceanofPDF.com
  
  Увядзенне
  
  
  
  
  
  О, вогненная муза, якая ѓзьнеслася б на самыя яркія нябёсы вынаходкі; каралеѓства для сцэны, прынцы, каб дзейнічаць, і манархі, каб сузіраць смажання клімат: расліны жывуць сцэну! Тады - ну, тады вы б чыталі Шэкспіра замест Шэрлака Холмса. Генрых V, або Хэнк Чынквэ, як нам падабаецца называць яго, калі быць дакладным. Што агульнага ѓ Уільяма Шэкспіра і Артура Конан Дойля? Яны абодва, па-сапраѓднаму не імкнучыся, стварылі выдуманых персанажаѓ, якія дасягнулі літаратурнага эквіваленту неѓміручасці.
  
  Без асаблівых намаганняѓ? Так, я думаю, гэта дакладна як для Шэкспіра, так і для Конан Дойля. Не тое каб яны не рабілі ѓсё магчымае, каб ствараць выдатныя гісторыі для сваёй публікі, але ні адзін з іх не меркаваѓ, што яго творы перажывуць яго на стагоддзі. Паглядзіце, як Шэкспір назваѓ некаторыя з сваіх п'ес: Камедыя памылак - гэй, гэта камедыя; персанажы працягваюць здзяйсняць гэтыя памылкі, вось што робіць яе вясёлай. Як вам гэта падабаецца- усё роѓна што сказаць: "Я думаю, што гэты сюжэт дурны, але пачаткоѓцам падабаюцца падобныя рэчы, так што вось ён". Шмат шуму з нічога - наколькі сціплым вы можаце быць? "Працу любові страчаны"- гучыць як дрэнны сітком. (Шэкспір, па-відаць, таксама напісаѓ п'есу пад назвай "Перамога любоѓнага працы", якая была, э-э, змешчана недарэчна. Калі вам атрымаецца знайсці асобнік, скажам, на задняй паліцы якой-небудзь старой бібліятэкі, вы самі можаце атрымаць спрыяльнае згадванне ѓ пары падручнікаѓ.)
  
  А Конан Дойл, як мы добра ведаем, быѓ настолькі невысокага меркавання аб сваім папулярным дэтэктыве-кансультанта, што зрабіѓ усё магчымае, каб забіць яго, каб пакінуць сабе больш часу для напісання сваіх сур'ёзных гістарычных твораѓ, такіх як Міка Кларк і Белы атрад.
  
  
  
  
  
  Што такога можна сказаць пра Шэрлака Холмсе, чаго не было сказана раней? Яго подзвігі былі апісаны сэрам Артурам Конанам Дойл (на дадзены момант мы адкінем зацвярджэнне, што Конан Дойл быѓ усяго толькі "агентам" доктара Джона Ватсана); пашыраны Адрыянам Конан Дойл, Джонам Дыксанам Кары і іншымі; стылізаваныя Жніѓнем Дерлетом, Робертам Л. Фишем, Энтані Бушу, Джонам Ленанам і мноствам іншых; спародированы Маркам Твэнам, Стывенам Ликоком, П. Г. Вудхаусом і незлічонымі легіёнамі іншых.
  
  Кожны аспект выдуманага існавання Холмса абмяркоѓвалася, аналізаваѓся, а высновы аспрэчваліся такімі выбітнымі літаратарамі, як Вінцэнт Старрет, Уільям Бэринг-Гулд, Рональд Нокс, Рэкс Стаут і Дораці Сэйерс, і гэта толькі тыя, хто прыходзіць на розум лягчэй за ѓсё. (Калі вы прыхільнік Холмса, у вас, верагодна, ёсць свой уласны спіс любімых нерэгулярных персанажаѓ, і вы злёгку пакрыѓджаны на мяне за тое, што я не згадаѓ Падлогі Андерсона, Айзека Азімава, Джона Кендрыка Бэнгса, Марціна Гарднера, Майкла Харысана, Джона Беннетта Шоѓ, Нікаласа Меера, Джона Гарднера або, магчыма, Коліна Уілсана. Што ж, выбачайце; яны проста не прыйшлі ѓ галаву.)
  
  Людзі, якія кажуць такія рэчы, казалі, што існуе толькі пяць агульнапрызнаных выдуманых персанажаѓ: Санта Клаѓс, Рамэа, Супермэн, Мікі Маѓс і Шэрлак Холмс. Некаторыя пашырылі б спіс, дадаѓшы ѓ яго Дон Кіхота, Дона Хуана, Кінг-Конга, Дораці (вы ведаеце, Дораці Чараѓніка), Багза Бані, Цуд-жанчыну, Чарлі Чана, Джэймса Бонда і, магчыма, Піцера Пэна, і, як говаривала мая бабуля, яны таксама маюць рацыю.
  
  Акрамя таго, ёсць тыя, якія адышлі на другі план. Пяцьдзесят гадоѓ таму амаль любы пісьменны дарослы, чыім роднай мовай была англійская, мог даведацца, напрыклад, Раффлса, Ніка Картэра, Стэлу Далас, Эфрама Татта, Берці Вустера і Бульдога Драммонд. Але сяброѓства ѓ гэтым клубе выдуманай эліты для большасці мінуча; персанажы старэюць і знікаюць з грамадскай свядомасці, замяняючы больш маладымі, сучаснымі творамі.
  
  Але Шэрлак Холмс працягвае жыць.
  
  Людзі, якія займаюцца падобнымі рэчамі, падлічылі, што сёння жыве больш за мільярд чалавек, якія маглі б расказаць вам, хоць бы ѓ нейкай смутнай форме, кім быѓ Шэрлак Холмс. Многія з іх не разумеюць, што ён выдуманы персанаж або што, калі б ён быѓ рэальным, яму было б зараз нашмат больш за сто гадоѓ, аб чым сведчыць аб'ём пошты, якую паштовае аддзяленне Лондана працягвае атрымліваць на адрас Бэйкер-стрыт, 221Б.
  
  Што ёсць такога ѓ гэтым тварэнні доктара Конан Дойла, што дазволіла яму так хутка увайсці ѓ пантэон выдуманых несмяротных, увайсці ѓ пяцёрку лепшых і заставацца там больш за стагоддзя? Я выкажу вам сваю тэорыю, але вам прыйдзецца змірыцца з невялікім адступленнем. Далей:
  
  Стварэнне дэтэктыѓнай гісторыі заняло некаторы час. Звычайна лічыцца, што Эдгар Алан По быѓ яе першым практыкам, паколькі ѓ яго апавяданнях удзельнічаѓ кавалера К. Агюст Дзюпэн. (Сустракаѓся Холмс калі-небудзь з Дюпеном? Глядзіце "Прыгода безграшовага шевалье", напісаны гусіным пяром Рычарда Лупоффа, у гэтым самым томе.) Да Дюпена ѓ гісторыях з'яѓляліся дэтэктывы; да Дюпена былі гісторыі аб раскрыцці злачынстваѓ. Што ж тады зрабіла "Забойства на вуліцы Морг" Па першым сапраѓдным дэтэктывам? Проста гэта быѓ першы аповяд, у якім:
  
  • Дэтэктыѓ - галоѓны герой апавядання.
  
  • Пытанне, які неабходна выявіць, з'яѓляецца галоѓнай праблемай аповеду.
  
  • Дэтэктыѓ выяѓляе, то ёсць ён вырашае праблему шляхам прымянення назірання, кіруючыся інтэлектам.
  
  Апошні аповяд Дюпена быѓ апублікаваны ѓ 1845 годзе. На працягу наступных чатырох дзесяцігоддзяѓ, пакуль Артур Конан Дойл не вырашыѓ называць галоѓных герояѓ свайго першага дэтэктыѓнага рамана Шэрлакам Холмсам і Джонам Ватсан замест Шеррингфорда Холмса і Ормонда Сакера (на што паказвае захавалася старонка папярэдніх нататак, прысвечаных задуме "Эцюда ѓ пунсовых тонах"), у свеце мастацкай літаратуры з'явілася толькі некалькі дэтэктываѓ, годных гэтага назвы. "Інспектар Бакет" Чарльза Дзікенса ("Халодны дом", 1853) і "Сяржант Кафф" Уілкі Колінза ("Месяцовы камень, 1868) - вартыя даверу паліцыянты, і іх дзеянні развіваюць сюжэты адпаведных кніг, але яны другарадныя персанажы (не менш чатырох іншых персанажаѓ ѓносяць сваю долю ѓ расследаванне ѓ ходзе "Месяцовага каменя"), і ѓ кожнай кнізе раскрыццё злачынства займае другое месца пасля вывучэння раманістамі таго, як сітуацыя ѓплывае на іншых персанажаѓ.
  
  У "Справе Леружа" (ангельскае назва: Справа Леружа; амерыканскае назва: Удава Леруж), упершыню апублікаваны ѓ 1866 годзе, Эміль Габорио прадставіѓ Лекока, дэтэктыва, які выкарыстоѓвае назіранне, разважанне і лагічнае мысленне (слова, якое пазначае тое, што рабіѓ Дзюпэн; яно азначае лагічнае мысленне) для раскрыцця сваіх спраѓ. Лекок - гэта сплаѓ Дюпена і Франсуа Эжэна Відок, сапраѓднага дэтэктыва, які прайшоѓ шлях ад прафесійнага злодзея да кіраѓніка парыжскага паліцэйскага кіравання ѓ 1811 годзе. Пасля свайго вымушанага выхаду на пенсію ѓ 1827 годзе Відок напісаѓ чатыры тамы мемуараѓ, у якіх даѓ у вышэйшай ступені беллетризованные апавяданні аб сваім майстэрстве дэтэктыва.
  
  
  
  Здаецца дарэчным, што першы дэтэктыѓны раман на англійскай мове быѓ напісаны жанчынай: Ганна Кэтрын Грын. Яна называлася Справа Ливенворта, упершыню была апублікавана ѓ 1848 годзе і стала бэстсэлерам. У сваёй кнізе "Крывавае забойства" Джуліян Саймонс распавядае, што справа Ливенворта было любімым чытаннем прэм'ер-міністра Вялікабрытаніі Стэнлі Болдуіна. Паколькі Болдуін упершыню заняѓ пасаду прэм'ер-міністра толькі ѓ 1923 годзе, ясна, што ѓ кнігі, як выказваем мы, прафесіяналы, былі падставы.
  
  Было таксама мноства ѓнутраных пераймальнікаѓ Па, Габорио і Грину. З 1870 года, пасля публікацыі "Дэтэктыва Бауэр" Кенварда Филпа, да 1920-х гадоѓ у так званых танных раманах былі апублікаваныя сотні, магчыма, тысячы дэтэктыѓных гісторый; моцных дзеяннем, невядомасцю, пераапрананнямі, пікантнымі дыялогамі, добрымі людзьмі, якія сталі дрэннымі, дрэннымі людзьмі, якія хочуць быць добрымі. Яны былі слабыя ѓ характарыстыках, сюжэце і ва ѓсім, што набліжалася да рэальнага раскрыцці, але яны рухаліся хутка і, дзякуючы спалучэнню няспыннага дзеянні і экзатычных лакацый, забяспечвалі жаданае палягчэнне ад шэрасці і руціны паѓсядзённым жыцці.
  
  А затым, у 1887 годзе, з'явіѓся Эцюд у пунсовых тонах, і ѓсё больш дробныя спробы былі змытыя, як быццам іх ніколі і не было. Шэрлак Холмс быѓ імгненна прызнаны майстрам вышуку публікай, якая чакала менавіта такога героя, не ведаючы, чаго менавіта яны чакаюць, пакуль ён не з'явіѓся.
  
  Для чытачоѓ апошніх гадоѓ дзевятнаццатага стагоддзя Шэрлак Холмс быѓ ідэальным викторианцем; не такім, якім мы сёння прадстаѓляем викторианцев: чапурыстым, ханжаскіх, падушанымі, празмерна выхаванымі і недарэчна апранутымі педантами, а такім, якімі самі викторианцы сябе лічылі: лагічнымі, трезвомыслящими, навуковымі, зусім сучаснымі лідэрамі цывілізаванага свету. Магчыма, Холмс быѓ залішне лагічны, занадта халодны і за аб'ектыѓны; але гэта проста дазваляла яго чытачам захапляцца ім, не жадаючы быць ім самім. І, падобна Дарвіну, Пастеру, Максвеллу, Бэлу, Эдисону і іншым навуковым геніям таго перыяду, ён разгадваѓ таямніцы, якія ставілі ѓ тупік іншых людзей. І вы маглі назіраць, як ён гэта рабіѓ! Вы маглі бачыць вынікі, калі гэты магутны мозг атакаваѓ праблему з Мостам Тора, або Другім Плямай, або Танцуючымі чалавечкамі.
  
  "Гэта мая праца - ведаць рэчы", - тлумачыць Холмс у "Справе пра асобу". "Магчыма, я прывучыѓ сябе бачыць тое, што іншыя выпускаюць з-пад увагі".
  
  А сёння? У нас ёсць усе гэта, а таксама дадатковае задавальненне ад наведвання таго, што для нас з'яѓляецца іншапланетнай краінай цудаѓ, тантала і газогена, двуколок і квадрацыклаѓ - "Ніколі не бярыце таксі першым у шэрагу", - ад правядзення гадзіны або дні ѓ Лондане, дзе, як выказаѓся Вінцэнт Старрет, "заѓсёды 1895 год".
  
  Магчыма, было непазбежна, што, калі Конан Дойл кіне пісаць часе сагу пра Шэрлака Холмсе, за пяро возьмуцца іншыя. Яшчэ да таго, як Холмс сышоѓ на пенсію, каб заняцца пчалярствам, пачаліся пародыі і стылізацыі. Вінцэнт Старрет, Марк Твен, Джон Кендрыка Бэнгс - усе яны не змаглі выстаяць перад жаданнем стылізаваць ці спародировать тварэнне доктара Дойла. У артыкуле ѓ нямецкім часопісе 1973 года П'ер Лаша адзначае, што ѓ перыяд з 1907 па 1930 год з'явілася больш за 300 рабаванняѓ Холмса. І гэта толькі на англійскай мове, і не лічачы гішпанскай, партугальскай ці шырокага нямецкага серыяла "Аус дэн Геймактен у свеце дэтэктываѓ" (З "Таемных дасье сусветнага дэтэктыва"), у якім фігуруе Шэрлак Холмс, але адсутнічае Ватсан, замяняючы яго юнакоѓ па імя Гары Таксонаѓ.
  
  Але яны былі, у лепшым выпадку, слабымі ѓвасабленнямі Майстра. І большасць з іх нават блізка не падыходзілі да лепшага. Магчыма, самымі паспяховымі з тых аѓтараѓ, якія чэрпалі з канону не толькі натхненне, але і мізансцэну, былі тыя, хто аддаѓ перавагу не знаходзіць яшчэ адну старадаѓнюю запісную кніжку Ватсана ѓ сейфе ѓ Коксе, але хто распавядае свае гісторыі іншым голасам, а не голасам шматпакутнага доктара, хоць дзеянне апавяданняѓ адбываецца ѓ свеце Шэрлака Холмса. У некаторых з іх Холмс па-ранейшаму з'яѓляецца галоѓным персанажам, як у маіх уласных раманах пра прафесара Марыярці, а ѓ іншых Холмс з'яѓляецца ненадоѓга, калі з'яѓляецца наогул.
  
  Працягваецца існаванне выдуманага персанажа не толькі ѓ пастаянна переиздаваемых творах аѓтара, але і ѓ новых творах, створаных іншымі аѓтарамі, з'яѓляецца адным з прыкмет літаратурнага неѓміручасці. Калі гэта так, то Холмс і Ватсан больш несмяротныя (так, я ведаю, быць "больш несмяротным" усе роѓна, што быць "менш мёртвым", але гэта ѓсяго толькі выраз, годнае захаплення), чым большасць, і мы тут значна павялічваем яго даѓгалецце разам з некаторымі вялікімі пісьменнікамі.
  
  Шэрлак Холмс з'яѓляецца ва ѓсіх апавяданнях гэтага зборніка. Яго "Ватсан" у кожным аповедзе - гэта не сам добры доктар, а адзін з легіёну запамінальных другарадных персанажаѓ, якіх Конан Дойл стварыѓ з такой лёгкасцю. Што чытач можа забыцца - прывесці некалькі прыкладаѓ, якія не ѓвайшлі ѓ гэты том -Dr.. Торникрофт Хакстейбл, магістр медыцыны, дырэктар школы Приората і аѓтар кнігі "Другарадныя погляды Хакстейбла на Гарацыя"? Ці Джейбис Уілсан, ліхвяр з Кобург-сквер, з яго вогненна-рыжымі валасамі? Ці Госмер Энджел, жаніх блізарукай Мэры Сазерленд, якому было лёгка знікнуць у дзень яго вяселля, таму што на самай справе ён ніколі не існаваѓ?
  
  І гэтак далей, каб яшчэ раз зірнуць на Шэрлака Холмса вачыма некаторых з тых, хто ведаѓ яго лепш за ѓсіх, але ѓ каго да гэтага часу не было магчымасці распавесці свае гісторыі.
  
  Гэтая кніга ѓяѓляе сабой зборнік новых гісторый пра Шэрлака Холмса, расказаных з пункту гледжання розных людзей, згаданых у арыгінальных гісторыях, за выключэннем доктара Холмса. Ватсан або Шэрлак Холмс. Аѓтары гэтых апавяданняѓ, вызваленыя ад неабходнасці гаварыць голасам Ватсана, развілі свае гісторыі ѓ некалькіх цікавых напрамках. Як місіс Хадсон, шматпакутная бабуля Холмса, займела такога знакамітага жыхара? І хто ж такі быѓ містэр Хадсон. і што з ім стала? Даведайцеся пра гэта ѓ кнізе Лінды Робертсан "Місіс Хадсон успамінае". "Эцюд у аранжавых танах" Піцера Тремейна дасць некаторы прадстаѓленне аб тым, што думаѓ палкоѓнік Себасцьян Моран аб сваім суперніку і немезиде. У рамане Джорджа Алека Эффинджера "Прыгоды ѓ нябесных снягах" Рэджынальд Масгрейв становіцца сведкам сустрэчы Шэрлака Холмса з сумна вядомым доктарам Фу Манча.
  
  Кара Блэк паказвае нам больш познія адносіны Ірэн Адлер з Шэрлакам Холмсам, гісторыю, якая, нават калі б Ватсан ведаѓ пра гэта, засталася б замкнёным у яго старым бляшаным скрыні для папер у сховішчах Cox & Co. Мы даведаемся аб ранніх адносінах паміж Шэрлакам Холмсам і яго выкладчыкам матэматыкі Джэймсам Марыярці. Рычард Лупофф апісвае нечаканыя адносіны паміж маладым Шэрлакам Холмсам і кавалера К. Агюстам Дюпеном.
  
  Я павінен згадаць, што, як мы ведаем, працягу часу стварае правалы ѓ памяці, і, як паказаѓ Рюноскэ Акутагава ѓ сваім аповедзе "Расемоне", розныя людзі будуць бачыць адно і тое ж падзея з цалкам розных пунктаѓ гледжання і могуць выкладаць версіі падзеі, якія, здавалася б, не маюць ніякага дачынення адзін да аднаго. Так і з некаторымі з гэтых гісторый. Не пытайцеся, якія з іх праѓдзівыя: яны ѓсе праѓдзівыя, і ѓсе яны хлусня.
  
  OceanofPDF.com
  
  
  КАВАЛЕРА К. АГЮСТ ДЮПЕН
  
  "Гэта досыць проста, як вы гэта тлумачыце", - сказаѓ я, усміхаючыся. "Вы нагадваеце мне Дюпена Эдгара Алана По. Я паняцця не меѓ, што такія асобы існуюць па-за гісторый".
  
  Шэрлак Холмс устаѓ і паліѓ трубку. "Без сумневу, вы думаеце, што робіце мне камплімент, параѓноѓваючы мяне з Дюпеном", - заѓважыѓ ён. "На маю думку, Дзюпэн быѓ чалавекам вельмі нізкага ѓзроѓню. Гэты яго трук з умяшаннем у думкі сяброѓ дарэчным заѓвагай пасля чвэрці гадзіны маѓчання сапраѓды вельмі эфектны і поверхностен. Несумненна, у яго быѓ некаторы аналітычны геній, але ён ні ѓ якім разе не быѓ такім феноменам, як, па-відаць, уяѓляѓ сабе Па ".
  
  -Эцюд у пунсовых тонах
  
  
  
  
  аѓтар РЫЧАРД А. ЛУПОФФ
  
  
  
  
  
  Выпадак з безграшовы шевалье
  
  Я працягваѓ чытаць пры газавай лямпе не па ѓласным жаданні, а па неабходнасці, замест таго, каб дамаѓляцца аб усталяванні новага газавага асвятлення. Падчас маіх вандровак па сталіцы я прысутнічаѓ пры дэманстрацыі цудоѓнага вынаходкі месье Лебона і асабліва ѓдасканаленай ториево-цериевой мантыі, вынайдзенай герром фон Вельсбахом, і ѓ рэшце рэшт падумаѓ аб задавальненні ад гэтага бліскучага спосабу асвятлення, але беднае стан майго кашалька не дазваляла мне дамагацца такога змены умоѓ майго жылля.
  
  Тым не менш, я знаходзіѓ суцяшэнне ѓ тым, што вечарамі сядзеѓ на кукішках ля ачага ѓ сваёй кватэры, маленькі агеньчык з сухога плаѓніка мігцеѓ на камянях, у майго локця стаяла лямпа, а на каленях ляжаѓ том. Радасці старасці нешматлікія, і я не чакаѓ, што выпрабую іх яшчэ шмат месяцаѓ, перш чым пакінуць гэтую планету і яе цяжкую жыццё. Які лёс мог уготовить мне Стваральнік, калі мае вочы зачыняцца ѓ апошні раз, я мог толькі гадаць і чакаць. Святары маглі сцвярджаць, што будзе Судны дзень. Теософы маглі б сцвярджаць, што дактрына Кармы дастасоѓная да ѓсіх істотам. Што тычыцца мяне, парыжскі мегаполіс і яго разнастайныя насельнікі сапраѓды былі досыць сьвецкімі.
  
  Мая ѓвага адцягнулася ад якая ляжыць перада мной друкаванай старонкі, і мой розум блукаѓ па закутках філасофскіх разважанняѓ да такой ступені, што гучны стук у маю дзверы выклікаѓ моцнае ѓзбуджэнне ѓ маёй нервовай сістэме. Мае пальцы аслабілі хватку на кнізе, якую яны трымалі, мае вочы шырока раскрыліся, і гучны стогн сарваѓся з маіх вуснаѓ.
  
  
  
  З намаганнем я падняѓся на ногі і прайшоѓ праз сваю халодную і прыцемненыя кватэру, каб адказаць на званок у дзверы. Я ѓстаѓ побач з парталам, отдернув парцьеры, якія трымаѓ задернутыми днём ад дапытлівых поглядаѓ незнаёмцаѓ, а ноччу - ад вільготнага холаду парыжскай зімы. За дзвярыма я заѓважыѓ хлапчука ѓ кепцы, надзетай пад нязграбным вуглом на яго нестриженую галаву, у руцэ ён сціскаѓ якой-то прадмет або шматок матэрыі, якім ён не біѓ ракеткай па маёй дзверы.
  
  Падняѓшы жалезны завалу, які я трымаѓ побач з дзвярыма на выпадак неабходнасці абараніцца ад ѓварвання хуліганаѓ, і накінуѓшы ланцужок на завалу, каб дзверы не адкрывалася больш чым на шырыню далоні, я павярнуѓ завалу і прыадчыніѓ дзверы дастаткова, каб вызірнуць вонкі.
  
  Хлопчыку, які стаяѓ на маім ганку, было не больш за дзесяць гадоѓ, ён быѓ у лахманах і з брудным тварам. Бедны святло з калідора за межамі маёй кватэры адбівалася ѓ яго вачах, ствараючы ѓражанне насцярожанай падазронасці. Мы вывучалі адзін аднаго праз вузкае адтуліну ѓ працягу доѓгіх секунд, перш чым хто-небудзь з нас загаварыѓ. Нарэшце я запатрабаваѓ растлумачыць прычыну, па якой ён парушыѓ мае разважанні. Ён праігнараваѓ маё пытанне, адказаѓшы на яго, назваѓшы маё імя.
  
  "Так," адказаѓ я, " гэта сапраѓды я. Зноѓ жа, мне неабходна ведаць мэта вашага візіту".
  
  "Я прынёс вам паведамленне, месье", - заявіѓ беспрытульніка.
  
  "Ад каго?"
  
  "Я не ведаю імя гэтага джэнтльмена", - адказаѓ ён.
  
  "Тады ѓ чым жа заключаецца гэта пасланне?"
  
  Хлопчык паднёс прадмет, які трымаѓ у руцэ, бліжэй да адтуліны. Цяпер я мог разглядзець, што гэта быѓ ліст, складзенае і запячатаны воскам, смятое і пакрытае гразёю. Мне прыйшло ѓ галаву, што хлопчык, магчыма, знайшоѓ газету, валявшуюся ѓ канаве, і прынёс яе мне як частка падступнага плана, але потым я ѓспомніѓ, што ён ведаѓ маё імя, што малаверагодна для неѓтаймоѓнага вулічнага хлапчука.
  
  "Я не ѓмею чытаць, месье", - сказаѓ дзіця. "Джэнтльмен даѓ мне гэта і накіраваѓ да вас дадому. Я трохі разбіраюся ѓ лічбах і змог знайсці ваша ѓстанова, месье.
  
  "Вельмі добра," пагадзіѓся я, "дай мне газету".
  
  " Спачатку мне трэба заплаціць, месье.
  
  Патрабаванне хлопчыка раздражняла, і ѓсё ж ён аказаѓ паслугу і, я мяркую, меѓ права на сваё жалаванне. Магчыма, таямнічы джэнтльмен, які адправіѓ яго, ужо выплаціѓ яму кампенсацыю, але гэта было неспадзяванае акалічнасць, на якое я не мог паѓплываць. Сказаѓшы дзіцяці, каб ён пачакаѓ майго вяртання, я зачыніѓ дзверы, накіраваѓся да месца, дзе я захоѓваю сваю маленькую скарбніцу, і дастаѓ з яе манету ѓ су.
  
  У дзвярах я яшчэ раз абмяняѓ манету на газету і адправіѓ дзіцяці дадому. Вярнуѓшыся да падвойнаму асвятленню каміна і алейнай лямпы, я зламаѓ пячатку, скреплявшую ліст, і разгарнуѓ аркуш паперы. Мігатлівы святло каміна паказаѓ мне працу знаёмай рукі, хоць я і не бачыѓ яе мімаходам шмат гадоѓ, і пасланне, якое было характэрна кароткім і патрабавальным.
  
  Прыязджайце неадкладна. Справа тэрміновае.
  
  Паведамленне было падпісана адной літарай - инициалом D.
  
  Я покачался на абцасах, апускаючыся ѓ старое крэсла, якім карыстаѓся як суцяшэннем і сховішчам ад свету на працягу апошніх дзесяцігоддзяѓ. На мне былі тэпцікі і халат, на галаве начны каѓпак. У мае планы ѓваходзіла пасля невялікага вячэры правесці час за чытаннем, а затым легчы на сваю вузкую ложак. Замест гэтага я пераапрануѓся для прахалоды на вуліцы. Я зноѓ здзейсніѓ набег на сваю бедную скарбніцу і назапасіѓся невялікім запасам манет. Неѓзабаве я выйшаѓ са сваёй кватэры і стаѓ на ганку, прыкрыѓшы за сабой дзверы і павярнуѓшы ключ у замку.
  
  У патрабавальным пасланні не было пазначана ніякага адрасы, і пасыльнага нідзе не было відаць. З-за адсутнасці інфармацыі аб зваротным я мог толькі заключыць, што мой стары сябар ѓсё яшчэ знаходзіцца ѓ кватэры, якую мы калі-то дзялілі, даѓным-даѓно.
  
  Ісці пешшу было занадта далёка, таму я не без працы злавіѓ таксі, якое праязджала і праінструктаваѓ кіроѓцы, куды мне ехаць. Ён глядзеѓ на мяне з падазрэннем, пакуль я не паѓтарыѓ адрас: вуліца Дюно, 33 у Сен-Жерменском прадмесці. Ён працягнуѓ руку і адмовіѓся ѓзбіваць да тых часоѓ, пакуль я не перадам яму ежу.
  
  Вуліцы мегаполіса былі пустэльныя у гэты гадзіну і па большай частцы нямое, калі не лічыць выпадковых крыкаѓ гневу або стогнаѓ адчаю - начных гукаѓ нават пасля таго, як гулякі разышліся па хатах, ці яшчэ куды-небудзь.
  
  Калі пад'ехала таксі, я выйшаѓ з яго і спыніѓся, гледзячы на старое каменны будынак, дзе мы так доѓга жылі ѓдваіх. Ззаду сябе я пачуѓ, як фурман нешта прабурчаѓ, затым сцебануѓ пугай, а затым ад'ехаѓ ад дома Љ 33 са скрыпам драѓлянай восі і цоканьем конскіх капытоѓ па бруку.
  
  У акне з'явіѓся святло, і я беспаспяхова паспрабаваѓ разглядзець постаць чалавека, які трымаѓ яго. Праз імгненне святло перамясціѓся, і я зразумеѓ, што мой былы сябар накіроѓваецца да дзвярэй. Я з'явіѓся як раз своечасова, каб пачуць, як адсоѓваецца завалу, і ѓбачыць, як расчыняюцца дзверы.
  
  Перада мной стаяѓ мой стары сябар, першы і найвялікшы ѓ свеце дэтэктыѓ-кансультант, кавалера К. Агюст Дзюпэн. І ѓсё ж, хоць гэта, несумненна, быѓ ён, я быѓ узрушаны разбуральнымі дзеяннямі, якія гады нанеслі яго некалі рэзкага твару і тонкай, як бізун, постаці. Ён пастарэѓ. Плоць не столькі пакрывала яго косці, колькі звісала з іх. Я ѓбачыѓ, што ён усё яшчэ насіѓ акуляры з дымчатымі шклом ранейшай эпохі; калі ён падняѓ іх, каб паглядзець на мяне, яго некалі падобныя на хорьковые вочы засціліся, а рукі, калі-то цвёрдыя і ѓпэѓненыя, як жалезныя пруты, здаваліся далікатнымі і дрыготкімі.
  
  "Не стойце там, як гусь," скамандаваѓ Дзюпэн, "напэѓна, да гэтага часу вы ѓжо ведаеце дарогу".
  
  Ён адступіѓ на крок, і я ѓвайшла ѓ кватэру, якая так шмат значыла для мяне ѓ тыя дні нашага зносін. Характэрна, што Дзюпэн не прамовіѓ больш ні слова, а замест гэтага павёѓ мяне праз мой былы дом. Я зачыніѓ за сабой дзверы, затым засунуѓ цяжкі жалезны завалу, памятаючы пра ворагаѓ, якія, як вядома, імкнуліся знішчыць Дюпена ѓ ранейшыя часы. Тое, што хто-небудзь з іх усё яшчэ выжыѓ, было сумнеѓна, тое, што яны па-ранейшаму былі здольныя прычыніць шкоду вялікаму розуму, было блізка да таго, што Дзюпэн палічыѓ бы "нулявы магчымасцю", але ѓсё ж я кінуѓ выклік.
  
  Дзюпэн накіраваѓся да свайго кніжнай шафе, і праз некалькі імгненняѓ мне здалося, што дзесяцігоддзі выслізнулі прэч. Здавалася, да яго вярнулася яго юнацкая энергія, а да мяне - ранейшы энтузіязм. Не чакаючы, пакуль я усядусь на канапу, на якім я так часта ляжаѓ, праглядаючы зацвілыя тома за апошнія дзесяцігоддзі, Дзюпэн кінуѓся ѓ сваё любімае крэсла. Ён схапіѓ тым, які ляжаѓ расплюшчанымі старонкамі асабовым бокам уніз на падлакотніку яго крэсла.
  
  "Вы бачылі гэта?" - злосна спытаѓ ён, размахваючы томам.
  
  Я нахіліѓся наперад, ѓзіраючыся ѓ паѓзмрок, каб разгледзець публікацыю. - У ёй няма нічога знаёмага, " прызнаѓся я. "Яна выглядае зусім нядаѓна, а маё чытанне ѓ апошнія гады насіла выключна антыкварны характар".
  
  "Вядома, вядома", - сказаѓ Дзюпэн. "Я скажу вам, што гэта такое. Я чытаѓ кнігу, перакладзеную з рускай. На нашай роднай мове яна называецца "Une Эцюд en Écarlate". Аѓтар падзяліѓ працу на кіраѓніка. Я прачытаю вам урывак з кіраѓніка, якую ён прастадушна азагаловіѓ "Навука аб паходжанні".
  
  Ведаючы, што Дюпена не спыніць, калі ён цвёрда вырашыѓ дзейнічаць, я ѓладкаваѓся на канапе. У пакоі не было нязручна, я быѓ у кампаніі майго старога сябра, я быѓ задаволены.
  
  
  
  "Я апушчу аѓтарскія ѓстаѓкі," пачаѓ чытанне Дзюпэн, - і прадстаѓлю вам толькі значныя фрагменты яго працы. Тады вельмі добра! ' Дык вось, на маю думку, Дзюпэн быѓ чалавекам вельмі нізкага ѓзроѓню. Гэты яго трук з умяшаннем у думкі сяброѓ дарэчным заѓвагай пасля чвэрці гадзіны маѓчання сапраѓды вельмі эфектны і поверхностен. Несумненна, у яго быѓ некаторы аналітычны геній, але ён ні ѓ якім разе не быѓ такім феноменам, як, па-відаць, уяѓляѓ сабе Па".
  
  Лютым жэстам ён шпурнуѓ тонкі томік праз увесь пакой да паліцы з тамамі, дзе ён стукнуѓся, яго старонкі затрапяталі і ѓпалі на дыван. Я ведаѓ, што Эдгар Па, да якога, па сцвярджэнні аѓтара, звяртаѓся аѓтар, быѓ амерыканскім журналістам, які час ад часу наведваѓ Дюпена і мяне, складаючы справаздачы аб некалькіх таямніцах, якія Дзюпэн разгадаѓ, і я з гонарам успамінаѓ аб сваёй сціплай, але не пазбаѓленай сэнсу дапамогі.
  
  "Што вы пра гэта думаеце?" Спытаѓ Дзюпэн.
  
  "Жорсткая ацэнка," я рызыкнуѓ, - і недакладная. Чаму, я магу ѓзгадаць, што ѓ многіх выпадках...
  
  "На самай справе, мой добры сябар, вы можаце ѓспомніць выпадкі, калі я перапыняѓ вашы словы, каб выказаць вам свае думкі".
  
  "Як вы толькі што зрабілі", - пацвердзіѓ я. Я чакаѓ далейшых слоѓ ад Дюпена, але ѓ той момант іх не было, таму я працягнуѓ сваю прамову. "Хто аѓтар гэтай абразлівай ацэнкі?"
  
  "Імя аѓтара не мае значэння. Значэнне мае злыдзень, якога ён цытуе".
  
  " І хто, дазвольце пацікавіцца, можа быць гэтым чалавекам?
  
  Дзюпэн падняѓ вочы да столі, дзе пагрозліва клубіѓся дым з каміна, па-ранейшаму продуваемый скразнякамі. - Гэта той, каго я сустрэѓ некалькі гадоѓ таму, задоѓга да таго, як вы пакінулі гэтыя пакоі, мой сябар. Да таго часу я ѓ значнай ступені адышоѓ ад спраѓ у якасці дэтэктыва-кансультанта, і, вядома, мая рэпутацыя даѓным-даѓно дасягнула астравоѓ дурняѓ ".
  
  Да гэтага часу я зразумеѓ, што Дзюпэн захапіѓся расказам, і ѓладкаваѓся на канапе больш грунтоѓна, чым калі-небудзь, падрыхтаваѓшыся слухаць да канца:
  
  Гэта былі смутныя дні ѓ нашай краіне (сказаѓ Дзюпэн), калі небяспека чакала на кожным кроку і самыя звычайныя муніцыпальныя службы нельга было прымаць як належнае. Калі я атрымаѓ паведамленне з іншага канца Канала, я, вядома, быѓ заінтрыгаваны.
  
  Аѓтар быѓ маладым чалавекам, які выказваѓ захапленне сваімі подзвігамі і жаданне вывучыць мае метады, каб ён мог пераймаць ім у пабудове рэпутацыі і кар'еры для сябе ѓ сваёй краіне. У тыя дні я атрымліваѓ шмат падобных паведамленняѓ, на якія нязменна адказваѓ, што ѓся навука выяѓлення - гэта ѓсяго толькі пытанне назірання і дэдукцыі, і што любы мужчына ці нават жанчына з звычайным інтэлектам маглі б параѓнацца з маімі дасягненнямі, калі б ён ці яна выкарыстоѓвалі тыя здольнасці, якімі мы ѓсе надзелены, на поѓную магутнасць. Але чалавек, які напісаѓ мне, згадаѓ канкрэтны выпадак, які яго нанялі расследаваць, і калі ён апісаѓ гэты выпадак, маё цікаѓнасць было закранутае.
  
  Выраз вашага асобы кажа мне, што вы таксама ѓсхваляваныя перспектывай гэтага справы, і я раскажу вам, аб чым яно тычылася.
  
  У лісце маладога чалавека аб прыёме на працу утрымліваѓся толькі намёк на казачны скарб каштоѓнасці, схованку з золатам і каштоѓнымі камянямі, згублены каля трох стагоддзяѓ назад, які стаѓ прадметам легенд і фантастычных казак, але які, як ён верыѓ, існаваѓ на самай справе і знаходзіѓся ѓ Францыі, не, не толькі ѓ Францыі, але і ѓ ваколіцах самога Парыжа. Калі б ён толькі знайшоѓ гэта, ён быѓ бы вельмі багаты, і калі б я толькі дапамог яму ѓ яго пошуках, частка гэтага дасталася б мне.
  
  Як вы ведаеце, хоць я з добрай сям'і, я доѓгі час быѓ небагаты, і перспектыва аднавіць стан маіх продкаѓ была прывабнай. Мой карэспандэнт быѓ скупы на падрабязнасці ѓ сваіх лістах, паколькі я адказаѓ яму ѓ пошуках дадатковай інфармацыі, але не змог атрымаць карысных дадзеных.
  
  У рэшце рэшт я дазволіѓ яму наведаць мяне - так, у гэтай самай кватэры. З самага пачатку праявілася яго эксцэнтрычная натура. Ён прыбыѓ у позні гадзіну, адважуся выказаць здагадку, гэтак жа позна, як вы самі прыбытку гэтай ноччу. Гэта было ѓначы напярэдадні поѓні. Паветра было чыстым, а неба запоѓнена нябеснымі аб'ектамі, асвятленне якіх у спалучэнні з месяцовым набліжалася да дзённага.
  
  Ён сеѓ на той самы канапа, на якім вы зараз откидываетесь. Няма, няма неабходнасці ѓставаць і разглядаць абстаноѓку. Вы сапраѓды прымушаеце мяне ѓсміхацца, стары сябар. Гэтаму старому канапы нічому нельга навучыцца.
  
  Малады чалавек, ангелец, быѓ высокім і мускулістым, з ястрабіных асобай, рэзкімі рысамі і праніклівым, назіральным позіркам. Ад яго адзення моцна пахла тытунём. Яго праваленыя вочы наводзілі на думку аб яго звычцы да якога-то больш моцнаму стимулятору. Яго руху наводзілі на думку аб чалавеку, які трэніраваѓся на баксёрскім рынгу; больш таго, пра чалавека, які, па меншай меры, азнаёміѓся з японскім мастацтвам барицу, вытанчанай формы бою, але нядаѓна прадстаѓленай у некалькіх сакрэтных салонах ѓ Парыжы і Берліне, у Лондане і нават у горадзе Балтымор ѓ Мэрылэндзе.
  
  Мне спатрэбілася ѓсяго некалькі імгненняѓ, каб зразумець, што гэта быѓ чалавек незвычайных здольнасцей, патэнцыйна практыкуючы ѓ мастацтве выяѓлення, здольны наблізіцца да майго ѓласным ѓзроѓню майстэрства. Калі мы гутарылі на гэтую тэму, мне было відавочна, што палітыка нашых краін, які расце ѓзровень злачыннасці, не можа ведаць межаѓ і мораѓ, дасягненні навукі і літаратуры сярод гальскай і англичанской рас, што ён уважліва назіраѓ за мной, спрабуючы ацаніць мяне так жа, як я ацэньваѓ яго.
  
  Нарэшце, адчуваючы, што я бачыѓ усё, што ён мог распавесці аб сабе, і пачынаючы губляць цярпенне з-за таго, што ён пазбягаѓ тэмы, якая прывяла яго ѓ мае апартаменты, я запатрабаваѓ раз і назаѓжды, каб ён апісаѓ тое, што ён шукаѓ і ѓ атрыманні чаго меѓ патрэбу ѓ маім кіраѓніцтве, ці ж пакінуѓ маё жыллё, падаѓшы мне магчымасць адцягнуцца на гадзіну і не больш.
  
  "Вельмі добра, сэр," адказаѓ ён, - я скажу вам, што шукаю птушку".
  
  Пачуѓшы гэта заяву, я зарагатаѓ, але тут жа быѓ узрушаны суровым выразам твару майго наведвальніка. "Вядома, сэр," усклікнуѓ я, "вы ж не кінулі выклік бурных водах Ла-Манша ѓ пошуках курапаткі ці цацаркі".
  
  "Не, сэр, - адказаѓ ён," я прыйшоѓ у пошуках просты чорнай птушкі, якую ѓ літаратуры па-рознаму называюць вараным ці, што больш верагодна, коршакам".
  
  "Пёры ястрабаѓ не чорныя", - адказаѓ я.
  
  "Сапраѓды, сэр, вы маеце рацыю. Пёры ястрабаѓ не чорныя, і пёры гэтага ястраба не маюць ніякага колеру, але колер гэтага ястраба залацісты".
  
  "Вы абражаеце мяне, сэр," злосна заявіѓ я.
  
  Мой наведвальнік падняѓ бровы. "Чаму вы так кажаце?"
  
  "Ты прыходзіш да мяне і кажаш толькі загадкамі, як быццам ублажаешь гуллівага дзіцяці. Ястраб, які чорны, але без пёраѓ, і ѓсё ж залаты. Калі вы не выразитесь больш ясна, вы павінны пакінуць мае апартаменты, і я жадаю вам хутчэйшага вяртання ѓ вашу краіну".
  
  Ён супакойвае падняѓ руку. "Я не хацеѓ ні абразіць вас, сэр, ні загадваць загадкі. Прашу вас, пацярпіце мяне яшчэ трохі, і я проясню прыроду і гісторыю дзіѓнай птушкі, якую я шукаю ".
  
  Я дазволіѓ яму працягваць.
  
  "Гэта была выява птушкі," сказаѓ ён, " тварэнне групы таленавітых майстроѓ па метале і ювелірным вырабам, турэцкіх рабоѓ, нанятых вялікім магістрам Вілья дэ л Іль слановай Адам з ордэна рыцараѓ Радоса. Ён быѓ выраблены ѓ 1530 годзе і адпраѓлены на галеры з выспы Радос у Іспанію, дзе павінен быѓ быць падораны імператару Карлу Пятага. Яго вышыня была роѓная даѓжыні вашага перадплечча. Ён быѓ з чыстага золата, у форме які стаяѓ ястраба ці варона, і быѓ абсыпаны каштоѓнымі камянямі самага разнастайнага і найвышэйшага якасці. Яго каштоѓнасць нават у той час была велізарнай. Сёння гэта было б нязьлічонае!"
  
  Ён зрабіѓ паѓзу, і ѓ яго вачах з'явілася такое выраз, нібы ён мог уявіць сабе фантастычнае відовішча залатога сокала з смарагдамі замест вачэй і рубінамі замест кіпцюроѓ, кружащего па зале. Затым ён аднавіѓ свой аповяд.
  
  Затым ён зрабіѓ нешта, што ѓ той момант здавалася вельмі дзіѓным, але чаго, як я пачынаѓ разумець, на самай справе варта было чакаць ад такога чалавека, як ён. Ён ускочыѓ са свайго месца на падушцы і пачаѓ неспакойна хадзіць па пакоі. Я адразу ж пацікавіѓся, што выклікала такую рэзкую перамену ѓ яго манерах і паводзінах, пасля чаго ён звярнуѓ да мяне преобразившееся твар. Мускулы яго твары былі напружаныя, вусны оттянуты назад, агаляючы бліскучыя зубы, а вочы, клянуся небам, яго вочы блішчалі, як вочы дзікага леапарда.
  
  "Я павінен неадкладна наведаць аптэку", - усклікнуѓ ён.
  
  У адказ на гэта патрабаванне я запярэчыѓ яму. "Сэр, на вуліцы Дюно, у некалькіх хвілінах хады адсюль, ёсць выдатная аптэка, але што за тэрміновасць? Хвіліну таму вы спакойна апісвалі незвычайную птушку. Цяпер вы патрабуеце ѓказанні, як знайсці аптэку".
  
  "Гэта пройдзе," адказаѓ ён самым загадкавым чынам, "гэта пройдзе".
  
  Ён зноѓ апусціѓся ѓ сваё ранейшае становішча на канапе і, прыціснуѓшы далоні да глыбока запавшим вачам, зрабіѓ паѓзу, каб глыбока ѓздыхнуць.
  
  "Вы хочаце працягнуць?" - Спытаѓ я.
  
  " Так, так. Але калі вы будзеце так ласкавы, месье, пачаставаць мяне куфлем віна, я быѓ бы вам вельмі ѓдзячны.
  
  Я ѓстаѓ і накіраваѓся да винному шафе, адкуль дастаѓ пакрытую пылам бутэльку майго другога лепшага віна. У тыя дні, як і ѓ цяперашнія, як вы, вядома, ведаеце, я лічыѓ патрэбным весці ѓласнае гаспадарка, не звяртаючыся да дапамогі слуг або абслуговага персаналу. Я наліѓ келіх свайму госцю, і ён перакуліѓ яго, як выпіваюць глыток вады, працягваючы апусцелы келіх за другой порцыяй, якую я тут жа наліѓ. Ён вывучыѓ яго, паднёс да вуснаѓ і адпіѓ глыток, затым асцярожна паставіѓ на зэдлік перад сабой.
  
  "Вы хочаце, каб працягнуць свой аповяд?" - Спытаѓ я.
  
  "З вашага дазволу," адказаѓ ён, " я прашу вашага ласкі да маёй ѓспышкі гневу. Я, павінен прызнацца, не зусім здаровы".
  
  "Калі паѓстане неабходнасць," запэѓніѓ я яго, " М. Константинидис, хімік, дастаткова кваліфікаваны, каб забяспечыць спецыфічнае лячэнне усіх вядомых захворванняѓ. Гадзіна позні, і ён бы ѓжо зачыніѓ сваё ѓстанова на ноч і пайшоѓ у свае пакоі, але я мог бы абудзіць яго дзеля вас.
  
  " Вы вельмі ветлівыя, сэр. Я спадзяюся, што ѓ гэтым не будзе неабходнасці, але, тым не менш, я ѓдзячны. Ён зноѓ зрабіѓ паѓзу, нібы збіраючыся з думкамі, затым прыступіѓ да далейшага выкладу. "Я не буду турбаваць вас падрабязнасцямі падарожжаѓ "залатога сокала", за выключэннем таго, што на працягу жыцця нашага пакалення ён перайшоѓ у валоданне карлистского руху ѓ Іспаніі".
  
  На гэтую заяву я кіѓнуѓ. "Вайны за спадчыну стомныя, але, падобна, яны будуць з намі заѓсёды, ці не так? Я быѓ уражаны нядаѓняй капітуляцыяй басконскіх прыхільнікаѓ сеньёра Марото пасля іх працяглага і зацятага супраціву ".
  
  "Вы добра інфармаваныя, сэр! Калі вы знаёмыя з лёсам басконскіх карлистов, то вы павінны ведаць, што сеньёр Рамон Кабрэра працягнуѓ барацьбу ѓ Каталоніі".
  
  "Ён таксама ѓ адчайным становішчы, ці не так?"
  
  " Так, падобна на тое, што яе вялікасць Ізабэла Другая нарэшце-то збіраецца пажынаць плён Салического закона, на які спасылаѓся яе царскі бацька. Але, баюся, я дадзеѓ вам, месье Дзюпэн.
  
  " Не столькі сумна, колькі узбуджае маё цікаѓнасць. Вядома, сэр, вы прыехалі сюды з Лондана не толькі для таго, каб распавесці сагу аб казачнай птушкі, а затым адцягнуць увагу на палітыку іспанскага спадчыны. Як усе гэта звязана, бо, несумненна, так і павінна быць. Тады, калі вы будзеце так ласкавы перайсці да справы. "
  
  " У самай справе. Ён схіліѓ галаву, затым зноѓ падняѓ яе. " Вы, вядома, ведаеце, што ѓ дона Карласа ёсць прыхільнікі тут, у Францыі. Магчыма, вы не ведалі, што сеньёр Кабрэра адправіѓ агента з небяспечным і сакрэтным заданнем - перасекчы Пірэнейскі перавалы і прабрацца ѓ замак прыхільніка Францыі, не меншай персоны, чым герцаг дэ Ланьи.
  
  "Я знаёмы з Ланьи", - прызнаѓся я. "Я меѓ задавальненне быць прадстаѓленым яго светласці і Яе светласці герцагіні. Іх замак характэрнай архітэктуры. Але пра карлистских сімпатыях герцага я павінен прызнацца ѓ глыбокім недасведчанасці.
  
  " Гэта нядзіѓна, сэр. Герцаг вядомы, калі дазволіце трохі пагуляць словамі, сваёй замкнёнасцю.
  
  Ён зрабіѓ паѓзу, каб яшчэ раз отхлебнуть з свайго, або, магчыма, мне варта было б сказаць, майго, віна. "Разглядаючы залатую птушку як прадвесце і знак велічы і прадчуваючы немінучае паразу справы карлистов, сеньёр Кабрэра адправіѓ птушку ѓ Ланьи. лепш, каб яно трапіла ѓ рукі паслядоѓнікаѓ яго пляменніцы.
  
  " І вы хочаце, каб я дапамог вам вярнуць птушку з замка герцага дэ Ланьи? - Спытаѓ я.
  
  "Гэта мая місія".
  
  " Вы знаходзіцеся на службе ѓ яе вялікасці Ізабелы?
  
  " Я знаходжуся на службе ѓ чалавека, асобу якога я не маю права выдаваць. Ён падняѓся на ногі. " Калі вы дапаможаце мне - паколькі мае веды французскай сельскай мясцовасці і культуры абмежаваныя, - вы атрымаеце, так бы мовіць, ѓзнагароду каралеѓскіх памераѓ, сэр.
  
  " Вы хочаце, каб я суправаджаѓ вас у замак герцага, - запярэчыѓ я, - каб забраць у яго легендарную птушку. Што прымушае вас верыць, што ён адмовіцца ад яе?
  
  " Запэѓніваю вас, месье, герцаг будзе рады расстацца з тым, што ён захоѓвае, як толькі атрымае пацверджанне асобы маіх наймальнікаѓ.
  
  "У вас ёсць з сабой такія доказы?" Запатрабаваѓ адказу я.
  
  "Так, сэр", - настойваѓ ён. "У гэтым факце я ѓрачыста запэѓніваю вас.
  
  Не ѓ сілах адмаѓляць сваю зацікаѓленасць у атрыманні долі прыбытку, аб якой ён гаварыѓ, і, магчыма, у некаторай ступені прыцягнуты спакусай прыдуманай ім рамантычнай гісторыі, я пагадзіѓся, па меншай меры, суправаджаць яго ѓ Ланьи. Я ѓжо казаѓ вам, што час прыбыцця майго госця быѓ незвычайна позна, і з-за яго пытливой манеры прамовы прайшлі гадзіны, перш чым наша здзелка, якой бы яна ні была, была заключана.
  
  Нарэшце я папрасіѓ прабачэння і накіраваѓся ѓ пярэднюю гасціную сваёй кватэры. Тое, што я адхінуѓ шторы, пацвердзіла тое, што я ѓжо падазраваѓ, а менавіта, што наступіѓ світанак і для нас наступіѓ новы дзень. Адчуваючы падахвочванне парушыць свой звычай і выйсці з дома пры святле дня, я падштурхнуѓ майго наведвальніка да ганка, зачыніѓ за намі дзверы і замкнуѓ яе. Мы адправіліся пешшу ѓ аптэку. М. Константинидеса. Тут мой госць набыѓ прэпарат і ѓкараніѓ яго ѓ сваю ѓласную сістэму.
  
  Я ні ѓ якім разе не быѓ навічком у ѓздзеянні розных стымулятараѓ і депрессантов на чалавечы арганізм, але нават пры гэтым я павінен прызнаць, што быѓ уражаны сілай і доляй, атрыманай гэтым амаль костлявым ангельцам. Засмучаны выгляд адразу ж пакінуѓ яго, і яго твар прыняло ѓ цэлым больш прыязны і аптымістычны выгляд, чым гэта было раней. Ён заплаціѓ містэру Константинидесу яго ганарар, дадаѓшы да яго шчодрую прыбаѓку, а затым, павярнуѓшыся да мяне, прапанаваѓ адправіцца ѓ Ланьи.
  
  Наша падарожжа было нескладаным. Мы нанялі наёмны экіпаж, дамовіліся аб кошце праезду да вёскі Ланьи, сума была выплачана з кашалька майго госця, і рушылі на ѓсход ад сталіцы. Прыйшлося спыніцца толькі аднойчы ѓ гасцініцы, дзе мы расстараліся бохан хлеба, сыр і бутэльку, і мы з маім ангельскай госцем дэмакратычна павячэралі з фурманам.
  
  Сонца садзілася нізка ѓ небе ззаду нас, калі мы пад'язджалі да Ланьи. Я змог, абапіраючыся на сваю памяць аб ранейшых днях, накіраваць рамізніка міма вёскі да замку герцага. Гэта было высокае і бязладнае будынак старажытнай гатычнай пабудовы; калі мы наблізіліся да замка, сонечныя прамяні размалявалі яго сцены, нібы палітрай полымя. Мы выйшлі з экіпажа і загадалі рамізнік вяртацца ѓ вёску і вярнуцца за намі раніцай.
  
  Ён спытаѓ у сваёй грубай, але чароѓна каларытнай манеры: "А хто будзе плаціць за мой вячэру і за тое, каб я падрамаѓ, вы, двое гультаёѓ?"
  
  "У самой справе, так і зробім", - адказаѓ мой англійская госць, кінуѓшы жменю манет на казлы карэты, пасля чаго фурман махнуѓ пугай і адбыѓ.
  
  Замак Ланьи, калі можна так яго апісаць, выпраменьваѓ атмасферу ѓзросту і заняпаду. Калі мы з маім госцем стаялі, разглядаючы яго фасад, ён павярнуѓся да мяне і задаѓ дзіѓнае пытанне. " Што ты чуеш, мой дарагі Дзюпэн?
  
  Магчыма, мне варта было б пакрыѓдзіцца на такую нязвыклую фамільярнасць, але замест гэтага я палічыѓ за лепшае адказаць на яго пытанне. Я навастрыѓ вуха, уважліва прыслухаѓся да любых гукаѓ, якія маглі даносіцца з замка, затым адказаѓ: "Я нічога не чую".
  
  "Вось менавіта!" - усклікнуѓ ангелец.
  
  "І якая ж, сэр, мэта гэтага абмену думкамі паміж школьнымі настаѓнікамі?" Я пацікавіѓся.
  
  "Сэр-" Ён усміхнуѓся. " - хіба не чакаеш пачуць аб мітусні жыцця ѓ такой абстаноѓцы, як гэтая? Іржанне коней з стайняѓ, крыкі слуг і работнікаѓ, можа быць, шум гуляк? Нічога гэтага, паѓтараю, нічога гэтага мы не чуем. Толькі цішыня, пане Дзюпэн, толькі жудасная, падобная на смерць цішыня.
  
  На гэты раз я быѓ вымушаны прызнаць, што мой наведвальнік апярэдзіѓ мяне на адно ачко. Я прызнаѓ гэта, на што ён, магчыма, неахвотна прызнаѓ, што я ѓсё яшчэ майстар, а ён руплівы вучань. Ён устрымаѓся ад каментарыяѓ з нагоды надыходзячага дня, калі вучань можа перасягнуць настаѓніка ѓ дасягненнях, ды і я не быѓ гатовы да гэтага.
  
  
  
  Рука аб руку мы падышлі да галоѓнага ѓваходу ѓ замак. Зразумела, у нас былі кія, і я дазволіѓ майму спадарожніку падняць сваю і моцна ѓдарыць па вялікай драѓлянай дзверы. Да майго здзіѓлення, слугі, падобна, не было, каб прапусціць нас. Замест гэтага дзверы павольна адчыніліся, і мы ѓдваіх ступілі на брукаваны хол замка.
  
  Спачатку нічога незвычайнага не з'явілася, але праз некалькі імгненняѓ нашы ноздры ѓлавілі непаѓторны пах раскладання. Абмяняѓшыся позіркамі, але не прамовіѓшы ні слова, мы дасталі з кішэняѓ хусткі і завязалі імі ноздры і рот. Я павярнуѓся да свайго спадарожніка і ѓбачыѓ яго ѓ капелюшы і ѓ масцы, як у разбойніка з вялікай дарогі. Я выдатна ведаѓ, што мая ѓласная знешнасць была такой жа жахлівай, як і ѓ яго.
  
  Першым трупам, з якім мы сутыкнуліся, быѓ ливрейный лёкай. Спачатку, проинструктировав майго госця ѓважліва сачыць за тым, каб знутры замка не з'явілася праяѓ гвалту, я схіліѓся над нерухомым целам. Калі б смурод не было дастатковым доказам смерці, стан цела лёкая цалкам пераканала б самага дасведчанага непрафесіянала. Яго ѓдарылі ззаду. Ён ляжаѓ ніцма з размажджэраным патыліцай, па лужице запечанай крыві ѓжо пачалі поѓзаць казуркі.
  
  Адвярнуѓшыся ѓ бок, каб глынуць чыстага паветра, або, па меншай меры, паветра больш празрыстага, чым той, які атачаѓ труп, я агледзеѓ вопратку нябожчыка ѓ пошуках ключа да разгадкі матыву яго забойства, але нічога не выявіѓ.
  
  Праходзячы па хаце, мы з маім калегам выявілі, у сваю чаргу, астанкі пакаёвак, кухараѓ, прачек і пажылога слугі мужчынскага полу, якога мы прынялі за мажордома ѓстановы. Але што ж адбылося, і дзе гаспадар замка?
  
  Мы знайшлі яго ѓ стайнях ззаду замка. У асяроддзі конюхаѓ ляжаѓ месье ле Дзюк. З сардэчным дваранінам, грамадствам якога я не раз атрымліваѓ асалоду ад, звярталіся агідна. Па стане астанкаѓ было відавочна, што герцага катавалі. Яго рукі былі звязаны за спіной, а на твары віднеліся плямы, выкліканыя ужываннем распаленага інструмента. Несумненна, намер складалася ѓ тым, каб вывудзіць у яго месцазнаходжанне легендарнай залаты птушкі. Метак на яго торсе было дастаткова, каб выклікаць агіду ѓ гледача, у той час як апошняя, смяротная атака была нанесеная ѓ выглядзе завостранага ляза, праведзенага папярок яго жывата, агаляючы жыццёва важныя органы і выклікаючы канчатковае знясіленне.
  
  З яе светлостью герцагіняй абыходзіліся падобным чынам. Я не буду апісваць прыніжэньня, якім яна падвергнулася. Заставалася толькі маліцца, каб яе больш крохкае целасклад дасягнула сваіх межаѓ і каб ёй была падаравана ласку смерці, больш хуткай і менш пакутлівай, чым у яе мужа.
  
  Коні і сабакі, як і звычайныя насельнікі маёнтка, ляжалі як папала, забітыя ѓсе да адной.
  
  "Гэта праца сеньёра Кабреры і яго людзей?" - Спытаѓ я.
  
  "Хутчэй за ѓсё, з слуг Ізабелы", - адказаѓ мой госць. "Смерць гэтых няшчасных людзей і іх жывёл выклікае шкадаванне, але неадкладнае непакой выклікае месцазнаходжанне птушкі". Ён пастаяѓ спачатку над адным трупам, потым над іншым, вывучаючы іх, як вывучаѓ б студэнт-медык расчлянёныя парэшткі жывёлы.
  
  "Уяѓляецца малаверагодным, што сакрэт быѓ разглашен", - выказаѓ меркаванне ён нарэшце. "Відавочна, герцага спачатку катавалі і адправілі на той свет, таму што такі дваранін, як ён, не дазволіѓ бы звяртацца са сваёй жонкай так, як мы гэта бачым. Я б выказаѓ здагадку, што герцагіня таксама не ведала, адкуль узялася птушка, паколькі пасля смерці яе мужа ѓ яе не было прычын захоѓваць гэтую таямніцу. Наадварот, як мяркуецца, убачыѓшы тых, хто нападаѓ, яна паспрабавала б выжыць, каб адпомсціць за забойства свайго мужа".
  
  Яго бессердечное дачыненне да крывавай бойні, якую мы толькі што назіралі, было жахлівым, але ангельцы, як вядома, стрыманая раса, і, магчыма, гэты ангелец адчуваѓ некаторую ступень спачування і абурэння, якія ён не паказваѓ. Тады вельмі добра. Калі назаѓтра за намі вернецца рамізнік, я паведамлю мэру вёскі Ланьи аб нашым жахлівым адкрыцці. Жорсткія злачынцы, адказныя за гэта, будуць адшукаѓ і, можна спадзявацца, у свой час паѓстануць перад сваім лёсам пад гільяцінай. Але мой госць быѓ правоѓ, па меншай меры ѓ той ступені, у якой наша ѓласнае прысутнасць у замку Ланьи было выклікана паведамленнем аб прысутнасці птушкі.
  
  Мы шукалі яго, і калі б яно было тут, я ведаѓ, што мы б яго знайшлі.
  
  "Давайце працягнем пошукі залатой птушкі", - абвясціѓ я свайму госцю. "Гэтак цудоѓны прадмет павінен кідацца ѓ вочы любому, акрамя сляпога".
  
  "Магчыма, і няма", - запярэчыѓ ангелец. "Я павінен прызнацца, мой дарагі Дзюпэн, што я ѓтаіѓ ад вас адзін пункт у гісторыі і апісанні птушкі".
  
  Я запатрабаваѓ, каб ён неадкладна адукаваѓ мяне, і ѓ тым, што для яго сышло за прамы адказ, ён падпарадкаваѓся. " Вы, несумненна, заѓважылі, што ѓ сваіх апісаннях птушкі я называю яе і залаты, і чорнай.
  
  "Я так і зрабіѓ, сэр. Магчыма, вы памятаеце, што я звярнуѓ вашу ѓвагу на гэта неадпаведнасць і ваша абяцанне ѓзгадніць супярэчлівыя апісання. Калі вы не пярэчыце, цяпер, па-відаць, самае зручны час для гэтага ".
  
  " Тады вельмі добра. Птушка, першапачаткова створаная турэцкімі палоннымі майстрамі з чыстага золата, практычна інкруставаная каштоѓнымі камянямі, лічылася занадта прывабнай мішэнню. У нейкі момант сваёй гісторыі - прызнаюся, я не ведаю дакладнай даты - яго пакрылі чорным рэчывам, густым смалістым пігментам, так што цяпер ён нагадвае не што іншае, як скульптуру з чорнага дрэва ѓ выглядзе, які стаяѓ ястраба ".
  
  " Што наводзіць на думку, што птушка ѓсё яшчэ ѓ замку? Нават калі герцаг і герцагіня памруць, так і не раскрыѓшы таямніцу яе прытулку сваім ворагам, гэтыя злыдні ѓсё роѓна маглі абшукваць замак, пакуль не знойдуць птушку. Але азірніцеся вакол, сэр, і вы ѓбачыце, што мы акружаны сцэнай не проста разні, але і спусташэння. Відавочна, што замак быѓ разрабаваны. Вы самі не ведалі аб месцы, дзе птушка хаваецца? Вашы працадаѓцы вас не праінфармавалі?"
  
  " Мае наймальнікі самі не ведалі, дзе схаваны тайнік. Гэта сам герцаг абраѓ яго пасля таго, як ганцы сышлі.
  
  " Тады, наколькі нам вядома, птушка паляцела.
  
  "Не, сэр". Ангелец паківаѓ галавой. "Мяркуючы па стане тэл, нават зімой гэты кашмар адбыѓся па меншай меры, чатыры дні таму, перад тым, як я пакінуѓ Лондан. Я б атрымаѓ вестку, калі б зладзеяѓ гэта ѓдалося. Яны здзейснілі гэтыя жудасныя злачынствы дарэмна. Вы можаце быць упэѓнены, што птушка ѓсё яшчэ тут. Але дзе?"
  
  "Давайце падумаем", - прапанаваѓ я. "Унутранае ѓбранне замка і нават, наколькі мы маглі меркаваць, гаспадарчыя пабудовы былі разбураныя. Мэбля разбіта, карціны і габелены сарваныя са сцен. Бібліятэка герцага разрабавана, яго неацэнная калекцыя старажытных рукапісаѓ і рэдкіх тамоѓ ператварылася ѓ бескарысныя абломкі. Нават старажытныя даспехі былі скінутыя са сваёй падстаѓкі, так што яны разляцеліся на кавалкі і ляжаць на каменных плітах. Захопнікі замка, можа быць, і монстры, але яны не пазбаѓленыя розуму і ѓ той жа час не пазбаѓленыя грунтоѓнасці.
  
  Я зрабіѓ паѓзу, чакаючы далейшых каментароѓ ангельца, але іх не было. Я ѓважліва назіраѓ за ім і заѓважыѓ, што ён моцна змакрэѓ і што ён напераменку сціскаючы і разжимал кулакі, амаль як чалавек, які пакутуе прыпадак.
  
  "Калі птушка ѓсё яшчэ ѓ маёнтак," працягнуѓ я, - але яе няма ні ѓ замку, ні ѓ яго прыбудовах, логіка падказвае нам яе месцазнаходжанне. Падумайце вось пра што, малады чалавек. Мы ліквідавалі частка змесціва нашага спісу магчымасцяѓ. Зрабіѓшы гэта, мы непазбежна прыходзім да высновы, што тыя, што засталіся магчымасці павінны ѓтрымліваць рашэнне нашай галаваломкі. Вынікаеце вы ніці разваг, якую я выклаѓ перад вамі?"
  
  Здавалася, ён расслабіѓся, як быццам прыступ прайшоѓ. Ён дастаѓ з кішэні свайго касцюма сурвэтку і выцер пот з ілба. Ён прызнаѓ неопровержимость маіх аргументаѓ.
  
  "Але," працягнуѓ ён, "я не бачу наступнага кроку ѓ вашай працэдуры".
  
  "Ты разочаровываешь мяне," сказаѓ я. " Вельмі добра. Калі ты, калі ласка, последуешь за мной.
  
  Я адступіѓ у галоѓны вестыбюль замка, а адтуль на тэрасу звонку. Я пайшоѓ яшчэ далей, мае чаравікі пакідалі за сабой сляды ѓ багатай расе, якая сабралася на пышнай лужку, навакольнага замак. Месяц дасягнула поѓні, і неба над Ланьи было яшчэ больш уражлівым, чым над метраполіяй.
  
  "Паглядзі на замок", - настаѓляѓ я свайго вучня, паколькі менавіта так прывык ставіцца да ангельцу.
  
  Ён стаяѓ побач са мной і глядзеѓ на будынак, на яго каменныя франтоны, выкананыя бледнай святлаценю ѓ свеце, што льюцца з нябёсаѓ. "Што ты бачыш?" Я спытаѓ у яго.
  
  "Ну, у Шато дэ Ланьи", - адразу ж адказаѓ ён.
  
  - У самай справе. Што яшчэ ты бачыш?
  
  Малады ангелец нецярпліва падціснуѓ вусны. " Толькі гэта, сэр. Стайня і іншыя гаспадарчыя пабудовы схаваныя за масівам замка.
  
  "Сапраѓды", - кіѓнуѓ я. Я больш нічога не сказаѓ, чакаючы далейшых каментароѓ ад суразмоѓцы. Наступіла доѓгае маѓчанне.
  
  Нарэшце, нецярплівым тонам мой вучань загаварыѓ зноѓ. "Лужок перад замкам. Лясы, якія нас атачаюць. Месяц, зоркі. Маленькае воблачка на паѓднёва-захадзе".
  
  Я кіѓнуѓ. "Вельмі добра. Яшчэ".
  
  " Дзеля ѓсяго святога, Дзюпэн, на што яшчэ тут можна паглядзець?
  
  "Толькі тое, што жыццёва важна для нашай місіі", - адказаѓ я.
  
  Пакуль я назіраѓ, ангелец зноѓ падняѓ вочы і замер. "Я бачу шэраг птушак, усевшихся на парапет замка".
  
  "Мой дарагі сябар!" - Усклікнуѓ я. - "Цяпер ѓяѓляецца магчымым, што ѓ вас ёсць задаткі дэтэктыва. Далей, я настойліва заклікаю вас, не удовлетворяйтесь простым сузіраннем, а назірайце, назірайце, назірайце і докладывайте!"
  
  Некаторы час ён стаяѓ моѓчкі і нерухома, затым распачаѓ дзеянне, якое выклікала маё захапленне. Хоць мы стаялі па шчыкалатку у мокрай ад расы траве перад замкам, паблізу была пад'язная дарожка, па якой праязджалі машыны, што пад'язджалі да маёнтку і выязджаюць з яго. Наш уласны рамізнік ішоѓ па гэтай дарозе, і я чакаѓ, што ён скарыстаецца ёю яшчэ раз, калі вернецца за намі раніцай.
  
  Ангелец падышоѓ да пад'язной дарожцы, нахіліѓся і падняѓ жменю жвіру. Ён адкінуѓ плашч, каб вызваліць руку, і кінуѓ каменьчык у птушак, усевшихся на парапет. Я быѓ уражаны сілай і трапнасцю яго рукі.,
  
  З злосным крыкам некалькі птушак зляцелі са сваіх насестов. Іх сілуэты вымалёѓваліся на фоне начнога неба, іх абрысы былі цьмяна-чорнымі на фоне бліскучых зорак і чыстай цемры нябёсаѓ. Адзін з іх праляцеѓ над абліччам поѓнай, яркай месяца, яго шырока распасцёртыя крылы і зіхатлівы дыск ззаду яе стваралі ілюзію, што птушка была такой жа вялікай, як легендарны Пегас.
  
  Мы з маім вучнем заставаліся нерухомыя, назіраючы за паводзінамі паветраных істот. Яны былі хутчэй раззлаваны, чым напалоханыя грохочущей галькай, па меншай меры, я так выказаѓ здагадку, паколькі спатрэбілася ѓсяго некалькі імгненняѓ, каб мноства істот вярнулася на свае ранейшыя месцы, якія суправаджаюцца чутным плясканнем перыстых крылаѓ і ворчливыми крыкамі.
  
  Ангелец нахіліѓся і падняѓ яшчэ адну жменю жвіру, адвёѓ руку назад і кінуѓ каменьчыкі ѓ птушак. І зноѓ яго дзеянні выклікалі гнеѓную рэакцыю, большасць птушак раздражнёна закрычалі і, пляскаючы крыламі, паляцелі са сваіх насестов. Да гэтага часу разгадка таямніцы зніклага ястраба была відавочная.
  
  "Добрая праца", - павіншаваѓ я свайго вучня. "Відавочна, што вы ѓлавілі розніцу паміж наглядам і проста зрокам, і заѓважылі тое, што неабходна для выяѓлення вашай здабычы".
  
  Слабы прыкмета задавальнення адбіѓся на яго твары, на імгненне куткі яго рота прыпадняліся на некалькі міліметраѓ. Не прамовіѓшы ні слова, ён сеѓ на траву і пачаѓ здымаць боты і панчохі. Я ѓ такім жа моѓчкі назіраѓ, як ён накіраваѓся да знешняй сцяне замка.
  
  Я чакаѓ, што ён вернецца ѓнутр будынка і паспрабуе выбрацца на дах з дапамогай унутраных лесвіц. Замест гэтага, да майго здзіѓлення, вывучыѓшы сцяну з шчыльна падагнаным камянямі і паѓзучым плюшчом, ён працягнуѓ ѓзбірацца па знешняй баку замка, выкарыстоѓваючы свае магутныя пальцы і амаль орангутангоподобные ступні, каб больш упэѓнена трымацца. Калі ён наблізіѓся, яго плашч лунаѓ вакол яго фігуры, як два велізарных крыла.
  
  
  
  Падышоѓшы да парапета, ён паклікаѓ тых, хто сядзеѓ там крылатых істот, выдаѓшы пры гэтым дзіѓны гук, не падобны ні на адзін з чутае мной раней. Без папярэдняй падрыхтоѓкі птушкі, якія назіралі за яго набліжэннем, расправили крылы і падняліся над замкам, знікшы ѓ навакольным іх чарнаце. Усе, акрамя адной. Адзінокая птушка заставалася нерухомай, вырисовываясь сілуэтам на фоне зорнага неба.
  
  Дзіѓнае, амаль нечалавечае істота, у якую ператварыѓся мой ранейшы наведвальнік, восседало цяпер побач з адзінай пакінутай птушкай, так высока над зямлёй, што адно-адзінае промах, як я мог бачыць, выраклі б яго на верную гібель. Аднак да мяне не пачулася ні гуку ад гэтага дзіѓнага персанажа, ні якіх-небудзь прыкмет страху.
  
  Ён падняѓ нерухомую птушку з месца, і праз імгненне яна знікла пад яго плашчом. Я мог толькі выказаць здагадку, што ён прыйшоѓ загадзя з дадатковым адрэзкам скуранога рамяня або вяроѓкі, да гэтага часу схаваным пад верхняй вопраткай.
  
  Затым, пакуль я стаяѓ у жаху, ён нахіліѓся, каб легчы плазам на парапет, затым перагнуѓся праз яго край, каб ухапіцца за каменную сцяну, затым саслізнуѓ са свайго бяспечнага працоѓным месцы, і пачаѓ спускацца па сцяне замка галавой наперад, замацаваѓшы птушку пад адзеннем. Знешне ён нагадваѓ гіганцкую лятучую мыш.
  
  Дабраѓшыся да лужка, ён выпрастаѓся і выцягнуѓ птушку з-пад плашча. "Я дзякую вас, мой дарагі Дзюпэн, за ѓрокі, якія вы мне далі, у роѓнай ступені ѓ назіральнасці і дэдукцыі. Наша здабыча вернутая.
  
  З гэтымі словамі ён працягнуѓ чорную птушку да мяне. Нават скрозь яе чорную абалонку я мог адрозніць форму яе пер'я, кіпцюроѓ, дзюбы і вачэй. Несумненна, гэта быѓ цудоѓны ѓзор мастацтва скульптара. Мой вучань папрасіѓ мяне патрымаць статуэтку, пакуль ён зноѓ апранае панчохі і чаравікі. Вага чорнай птушкі быѓ так вялікі, што я быѓ яшчэ больш здзіѓлены яго здольнасцю спускацца па сцяне замка з ёй, прывязанай рамянямі пад адзеннем.
  
  Мы правялі тое нямногае, што засталося ад ночы, даследуючы інтэр'ер замка, выкарыстоѓваючы паходні, тыя, што засталіся ад больш шчаслівай эпохі гэтага сумнага збудаванні. Адзінымі доказамі, якія мы выявілі, былі далейшыя сведчанні жорсткасці захопнікаѓ, якія забілі герцага і герцагіню, а таксама іх слуг, і ѓсё гэта ѓ дарэмнай спробе даведацца месцазнаходжанне скарбы, якім цяпер валодалі я і мой вучань.
  
  Раніцай прыбыѓ наш наёмны работнік, некалькі патрапаны і, як можна было выказаць здагадку, з-за ѓжывання празмернага колькасці спіртнога. Я загадаѓ яму адвезці нас у вёску Ланьи, дзе мы схавалі птушку ѓ багажніку машыны, паабяцаѓшы прадаѓцу шчодрыя чаявыя ѓ абмен на яго маѓчанне. Пасля гэтага мы склалі поѓны справаздачу аб нашых крывавых знаходкі ѓ замку, ні словам не згадаѓшы аб птушцы. Прычына, па якой мы прыехалі ѓ замак, была праѓдзівай: я быѓ старым знаёмым герцага і герцагіні і вельмі хацеѓ прадставіць ім майго госця з Англіі.
  
  Мэр вёскі Ланьи і шэф жандармерыі былі належным чынам шакаваныя нашымі апісаннямі, але дазволілі нам адправіцца ѓ Парыж, узяѓшы з нас абяцанне даць ѓсю інфармацыю і дапамогу, якія мы зможам, калі яны спатрэбяцца на больш познім этапе іх расследавання.
  
  У належны тэрмін экіпаж спыніѓся ля маёй кватэры ѓ прадмесці Сэн-Жэрмэн. У сталіцы выпаѓ лёгкі сняжок, і я асцярожна прабіраѓся да сваёй дзверы, каб не паслізнуцца і не ѓпасці на камяні. Змучаны справамі мінулага дня і ночы, я павярнуѓ ключ у замку сваёй кватэры і штурхнуѓ дзверы, каб мы з маім госцем маглі ѓвайсці ѓ сістэму. Калі мы гэта зрабілі, то сутыкнуліся з нечаканым відовішчам. У маёй кватэры быѓ праведзены ператрус. Мэбля была перавернутая, скрыні вылучаны са сваіх месцаѓ і валяліся на падлозе. Дывановае пакрыццё было разарвана і откатано, каб можна было пашукаць люкі або расківаныя дошкі.
  
  Усе карціны былі сарваныя са сцен і кінутыя на падлогу, уключаючы фатаграфію майго сябра і куміра вялікага Відок. Узрушаны і абражаны уварваннем у мае пакоі, я прыступіѓ да агляду іх змесціва, ацэньваючы шкоду і смуткуючы аб знішчэнні каштоѓных успамінаѓ аб маёй доѓгай кар'еры. Я схапіѓся за галаву і выказаѓ сваё абурэнне.
  
  Нарэшце, узяѓшы сябе ѓ рукі і спадзеючыся якім-небудзь чынам змякчыць прычыненую шкоду, я павярнуѓся, каб параіцца з маім наведвальнікам, але выявіѓ, што ён бясследна знік.
  
  Я падляцеѓ да дзвярэй і пакінуѓ сваё памяшканне. Экіпаж, вядома, даѓно з'ехаѓ, але на свежым снезе відаць быѓ шэраг цёмных слядоѓ. Ідучы за ім, не звяртаючы ѓвагі на рызыку ѓпасці, я прамчаѓся па вуліцы Дюно. Нарэшце я выявіѓ, што стаю на парозе ѓстановы пане Константинидеса. Я некалькі разоѓ націснуѓ на званок, але адказу не рушыла ѓслед, затым пастукаѓ у дзверы. ђнутры крамы не было відаць ні святла, ні руху, і на мой кліч не рушыла ѓслед ніякай рэакцыі.
  
  Сэнс гэтых падзей імгненна пракраѓся ѓ мой змучаны мозг. Ангелец быѓ наркаманам, грэцкі аптэкар - пастаѓшчыком яго злавесных хімікатаѓ. Як Константинидес даведаѓся аб гэтай птушцы, было неспасціжна, але мяне завербавалі хутчэй па яго загадзе, чым па загадзе карлистов або бурбонаѓ.
  
  Константинидис абшукаѓ маю кватэру проста для таго, каб адцягнуць маю ѓвагу, пакуль ангелец прыносіѓ птушку ѓ свой магазін. Да цяперашняга часу, хоць прайшло ѓсяго некалькі хвілін, было ясна, што і ангелец, і грэк разам з чорнай птушкай пакінулі Прадмесці і іх не знойдуць у ваколіцах Парыжа.
  
  Што стала з птушкай, з ангельскай дэтэктывам, з грэцкім хімікам, заставалася загадкай на доѓгія гады. І вось, нарэшце (Дзюпэн скончыѓ свой аповяд). Я даведаюся аб далейшай кар'еры майго вучня і пра пагардзе, з якім ён адказвае на маё кіраѓніцтва.
  
  
  
  
  
  Пакуль я сядзеѓ, прыгнечаны знявагай майго сябра і настаѓніка, я ѓбачыѓ, як ён сціскае маленькі томік, з якога прачытаѓ жорсткія словы, як быццам гэта быѓ кінжал, якім ён планаваѓ скончыць з сабой. Усё тое час, пакуль ён распавядаѓ сваю гісторыю, я быѓ захоплены гэтым апавяданнем, перанёсся ѓ іншы час і ѓ іншае месца, у той час, калі Дзюпэн быѓ малады і знаходзіѓся ѓ росквіце сіл. Але цяпер я вярнуѓся ѓ сучаснасць і ѓбачыѓ перад сабой чалавека, аслабленага цягам гадоѓ і нястачамі жорсткага існавання.
  
  "Што стала з птушкай?" Спытаѓ я. "Яна знікла зусім?"
  
  Дзюпэн паківаѓ галавой. "Аптэку грэка Константинидеса зноѓ адкрыѓ пляменнік. Пра старэйшага Константинидесе больш ніколі нічога не было чуваць, а калі і было, то гэта захоѓвалася ѓ недатыкальнасці ва ѓлонні сям'і. Я паспрабаваѓ даведацца ѓ пляменніка пра месцазнаходжанне яго дзядзькі і англічаніна, а таксама аб самой птушцы, але малодшы Константинидис спаслаѓся на няведанне лёсу двух мужчын, а таксама таго, што птушка. Вось ужо два пакалення магазін застаецца ѓ сям'і, і таямніца, калі яна наогул існуе, застаецца за сям'ю пячаткамі ѓ іх ѓлонні ".
  
  Я кіѓнуѓ. " І, значыць, вы больш ніколі не чулі аб сваім вучне, дзіѓным англичанине?
  
  Дзюпэн памахаѓ перада мной кнігай. "Бачыш, стары сябар? Ён стаѓ, так бы мовіць, новым Дюпеном. Яго слава распаѓсюджваецца па морах і ѓсім зямным шары. Калі б ён хаця б скупа прызнаѓ свой абавязак перада мной, я быѓ бы задаволены. Мае матэрыяльныя патрэбы задавальняюцца за кошт невялікай пенсіі, прызначанай нашым старым сябрам Джы з сталічнай паліцыі. Мае ѓспаміны належаць мне, і вашыя ѓласныя працы прынеслі мне маю невялікую долю славы ".
  
  " Запэѓніваю вас, Дзюпэн, гэта самае меншае, што я мог зрабіць.
  
  
  
  Было сумнае маѓчанне, падчас якога я разважаѓ аб сумным стане, у якое трапіѓ мой сябар. Нарэшце ён выпусьціѓ ѓздых, поѓны адчаю. "Магчыма," пачаѓ ён, затым запнуѓся, потым пачаѓ зноѓ, "магчыма, крыху праніклівым было б цікава даведацца аб некаторых іншых маіх пачынаннях".
  
  Паківаѓшы галавой, я адказаѓ: "Я ѓжо запісаѓ іх, Дзюпэн. Было справа пра забойствы на вуліцы Морг, аб выкрадзеным лісце і нават аб вашым бліскучым раскрыцці таямніцы Мары Ражэ.
  
  "Гэта не тыя выпадкі, аб якіх я кажу", - запярэчыѓ Дзюпэн.
  
  " Я не ведаю іншых, акрамя, вядома, таго, што вы распавялі мне гэтай ноччу.
  
  Пачуѓшы мае словы, Дзюпэн дазволіѓ сабе адну з рэдкіх усмешак, якія я калі-небудзь бачыѓ на яго твары. "Было шмат іншых, дарагі сябар, - паведаміѓ ён мне, "сапраѓды шмат".
  
  Здзіѓлены, я папрасіѓ яго пералічыць некалькі такіх.
  
  "Там былі загадка фальшывага ізумруду царыцы, прыгода амерыканскага гандляра зброяй Уэйда, таямніца алжырскіх траѓ, інцыдэнт з багамскім ѓцекачом і улетевшим паветраным шарам і, вядома, трагедыя з фараоновым шакалом".
  
  " Мне не трываецца запісаць гэта, Дзюпэн. Такім чынам, поѓны спіс?
  
  " Ні ѓ якім выпадку, стары сябар. Гэта толькі пачатак. Такія паведамленні могуць у якой-то меры змякчыць боль ад таго, што ты састарыѓся і быѓ забыты, заменены на стадыі выяѓлення новым пакаленнем сышчыкаѓ. І, я падазраю, тыя некалькі манет, якія вашыя справаздачы могуць папоѓніць ваш кашалек, не будуць лішнімі.
  
  "Яны гэтага не зробяць", - быѓ вымушаны прызнаць, што я.
  
  "Але гэта-" Дзюпэн зноѓ узмахнуѓ кнігай. " - гэта абраза ѓразіла мяне ѓ самае сэрца. Горкі, як палын, і востры, як двусечны меч, так абвяшчае прыказка".
  
  "Дзюпэн," сказаѓ я, " ты не будзеш забыты. Гэты англійская педант відавочна скапіяваѓ вашы метады, аж да таго, што наняѓ асістэнта і памочніка, які мае пэѓнае падабенства са мной. Несумненна, справядлівасць забараняе свеце забываць кавалера К. Агюста Дюпена!"
  
  "Не забыцца?" - прамармытаѓ мой сябар. "Не забыцца? Вучань будзе вечна жыць у славе, у той час як майстар стане ѓсяго толькі заѓвагай да гісторыі адкрыццяѓ. Ах, мой сябар, мой дарагі, дражайший сябар, але свет, у якім мы жывем, несправядлівы".
  
  "Так было заѓсёды, Дзюпэн," пагадзіѓся я, "так было заѓсёды".
  
  OceanofPDF.com
  
  
  ПЕРШАЯ МІСІС ВАТСАН
  
  "Ну, вось і канец нашай маленькай драме", - заѓважыѓ я пасля таго, як мы некаторы час пасядзелі, моѓчкі пакурваючы. " Баюся, што гэта, магчыма, апошні расследаванне, у ходзе якога ѓ мяне будзе магчымасць вывучыць вашы метады. Міс Морстен аказала мне гонар, пагадзіѓшыся стаць маім будучым мужам.
  
  Ён выдаѓ самы змрочны стогн.
  
  "Я гэтага і баяѓся", - сказаѓ ён. "Я сапраѓды не магу павіншаваць вас".
  
  Мне было трохі балюча.
  
  "У цябе ёсць нейкія прычыны быць незадаволеным маім выбарам?" - Спытаѓ я.
  
  " Зусім няма. Я думаю, што яна адна з самых чароѓных маладых лэдзі, якіх я калі-небудзь сустракаѓ, і магла б быць найбольш карыснай у той працы, якой мы займаліся. У гэтым дачыненні яна была несумнеѓным геніем ... . Але каханне - гэта эмацыйная рэч, а усе, што эмацыйна, супярэчыць таму сапраѓднага халоднага розуму, які я стаѓлю вышэй за ѓсё. Я б ніколі не ажаніѓся на сабе, каб не прадузята судзіць ". ...
  
  "Падзел здаецца даволі несправядлівым", - заѓважыѓ я. "Вы зрабілі ѓсю працу ѓ гэтым бізнэсе. Я атрымліваю ад гэтага жонку, Джонс атрымлівае ѓсе заслугі, скажыце на літасць, што застаецца вам?"
  
  "Для мяне," сказаѓ Шэрлак Холмс, "усё яшчэ застаецца бутэлька з какаінам". І ён працягнуѓ ёй сваю доѓгую белую руку.
  
  -Знак Чатырох
  
  
  
  
  аѓтар БАРБАРА ХЭМБЛИ
  
  
  
  
  
  Лялечнік з Маригото Уок
  
  
  "Я занадта шмат бачыѓ, каб не ведаць, што ѓражанне жанчыны можа быць больш каштоѓным, чым заключэнне аналітыка".
  
  "Людзі, якія былі ѓ гора, зляталіся да маёй жонцы, як птушкі на маяк".
  
  - "ЧАЛАВЕК З СКРЫђЛЕНАЙ ГУБОЙ"
  
  
  Мой муж, доктар Джон Ватсан, часта пісаѓ, што яго сябар містэр Шэрлак Холмс любіць раскрываць злачынствы і лавіць зладзеяѓ, як паляѓнічы любіць пагоню ці мастак - пэндзаль і алею.
  
  Тым не менш, што тычыцца раскрыцця злачынстваѓ - а часам мне здаецца, што нават больш, - я заѓважыѓ, што містэр Холмс любіць разгадваць загадкі чалавечага паводзінаѓ дзеля іх саміх, нават калі яны не маюць ніякага дачынення да парушэння або захаванню закона. Стрыманы і лагічны сам па сабе, ён захапляецца эксцэнтрычнасцю чалавечага паводзінаѓ: я мяркую, яму дастаѓляе больш задавальнення абмяркоѓваць з мясцовым гандляром каціным мясам матэматычную сістэму, з дапамогай якой гэты джэнтльмен выбірае скаковых коней для ставак, чым прыцягваць да адказнасці дырэктара банка, які прысвоіѓ тысячы даляраѓ з просты прагнасці, пазбаѓленай ѓяѓлення.
  
  Такім чынам , калі бедная старая місіс Вульф ѓвайшла ѓ сталовую Вордсворта Сеттлментмент Хаѓс у Уайтчепеле, рыдаючы аб тым, што яе напампаваѓ наркотыкамі і абрабаваѓ - і пакінуѓ цэлай - заможны джэнтльмен. Мне сорамна прызнацца, што амаль маёй першай думкай было пацікавіцца, што б містэр Холмс сказаѓ аб такім дзіѓным паводзінах.
  
  У гэты канкрэтны вечар панядзелка было туманна і холадна, таму што ѓвесь дзень той і справу ішоѓ дождж. Я ледзь не плачу сышла з невялікага заняткі, якое я там вяду, таму што маё здароѓе заѓсёды было ненадзейным. Але я ведала, што маленькія прадавачкі, якіх я вучыла чытаць, з нецярпеннем чакалі гэтага. Многія мае сябры прыходзяць у Поселенческий дом днём, каб дапамагчы са мыццем і складваннем адзення, ахвяраваѓ бедным, або навучыць дзяѓчынак і хлопчыкаѓ з гэтых жудасных партовых трушчоб - навучыць таксама незлічоных рускіх, румынаѓ, індусаѓ і кітайцаѓ, якія туляцца па дзесяць-дванаццаць чалавек у здымнай пакоі, англійскай мове, дастатковаму для пошуку працы, - але я адзін з вельмі нямногіх, хто будзе працаваць там па начах. Па крайняй меры, адзін вечар у тыдзень, а часам і два, Джон праводзіць са сваім сябрам містэрам Шэрлакам Холмсам, альбо удзельнічаючы ѓ расследаванні якога-небудзь крымінальнай справы. Холмс перасьледуе або вячэрае з ім і ідзе куды-небудзь паслухаць музыку. У такія вечары я часта прыязджаю ѓ Пасёлак, каб выкладаць або дапамагаць тамтэйшым пастаянным работнікам любым даступным спосабам.
  
  Такім чынам, я быѓ там у дзесяць гадзін - фактычна, як раз заканчваѓ вячэрнюю кіраѓніка " Аповесці аб двух гарадах",- калі місіс Вольф, спатыкаючыся, увайшоѓ з вымощенного цэглай двара, сціскаючы ѓ адной руцэ кошык з рознай драбязой, якую яна нясе на продаж, а ѓ іншы - брудныя рэшткі ваѓнянай шалі, накінутай на яе, усхліпваючы, як пабіты дзіця.
  
  "Хто б мог так паступіць з беднай жанчынай, місіс Ватсан?" - спытала яна, калі я падвёѓ яе да малюсенькім агменю ѓ вялікім пакоі і паслаѓ адну з дзяѓчынак прыгатаваць ёй суп. "Ён таксама выглядае такім мілым джэнтльменам, з такой прыгожа расчесанной барадой і акулярамі ѓ залатой аправе. Ён частуе мяне выпіѓкай, ён кажа мне, што я падобны на яго сястру, а сам такі гойский джэнтльмен, увесь у вармовом паліто ѓ такую халодную ноч! Паглядзі, як я знайшоѓ свае справы, калі прачнуѓся ѓ завулку за Виш-энд-Рынг, а?
  
  Несумненна, з яе змесцівам вялікі плеценай кошыка - прыгожа вышытымі насавымі хусткамі, перочинными валікамі мудрагелістай формы, лялькамі з плеценай лазы з яркімі стужкамі на шыі і коткамі, зробленымі з складзенай бляхі са шклянымі гузікамі замест вачэй, - абыходзіліся груба, і цяпер яно было ѓсё мокрае і бруднае ад таго, што яго вывалілі з кошыка ѓ канаву і растапталі.
  
  "Я раблю скрынкі з бляхі", - працягвала яна, калі адна з дзяѓчынак - яе звалі Рэбека, і гэта быѓ вельмі мілы, разумны дзіця - прынесла ёй кубак супу. " Прыгожая скрыначка, на ёй ѓсе гузікі mit; я прашу за гэтую скрыначку два шылінгі. А цяпер яно знікла, і ён скраѓ яго ѓ беднай жанчыны, і ѓ яго была прыгожая капялюш, і пальчаткі, і паліто, і ён быѓ так ласкавы, што пачаставаѓ мяне шнапсам, а? Ой, як у мяне разбалелася галава, калі я прачнулася" - і сапраѓды, спакутаваны твар жанчыны мела адценне попелу ѓ цьмяным святле газавай гарэлкі і агню. "Чаму ён так паступае, а?"
  
  
  
  "Можа быць, вам проста стала дрэнна ѓ "Рыбе і кальцы", - выказаѓ здагадку я, - вы спатыкнуліся ѓ завулку і ѓпалі. Вуліцы вакол у гэты час не вельмі бяспечныя " - што было, мякка кажучы, мякка сказана, бо "Рыба і кольца" знаходзіліся на адной з найменш здаровых вуліц раёна, вядомага побоищами, панажоѓшчынай, бойкамі і хуліганствам ѓсіх відаѓ. " Можа быць, хто-небудзь выпадкова прайшоѓ міма і скраѓ вашу шкатулку?
  
  "Ой," прастагнала яна і шчыльней захуталася ѓ шаль. " Чаму гойский джэнтльмен вырашыѓ вось так атруціць бедную жанчыну, а?
  
  "Я не ведаю, Баббе Вольф", - піснула Рэбека, сядаючы на лаѓку побач з жанчынай і працягваючы патрэсканыя рукі да агню. "Але Золтан Берг, ён распавёѓ мне, як тое ж самае здарылася з адной жанчынай, якую яго мама ведае ѓ Уоппинге".
  
  "Што?" Я круціла ѓ руках адну з плеценых лялек, зачараваная тонкай працай; цяпер я паклала яе назад у кошык і з здзіѓленнем паглядзела на дзяѓчынку. "Гэта здарылася з кім-то яшчэ?"
  
  "Мама для таго сказала", - цягнула час Рэбека, дакладны сведка, калі такі наогул існаваѓ. "Гэты мужчына падышоѓ і загаварыѓ з ёй на вуліцы, сябар мамы Берг, і запрасіѓ яе ѓ паб "Сіняя дзверы" на безалкагольнае і горкае, і наступнае, што яна памятае, - гэта тое, што яна прачынаецца ѓ завулку за пабам, уся змерзлая і пад дажджом. Яна сказала, што ён быѓ сапраѓдным мілым джэнтльменам, з вялікай цёмнай барадой і ѓ акулярах, як казала мама Вольф, і сказала, што ён быѓ самотны, а яна нагадвае яму сёе-каго, каго ён ведаѓ.
  
  Дзяѓчынка паціснула худзенькія плечукамі ѓ паношаным фартушку, а вочы ѓ яе былі занадта мудрыя для дзесяцігадовай дзяѓчынкі. Мясцовая паліцыя называе іх несамавітымі і дзёрзкімі, але чым больш часу я праводжу ѓ Іст-Эндзе, тым больш думаю, што калі-небудзь мне будзе даравана цуд - я нараджу Джону жывога дзіцяці, я б хацела, каб у яе былі такія ж адвага і досціп.
  
  "Ён не рабаваѓ яе - ва ѓсякім выпадку, мама Берг не казала, што ён гэта рабіѓ, - і яна атрымала ад гэтага выпіѓку. І вы ведаеце, што часам здараецца ѓ Уоппинге і тут, магло быць нашмат горш ".
  
  Я здрыгануѓся і заспакаяльна паклаѓ руку на плячо маленькай дзяѓчынкі. Іншая прычына, па якой я быѓ адзіным з маіх сяброѓ, хто працаваѓ у Зале пасяджэнняѓ па начах, складалася, вядома, у тым, што злыдзень, якога папулярная прэса называла Джэкам Потрошителем, дзейнічаѓ усяго ѓ некалькіх вуліцах ад таго месца, дзе мы сядзелі, толькі ѓ мінулым годзе. Хоць аб гэтым жудасным забойцы нічога не было чуваць амаль дванаццаць месяцаѓ - і хоць я заѓсёды верыѓ, што, прымаючы разумныя меры засцярогі, можна заставацца ѓ адноснай бяспецы, дзе б ты ні знаходзіѓся, - калі прыйшоѓ час вяртацца дадому, па меншай меры шэсць дужых мясцовых джэнтльменаѓ праводзілі мяне праз змрочны двор Пасёлка да майго кэбу і пакінулі разважаць на працягу ѓсяго доѓгага грохочущего зваротнага шляху ѓ Кенсінгтон аб асаблівасцях чалавечага паводзінаѓ.
  
  
  
  
  
  У апавяданнях Джона аб справах містэра Холмса падзеі выразна ідуць адно за адным, без ѓмяшання паѓсядзённай мітусні. У гэтым, я мяркую, і заключаецца неабходнае адрозненне паміж карцінай і фатаграфіяй - спрашчэнне фону, каб пярэдні план быѓ больш рэльефным. Але на самай справе мы жывем значна больш на фотаздымках, чым на карцінах, і на працягу наступных некалькіх дзён Прыгода Сяброѓскага Джэнтльмена было выцеснена з маіх думак Прыгодай Слабоумной служанкі, Прыгодай Балбатлівага суседа, Прыгодай з засорившейся Пячной трубой і Прыгодай з Вясельным падарункам містэра Стэмфард. Калі я не згадаѓ пра гэта Джону, то толькі таму, што ѓ мяне ѓвайшло ѓ звычку распавядаць пра больш бяскрыѓдных кур'ёзы і здарэннях у Поселенческом доме; і гэта, я мяркую, паказвае на тое, што, як б мала шкоды ні прычыніла місіс Вольф або місіс Шчыры сябар Берга ѓ руках гэтага Сяброѓскага Джэнтльмена, я здагадаѓся, што ён быѓ не зусім такім прыязным, якім здаваѓся.
  
  Калі амаль праз тыдзень я апынуѓся на Портман-сквер у пошуках патэнтаванай аѓтаручкі да дня нараджэння Джона, я ѓспомніѓ пра містэрам Холмса - не тое каб ён калі-небудзь меѓ ні найменшага падання аб тым, калі дзень нараджэння Джона, ды і аб сваім уласным, я ѓпэѓнены. І гэтая думка прыйшла мне ѓ галаву галоѓным чынам таму, што прайшло некалькі тыдняѓ з таго часу, як я апошні раз наведваѓ Сакавіка Хадсон.
  
  Толькі ѓсведамленне таго, што нядзельнымі вечарамі яна часта адпачывала ѓ вузкім гарадскім садзе за Бэйкер-стрыт, 221, заахвоціла мяне павярнуць на Одли-стрыт. Звычайна я б ніколі не перапыніѓ яе працу, якая, як я ведаѓ, - яна была гаспадыняй двух пакояѓ і двух аднамесных пакояѓ - патрабавала фізічных намаганняѓ і практычна нескончаема.
  
  Аднак я застаѓ яе, як і падазраваѓ, за абразаннем сваіх руж на зіму, рыхтуючыся загарнуць больш далікатныя гатункі ѓ салому ад холаду, яе высокая постаць была ѓбрана ѓ вельмі нетыповае (для Марты) сукенка з бел-блакітнага паркалю, а светлыя валасы, замест звычайнага тугога пучка, звісалі косамі па спіне, як у школьніцы. Яна прывітала мяне усмешкай і абдымкамі, і я сядзеѓ на адзінай жалезнай лаѓцы ѓ голым садзе, пакуль яна не скончыла, а потым мы пайшлі ѓ дом піць чай. І яе аѓдавелая нявестка Джэні Тэрнер, якая тады жыла там (хоць неѓзабаве пасля гэтага яна з'ехала), і яе галоѓная памочніца, абуральная Эліс, адсутнічалі ѓвесь дзень. На кухні было цёпла і незвычайна прыемна пахла карыцай і цукрам, і мы абмяркоѓвалі самыя розныя тэмы: ад дня нараджэння Джона (хутка) да формы капелюшоѓ гэтай зімой (ідыятызм) і развіцця рамана Джона (расчараванне з-за неабходнасці самому зарабляць на жыццё, весці хатняе гаспадарка і жонку без пасагу).
  
  "Калі б яго не паранілі і не адправілі дадому," разважаѓ я, " я думаю, ён назаѓжды застаѓся б у сваім палку, складаючы апавяданні пра прыгоды, рамантыку і бітвах у гарах за Пешаваром. Таму што на самай справе ён ніколі не хацеѓ нічога іншага. Нядзіѓна, што ён даводзіць беднага містэра Холмса да вар'яцтва, "напісаѓ раманы на аснове логікі ".
  
  І мы абодва ціхенька засмяяліся. "Але калі б яго не паранілі і не адправілі дадому, - сказала Марта, - ён бы не сустрэѓся з містэрам Холмсам, што, я думаю, было б ганьбай. Твой муж добры для яго. Я ведаю, містэру Холмсу ніколі б не прыйшло ѓ галаву шукаць сябра або працаваць над разгадкай таямніцы іншай чалавечай душы так, як ваш муж спрабаваѓ разгадаць сваю. Містэр Холмс назірае за людзьмі, як ён будзе назіраць за пчоламі сярод руж летам: зачараваны, але адхілены."
  
  Што, натуральна, прывяло нас да разважанняѓ пра тое, чаму мужчына з відавочным дастаткам павінен разгульваць па Уайтчепелу, купляючы допінгавыя напоі для жанчын без гроша ѓ кішэні.
  
  "Я падумаѓ, што гэта гучыць як раз так, каб заінтрыгаваць містэра Холмса", - сказаѓ я, кідаючы ѓ свой чай кавалачак карычневага цукру з моцным густам. "Я б сказаѓ пра гэта доктару Ватсону, але ён дастаткова турбуецца аб тым, што я пайду туды - не тое каб я калі-небудзь прыняѓ прапанову выпіць шкляначку слабога і горкага ад зусім незнаёмага чалавека. Ужо сапраѓды не ѓ адным з гэтых пабаѓ.
  
  " Няма. "Сакавіка задуменна глядзела скрозь шматслаёвае шкло акна каморы на голы двор, абхапіѓшы кубак з бел-блакітнага фарфору сваімі вялікімі рукамі. "Хоць майце на ѓвазе, гэта проста суседнія пабы. Калі вы не лезеце не ѓ сваю справу, то верагоднасць патрапіць у бяду так жа мала, як і ѓ "Лэмб" на суседняй вуліцы - калі, вядома, вы не п'яце джын. І ѓсё ж ... Дзіѓна, што вы згадалі пра гэта. Нешта падобнае здарылася - ці амаль здарылася - дзве тыдня назад са старой місіс Оррис, якая прадае на вуліцах кветкі, вязанне і лялек з яблыкаѓ.
  
  Усё маё твар, павінна быць, ператварылася ѓ пару паднятых броваѓ, таму што Марта працягнула: "Гэта зрынула ѓ шок, таму што яе пляменніца ведала Мэры Кэлі, адну з дзяѓчат, забітых Джэкам Потрошителем ѓ мінулым годзе. Місіс Оррис ішла дадому па Тры-Кольт-стрыт, якая, як вы ведаеце, знаходзіцца ѓ вельмі няшчаснай часткі Лаймхауса, калі адчула, што хто-то варта за ёй. Яна пачула, як мужчына ззаду яе паскорыѓ крокі, і сама паскорыла свае, але занадта стамілася, каб ісці вельмі хутка, таму што было позна, а яна ішла вялікую частку дня. Яна збавіла хуткасць, каб зайсці на Канатную дарогу, дзе гарэла святло і былі людзі.
  
  Мужчына дагнаѓ яе перад Ліннай дарогай і крыкнуѓ хрыплым, хрыплаватым голасам: 'Мадам, я хацеѓ бы зірнуць на сее-што з вашых лялек'. Дык вось, ён ішоѓ за ёй усю дарогу ад Коммершиал-роѓд, але калі яна павярнулася і ѓстала пад ліхтарамі перад пабам, ён падышоѓ да яе, паглядзеѓ ёй у твар, ледзь зірнуѓ на яе лялек, нецярпліва махнуѓ рукой і сказаѓ: 'О, баюся, у маёй дачкі ѓжо ёсць некаторыя з іх', - і адразу ж пайшоѓ прэч па Канатным дарогах і знік у тумане. Як я ѓжо сказаѓ, місіс Пляменніца Орриса ведала адну з дзяѓчат, забітых у мінулым годзе, і была вельмі засмучаная гэтай сустрэчай, і, магчыма, менавіта гэта зрабіла яе больш нагляднай, але яна сказала, што заѓважыла, што, нягледзячы на дачку, у джэнтльмена не было заручальнага пярсцёнка ".
  
  У гэты момант зазваніѓ званочак на ѓваходных дзвярэй дома. Я падняѓся на ногі, думаючы, што гэта, магчыма, містэр Холмс - гісторыя Марты, дабаѓленая да тых двух, што я чуѓ раней, напоѓніла мяне непакоем. Але з таго месца, дзе я стаяѓ у дзвярах кухні і глядзеѓ у калідор, я ѓбачыѓ, што гэта былі мужчына і жанчына. Мужчына быѓ высокі і дороден, надзвычай прыгожы і добра апрануты ѓ паліто з вярблюджай воѓны і высокую капялюш, жанчына - як мне здалося, амаль дзяѓчынка - элегантна апрануты ѓ тѓідавага касцюм меднага колеру, які падкрэсліваѓ дзіѓную цемру яе валасоѓ. Я чуѓ, як дзяѓчына прасіла парбачэння, у той час як мужчына раѓнуѓ: "Я выразна сказаѓ Холмсу трымаць мяне ѓ курсе ѓсіх дэталяѓ, якія ён можа выявіць".
  
  Ворчливое абурэнне ѓ яго голасе разам з маім знаёмствам з містэрам Холмсам здалося мне абсурдна пацешным. Пасля таго, як наведвальнікі сышлі, мы з Мартай стрымана пасмяяліся пры думкі аб містэрам Холмсе, які, нягледзячы на ѓсе свае запэѓненні ѓ лагічнасці і дзелавітасці, любіѓ таямнічасць, як школьнік, і выдаваѓ усе падрабязнасці каму заѓгодна, не кажучы ѓжо пра прыгожым і надменном джентльмене на парозе.
  
  Калі я пераказаѓ гэты інцыдэнт Джону у той вечар, ён закаціѓ вочы і ѓздыхнуѓ: "Містэр Торн. Так і павінна быць. Лайонел Торн ѓ працягу некалькіх тыдняѓ амаль штодня заходзіѓ у гасціную Холмса, поѓны планаѓ адносна таго, як можна знайсці яго зніклую жонку, і Холмсу з цяжкасцю ѓдаецца пераканаць яго, што ѓсе прапанаваныя ім варыянты дзеянняѓ прывядуць да поспеху, толькі яшчэ больш адвядуць яе ѓ цень ".
  
  Першым заѓвагай, якое сарвалася з маіх вуснаѓ, было тое, што я наѓрад ці вініл місіс Торн, кім бы яна ні была, за ѓцёкі ад свайго мужа. Нягледзячы на дзіѓную прыгажосць, ён здаваѓся адначасова капрызным і уладным, калі не сказаць горш; але ѓ любым выпадку гэта было не маё справа. Замест гэтага я заѓважыѓ: "Тыдня? Гэта незвычайна для містэра Холмса, ці не так? Звычайна ён разблытвае свае галаваломкі на працягу дня або двух."
  
  "Гэта даволі цікаѓны выпадак". Джон набіваѓ кубачак сваёй послеобеденное трубкі са сваёй звычайнай дбайнай засяроджанасцю, як быццам чысціѓ пісталет, у той час як летуценны водар чыстага тытуню змешваѓся з водарам агню ѓ каміне і апошніх некалькіх руж, якія Сакавіка падарыла мне, каб я аднесла дадому. Мы жывем небагата, Джон і я, але пасля жыцця, праведзенай палову ѓ панылай эдынбургскім пансіёне, а другую палову ѓ такіх вернікаѓ у кварталах, якія адведзены гувернанткам, я знаходжу чатырохпакаёвай асабняк у Кенсінгтон вяршыняй дабрабыту і радасці.
  
  Місіс Джульета Торн, па словах яе мужа, заѓсёды была жанчынай з вялікай эксцэнтрычнасцю, чые дзіѓныя манеры на працягу многіх гадоѓ выклікалі ѓ яго вялікую занепакоенасць з нагоды таго, што аднойчы ёй прыйдзецца быць стрыманай. Шэсць гадоѓ таму яна знікла, не ѓзяѓшы з сабой нічога, акрамя адзення, якая была на ёй. З тых часоѓ, хоць яна ні разу не папрасіла ні пені, лісты рэгулярна прыходзілі сямейнаму прадпрымальніку - місіс Торн валодае значнымі маёнткамі ѓ Норфолке, яе бацькам быѓ віконт Уэйл, які перадаѓ усе землі ѓ давернае кіраванне сваёй адзінай дачкі - і адзінаму дзіцяці Торнов, дзяѓчыне па імя Віёла, якой зараз дваццаць.
  
  "Па-мойму, я бачыѓ менавіта яе", - сказаѓ я. "Цёмнавалосы дзяѓчыну, вельмі прыгожую?"
  
  " Сапраѓды. Лісты адпраѓленыя з розных еѓрапейскіх гарадоѓ - некалькі з Марсэлю, адно з Гамбурга і, я мяркую, з такіх месцаѓ, як Брусэль і Данцыг. Яны нязменна кароткія, напісаныя ад рукі, як сказаѓ мне Холмс, беспамылкова почыркам Джульеты Торн. Яны кажуць, што ѓ яе ѓсё добра і яна шчаслівая, і час ад часу даюць ѓказанні адносна маёнтка, якім яна цалкам кіруе па ѓмовах завяшчання свайго бацькі. Я прачытаѓ лісты - у іх няма нічога асабістага - і знаходжу іх цалкам яснымі, хоць і трохі рэзкімі. Але містэр Торн была ахвярай расце турботы, што гэты ѓпарты адмову альбо вярнуцца да сваёй сям'і, альбо даць ім якія-небудзь сродкі сувязі з ёй паказвае на паступовае спаѓзанне да вар'яцтва. Год таму ён пачаѓ прадпрымаць сур'ёзныя намаганні, каб знайсці яе; некалькі месяцаѓ таму ён прыйшоѓ да Холмсу.
  
  
  
  "І што міс Торн можа сказаць на ѓсё гэта?" - Спытаѓ я.
  
  " Менавіта міс Торн настаяла на тым, каб яе бацька прыйшоѓ да Холмсу. Я разумею, што спачатку ён супраціѓляѓся, але потым стаѓ самым дакучлівым кліентам, тэлефанаванні, як я ѓжо казаѓ, у апошні час два ці тры разы на тыдзень і якія патрабавалі, каб яго трымалі ѓ курсе кожнай дэталі ператрусу. Міс Торн, па-відаць, вельмі мала што можа сказаць, за выключэннем таго, што яна не лічыць сваю маці вар'яцкай.
  
  Я падабраѓ пад сябе ногі, наколькі гэта было магчыма ѓ даволі цесных межах чэстэрфілдзе, які мы дзялілі з Джонам да пажару. На самай справе ѓ нас ёсць два даволі зручных крэсла ѓ гасцінай, але ѓвечары пасля вячэры мы часта займаем разам велізарны стары зялёны "чэстэрфілдзе", Джон абдымае мяне, і мы разам чытаем вячэрнюю газету. Я сказаѓ: "Шкада, што хто-то не шукае яшчэ аднаго вар'ята ѓ Лондане", - і пераказаѓ гісторыю Прыязнага джэнтльмена з барадой і ѓ акулярах, якую я ведаѓ да гэтага часу: "Навошта каму-то рабіць такое?" - Спытаѓ я.
  
  " Я думаю, ты маеш на гэта права, мая дарагая. Ён пыхнул сваёй трубкай, якая ѓжо згасла, і адклаѓ яе ѓ бок, прыцягнуѓшы маю галаву да свайго пляча. Ля каміна стары кот Плутарх (названы так у гонар мноства сваіх Жыццяѓ) сонна міргаѓ, гледзячы на полымя. У цяпле і выгодзе пакоі я думаѓ пра такіх жанчын, як місіс Вольф і місіс Оррис, і маленькія прадаѓшчыцы кветак, і дачкі костеров, якія прыходзілі ѓ Поселенческий дом, жанчыны, у якіх у гэтыя халодныя ночы былі толькі асобныя халодную пакоя ля ракі, і якія цягнуліся па зацягнутых туманам вуліцах, спрабуючы прадаць свае кветкі, цукеркі ці лялек, пакуль ноч не станавілася невыноснай. "Падобна, гэты чалавек вар'ят, хоць і не небяспечны, за выключэннем таго, што жанчыны, якіх ён напампоѓвае наркотыкамі, знаходзяцца ѓ небяспецы, будучы пакінутымі без прытомнасці ѓ завулках".
  
  Ён набраѓ у грудзі паветра, каб сказаць - я ѓпэѓнены, - што мне сапраѓды хацелася б, каб вы не ездзілі ѓ Паселішча Уайтчепел, а потым, хай дабраславіць яго Бог, выказаѓ гэта. Праз імгненне ён сказаѓ замест гэтага: "І жанчынам не прычынілі ніякага іншага шкоды, пакуль яны былі без прытомнасці? Акрамя місіс Вульфа абрабавалі, што, як вы сказалі, мог зрабіць любы з вулічных арабаѓ у гэтым раёне.
  
  "Я ѓпэѓнены ѓ гэтым", - сказаѓ я.
  
  "Гэта цікава", - працягнуѓ Джон праз імгненне. "Я памятаю, наколькі шырока распаѓсюдзілася паніка ѓ горадзе мінулай зімой з-за злачынстваѓ Патрашыцеля - да такой ступені, што ѓ мяне былі сур'ёзныя сумневы ѓ вашай бяспекі, калі вясной вы паступілі ѓ Поселенческий дом. Але, нягледзячы на ѓсе асцярогі, ён узяѓ ѓсяго пяць ахвяр, і яны былі ѓ межах зразумелага мяжы: гэта былі заняпалыя жанчыны, на якіх мужчына мог лёгка пасварыцца за тое, што яны перадалі яму якую-небудзь агідную хваробу. Злачынствы былі жахлівымі, але ѓ іх была свая логіка. Але гэта ... Гэта проста вельмі дзіѓна ".
  
  "Гэта цікава", - сказала я, уладкоѓваючыся ямчэй у цёплым коле яго рук. "Нягледзячы на тое, што Прыязны Джэнтльмен нікому не прычыніѓ шкоды, я таксама падумала пра Потрошителе".
  
  
  
  
  
  У наступныя дні, вядома, было шмат іншых спраѓ, якія патрабавалі маёй увагі: пачысціць коміны да надыходу сапраѓднай зімы, яшчэ раз абмеркаваць з місіс Робертсан, якая жыве па суседстве, праблему яе няспынна визжащего папугая, пераканаць Флорри - чацвёртую у доѓгай чарадзе ледзь дасягнулі паѓналецця пакаёвак - не аддаваць такія прадметы, як сурвэткі і ручнікі, старьевщику толькі таму, што ён запэѓніѓ яе, што "Такім лэдзі, як ваша місіс, такая старая рэч больш не патрэбна".
  
  І ѓсё ж Прыязны Джэнтльмен не выходзіѓ у мяне з галавы. Калі я спынілася, каб купіць кветкі ѓ дзяѓчат на Пиккадилли, і трохі поболтала з імі, пакуль яны афармлялі свае букеты і пятліцы на прыступках Фантана, я згадала папярэджанне аб гэтым мужчыну. Хоць адна жанчына паціснула плячыма і сказала: "Ку-ку, лэдзі, за глыток добрага джына я б выпіла ѓ завулку", - і засмяялася разам са сваімі суседзямі па гэтай нагоды.
  
  яна выглядала задуменнай і падзякавала мяне за папярэджанне. І ѓ Поселенческом доме я распаѓсюдзіѓ гэта вестка сярод жанчын, якія шпацыравалі па горадзе з кошыкамі хрызантэм, або наканечнікамі з пёраѓ, або вязаннем на шыі.
  
  Была адна жанчына, за якую я асабліва турбаваѓся, якая рабіла лялек у сваёй аднамеснай пакоі на Мэриголд-Уок недалёка ад ост-індскай докаѓ і раз'язджалі па горадзе за многія мілі, прадаючы іх. Куін, бо ѓсе яе называлі, у асноѓным, я думаю, таму, што яна размаѓляла больш ветліва, чым яе суседзі. Лялькі, якіх яна рабіла, былі сапраѓды вытанчаныя, іх круглыя сур'ёзныя асобы з выразам любові, ці сарамлівасці, або свавольства моцна адрозніваліся ад звычайнай нясмачнай прыгажосці цацак. Куін выпрашивала або обменивала кавалачкі карункаѓ і шоѓку ѓ гандляроѓ анучамі і косткамі, або шматкі атласа ѓ краѓцоѓ з Оксфард-стрыт, або каралі, якія знаходзілі смяцяры, і ѓ гэтых анёлаѓ моды, якімі я цаніла б цаной свайго жыцця ѓ маім ѓласным даволі панылай дзяцінстве без лялек. Яна была некалькі эксцэнтрычнай і абсалютна бясстрашнай і магла пагаварыць з кім заѓгодна і пра што заѓгодна. Часам пасля поѓдня я бачыѓ, як яна балбоча з гарадскімі банкірамі каля Каралеѓскай біржы, прадаючы свой тавар, або ранняй раніцай з насільшчыкамі на рыбным рынку Биллингсгейт. Ёй ніяк не ѓдавалася прымусіць сябе зразумець, што ѓ свеце ёсць людзі з дрэннымі намерамі або што адзінокай жанчыне - а яна была не дзяѓчынай, а жанчынай, я б выказаѓ здагадку, гадоѓ сарака з невялікім - належыць быць асцярожнай з тым, дзе і з кім яна гуляе.
  
  "Няма, але хто мог жадаць мне зла?" - спытала яна, гледзячы на мяне з лёгкім недаверам у сваіх вялікіх цёмных вачах, у той час як насільшчыкі, вулічныя гандляры і прадаѓцы гародніны на рынку Ковент-Гарден штурхаліся вакол нас: я сустрэѓ яе на рынку, захоплена размовай з бяззубым валацугам і яго сабакам, каля групы жанчын, лущивших гарох за сцяной кошыкаѓ. " Я не жадаю зла ні аднаму чалавеку і ніколі не хацела.
  
  Я не змог пераканаць яе ѓ зваротным, і з часам проста купіѓ у яе ляльку - прелестнейшую Коломбину з цёмнымі валасамі колеру шаѓковай ніткі, па-майстэрску заплетенными ѓ касічкі, - і адправіѓся дадому з кветкамі, за якімі прыйшоѓ сюды, каб купіць. Прабіраючыся па вузкім завулку паміж кашамі і кошыкамі, прылаѓкамі і каляскамі, я азірнулася і ѓбачыла, што адна з прадавачак пільна назірае за мной, ведзьма з кручкаватым носам і вачыма-буравчиками ѓ атрутна-зялёнай клятчастай шалі. Але калі я паглядзеѓ зноѓ, яе ѓжо не было.
  
  Аднак у той вечар, калі я адправіѓся ѓ Поселенческий дом, усе думкі аб ёй і аб бездапаможнай Куін вылецелі ѓ мяне з галавы. Я скончыла свой невялікі ѓрок прадавачак і рыхтавалася адправіцца дадому, калі, выйшаѓшы на голы цагляны двор змрочнага будынка Паселішчы, мяне ледзь не збіла з ног шумная кампанія мясцовых хлапчукоѓ, якія біліся і смяяліся, носясь па холаду. Некаторыя з гэтых абадраных юнакоѓ гадамі жылі на вуліцы, прадаючы газеты, або трымаючы коней для джэнтльменаѓ, або, што яшчэ небяспечней, выбягаючы ѓ мітусню і грукат вулічнага руху, каб змахнуць конскі памёт з шляху пераходзячых дарогу пешаходаѓ, якія затым давалі ім шылінг. "Аддай ім", - кажу я, калі б яны былі прыстойнымі людзьмі, хоць мяне даводзіць да ѓнутранай лютасьці выгляд маладых людзей - джэнтльменамі я не магу іх назваць, - якія выкінулі б грошы на дарогу, каб пакаціцца са смеху над спрытнымі выхадкамі хлапчукоѓ, калі яны, рызыкуючы жыццём, ныраюць за грашыма, дастатковымі для таго, каб купіць ім ноч пад дахам.
  
  Мяне заѓсёды здзіѓляе, што ѓ гэтых самых хлопчыкаѓ пасля дванаццаці або чатырнаццаці гадзін такога баѓлення часу з'яѓляецца энергія для гульняѓ, але, вядома ж, у іх гэта ёсць. Я адскочыѓ з іх шляху, але недастаткова хутка, і адзін з іх наляцеѓ на мяне, отшвырнув спіной да цаглянай сцяны і расцягнуѓшыся на падлозе, вылецеѓ праз адчыненыя дзверы ѓ хол. Ён тут жа ѓскочыѓ на ногі, заікаючыся: "Кар, мне вельмі шкада, місіс. Н.", у той час як яго таварышы па гульнях лагодна жартавалі: "Ага, ты што, залезла ѓ кішэню, пакуль была там, Джынджэр?" і "Гэй, мы павінны называць яго Джынджэр Дубіна!", стаѓпіѓшыся вакол мяне, каб пераканацца, што са мной усё ѓ парадку.
  
  Сутыкненне збіла з пляча Джинджера сумку, у якой ён насіѓ газеты і ѓсе іншыя скарбы, якія толькі ѓдавалася знайсці на вуліцах: ваѓчок, мяшочак з шарыкамі (які, на шчасце, застаѓся завязаным) і - я бачыѓ, калі ён зноѓ збіраѓ іх, усё яшчэ просячы прабачэння, - бляшаную скрынку, падазрона падобную на місіс Макдональдс. Праца Вольфа. ] сказаѓ: "Джынджэр", і ён азірнуѓся на мяне, трымаючы скрынку ѓ руцэ, і я паклікаѓ яго да сябе.
  
  "Так, аддайце гэта яму, місіс. У.", - пацвердзілі астатнія, але я жэстам адправіла іх прэч. Я думаю, Джынджэр заѓважыѓ кірунак майго погляду і выраз маіх вачэй, таму што ён трымаѓся ззаду, пакуль астатнія не адышлі.
  
  Я ѓзяѓ скрынку ѓ яго з рук. "Не думаю, што нават Дзік Терпін," сказаѓ я, панізіѓшы голас, " займаѓся крадзяжом у пажылых жанчын, якія не маглі сябе абараніць.
  
  Я падазраю, што ён з самага пачатку ведаѓ, што пераступіѓ рысу нават грубай вулічнай этыкі, таму што густа пачырванеѓ. У той жа час я разумеѓ, чаму ён не змог выстаяць перад спакусай. Скрыначка была па-майстэрску зробленая з васьмі ці дзесяці розных узораѓ потолочных плітак з прэсаванай бляхі і была дзіѓна прыгожай. Ён прамармытаѓ: "Ну, яна была п'яная ѓ вусцілку. Я падумаѓ, што яна проста падумае аб тым, як гэта ѓспрыняѓ тофф".
  
  "Ты бачыѓ яго?" Магчыма, мне варта было скарыстацца магчымасцю і расказаць яму аб тым, што ні меркаваная недостойность ѓладальніка, ні малаверагоднасць выяѓлення не апраѓдваюць крадзеж, але пытанне, якое я задаѓ, хутчэй за ѓсё, прынёс каму-небудзь карысць, а не быѓ пустым марнаваннем часу.
  
  "О, так. Я спрабаваѓ прадаць апошнія свае газеты і выйшаѓ у завулак, каб адцягнуцца ад ветру. Гэты тып цягне бабулю лэдзі Вульф за кут, скідае яе там, дзе дах крыху тырчыць з-за спіны Рыбы з Кольцам, таму што ѓсё яшчэ ішоѓ дождж, і чыркаць запалкай. Я добра разгледзеѓ яго фізіяномію. Квадратны твар, барада, падобная на куст остролиста, акуляры ѓ рагавой аправе і прыгожая шаѓковая капялюш. Ён сцягвае з яе галавы шалік і падносіць запалку да яе твару, разглядаючы яе паблізу. Я думаѓ, ён падпаліць сваю бараду або яе бровы. Затым ён выдзімае яго і накіроѓваецца ѓ завулак, спатыкаючыся аб кошык. Я ледзь не засмяяѓся ѓголас, але ...
  
  Ён завагаѓся, і рэзкая вераб'іная бравада сышла з яго твару, паказваючы, што, у рэшце рэшт, яму не нашмат больш дзевяці.
  
  
  
  Панізіѓшы голас, нібы баючыся, што сябры пачуюць яго прызнанне ѓ спалоху, ён дадаѓ: "Ён быѓ дрэнным чалавекам, місіс Н. Я амаль не бачыѓ яго твару, але было што-то ѓ ім, у тым, як ён рухаѓся, як быццам ён хутчэй ѓдарыѓ бы вас, чым няма ... Я і раней бачыла такіх мужчын. Тое, як ён звяртаѓся з ёй, як быццам яна была дохлай коткай, а не жанчынай наогул. І я не адважвалася смяяцца. Я не ведаю, што яму было трэба ад місіс Вульф. Але на хвіліну я спалохаѓся ... "
  
  Ён паківаѓ галавой, не сказаѓшы таго, чаго баяѓся ѓбачыць.
  
  "Я рады, што з ёй усё ѓ парадку. Што ѓсё, што ён хацеѓ, гэта зірнуць на яе". Затым: "Вы не скажаце місіс Вульф, што гэта я скраѓ яе скрынку? Гэта скрынка для крекеров.
  
  "Гэта сапраѓды так, Джынджэр", - сказаѓ я. "І ты ведаеш, як моцна ёй патрэбныя грошы, якія яна запрацуе, прадаючы гэта. Яна будзе вельмі рада, калі ёй яго вернуць, таму што яна выдаткавала на гэта шмат гадзін працы, і гэта можа мець значэнне паміж тым, ці ёсць у яе трохі вугалю для падпалкі па начах або яна замерзне. Я скажу ёй, што знайшоѓ гэта ѓ смеццевых баках за "Рыбай і кольцам".
  
  "Чорт вазьмі," абурана запратэставала Джынджэр. " Што вы рабілі, клянуся Рыбай і кольцам, місіс Н.? Скажыце ёй, што я знайшла і аддала вам.
  
  Падобна містэру Шэрлаку Холмсу, Джынджэр валодала нюхам на праѓдападабенства той ці іншай гісторыі.
  
  
  
  
  
  Я быѓ так занепакоены гэтай дзіѓнай гісторыяй, што, калі за мной прыехала таксі, я паехаѓ не ѓ Кенсінгтон, а на Бэйкер-стрыт. Гледзячы на знявечаныя плямы жоѓтых газавых ліхтароѓ скрозь густеющий туман, я не мог сказаць, што менавіта ѓ аповедзе Джынджэр напалохала мяне, таму што на самай справе нікому не было нанесена шкоды, але гэта напалохала мяне. Сакавіка, павінна быць, убачыла гэта па маім твары, калі адкрыла мне дзверы, - альбо гэта, альбо проста той факт, што я рэдка прыходжу без папярэджання лістом у такі позні час, - таму што яна адразу спытала: "У чым справа?"
  
  - Містэр Холмс дома? - спытаѓ я.
  
  Яна пахітала галавой, і паѓтарыла: "Што здарылася, дарагая? У цябе змерзлі рукі", - і павяла мяне назад на кухню, каб выпіць гарбаты. "Містэр Холмса няма дома," працягнула яна, падсоѓваючы мяне на кухні ля пліты. У мяне сапраѓды змерзлі рукі, і я пачаѓ кашляць. " Ён прыходзіѓ і сыходзіѓ ва ѓсё больш дзіѓныя гадзіны, так часта выскальзывая праз кухню. Мінулай ноччу ён напалохаѓ гэтую бяздумную Алісу ледзь не да паѓсмерці, прокрадываясь ѓ дом у касцюме самага агіднага старога кітайскага нягодніка. Я сказаѓ яму, што яму пашанцавала, што я не нацкаваѓ на яго сабаку.
  
  
  
  Але яна ѓсміхнулася, кажучы гэта. У сваіх апавяданнях Джон звычайна недаацэньваѓ інтэлект Марты, хоць зусім не звяртаѓ увагі на яе прыгажосць і на той факт, што яна была ѓсяго на год старэйшы за мяне. Я не думаю, што ён калі-небудзь ѓсведамляѓ, што прычына, па якой містэр Холмс ніколі не глядзеѓ на іншых жанчын, заключалася ѓ тым, што Холмс і Сакавіка былі палюбоѓнікамі на працягу многіх гадоѓ.
  
  " Значыць, ты паняцці не маеш, калі ён вернецца?
  
  "Няма. Ён не прыходзіѓ мінулай ноччу ... " Яе твар яго спахмурнеѓ непакоем, якое ёй атрымоѓвалася, вялікую частку часу, душыць. "Я падазраю, што хто-то назіраѓ за домам - сачыѓ за яго рухамі. Так што ніхто нічога не ведае ". Яна паставіла гаршчочак з мёдам на стол, каб дадаць трохі ѓ мой чай, і пакуль яна гэта рабіла, я адсунула сваю сумку ѓ бок. Ён нахіліѓся, і змяненне яго становішча прымусіла маленькую ляльку Коломбину высунуць галаву з-за борціка. Сакавіка здрыганулася, ледзь не расплескав чай, і спытала: "Адкуль у цябе гэта?"
  
  "Каламбіна?" Я дастаѓ яе з пакета і прысланіѓ да цукарніцу, затым паглядзеѓ Сакавіку ѓ твар. "Што гэта?"
  
  Яна зрабіла мне знак заставацца на месцы і выйшла з кухні; я пачуѓ яе крокі на семнаццаці прыступках, якія вядуць на паверх вышэй. Праз некалькі імгненняѓ яна вярнулася, несучы на руках сястру-блізнюка Коломбины. Круглатвары, загадкава усмешлівы, валасы колеру шаѓковай ніткі заплеценыя ѓ мудрагелісты шыньены накшталт тых, што былі папулярныя гадоѓ дзесяць таму ...
  
  "Адзін з кліентаѓ містэра Холмса прынёс гэта сюды сёння днём", - сказала яна. "Гэта прыгатавала яе маці, яе маці, якая знікла шэсць гадоѓ таму ... "
  
  "Місіс Торн? Джон сказаѓ мне." Я паставіла двух лялек побач на стол. Адзенне старэйшага блізнюка была ярчэй, карункі - новымі, а каралі і гузікі - больш дарагімі, але і тое, і іншае, па-за ѓсякім сумневам, саткала адна і тая ж рука. Мы паглядзелі адзін на аднаго, збітыя з панталыку і узрушаныя. Гэта была Сакавіка , якая сказала,
  
  "Ён шукае яе".
  
  "Яе муж?" У маёй свядомасці паѓстаѓ вобраз буйнога мужчыны ѓ акулярах, "з барадой, падобнай на куст остролиста", схіленага над бездапаможнай жанчынай у завулку, падносячы свечку да яе твару.
  
  Ён быѓ дрэнным чалавекам, сказала Джынджэр. Як быццам ён хутчэй ѓдарыѓ бы цябе, чым няма. Я баялася ... .
  
  Сакавіка тузанула за званок, каб выклікаць Білі з яго пакоі ѓ падвале, і пайшла за сваім плашчом.
  
  У нас не было такога поѓнага справы, як магло спатрэбіцца містэру Холмсу, каб заскочыць у таксі і пачаць дзейнічаць, але мы абодва ведалі, што адбываецца нешта нездаровае і небяспечнае.
  
  
  
  Пакуль таксі трэслася па непроглядно цёмных вуліцах у удушливом тумане, я пераказаѓ Сакавіку тое, што распавяла мне Джынджэр. "Гучыць так, быццам містэр Торн тыднямі блукаѓ па вуліцах пераапранутым, падыходзячы да любой жанчыне, якая гандлюе лялькамі, - а бог сведка, іх шмат, - каб разгледзець яе бліжэй. Хоць адкуль яму было ведаць, што яго жонка прадае лялек у Іст-Эндзе, і навошта ёй гэта рабіць? ... Калі толькі яна не вар'ятка, як ён сцвярджае.
  
  "Містэр Холмс здагадаѓся, што яна ѓсё яшчэ ѓ Лондане", - сказала Сакавіка. "Як, я не ведаю. Магчыма, Торн сачыѓ за ім ці спрабаваѓ. Яго спробы прыходзіць і сыходзіць таемна пачаліся неѓзабаве пасля таго, як містэр Торн ѓпершыню прыехаѓ з міс Торн, каб "дапамагчы з гэтай справай".
  
  "Або гэта мог быць саѓдзельнік Пракладзена", - выказаѓ здагадку я. І я расказаѓ ёй пра прадаѓшчыцы з кручкаватым носам, якая так пільна назірала за мной, калі я размаѓляѓ з Куін ѓ "Ковент-Гарден" ѓ той дзень. "Калі яна бачыла, як я размаѓляѓ з Куін - а містэр Торн лёгка мог бачыць мяне тут у той дзень, калі я прыходзіѓ у госці, - яго саѓдзельнік распавёѓ яму пра гэта".
  
  Джарви паківаѓ галавой, пакідаючы нас на Мэриголд-Уок, адным з тых маркотных вузкіх завулкаѓ, якія вядуць прэч ад докаѓ, дзе дома ціснуцца адзін да аднаго, як параненыя ѓ нейкай бясконцай вайне, і цені, здаецца, паглынаюць слабы святло газавых ліхтароѓ. Але мы не маглі быць упэѓненыя, калі Куін вернецца. Карчму на куце кідаѓ на мокры тратуар вохрыстыя блікі, і хоць мы з Мартай пагадзіліся, што ѓ крайнім выпадку знойдзем там прытулак, мы абодва вырашылі нейкі час пачакаць ѓ цёмным дзвярным праёме бруднай кватэркі Куін. Нават звычайная кампанія п'яных матросаѓ, палаца дарыя., грузчыкаѓ вугалю і костеров не блукала па промозглым вуліцах; толькі адна пажылая жанчына, хістаючыся, ішла яна па супрацьлеглым тратуары, тонкім, скрыпучым выццём апяваючы прывід Ганны Болейн. Быѓ адзінаццаты гадзіну, і толькі зрэдку вільготны сокат капытоѓ з Док-роѓд і прыглушаны музычны ляск такелажных блокаѓ у саміх доках даносіліся да нас скрозь цемру.
  
  Я закашляѓся і шчыльней закутался ѓ плашч. Джон ніколі не дазволіѓ бы мне даслухаць да канца, калі б я зноѓ захварэѓ з-за гэтага. "Місіс Торн знікла ѓжо шэсць гадоѓ таму," сказаѓ я праз некаторы час. " Чаму яе муж пачаѓ шукаць яе толькі цяпер?
  
  "Да гэтага ён наводзіѓ даведкі пра яе ѓ Еѓропе," спакойна адказала Сакавіка. " Але яе дачкі было пятнаццаць, калі Джульета Торн збегла ...
  
  Я здрыганулася, успомніѓшы, як мімаходам ѓбачыла суровы твар Лайонела Пракладзена. Я ѓспомніѓ таксама страх у вачах Джинджера, калі ён распавядаѓ аб барадатай мужчыну, склонившемся над якая ляжыць без прытомнасці жанчынай у завулку. " Вы думаеце, яна сапраѓды вар'ятка, як ён кажа?
  
  
  
  "Калі мужчына кажа, што жанчына вар'ятка," сказала Сакавіка сухім мяккім альтам, - ён часта мае на ѓвазе, што яна не будзе рабіць тое, што ён загадае. Мужу смяротна лёгка абвясціць жонку вар'яцкай толькі на падставе яго ѓласнага слова, асабліва калі ѓ яе ёсць якія-небудзь іншыя эксцэнтрычныя манеры, якімі, як вы кажаце, валодае Куін. Тады ѓсе палажэнні, прынятыя яе бацькам для кантролю над яе ѓласнасцю, былі б ануляваныя, і яе муж стаѓ бы апекуном. Магчыма, я памыляюся, і Джульета Торн на самай справе вар'яцка як шляпница, але жыццё асобна ад мужа, магчыма, адзіны спосаб, які яна магла прыдумаць, каб захаваць сваю свабоду да паѓналецця дачкі. Слухай!"
  
  Бо цяпер мы абодва пачулі прыглушаны свінцовы стук жаночых крокаѓ па тратуары. Пільна ѓзіраючыся ѓ змрок, я нічога не ѓбачыѓ, акрамя размытага плямы агнёѓ карчмы. Затым міма іх прамільгнула цень, сутулая і маленькая, торопливая.
  
  Я збег па прыступках з хованкі і паскорыѓ крок, каб сустрэць яе. Я зноѓ кашлянуѓ, і маленькая фігурка спынілася, але цяпер я мог разглядзець, што гэта была Куін. Я паклікаѓ: "Джульета", - і яна рэзка павярнула галаву, здрыгануѓшыся, і кінулася бегчы-
  
  І перад ёй, з туману, раптам вымалявалася цёмная фігура, якая, як я ведаѓ, была Гэтая Торном.
  
  "Джульета, бяжы!" Я крыкнула, але Торн быѓ занадта хуткі для яе. Ён хуткім крокам дабраѓся да яе, схапіѓ за руку, паклаѓшы кошык з лялькамі на тратуар, і ѓ святле газавага ліхтара паба я ѓбачыѓ бляск сталі ѓ яго руцэ. Да гэтага часу я таксама пабег і кінуѓся на мужчыну, штурхаючы яго з усіх сіл.
  
  Ён пахіснуѓся, спатыкнуѓся аб бардзюр. Ён выпусціѓ жанчыну і замест гэтага схапіѓ мяне. Я ѓбачыла бляск яго нажа і вывернулася, адчуѓшы, як сталь заблыталася ѓ маім плашчы і заскрежетала па гарсэту. Затым у наступную секунду Сакавіка накінулася на яго, цягнучы за руку з нажом, а імгненне праз пажылая жанчына на другім баку вуліцы, раптам якая стала шасці футаѓ ростам і скінуѓшы шаль, капялюшык і пасведчанне асобы ѓ кучу старых ануч, нанесла містэру Торн такі ѓдар у падбародак сагнутым кулаком, што ногі містэра Пракладзена адарваліся ад тратуара і зноѓ сутыкнуліся з ім толькі пасля ѓдару па патыліцы. Я чуѓ , як містэр Беспамылкова вядомы лёгкі голас Холмса усклікае: "Марта!"
  
  "Са мной усё ѓ парадку... "
  
  Затым Холмс апусціѓся на калені побач са мной на тратуар - я не памятаѓ, як упаѓ, але я сядзеѓ на мокрых плітах, спрабуючы аддыхацца, побач са мной ляжаѓ нож Пракладзена, злавесна поблескивающий ѓ цьмяным святле. " Мая дарагая місіс Уотсан, з вамі ѓсё ѓ парадку?
  
  
  
  Мне ѓдалося кіѓнуць - у мяне сапраѓды закружылася галава, - і ён абмацаѓ мае рукі і твар.
  
  "З ёй усё ѓ парадку?" - спытаѓ голас Куін - місіс Голас Пракладзена - і я, міргнуѓшы, утаропіѓся на Холмса з доѓгім сівым парыком злоснай гандляркі з Ковент-гарденского рынку, якія звісаюць распушчанымі кобыльими хвастамі яму на твар, і дыханнем, вырываюцца парай з яго вуснаѓ. Вакол нас крычалі мужчыны, якія выходзілі з паба:
  
  " Тады паглядзі на гэты свінарнік!
  
  "Клянуся богам, гэта зноѓ Джолі Джэк з 'is tricks", б'юся аб заклад!
  
  "З табой усё ѓ парадку, мэм?" (Звяртаючыся да Холмсу) "З гэтай лэдзі усё ѓ парадку?"
  
  "Гэты чалавек спрабаваѓ ударыць мяне нажом", - сказала я, з высілкам захоѓваючы голас цвёрдым, і паказала на містэра Пракладзена, усё яшчэ які ляжыць без прытомнасці ѓ дарожнай гразі. Я адгарнуѓ край свайго плашча, каб паказаць жудасную дзірку. " Я і гэтая лэдзі...
  
  Але Джульеты Торн ужо не было.
  
  
  
  
  
  Толькі пасля таго, як Суд прысяжных заключыѓ яе мужа пад варту - на падставе маіх паказанняѓ і паказанняѓ Цив Вульф, Гордана "Джинджера" Робінсана і двух або трох іншых вандроѓных гандляроѓ лялькамі, - Джульета Торн прыйшла ѓ Судовы дом і папрасіла мяне адвезці яе на Бэйкер-стрыт на сустрэчу з містэрам Холмсам.
  
  "Вядома, я была вар'яцкай", - сказала яна зусім спакойна, калі мы селі ѓ ѓтульнай гасцінай містэра Холмса: я, містэр Холмс, Джон (які правёѓ вечар са сваім сябрам, пакуль я была ѓ Поселенческом доме) і Сакавіка. "Якое іншае слова вы б выкарыстоѓвалі аб дзяѓчыне, якая настаяла на тым, каб выйсці замуж за чалавека, якога ѓсе, у тым ліку яе паміраючага бацькі, лічылі паляѓнічым за пасагам, эгаістычным, ашчадным, жорсткім і халодным? Мой бацька маліѓ мяне пачакаць, зрабіѓ усё, што было ѓ яго сілах, каб прымусіць мяне паклясціся на Завяшчанні, што я не выйду замуж на працягу пяці гадоѓ - бо ён добра ведаѓ маю імпульсіѓнасць і ведаѓ, што праз некалькі гадоѓ мая апантанасць пройдзе і я больш не буду думаць пра вяселлі з Лайонелом Торном, як аб тым, каб кінуцца з Лонданскага моста. Але я б не стаѓ чакаць".
  
  Яна пахітала галавой. Яна не так ужо моцна адрознівалася ад місіс Вульф. Будучы прыкладна таго ж росту і, як і яна, брунэткай. Толькі пасля таго, як я прысутнічала ѓ Судзе прысяжных, я зразумела, што ѓсе жанчыны, да якіх чапляѓся Лайонел Торн і напампоѓваѓ іх наркотыкамі, мелі хаця б павярхоѓнае падабенства адзін з адным. Шэсць гадоѓ пазбаѓленняѓ і беднасці наклалі свой адбітак на Джульету Торн, як накладваюць гэта на ѓсіх жанчын, якім даводзіцца з усіх сіл зарабляць сабе на жыццё. Але я бачыѓ, што калі-то яна была даволі прыгожай дзяѓчынай.
  
  "Праз некалькі гадоѓ я зразумела, што гэта не так", - працягнула яна. "Мой дарагі бацька, дзякуй Богу, калі ён не змог адгаварыць мяне, то, па меншай меры, звязаѓ грошы і маёмасць так, каб Лайонел не мог да іх дакрануцца, бо гэта было за некалькі гадоѓ да прыняцця Закона аб уласнасці замужніх жанчын. Гэта - і тое, што ён назваѓ маёй 'няѓдзячнасцю' да яго маленькім прыхамацяѓ і жаданням, якія тычацца акцый жалезнай дарогі і ѓласнасці ѓ трушчобах, - было тым, што хутка абудзіла звера ѓ маім мужы. Гэта былі мае грошы, якія я мог інвеставаць, распараджацца і зберагаць па сваім меркаванні. Замест таго каб шукаць ѓласную прафесію - ён служыѓ у лейб-гвардыі, калі мы пажаніліся, але амаль адразу ж прадаѓ свой афіцэрскі чын, - ён пастаянна будаваѓ планы, як скарыстацца маім маёмасцю, пасля таго як растраціѓ сваё ѓласнае на даволі дурныя спекуляцыі, якія заѓсёды правальваліся, па яго словах, па чыёй-небудзь віне і злым намеры.
  
  "За некалькі гадоѓ шлюбу я лепш пазнала мужчыну, за якога выйшла замуж. І з гадамі маё агіду і шкадаванне ператварыліся спачатку ѓ падазрэнне, а затым у страх. Я заставалася з ім, каб абараняць нашу дачку так доѓга, як магла, але калі я выявіла ѓ яго стале перапіску з рознымі лекарамі адносна спробаѓ прызнаць мяне вар'яткай - і Лайонела прызначылі апекуном маёмасці, - я зразумела, што павінна бегчы ".
  
  "Прызнаюся, у мяне не было шмат часу назіраць за вамі, мадам", - сарамліва сказаѓ Джон, седзячы побач са мной на канапе. "І ѓсё ж той невялікі досвед, які ѓ мяне быѓ з вар'ятамі, прымушае мяне сумнявацца ѓ тым, што такое рашэнне можа быць прыведзена ѓ выкананне".
  
  "Зараз вы бачыце мяне, доктар," ѓсміхнулася місіс Торн. "Калі б вы бачылі мяне ѓ гады, якія рушылі адразу за смерцю майго дарагога бацьку, калі я пераходзіла ад спірытуалістаѓ да спиритуалисту ѓ пошуках кантакту з ім, прабачэння грахоѓ і рады, калі я праводзіла гадзіны і дні, замкнуѓшыся ѓ сваім пакоі, робячы ляльку за лялькай, каб адцягнуцца ад думак пра разбурэнне, якое я зладзіла ѓ сваім жыцці, - вы маглі б сказаць інакш. Нават у гэтай краіне мужу досыць лёгка абвясціць сваю жонку вар'яцкай, асабліва калі яна верыць - як веру я, - што памерлыя працягваюць праяѓляць актыѓны цікавасць да тых, каго яны любілі пры жыцці.
  
  "І таму вы збеглі," сказаѓ Холмс. Ад злавеснага выгляду седовласой гандляркі з рынку, якая так пільна глядзела на мяне ѓ Ковэнт-Гардэне, не засталося і следу - нядзіѓна, што ён утаропіѓся на мяне, а не на каго-то іншага, размаѓляючы з жанчынай, за якой хадзіѓ назіраць, як за магчымай кандыдаткай на ролю зніклай місіс Торн. Калі б ён быѓ дома ѓ той дзень, калі міс Віёла Торн прынесла ѓ яго пакой ляльку, зробленую яе маці, менавіта ён, а не я, першым устанавіѓ б сувязь паміж Джульетай Торн і Кукольницей Куін.
  
  Але, магчыма, не пачуѓшы некаторых чутак, якія хадзілі па Поселенческому хаце, аб гэтым Сяброѓскім Джентльмене, ён бы повременил з пошукамі яе.
  
  Місіс Торн кіѓнула. "Сярод спиритуалистов я сустракала людзей, якія дапамагалі мне, хоць яны паняцця не мелі, хто я такая. А пасля таго, як я пасяліѓся ѓ Уайтчепеле, я пазнаёміѓся з некалькімі маракамі, гатовымі вазіць лісты за мяжу, адпраѓляць іх па пошце з Еѓропы, каб стварыць уражанне, што я пакінуѓ краіну. Я не змог бы сачыць за маёнткамі праз газеты, калі б сапраѓды з'ехаѓ за мяжу. І было абсалютна неабходна паведаміць сямейнаму прадпрымальніку - і майму дарагому дзіцяці - што я не памёр. Як разумна з вашага боку было высачыць мяне, містэр Холмс, " дадала яна, погрозив дэтэктыву пальцам. " Лайонел быѓ хітруном, і яму гэта ніколі не ѓдавалася.
  
  "Ваш муж і замежная паліцыя, з якой ён кантактаваѓ на працягу многіх гадоѓ, занадта шмат увагі надавалі краіне паходжання марак і занадта мала - краіне паходжання паперы", - з усмешкай адказаѓ Холмс. Папера і чарніла вызначана былі брытанскага вытворчасці. Больш таго, яны заѓсёды былі таннымі, нічога такога, што выкарыстоѓвала б жанчына, якая вядзе вандроѓны лад жыцця звычайнай фешэнэбельны вандроѓніцы з Кантынента, якой, на думку вашага мужа, вы з'яѓляецеся. Акрамя таго, такая жанчына не стала б адпраѓляць лісты з такіх партоѓ, як Марсэль і Гамбург. Такім чынам, з самага пачатку маю ѓвагу прыцягнуѓ Іст-Энд. Хоць прайшло некалькі тыдняѓ, перш чым ваша дачка змагла вярнуцца ѓ Норфолк, каб знайсці адну з вашых лялек і паказаць мне - як я і прасіѓ яе з самага пачатку, - у пачатку майго расследавання яна згадала, што вы іх зрабілі. Гэта - і ваш адмову выслаць вам грошы, па якім вас можна было б высачыць, - адразу ж падказала мне спосаб, з дапамогай якога жанчына магла б хоць трохі зарабляць на жыццё, хаваючыся.
  
  " І ѓсё ж вы нічога не сказалі пра гэта майму мужу?
  
  Холмс з хвіліну памаѓчаѓ, гледзячы ѓ агонь. Місіс Торн прыехаѓ у Поселенческий дом, калі ѓжо пачалі апускацца першыя вечаровыя цені, так што Джон і містэр Холмс як раз сканчалі свой сумесны вячэру - рыхтуючыся да даѓно абяцаным вечара размоѓ аб некаторых ранніх справах містэра Холмса, справаздачы аб якіх Джон спадзяваѓся напісаць, - калі Сакавіка паказала місіс Холмс, што ѓ яе ёсць сын. Мы з Торном падымаемся па лесвіцы.
  
  " Калі б я быѓ такім бездакорным аналітыкам, якім Ватсан любіць рабіць з мяне, - павольна прамовіѓ Холмс, - я мяркую, у мяне не было б прычын не інфармаваць Лайонела Пракладзена аб ходзе маіх пошукаѓ. Можна сказаць швачкай на яе левым рукаве і шавец па яго пальцу, але адзначае, што злы персанаж пакідае на чалавеку менш лёгка групоѓкі-магчыма, таму, што, як Мілтан так бліскуча ачкоѓ у першых песень "Страчаны рай", зладзейства набывае разнастайнасць формаѓ, хоць і сам я знаходзіѓ, што дабро нясе, як шмат формаѓ у свеце".
  
  "І ѓсё ж нават такі маленькі вулічны араб, як Джынджэр Робінсан, - ціха сказаѓ я, - здагадаѓся, што яго намеры былі злымі, сам не ведаючы, як ён здагадаѓся".
  
  "Я павінен палепшыць сваё знаёмства," прамармытаѓ Холмс, " з маладым містэрам Робінсанам. Калі б я быѓ цалкам свядомым і аналітычна думаючым чалавекам, якім паѓстае містэр Шэрлак Холмс з апавяданняѓ, я б не дазволіѓ простаму прадузятасць паѓплываць на тое, як гэты чалавек адводзіѓ вочы, калі казаѓ аб сваёй жонцы, або на занадта гладкія апісання яе знікнення, не заплямленую ні наймалымі сумневамі адносна яго матываѓ. Бо ваш муж, місіс Торн, вельмі добра ѓмее рабіць выгляд, што дзейнічае з лепшых падахвочванняѓ.
  
  "Наколькі я ведаю, - сказала місіс Торн, "да майго жаль".
  
  "І ѓсё ж гэтыя рэчы, такія як зуб ткача або правае плячо конюха, таксама з'яѓляюцца падказкамі, на якія адрэагаваѓ мой розум. Вельмі хутка пасля таго, як я пачаѓ свае даследаванні ѓ Іст-Эндзе, я ѓсвядоміѓ, што за мной назіраюць, калі я выходзіѓ з дома. У злачынным свеце Лондана ёсць шэраг злачынцаѓ, у якіх маглі быць прычыны для гэтага. Але калі містэр Торн прыйшоѓ у наступны раз, я заѓважыла румянец на яго шчоках і вуснах, які застаѓся ад спіртавы жуйкі, там, дзе ён прикручивал запазычаныя вусы. Паколькі ён не згадаѓ пры мне аб выкарыстанні маскіроѓкі, я здагадаѓся, што маім пераследнікам быѓ ён. Пасля гэтага я зрабіѓ усё, што мог, каб пазбавіць яго ад паху, але баюся, што ён таксама рабіѓ тое ж, што і я: шукаѓ цябе сярод людскога натоѓпу на гэтых няшчасных вуліцах. Ён зусім ясна паказаѓ, што меѓ намер з вамі зрабіць, калі нарэшце знайшоѓ вас, мяркуючы - на жаль, зусім дакладна, - што вашу смерць спішуць на вяртанне Джэка Патрашыцеля або якога-небудзь іншага злачынцу ѓ гэтым родзе. Калі толькі яны не носяць асабліва брыдкага характару або не суправаджаюцца якімі-то сенсацыйнымі абставінамі, мала хто марнуе шмат часу на расследаванне смерцяѓ беднякоѓ ".
  
  " У той жа вечар ён спыніѓ мяне на Коммершиал-роѓд, і калі б я не была папярэджана маёй дарагой місіс Н. - місіс Ватсан, то ёсць, - паспешліва паправілася яна, - я не ведаю, але я магла б пайсці з ім выпіць. Таму што з-за гэтай велізарнай барады і гэтых пунктаѓ я не пазнаѓ яго, і голас у яго быѓ нізкі і хрыплаваты, а словы кароткія. Ён ведаѓ, што ѓ яго мала часу. Нашай дачкі ѓ гэтым месяцы спаѓняецца дваццаць адзін год, і ён, павінна быць, здагадаѓся - бачачы, як яна выступала супраць яго сёння ѓ судзе, - што яго шанец кантраляваць якую-небудзь частку сямейных грошай знікне, калі яна дасягне паѓналецця.
  
  "Важнасць маючага адбыцца дня нараджэння міс Торн не выслізнула ад мяне", - сказаѓ Холмс. "Што вы мелі намер рабіць, калі яна дасягне паѓналецця?"
  
  "Я мела намер памерці", - зусім спакойна сказала Джульета Торн. "О, не зусім памерці", - дадала яна, калі і я, і Джон вскрикнули ад жаху. "Я склаѓ сваё завяшчанне, пакінуѓшы ѓсе Віёлы цалкам і без прывязкі да яе бацьку. Я планаваѓ інсцэнаваць "няшчасны выпадак' у Брусэлі або Гамбургу з некаторымі з маіх сяброѓ-маракоѓ, маючы дастатковыя доказы таго, што Джульеты Торн больш няма. Толькі так я магла быць упэѓненая ѓ вызваленні сябе і майго беднага дзіцяці ад нягодніка, за якога выйшла замуж. Маё сэрца разрывалася ад усведамлення таго, што я ніколі больш не ѓбачу свайго дзіцяці ... "
  
  Яе голас задрыжаѓ, і яна прымусіла сябе ѓсміхнуцца. "Я бачыла яе сёння на судзе прысяжных", - сказала яна. "Я быѓ у зале суда - хіба яна не выглядала цудоѓнай, калі ѓстала і распавяла сваю ѓласную гісторыю пра тое, што ён прычыніѓ мне зло, сведкам якога яна была, аб злоѓжываннях, якія яна сама зведала ад яго рук? Ёсць дзяѓчынка, якая ніколі не даведаецца, што яе маці па-дурному верыць у мужчынскую хлусня.
  
  Яна змоѓкла і прыціснула рукі да вуснаѓ, яе цёмныя вочы напоѓніліся слязьмі. "Мая бедная Віёла," прашаптала яна. " Праз што яна, павінна быць, прайшла пасля таго, як я збег - думала, што я пакіну яе, проста каб выратавацца ад непрыемнасцяѓ. Цяпер, калі Лайонел там, дзе ён не можа да мяне дабрацца, я падам на развод, які, я ѓпэѓнена, будзе задаволены, улічваючы яго спробу забіць бедную місіс Уотсан ...
  
  Яна працягнула мне руку і сціснула мае пальцы сваёй моцнай, загрубевшей ад працы хваткай. "Але я баюся, што ніколі больш не змагу паглядзець у твар сваёй дачкі".
  
  Пакуль місіс Торн казала, я ѓбачыѓ, як містэр Холмс павярнуѓ галаву, прыслухоѓваючыся да гукаѓ на вуліцы. Прыслухаѓшыся, я пачуѓ, як пад'ехала таксі, і нявестка Марты, Джэні Тэрнер, адкрыла ѓваходныя дзверы. Імгненне праз дзверы гасцінай расчыніліся, і на парозе з'явілася высокая стройная чарнявая дзяѓчына, якую я мімаходам бачыѓ ѓсяго адзін раз на парозе. Торн нягучна ѓскрыкнула, але яе дачка ѓсяго толькі адным-двума крокамі перасекла пакой і заключыла маці ѓ абдымкі.
  
  Калі дзве жанчыны моцна прыціснуліся адзін да аднаго, Джон пяшчотна абняѓ мяне за талію і вывеѓ з пакоя.
  
  OceanofPDF.com
  
  
  МІСТЭР ДЖЭЙМС ФИЛЛИМОР
  
  Дзе-то ѓ сховішчах банка Cox & Co. на Чаринг-Крос ёсць пацёрты ѓ дарозе бляшаны паштовую скрыню з маім імем, Джон Х. Уотсан, доктар медыцыны, былы вайсковец індыйскай арміі, напісаным на вечку. Ён забіты паперамі, амаль усе з якіх ѓяѓляюць сабой справаздачы аб справах, якія ілюструюць цікавыя праблемы, якія містэру Шэрлаку Холмсу даводзілася ѓ розны час вывучаць. Некаторыя, і не менш цікавыя, апынуліся поѓнымі няѓдачамі, і як такія наѓрад ці варта распавядаць, бо ніякіх канчатковых тлумачэнняѓ не рушыць услед. Праблема без рашэння можа зацікавіць студэнта, але наѓрад ці можа не выклікаць раздражнення ѓ звычайнага чытача. Сярод гэтых няскончаных гісторый ёсць гісторыя містэра Джэймса Филлимора, які, вярнуѓшыся ѓ свой дом за парасонам, больш ніколі не зьяѓляѓся на гэтым свеце.
  
  - "Праблема моста Тор"
  
  
  
  
  аѓтар МЕЛ ГИЛДЕН
  
  
  
  
  
  Авантура забытага Парасоніка
  
  У "Праблеме моста Тор" доктар Ватсан згадвае некалькі выпадкаѓ, аб якіх "наѓрад ці варта распавядаць, паколькі канчатковага тлумачэння не прадбачыцца". Далей ён кажа, што "Сярод гэтых няскончаных гісторый ёсць гісторыя містэра Джэймса Филимора, якога, вярнуѓшыся ѓ свой дом за парасонам, ніхто больш не бачыѓ у гэтым свеце".
  
  Я, містэр Джэймс Филимор, усё яшчэ жыве ѓ гэтым свеце, бяру на сябе смеласць растлумачыць, што адбылося тым халоднай красавіцкай раніцай, мяркуючы, што праѓдзівыя падрабязнасці справы павінны быць захаваны. Факты менш загадкавыя і больш драматычныя, чым некаторыя фантастычныя здагадкі, вылучаныя ѓ найбольш сенсацыйных артыкулах штодзённай прэсы, - яны не маюць дачынення ні да чорнай магіі, ні да выкраданняѓ марсіянамі містэра Уэлса, а толькі да чалавечай прагнасці.
  
  Я пачынаю:
  
  Пяць гадоѓ таму я пазнаёміѓся з маладой лэдзі, якая называла сябе Эліс Мэдысан. Гэта была салідная жанчына з румянымі шчокамі і прыемным норавам. Яна мне адразу спадабалася, і, падобна, мае цёплыя пачуцці былі ѓзаемнымі. На працягу некалькіх месяцаѓ наша ѓзаемная павага і атрымліваць асалоду ад грамадствам адзін аднаго перараслі ѓ каханне. Яна здавалася не абцяжаранай асабістымі сувязямі, а я нядрэнна зарабляѓ у якасці віцэ-прэзідэнта Morehouse & Co., так што не было прычын, па якіх мы не павінны былі планаваць ажаніцца.
  
  У пачатку нашага шлюбу Эліс ѓзяла за звычку заходзіць у мой офіс на Трогмортон-стрыт, каб мы маглі разам паабедаць у апоѓдні. Нам абодвум падабалася гэта забаѓка, і мы не бачылі ѓ ім нічога дрэннага, таму працягвалі сустракацца, такім чынам, раз ці два ѓ тыдзень. У той час не здавалася важным, што ѓ куце майго кабінета стаіць вялікі сейф. У сейфе захоѓваліся грошы, а таксама акцыі, аблігацыі, кантракты і іншыя важныя паперы, якія маглі спатрэбіцца нашым інвестарам, і наяѓнасць гэтых дакументаѓ пад рукой пазбавіла нас ад неабходнасці зноѓ і зноѓ пасылаць кур'ера ѓ банк на працягу працоѓнага дня. Толькі містэр Морхаус і я ведалі камбінацыю ад сейфа.
  
  Мая жыццё працякала без непрыемных здарэнняѓ, пакуль аднойчы вечарам, прыйшоѓшы дадому з працы, я не заспеѓ сваю дарагую жонку за сур'ёзнай гутаркай з невысокім мужчынам з круглым чырвоным тварам з буйнымі рысамі, хоць і няголены, пад густымі, навіслымі брывамі. Ён быѓ апрануты так, як мог бы быць апрануты умерана паспяховы гандляр у адпачынку - у злёгку які выйшаѓ з моды касцюм, трохі тесноватый пад пахамі і пацёрты на абшэѓках. Яго капялюш знавала лепшыя часы, і ѓ апошні час нікому не прыходзіла ѓ галаву чысціць яго чаравікі.
  
  Ён паглядзеѓ на мяне так, нібы ацэньваѓ жывёла. "А лордство - сімпатычны хлопец, ці не так?" заѓважыѓ ён абразлівым тонам.
  
  Мая жонка нічога не сказала, а толькі працягвала ѓ жаху глядзець на яго.
  
  "Не забывай", - сказаѓ гэты непрыемны мужчына і пагразіѓ ёй пальцам.
  
  "Што азначае гэта ѓварванне?" Я закрычаѓ. "Чаму вы прысталі да маёй жонцы?"
  
  Мужчына ѓхмыльнуѓся. "Сапраѓды, ваша жонка", - сказаѓ ён, прыпадымаючы капялюш перада мной, і нетаропка выйшаѓ, зачыніѓшы за сабой дзверы. Я адчыніѓ яе і назіраѓ, як ён важна ідзе па вуліцы міма пары, якія чакаюць таксі. Я зачыніѓ дзверы і павярнуѓся да жонкі, маючы намер разабрацца ѓ гэтай сітуацыі. Але яна хадзіла перада мной ѓзад і наперад і самым жахлівым чынам заламывала рукі. Відавочна, я не мог дапытваць яе, пакуль яна была ѓ такім стане. Я папрасіѓ прынесці вады, затым параіѓ ёй супакоіцца і сесці. Пасля таго, як пакаёѓка прынесла збан з вадой і шклянку, Эліс зрабіла некалькі глыткоѓ, а затым, зарыдав, закрыла галаву рукамі.
  
  "Вядома, - сказаѓ я, - пакуль я тут, вам няма чаго баяцца гэтага чалавека".
  
  "Насупраць", - сказала яна. "Я баюся, што ён можа разбурыць нашы жыцці".
  
  "Нашы жыцці?" Я спытаѓ са здзіѓленнем. "Мы ѓ небяспецы? Я неадкладна выкліку паліцыю".
  
  Яна падняла галаву і промокнула хусткай счырванелыя вочы. "Баюся," сказала яна, - што паліцыя не зможа дапамагчы".
  
  "Мая дарагая, у тваіх словах няма сэнсу". На працягу многіх гадоѓ маім адзіным кантактам з супрацоѓнікамі паліцыі быѓ абмен кіѓкамі, калі мы выпадкова праходзілі міма на вуліцы. Я ніколі не меѓ патрэбу ѓ іх дапамогі, але заѓсёды меркаваѓ, што калі я папрашу аб ёй, яна будзе аказана.
  
  У адказ яна перарывіста ѓздыхнула.
  
  "Магчыма, вам лепш растлумачыць", - сказаѓ я.
  
  Яна кіѓнула. "Я павінна пачаць," сказала яна, "з прызнання ѓ чым-то настолькі жудасным, што хавала гэта ад цябе, баючыся таго, што ты можаш зрабіць".
  
  "Я люблю цябе, мая дарагая", - сказаѓ я, зусім збіты з панталыку яе папярэджаннем. "Ты не магла зрабіць нічога настолькі жудаснага, каб я мог прычыніць табе які-небудзь шкоду".
  
  "Я таксама люблю цябе, Джэймс," сказала яна. - І я прашу толькі, каб ты не думаѓ пра мяне занадта сурова.
  
  "Гатова!" Я закрычаѓ некалькі гучней, чым меѓ намер. "Толькі ѓ чым заключаецца ваша прызнанне?"
  
  " Я быѓ жанаты да таго, як мы сустрэліся.
  
  Яе словы былі для мяне вялікім узрушэннем, але ѓсё ж не настолькі моцным, як я баяѓся. Пакуль я ѓсё яшчэ пераварваѓ яе інфармацыю, яна працягнула. "І я баюся, што я ѓсё яшчэ жанаты".
  
  Яе другое прызнанне даказала, што я ѓсё яшчэ не пазбаѓлены здольнасці здзіѓляцца. І мне было цяжка стрымаць абяцанне, якое я так нядаѓна даѓ. Цяжкія думкі запоѓнілі мой мозг. "Працягвай", - гэта было ѓсё, што я дазволіѓ сабе сказаць.
  
  Менавіта тады Эліс распавяла гісторыю, якой я б не паверыѓ, калі б не ведаѓ яе так добра і не бачыѓ шчырасці на яе твары. Так атрымалася, што маё давер да яе не было марным, таму што наступныя падзеі даказалі яе правату.
  
  Яна была (як яна патлумачыла) крыху старэй дзіця, калі сустрэла і якім-то чынам закахалася ѓ непрыемнага чалавека, з якім я толькі што пазнаёмілася, нейкага містэра Харві Мейнард. Неѓзабаве яна і містэр Мейнард пажаніліся.
  
  "Спачатку ён быѓ добрым, але не прайшло і некалькіх дзён, як Харві паказаѓ сябе чалавекам з самай благой рэпутацыяй і схільным да гвалту", - працягвала мая Эліс. "Ён біѓ мяне толькі калі выпіваѓ, але піѓ ён пастаянна. Неѓзабаве стала відавочна, што яго любоѓ да мяне была такім жа несумнеѓным следствам яго алкагалізму, як і яго энтузіязм біць мяне рукой. Я б нават развялася з ім, калі б магла, таму што ганьба разводу быѓ не мацней пакут, якія я перанесла, будучы замужам за гэтым нягоднікам. Калі я паехала наведаць сваю сястру ѓ Кент, ён прыехаѓ і пацягнуѓ мяне назад у Лондан.
  
  Затым аднойчы раніцай я прачнуѓся і выявіѓ, што ён не вярнуѓся з гулянкі, якім аддаваѓся па начах. Я не магу сказаць, што быѓ незадаволены такім паваротам падзей, але прызнаюся, што адчуваѓ пэѓнае нездаровае цікаѓнасць да таго, што з ім здарылася. Толькі праз некалькі тыдняѓ я даведаѓся, што яго арыштавалі за самае жорсткае рабаванне і ѓ канчатковым выніку адправілі ѓ Дартмурскую турму. Некалькі гадоѓ праз мне паведамілі, што ён загінуѓ, пераходзячы верасовыя пусткі пры спробе ѓцёкаѓ. Здавалася, велізарная цяжар звалілася з маіх плячэй. Неѓзабаве пасля гэтага я сустрэѓ цябе, мая дарагая, і падумаѓ, што маё жыццё змянілася назаѓжды.
  
  "Тады хто ж быѓ гэты раздражняльны маленькі чалавечак?" Спытала я, збітая з панталыку. "Спадзяюся, ты таксама не выйшла за яго замуж?"
  
  "Не, дарагі", - цярпліва адказала яна. "Я гэтага не рабіла. Гэта быѓ Харві Мэй Нард".
  
  "Але ты сказаѓ-"
  
  " Што ён мёртвы? Сапраѓды, я так думаѓ шмат гадоѓ. Затым, незадоѓга да таго, як ты сёння вярнулася дадому з працы, Харві з'явіѓся ѓ нас на парозе. Ён з самаздаволеным фанабэрыстасцю хваліѓся, што ѓ час ѓцёкаѓ з турмы выпадкова сустрэѓ на верасовых пусткі чалавека, прымусіѓ яго памяняцца адзеннем, а затым забіѓ. Да таго часу, калі цела было знойдзена, яго ѓжо нельга было апазнаць належным чынам. Адзенне, здавалася, гаварыла сама за сябе ".
  
  Я не магу ѓ дастатковай меры апісаць свае пачуцці жалю да жонкі і агіды да містэру Харві Мейнарду. Я паляпаѓ Эліс па руцэ і прапанаваѓ ёй зрабіць яшчэ глыток вады. Калі гэтая дапамога была на дадзены момант завершана, я папрасіѓ яе працягнуць свой аповяд. "Вядома, павінна быць што-то яшчэ", - сказаѓ я.
  
  "Не," з цяжкасцю вымавіла яна. " Больш няма. Яна адвяла ад мяне погляд і здрыганулася.
  
  "Але чаго ён хацеѓ?"
  
  " Толькі для таго, каб трохі пазлараднічаць з нагоды яго ѓцёкаѓ.
  
  " Вядома, я павінен патэлефанаваць у паліцыю.
  
  Эліс ѓздыхнула. "Харві Мейнард - вельмі дрэнны чалавек, - сказала яна, - але, на жаль, ён не дурны. Паліцыя, напэѓна, не знойдзе яго да таго, як ён сядзе на карабель, які накіроѓваецца ѓ Паѓднёвую Амерыку".
  
  
  
  
  
  Дзень ці два я разважаѓ над тым фактам, што Эліс была, калі не па-іншаму, двоеженкой ѓ вачах закона. Тым не менш, гэта здавалася дробяззю па параѓнанні з злачынствамі, дасканалымі містэрам Харві Мейнардом. Што яшчэ больш важна, я не мог перастаць любіць Эліс толькі з-за неасцярожных учынкаѓ, якія яна здзейсніла ѓ маладосці. Цяпер Харві Мейнард быѓ на шляху ѓ Паѓднёвую Амерыку, дзе, хутчэй за ѓсё, і застанецца; калі б ён вярнуѓся ѓ Англію, то рызыкаваѓ быць пазнанымі паліцыяй. Не, ён больш ніколі не патрывожыць маю любімую Эліс ці мяне. Сыход Мейнард, здавалася, паклаѓ канец інцыдэнту. Чаго я не ведаѓ у той час, так гэта таго, што містэр Мейнард на самай справе не ездзіѓ у Паѓднёвую Амерыку, а замест гэтага вымусіѓ маю жонку здзейсніць учынак, які быѓ гэтак жа агідны яе характары, як і майму.
  
  Неѓзабаве пасля з'яѓлення Харві Мейнард Эліс прыйшла да мяне ѓ госці на ленч. Я не надаѓ гэтаму значэння, калі яна прыйшла некалькі раней, чым звычайна, і заняла сваё звычайнае месца ѓ скураным крэсле з высокай спінкай насупраць майго стала. Мы крыху пагаварылі, а затым я заняѓся сваімі справамі. Здавалася, ёй прыносіла задавальненне назіраць за маёй працай, і я прызнаю, што мне давала пэѓнае задавальненне назіраць, як яна назірае за мной.
  
  "Прабачце мяне, мая дарагая", - сказала я, устаючы. "Я павінна атрымаць подпіс містэра Морхауса на гэтых паперах".
  
  Яна кіѓнула і дазволіла мне працягваць.
  
  Я выйшаѓ з пакоя і адсутнічаѓ ѓсяго некалькі хвілін. Калі я вярнуѓся, усё яшчэ Эліс сядзела, але чытала кнігу, якую цяпер прыбрала назад у сумачку, і цёпла ѓсміхнулася мне.
  
  "На гэтым ранішняя праца завершана", - паведаміѓ я ёй. "Не павячэраць нам?"
  
  "Вядома, так і зробім," сказала яна і ѓстала.
  
  Я зачыніѓ сейф, пакруціѓ дыск і прапанаваѓ Эліс руку.
  
  Як звычайна, мы адправіліся ѓ "Луіджы", невялікі рэстаран на Брод-стрыт, які мы абодва ведалі і любілі. Ялавічына была незвычайна смачнай, хоць птушка, магчыма, была трохі недожарена. Падчас вячэры Эліс паспрабавала расказаць мне вясёлую гісторыю аб нашай пакаёѓкі Мэры Эн, у якой была звычка несвядома выконваць маленькія танцавальныя па падчас працы. Але гісторыя павалілася сама па сабе, калі Эліс, здавалася, адцягнула сябе іншай думкай.
  
  "У чым справа, мая дарагая?" Спытаѓ я. Мы не казалі аб Харві Мейнарде некалькі дзён, але эпізод ня быѓ забыты.
  
  "Нічога", - сказала Эліс, паківаѓшы галавой. Яна рассеяна, як быццам што-то яшчэ было ѓ яе на розуме, жавала ялавічыну.
  
  У той вечар я зноѓ застаѓ сваю жонку ѓ слязах. Няѓжо нейкая новая катастрофа спасцігла маю бедную Эліс?
  
  "Я павінна зрабіць жудаснае прызнанне", - сказала яна, калі я кінулася да яе.
  
  "Што?" Я спытаѓ са здзіѓленнем. "Яшчэ адно?"
  
  Як святло на вадзе, ѓсмешка з'явілася і згасла на яе твары.
  
  
  
  " Я не сказаѓ вам сапраѓднай прычыны візіту Харві Мейнард.
  
  "Так?" Асцярожна заѓважыѓ я.
  
  "Ён запатрабаваѓ, каб я дала яму тысячу фунтаѓ, або ён разбурыць нашы жыцця, паведаміѓшы ѓ паліцыю і штодзённыя газеты, што я двоеженец".
  
  " Значыць, ён не з'ехаѓ у Паѓднёвую Амерыку?
  
  Яна пахітала галавой. " Ва ѓсякім выпадку, пакуль няма.
  
  Маё здзіѓленне было узрушаючым. "Ты прымусіѓ мяне паверыць, што ён прыйшоѓ сюды толькі пазлараднічаць," сказала я, імкнучыся не гучаць обвиняюще, але ѓ мяне гэта не атрымалася.
  
  " Маім самым запаветным жаданнем было не ѓблытваць вас у гэтыя справы.
  
  " Ты так дрэнна думаеш пра мяне, што я гатовая на ѓсе, акрамя як дапамагаць табе, наколькі гэта ѓ маіх сілах?
  
  " Скажы лепш, што я пра цябе вельмі высокай думкі. Што чым менш ты ведаеш і чым менш быѓ уцягнуты, тым больш верагоднасць, што ты выйдзеш цэлым.
  
  Яе словы глыбока кранулі мяне. "Але тысяча фунтаѓ". Я плакаѓ. "Як вы маглі спадзявацца сабраць такую суму?"
  
  "Я спрабавала закласці свае каштоѓнасці", - патлумачыла яна. "Але як бы я ні таргавалася, я не змагла атрымаць дастаткова наѓзамен".
  
  "І што?" Я прапанаваѓ, падштурхоѓваючы яе, не ѓ сілах стрымаць цікаѓнасць, прокрадывающееся у мой голас.
  
  "Я ѓбачыѓ, што для мяне зачыненыя ѓсе шляхі, акрамя аднаго. І маё адзінае рашэнне не было ідэальным. Здавалася, што ѓ мяне быѓ выбар: выкрыць цябе як пешку ѓ руках жанчыны-дваяжэнцы ці як чалавека, ограбившего сваю кампанію на тысячу фунтаѓ. Сёння днём, вярнуѓшыся дадому пасля нашага ленч, я аддаѓ грошы, якія ѓзяѓ з вашага сейфа, Харві Мейнарду ѓ абмен на яго маѓчанне.
  
  Я без працы зразумеѓ яе цяжкае становішча, але заставаѓся адзін пытанне. "Наколькі мне вядома, - сказаѓ я, - код ад сейфа вядомы толькі містэру Морхаусу і мне".
  
  "Цалкам дакладна", - прызнала яна. "І такім чынам ты становішся галоѓным падазраваным у рабаванні". Яна зноѓ закрыла твар рукамі.
  
  "Але як вы даведаліся камбінацыю?" Я спытаѓ, настойваючы.
  
  Амаль з шчырасцю мужчыны яна паглядзела мне прама ѓ вочы. "Мне не патрэбна была камбінацыя", - сказала яна роѓным, абыякавым голасам. " Я проста ѓзяѓ грошы з адкрытага сейфа, калі вы хадзілі за подпісам містэра Морхауса на гэтых паперах.
  
  Я кіѓнуѓ. Яе тлумачэнне мела сэнс. Калі яна зноѓ заплакала, я адзначыѓ, што на наступны дзень, калі выявіцца нястача, як ужо паказала Эліс, я, безумоѓна, буду першым чалавекам, які трапіць пад падазрэнне.
  
  Я доѓга сядзеѓ моѓчкі, прыслухоѓваючыся да яе плачу і хвіліну машын, якія праязджалі па вуліцы звонку. Мэры Эн выдавала ціхія постукивающие і цягнучы гукі, калі танцавала вакол стала, рыхтуючы яго да вячэры. Гнеѓ рос у маёй грудзей, і ѓвесь ён быѓ скіраваны на містэра Харві Мейнард, пагарджанага першага мужа маёй мілай Эліс. Я хацеѓ запэѓніць яе, што ѓдваіх мы знойдзем рашэнне нашых праблем, але ѓ мяне не было ні найменшага падання, як паступіць далей.
  
  " Што ты сказала, дарагая? - Спытала я.
  
  Эліс шмыгнула носам. "Я сказала, што разумею, што здзейсніла шмат памылак у сваім жыцці. Магчыма, гэта рабаванне было яшчэ адной. Я, вядома, не думала аб наступствах, аб тым, як гэтая крадзеж можа разбурыць нашы жыцця. Толькі адна думка пранеслася ѓ маім мозгу, што я павінен нейкім чынам здабыць грошы. Цяпер я гатовы прызнацца ѓ сваіх злачынствах паліцыі і з радасцю адправіцца ѓ турму за двоеженство і рабаванне, рады пазбавіцца ад гэтага жудаснага чалавека. Я шкадую толькі аб тым, як гэта фіяска паѓплывае на вашу рэпутацыю. Мяне не хвалюе мая ѓласная, што таксама добра. Вядома, калі паліцыя даведаецца, што я здзейсніѓ гэтыя злачынствы, і што вы не маюць дачынення ні да аднаго з іх, вы не будзеце занадта моцна пакутаваць. Я ѓсё яшчэ люблю цябе, мая дарагая, і калі мяне выпусцяць з турмы, я паспрабую як-небудзь загладзіць перад табой гэтыя пакуты".
  
  "Магчыма, яшчэ не занадта позна вярнуць грошы", - выказаѓ здагадку я. "Вы не ведаеце, дзе можна знайсці містэра Харві Мейнард?"
  
  Яна стомлена пахітала галавой.
  
  Мне прыйшла ѓ галаву ідэя. Гэта запатрабавала б пэѓнай тонкай тэатральнасці з майго боку, але гэта магло б выратаваць нас абодвух. .
  
  "Няма ніякіх прычын," сказаѓ я, - каб хто-небудзь з нас пацярпеѓ з-за дзеянняѓ Харві Мейнард". Я ѓзяѓ яе маленькія ручкі ѓ свае. "Ты будзеш давяраць мне, мая дарагая?" - Спытаѓ я.
  
  "Цаной майго жыцця", - сказала яна.
  
  "Я спадзяюся, што да гэтага наша прыгода не дойдзе", - сказаѓ я. "Цяпер ты павінна хутка сабраць рэчы і з'ехаць да сваёй сястры ѓ Кент".
  
  "Але-"
  
  " А цяпер хутка. Я паклапачуся пра ѓсё заѓтра раніцай.
  
  " Вельмі добра, дарагая. Я пакідаю ѓсё гэта на тваё меркаванне.
  
  Пакуль яна збірала рэчы, я праверыѓ расклад цягнікоѓ. Менш чым праз гадзіну я пасадзіѓ яе ѓ экіпаж, і яна была на шляху да Кенсингтонскому вакзала.
  
  Я ведаѓ, што выкліку падазрэнні ѓ сваёй датычнасці да рабаѓніцтва не толькі з-за таго, што ведаю камбінацыю сейфа, але і таму, што на наступную раніцу не з'яѓлюся ѓ сваім офісе. Я не сумняваѓся, што паліцыя будзе шукаць мяне дома. Я хутка падрыхтаваѓся да іх прыезду.
  
  
  
  
  
  На наступную раніцу я ѓстаѓ рана. Да іх вялікага здзіѓлення і радасці, я адпусціѓ Кухарку і Мэры Эн на ѓвесь дзень. Яны не задавалі мне пытанняѓ, але праз некалькі секунд яны сышлі. Я надзеѓ кепку і дрэнна сядзіць халат маляра, якія знайшоѓ у хляве разам з галлоном-іншым белай фарбы, узлез па прыстаѓной лесвіцы да сцяны дома і пачаѓ наносіць фарбу на вонкавую сцяну. Кепка прыйшлася мне якраз, але халат лунаѓ вакол мяне, як палатка. Нанясенне фарбы на знешнюю сцяну майго дома было дастаткова прыемнай працай, і я мог бы атрымліваць асалоду ад ёю, калі б не ведаѓ, што мяне чакае наперадзе.
  
  Містэр Морхаус хутка адкрые офіс, і клеркі, правяраючыя змесціва сейфа, паведамяць аб нястачы. Пачнуцца паспешныя абмеркавання, спачатку недаверлівыя, а затым раз'юшаныя. Маё адсутнасць будзе заѓважана. Паліцыя прыедзе да мяне дадому, магчыма, у суправаджэнні містэра Морхауса. Толькі тады я буду дакладна ведаць, спрацаваѓ мой план.
  
  Доѓга чакаць мне не давялося. Перад маім домам спыніѓся экіпаж, за якім вынікала запрэжка, запрэжаная чацвёркай коннікаѓ. Хударлявы, падобны на тхара мужчына выскачыѓ з экіпажа, і па яго ѓказанні група афіцэраѓ выйшла з машыны і рассяродзілася, атачыѓшы дом. Я перастаѓ маляваць, назіраючы за ѓсёй гэтай дзейнасцю з вялікай цікавасцю. Маё сэрца білася ѓ грудзях, як барабан, а кроѓ бурліла па ѓсім целе.
  
  Чалавек, які кіраваѓ дзейнасцю паліцыі, збіраѓся пастукаць у парадную дзверы майго дома, калі яго паклікаѓ высокі стройны мужчына, які хуткім крокам наблізіѓся да яго. Пристальность яго погляду не была падобная ні на што, што я бачыѓ да або пасля. Гэта быѓ, вядома, містэр Шэрлак Холмс. У мяне не было магчымасці сустрэцца з ім, але адзін з маіх кліентаѓ паказаѓ мне на яго на вуліцы. Паліцэйскі і містэр Холмс аб чым-то перагаварылі, а затым паліцэйскі пастукаѓ у дзверы малатком, каб паведаміць аб сваім прысутнасці.
  
  Я залез у акно другога паверха, паспешліва скінуѓ халат маляра і паклаѓ яго разам з фуражкай працоѓнага ѓ куфар. Я адарваѓ вусы, якія раней прыляпіѓ спіртавы гумкай, і ѓваткнуѓ іх у вечка куфра. На мне быѓ мой звычайны касцюм пад касцюмам мастака, так што мне спатрэбілася ѓсяго толькі імгненне, каб спусціцца ѓніз і паглядзець, хто пастукаѓ.
  
  "Містэр Джэймс Филимор?" гучна спытаѓ паліцэйскі.
  
  Я прызнаѓ, што я быѓ такім чалавекам.
  
  " Я інспектар Лестрейд з Скотланд-Ярда. Я вымушаны папрасіць вас прайсці са мной, сэр.
  
  " Чаму? У чым справа?
  
  - У "Морхаус Энд Ко" адбылося рабаванне, сэр, і вы знаходзіцеся пад падазрэннем.
  
  "Недарэчна".
  
  " Гэта яшчэ трэба высветліць, сэр. Мы хацелі б задаць вам некалькі пытанняѓ.
  
  "Тады пытай," сказаѓ я, дазволіѓшы праведнаму раздражненне прагучаць у маім голасе.
  
  " Уніз, у Ярд, калі не пярэчыце, сэр.
  
  Дзеля прыстойнасці я побушевал яшчэ хвіліну ці дзве, затым дастаѓ сваё паліто з шафы ѓ пярэднім пакоі. Падчас папярэдняй сцэны містэр Холмс адышоѓ у бок і старанна агледзеѓ сцены і падлогу пярэднім пакоі - я не мог сабе ѓявіць, навошта.
  
  "Калі вы скончылі, містэр Холмс," сказаѓ Лестрейд з ноткай сарказму ѓ голасе.
  
  "Цалкам," сказаѓ містэр Холмс і далучыѓся да нас у дзвярах.
  
  Я дазволіѓ вывесці сябе вонкі, і калі мы выйшлі на вуліцу, я крытычна зірнуѓ на неба. "Я падазраю дождж", - сказаѓ я. " Можа быць, вы будзеце так ласкавы і дазволіце мне вярнуцца за сваім парасонам?
  
  "Дом акружаны", - сказаѓ Лестрейд. "Збегчы праз акно або чорны ход немагчыма".
  
  "Скрупулёзнасць Скотленд-Ярда добра вядомая", - сказаѓ я. "Я ѓсяго на хвілінку. Магу я ісці?"
  
  Лестрейд хмыкнуѓ у знак згоды.
  
  Стараючыся не паказваць які ахапіѓ мяне хвалявання, я прошествовала назад у дом, уяѓляючы сабой ѓвасабленне абражанага дабрачыннасці. Калі дзверы за мной зачынілася, я ѓзбег па лесвіцы ѓ пакой, дзе пакінуѓ сваю вопратку мастака і іншыя прыналежнасці. Я надзеѓ падобны на палатку халат і кепку, старанна прыляпіѓ вусы і вылез у акно, дзе зноѓ ѓзяѓся за маляванне. Праз некалькі хвілін я пачуѓ шум на вуліцы. Паліцыянты мітусіліся вакол дома, нібы гэта быѓ потревоженный мурашнік. Пачулася шмат пытальных выкрыкаѓ, за якімі рушылі ѓслед адмоѓныя адказы.
  
  
  
  Міма прабег паліцэйскі і паглядзеѓ на мяне. "Вы не бачылі містэра Филимора?" ён паклікаѓ.
  
  "Га?" Спытаѓ я. "Хлопец, які 'жыве' тут, у гэтым доме?"
  
  "Так, так," нецярпліва сказаѓ паліцэйскі.
  
  " Значыць, вярнуѓся ѓ "іс "уаз, ці не так? Я адказаѓ так, як быццам месцазнаходжанне містэра Филимора мяне не тычылася. "Навошта ён табе, Теен? 'ты не зрабіѓ гэтага, ці не так? Гэты хлопец усё яшчэ павінен мне грошы!"
  
  "Не звяртайце ѓвагі", - сказаѓ паліцэйскі і пабег далей. Імгненне праз паліцэйскія выцяклі з хаты, як чорная вада, і неѓзабаве ѓсё сціхла. Паліцыянты, іх экіпаж і суправаджаючыя з'ехалі шукаць мяне паѓсюль, без сумневу, мяркуючы, што я нейкім чынам выслізнуѓ з іх прафесійных рук. І вось мне здалося, што мяне "... ніколі больш не бачылі ѓ гэтым свеце".
  
  Я быѓ па-за сябе ад радасці, думаючы, што мая спроба падмануць паліцыю ѓвянчалася поспехам. Цяпер мне заставалася толькі далучыцца да сваёй жонцы ѓ Кенте. Хоць у мяне не было ніякіх далейшых планаѓ, я быѓ упэѓнены, што прадставіцца магчымасць забяспечыць нашу бяспеку. Магчыма, калі-небудзь я нават змагу вярнуць тысячу фунтаѓ, якія мы з Эліс цяпер запазычылі Morehouse & Co. Я ѓжо збіраѓся залезці назад у акно, калі хто-то паклікаѓ мяне знізу. "Прабачце, шаноѓны".
  
  Я паглядзеѓ уніз і быѓ здзіѓлены, убачыѓшы містэра Шэрлака Холмса, які глядзеѓ на мяне знізу ѓверх і жэстыкуляваѓ сваёй кіем!
  
  "Так, губернатар?"
  
  "Я хацеѓ бы пагаварыць з вамі", - працягваѓ містэр Холмс. "Магчыма, вы будзеце так ласкавы спусціцца сюды на хвілінку".
  
  Я не мог уявіць, чаго ён мог ад мяне хацець, але я зрабіѓ тое, што зрабіѓ бы любы гандляр у маім становішчы. Я спусціѓся і далучыѓся да яго на зямлі.
  
  "Вам удалося збіць з панталыку паліцыю," ціха сказаѓ ён, " але мяне не так-то лёгка абдурыць.
  
  "Тады ѓ чым жа справа, губернатар?" Спытаѓ я, не адчуваючы сябе такім ужо упэѓненым. Я быѓ шмат чуѓ аб талентах містэра Холмса - ды і хто ѓ Лондане не чуѓ? - але працягваѓ сваё ѓяѓленне, таму што не мог прыдумаць, чым яшчэ заняцца.
  
  "Поѓна, поѓна, містэр Филимор," жартаѓліва сказаѓ містэр Холмс. " Мастак без плям фарбы на чаравіках - гэта сапраѓды дзіва. Вы згодныя?
  
  Узрушаны, я апусціѓ погляд на свае чыстыя чаравікі, толькі што вычищенные гэтым раніцай. Баюся, я глядзеѓ на містэра Холмса даволі тупа. Мяне сапраѓды злавілі. Я думаѓ, што ѓсё, што засталося, - гэта арышт і іншыя юрыдычныя фармальнасці.
  
  "Справы ѓ вас пойдуць лепш, калі вы вернеце грошы", - сказаѓ містэр Холмс.
  
  "Без пытанняѓ", - адказаѓ я. "Але ѓ мяне яго няма".
  
  "Значыць, ты ведаеш, дзе гэта", - абвінаваціѓ ён.
  
  Я не сумняваѓся, што яна была ѓ Харві Мейнард. "Толькі ѓ самым цьмяным сэнсе," прызнаѓ я.
  
  " Зразумела. Містэр Холмс доѓга вывучаѓ мяне, без сумневу, аналізуючы ѓсё, што мог разглядзець у маім целе, у пошуках падказак. Раптам ён рэзка засмяяѓся. " Пакінь сваю маскіроѓку вунь там, у кустах, " сказаѓ ён, - і пойдзем са мной у мае пакоя. Я не веру, што паліцыя патурбаваѓ нас. Яны шукаюць цябе на чыгуначных станцыях і ѓ доках ".
  
  Я не супраціѓлялася, калі ён моцна схапіѓ мяне за руку і павёѓ у бок Бэйкер-стрыт. Я не змагла б збегчы, нават калі б захацела.
  
  
  
  
  
  Мы з містэрам Холмсам не абмяркоѓвалі тэму, якая тады займала нашы розумы больш за ѓсё. Я, таму што хацеѓ прывесці ѓ парадак свае думкі, а вуліца не здавалася мне прыдатным месцам для любых тлумачэнняѓ, якія я мог бы прапанаваць. Ён ... ну, я ѓпэѓнены, што ѓ містэра Холмса былі на тое свае прычыны. Мне сказалі, што ён заѓсёды так рабіѓ. У любым выпадку, я маѓчаѓ, пакуль містэр Холмс каментаваѓ перспектывы надвор'я і розныя музычныя прадстаѓлення, якія даваліся ѓ многіх лонданскіх тэатрах. Толькі пасля таго, як мы дабраліся да яго пакояѓ і ён пасадзіѓ мяне ѓ крэсла з кубкам гарбаты, я сказала: "Прызнаюся, мне вельмі цікава, як вы апынуліся сёння раніцай міма майго дома".
  
  "Няма нічога прасцей растлумачыць", - сказаѓ містэр Холмс. "Мяне наняла кампанія "Морхаус і Ко". - Наколькі я разумею, вашыя працадаѓцы, - каб вярнуць грошы, якія, па іх думку, вы скралі".
  
  "І ѓсё ж," сказаѓ я, - нават пасля таго, як вы здагадаліся, што гэта я фарбаваѓ дом, вы ѓсё роѓна не перадалі мяне паліцыі". Шчыра кажучы, я быѓ уражаны.
  
  "Я ніколі не мяркую", - перасцярог мяне, містэр Холмс. Ён усміхнуѓся. "І павінен сказаць, што я быѓ цалкам зачараваны вашай просты хітрасцю".
  
  Я сам лічыѓ гэтую выкрут вельмі дасціпнай, але не бачыѓ ніякай карысці ѓ тым, каб спрачацца пра гэта з містэрам Холмсам.
  
  
  
  " Акрамя таго, - працягнуѓ містэр Холмс, " заѓсёды ёсць час, каб выклікаць паліцыю. Сёння раніцай маёй галоѓнай клопатам было вярнуць грошы.
  
  "Я не-" пачаѓ я.
  
  Містэр Холмс перапыніѓ мяне, падняѓшы руку. "Вы маеце толькі цьмянае ѓяѓленне, дзе гэта знаходзіцца. Так вы сказалі. І гэта праѓда, што чалавек вашага становішча ѓ такой кампаніі, як Morehouse & Co., не часта бывае злачынцам. Я падазраю, што вас вымусілі нейкія надзвычайныя абставіны абкрасці свайго працадаѓцы. Я прывёѓ вас сюды, таму што мне цікава пачуць падрабязнасці вашай гісторыі.
  
  "Тады вельмі добра", - сказаѓ я. І калі сонца наблізілася да поѓдня і па кватэры містэра Холмса на Бэйкер-стрыт папаѓзлі цені, я распавёѓ яму гісторыю містэра Харві Мейнард так, як пачуѓ яе ад Эліс, нічога не ѓтойваючы. Калі містэр Холмс збіраѓся хоць крыху давяраць мне, то я павінен давяраць яму ѓ адказ.
  
  Містэр Холмс слухаѓ, пыхкаючы люлькай, час ад часу задаючы пытанне, каб растлумачыць сітуацыю. Часта я не бачыѓ прычын для яго пытання, але заѓсёды рабіѓ усё магчымае, каб адказаць на яго. Магчыма, яму ѓдалося б знайсці грошы, скрадзеныя Эліс, або нават самога містэра Харві Мейнард.
  
  Калі я скончыѓ, містэр Холмс яшчэ некалькі хвілін попыхтел, відавочна, пагрузіѓшыся ѓ адну з сваіх знакамітых задуменных паѓзаѓ. Нарэшце ён загаварыѓ. "Ваша жонка - ахвяра горшага гатунку дробнага махляра", - заѓважыѓ ён. " І ваша адзінае злачынства, містэр Филлимор, заключаецца ѓ тым, што вы не дазволілі паліцыі выпрабаваць няёмкасць з-за арышту невінаватага чалавека.
  
  Я быѓ па-за сябе ад радасці, пачуѓшы словы містэра Холмса. "Значыць, вы не будзеце пярэчыць супраць прыцягнення да адказнасці гэтага дробнага махляра, містэра Харві Мейнард?" - Спытаѓ я.
  
  " Абсалютна ніякіх. І я мяркую, мы таксама можам разлічваць вярнуць грошы, або, ва ѓсякім выпадку, значную іх частку. Фактычна, я ѓжо пачаѓ сваё расследаванне ѓ гэтым кірунку.
  
  " Ты ѓважліва вывучаѓ мой пад'езд? - Выказаѓ здагадку я.
  
  " Вельмі добра, містэр Филимор. Я мяркую, што вы такі ж здольны вучань, як і сам Уотсан!
  
  Я не ведаѓ, радавацца мне параѓнанні з доктарам Ватсана або оскорбляться тонам містэра Холмса.
  
  Пакуль я ѓсё яшчэ ламаѓ над гэтым галаву, містэр Холмс дастаѓ з кішэні насоѓку і разгарнуѓ яго перада мной на маленькім століку. "Вось," сказаѓ ён, запрашаючы мяне разгледзець хустку больш уважліва, " што вы пра гэта думаеце?"
  
  У цэнтры тканіны было нейкае маленькае жоѓтае зярнятка. Я ѓважліва паглядзела на яго, затаіѓшы дыханне, каб не патрывожыць яго. "Што гэта?" Я спытала.
  
  "Гэта, - сказаѓ ён, - усяго толькі крупінка пілавіння. Калі вы асцярожна вдохнете іх водар, то, без сумневу, адчуеце, як і я, затхлы пах пойла".
  
  Я не адчуѓ ніякага паху, ужо дакладна не таннага піва, але, несумненна, містэр Холмс меѓ рацыю. "Хм", - вось і ѓсё, што я сказаѓ.
  
  "Паколькі я б не адважыѓся паверыць, што вы ці хто-небудзь яшчэ ѓ вашым доме мае звычку наведваць нізкапробныя публічныя дамы, я магу з упэѓненасцю выказаць здагадку, што гэты кавалачак пілавіння пакінуѓ наш сябар, містэр Харві Мейнард".
  
  "Магчыма", - сказаѓ я асьцярожна. "Але ѓ горадзе павінны быць сотні, нават тысячы падобных устаноѓ".
  
  "Цалкам дакладна", - сказаѓ містэр Холмс. "Аднак я веру, што мы можам аддзяліць збожжа ад пустазелля". З зручнай паліцы ён дастаѓ Новую буйнамаштабную артылерыйскую карту Лондана і прыгарадаѓ Г. У. Бэкана. Містэр Холмс адкрыѓ кнігу, і я ѓбачыѓ, што амаль кожная старонка была забяспечаная пазнакамі ад рукі. Бегла прагартаѓшы тым, містэр Холмс знайшоѓ патрэбную старонку і задаволена ѓздыхнуѓ.
  
  "Вось мы і прыехалі", - сказаѓ ён. "Вы заѓважылі, што, калі містэр Мейнард выходзіѓ з вашага дома ѓ той адзіны раз, калі вы сустрэліся, ён абагнаѓ пару незанятых таксі замест таго, каб наняць адно з іх".
  
  "Цалкам дакладна. Важны гэты факт?"
  
  " Так і ёсць. Але толькі таму, што дзеянні містэра Мейнард могуць падказаць нам, у якім установе ён падабраѓ гэтыя пілавінне.
  
  Я на імгненне задумаѓся. "Вядома", - усклікнуѓ я. "Гэта месца, павінна быць, зусім побач з маім домам - можна сказаць, пешшу".
  
  " Элементарна, мой дарагі Филимор. Давайце звернемся да паважанай кнізе містэра Бэкана.
  
  Мы схіліліся над кнігай, і містэр Холмс правёѓ тонкім пальцам па вуліцах Сэнт-Мэрилебона, час ад часу спыняючыся, каб прачытаць паметкі, зробленыя яго павуковых почыркам. "Вось," неѓзабаве сказаѓ ён, пастукваючы пальцам па кнізе, - у гэтым завулку, недалёка ад Іст-стрыт, ёсць нізкае ѓстанова, прославляющееся ѓ імя ягнят-блізнят".
  
  "Я здзіѓлены, пачуѓшы аб такім установе досыць блізка, каб мы маглі дайсці туды пешшу".
  
  "Сапраѓды", - сказаѓ містэр Холмс. "Гэта крыецца ѓ маленькім інфікаванай нарыве у здаровай тканіны нашага выдатнага раёна. Нам пашанцавала, што ѓ нашым раёне больш няма падобных камерцыйных гатэляѓ, не ѓ апошнюю чаргу таму, што нам давялося б абшукваць іх усё, пакуль мы не знайшлі містэра Харві Мейнард. Паколькі абставіны склаліся так, што я цалкам упэѓнены, што мы знойдзем вінаватага тут. Ён закрыѓ кнігу і вярнуѓ яе на паліцу. "Такім чынам," сказаѓ ён. "Ужо амаль апоѓдні; і хоць такі чалавек, як Харві Мейнард, можа пачаць піць раніцай, ён, безумоѓна, будзе працягваць піць днём. Мяркую, у нас ёсць час паснедаць, якога я, ва ѓсякім выпадку, яшчэ не еѓ. Не жадаеце далучыцца да мяне?
  
  "Адчуваючы, што сітуацыя знаходзіцца пад кантролем, я быѓ бы рады".
  
  " Тады я патэлефаную місіс Хадсон.
  
  
  
  
  
  Мы скончылі снедаць і падрыхтаваліся да нашага прыгоды. Містэр Холмс паклаѓ пісталет у кішэню і настаяѓ, каб я насіѓ адзін з пісталетаѓ доктара Ватсана. "Хоць," прызнаѓ ён, - я не думаю, што ѓ нас будзе магчымасць імі скарыстацца".
  
  Я кіѓнула, спадзеючыся, што ён меѓ рацыю.
  
  " Тады вельмі добра, містэр Филимор. Хадзем. 'Гульня пачынаецца!"
  
  Містэр Холмс вывеѓ мяне з пакоя на вуліцу, дзе пакрочыѓ па тратуары так хутка, што я з цяжкасцю паспяваѓ за ім. Наша дыханне напоѓнілася водарам ранняга вясновага паветра. Я прызнаю, што хваляванне і страх змяшаліся ѓ маёй грудзей. Я, вядома, хацеѓ прыцягнуць Харві Мейнард да адказнасці, таму адчуваѓ, што выконваю дабрадзейную місію, але я таксама ведаѓ і свае ѓласныя недахопы. Маё зносіны з злачынцамі і іншымі схільнымі да гвалту тыпамі абмяжоѓвалася чытаннем пра іх у Times. Як я адрэагую, калі зноѓ сустрэнуся з містэрам Мейнардом? Я паняцця не мела. Я паспрабавала захаваць у памяці твар маёй дарагой Эліс на першым плане. Я рабіла гэта дзеля яе.
  
  Мы згарнулі на Падынгтан-стрыт, па якой зрабілі кароткі шлях да Іст-стрыт. Амаль адразу ж мы згарнулі на значна меншую вуліцу, амаль завулак, які рабіѓ круты паварот у бок ад вуліцы, якую мы толькі што пакінулі. Цяпер мы стаялі на чале квартала, які, як апісаѓ яго раней містэр Холмс, сапраѓды быѓ "маленькім інфікаваным нарывамі у здаровай тканіны нашага выдатнага раёна". Старыя дамы стаялі ѓшчыльную адзін да аднаго, перамяжоѓваючы камерцыйнымі ѓстановамі ѓсё больш запушчанага выгляду. Як такое месца магло існаваць так блізка да больш вытанчанай атмасферы Бэйкер-стрыт, я паняцця не маю. Я пакідаю гэтае пытанне на меркаванне горадабудаѓнікоѓ. Я дакладна ведаю адно: калі б не даручэнне, па якой мы былі наняты, я быѓ бы рады вярнуцца на хай-стрыт, якая ѓсё яшчэ знаходзілася ѓсяго ѓ некалькіх кроках адсюль.
  
  "Думаю, як раз тут", - сказаѓ містэр Холмс, калі мы ішлі пад пільнымі поглядамі бедных вулічных гандляроѓ і разбэрсаных гультаёѓ. Значна раней, чым мне б хацелася, мы з містэрам Холмсам апынуліся перад струхлелай камерцыйным гатэлем з бруднай шыльдай, якая вісела над дзвярыма, паведамляе, што гэта "Блізняты-ягняты".
  
  "Хадзем, містэр Филимор," весела сказаѓ містэр Холмс, як быццам мы збіраліся прагуляцца па Сэнт-Джэймс-парку. Ён узяѓ мяне пад руку, і мы разам увайшлі ѓ ѓстанову.
  
  Паб апынуѓся нізкім і цёмным установай, хоць і некалькі цішэй, чым я чакаѓ. Тая кліентура, якая там была, апынулася не лепш, чым павінна была быць. Я шчыра пагарджаѓ любога мужчыну, які сноѓдаѓся па пабу ѓ такі ранні час, таму што было ѓжо крыху за поѓдзень. Паветра быѓ прасякнуты тытунёвым дымам і таннымі спіртнымі напоямі - пах, які, як мне здаецца, я пазнаѓ бы па адзінай крупинке пілавіння, пакінутай містэрам Харві Мейнардом ѓ пярэднім пакоі майго дома, калі б я сапраѓды быѓ у стане яго выявіць. Знаходжанне ѓ такім месцы прымушала мяне моцна нервавацца - пачуццё, якое відавочна не падзяляѓ мой спадарожнік.
  
  Злыя вочы глядзелі, як мы падышлі да пустой стала і селі. Стальніца была ліпкай ад папярэдніх паліваньняѓ, што дадавала агіды да маёй нервовасці. Тым не менш, надзея на тое, што мы знойдзем тут Харві Мейнард, прымусіла мяне не звяртаць увагі на свой дыскамфорт.
  
  З'явіѓся афіцыянт, нешта прабурчаѓ на нас, прыняѓ у Холмса наш заказ і пайшоѓ.
  
  "Ты ѓпэѓнены, што мы ѓ патрэбным месцы?" - Спытаѓ я.
  
  " Запэѓніваю вас, нідзе паблізу няма нічога падобнага.
  
  Я кіѓнуѓ. Я быѓ абсалютна ѓпэѓнены ѓ містэрам Холмса.
  
  "Вы бачыце яго?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "Я не бачыѓ яго, калі мы ѓвайшлі. Ён можа быць адным з мужчын, якія сядзяць у тым цёмным куце".
  
  Холмс кіѓнуѓ. "Тады пачакаем," сказаѓ ён.
  
  Час ішло. Афіцыянт прынёс дзве гурткі з агідна пахне пойлам, з якіх я піѓ дзеля прыстойнасці. Холмс пакінуѓ свой напой некранутым.
  
  Мае вочы прывыклі да асвятлення ѓ пабе, і я зразумеѓ, што ні адзін з мужчын у куце не быѓ Харві Мейнардом. Я паведаміѓ пра гэта Холмсу. Ён кіѓнуѓ.
  
  Прыходзілі мужчыны, дапівалі свае напоі, выціралі раты тыльным бокам рукавы і зноѓ сыходзілі. Іншыя мужчыны заставаліся, па-відаць, з'яѓляючыся такой жа часткай абстаноѓкі, як і мэбля.
  
  Раптам нейкі чалавек уварваѓся праз зачыненыя дзверы ѓ задняй частцы пакоя, разляцеѓшыся ва ѓсе бакі вялікімі драѓлянымі трэскамі. Мужчына не змог утрымаць раѓнавагу і, пошатнувшись, ѓпаѓ спіной на стол, які з гучным трэскам абрынуѓся пад ім. Мужчыны, якія сядзелі за сталом, нырнулі ѓ сховішча. Адразу ж з задняй пакоі з'явіѓся яшчэ адзін мужчына, які накінуѓся на першага мужчыну і пачаѓ біць яго па галаве і целе. Але чалавек на падлозе стараѓся з усіх сіл.
  
  "Гэта ён", - усхвалявана сказаѓ я Холмсу. "Чалавек, які ѓляцеѓ у дзверы першым, - Харві Мейнард". Я ѓстаѓ, збіраючыся схапіць Мейнард, але Холмс паклаѓ руку мне на плячо і паківаѓ галавой.
  
  Адзін з мужчын, якія сядзелі за сталом, адцягнуѓ нападніка Мейнард ад сябе і пачаѓ наносіць яму ѓдары. Затым іншы мужчына пачаѓ наносіць ѓдары яму. Неѓзабаве ѓся пакой была ѓцягнутая ѓ лютую бойку. Мы з Холмсам попятились да дзвярэй.
  
  Мейнард выцягнуѓ аднекуль нож і замахнуѓся ім на чалавека, які напаѓ на яго першым. Раптам пачуѓся стрэл, кім менавіта, я сказаць не магу. З яго мог стрэліць любы з тузіна грубых, непаваротлівых мужчын, якія ѓсё яшчэ знаходзіліся ѓ пакоі.
  
  Усе замерлі. Варухнуѓся толькі Харві Мейнард. Ён паваліѓся на падлогу, відавочна, смяротна паранены. Мы пачулі паліцэйскі свісток, а затым цяжкі бег. Мужчыны, якія да гэтага так спакойна пілі, праціснуліся паѓз нас і паспешліва пакінулі пакой, без сумневу, баючыся быць выяѓленымі ѓ такім месцы і ѓ такі час.
  
  Я хацеѓ рушыць услед за імі, але містэр Холмс паклаѓ руку мне на плячо. "Пачакайце", - сказаѓ ён. Насуперак усім інстынктам майго цела, я чакаѓ. Неѓзабаве пакой апусцела, засталіся толькі мы і містэр Мейнард, які ціха і нерухома ляжаѓ на истертом бруднай падлозе. Кроѓ расцяклася па пілавіння, якія былі нам так карысныя. Холмс хутка падышоѓ да яго і з майстэрствам, выпрацаваным доѓгай практыкай, хутка абшукаѓ кішэні мужчыны.
  
  "А", - сказаѓ Холмс, здабываючы пачак з унутранай кішэні паліто Мейнард. Усярэдзіне пачкі была пачак десятифунтовых банкнот. Грошы, якія скрала Эліс - яны павінны былі быць! Я быѓ у захапленні. Холмс шматзначна зірнуѓ на мяне і засунуѓ пакет у кішэню свайго паліто. Адным грациозным рухам ён падняѓся на ногі і пацягнуѓ мяне да дзвярэй. Мы выйшлі на вуліцу і кінуліся ѓ стайню праз дарогу. Адтуль мы назіралі, як паліцэйскія галопам ѓварваліся ѓ "Твін Лэмбс".
  
  
  
  "Хто-то застрэліѓ Мейнард", - усклікнуѓ я.
  
  "У самой справе," спакойна заѓважыѓ Холмс. " Мяркую, я пакіну раскрыццё гэтага злачынства паліцыі. Смерць падбрэхавічы мяне не надта турбуе.
  
  Я узрушана паглядзеѓ на яго. Хоць я, вядома, не адчуваѓ любові да Харві Мейнарду, стаѓленне містэра Холмса было ѓ пэѓным сэнсе нечаканым. Але, памеркаваѓшы, нават у той момант я зразумеѓ, што нас з маёй Алісай наведала міласэрнае Провід. Містэр Холмс верне грошы - усё, што Мейнард яшчэ не выдаткаваѓ - кампаніі Morehouse & Co., тым самым давёѓшы яшчэ адно з сваіх спраѓ да паспяховага завяршэння. Morehouse & Co. ласкава прыме страчаныя грошы, хоць ніхто там, магчыма, ніколі не даведаецца праѓды пра тое, чаму і як яны былі скрадзеныя. І, магчыма, самае галоѓнае, мы з Эліс зараз былі вольныя ад замахаѓ Харві Мейнард.
  
  Мы з Холмсам вярнуліся ѓ яго апартаменты, дзе ён хутка арганізаваѓ маю паездку ѓ Кент для сустрэчы з жонкай, а адтуль на карабель, які неѓзабаве павінен быѓ адплыць ѓ Злучаныя Штаты Амерыкі. Нашым канчатковым пунктам прызначэння павінен быѓ стаць Сан-Францыска.
  
  "Я павінен папрасіць вас і вашу жонку ніколі не вяртацца ѓ Англію", - папярэдзіѓ Холмс. "Я прашу вас аб гэтым, як для сябе, так і дзеля вас саміх: паліцыя, несумненна, негатыѓна паставіцца да некаторых дзеянням, дасканалым намі троими".
  
  Я кіѓнуѓ. " Не ведаю, як вас аддзячыць за вашу дабрыню, - сказаѓ я, паціскаючы яму руку.
  
  "Я чырванею," сказаѓ Холмс і апусціѓ вочы.
  
  OceanofPDF.com
  
  
  ВИГГлНС, ЛІДЭР НЕРЭГУЛЯРНЫХ ФАРМІРАВАННЯђ З БЭЙКЕР-СТРЫТ
  
  "Што гэта, чорт вазьмі, такое?" Я ѓскрыкнуѓ, таму што ѓ гэты момант у холе і на лесвіцы пачуѓся тупат мноства крокаѓ, які суправаджаецца выразамі агіды з боку нашай кватэрнай гаспадыні.
  
  "Гэта аддзяленне доказнай паліцыі на Бэйкер-стрыт", - сур'ёзна сказаѓ мой спадарожнік; і пакуль ён гаварыѓ, у пакой уварваліся з паѓтузіна самых брудных і абадраных вулічных арабаѓ, якіх я калі-небудзь бачыѓ.
  
  "Увага!" - крыкнуѓ Холмс рэзкім тонам, і шасцёра маленькіх брудных нягоднікаѓ выстраіліся ѓ шэраг, як статуэткі сумніѓнай рэпутацыі. " У будучыні вы павінны пасылаць Уиггинса з дакладам аднаго, а астатнія павінны чакаць на вуліцы. Вы знайшлі гэта, Уиггинс?
  
  "Не, сэр, мы не можам", - сказаѓ адзін з маладых людзей.
  
  "Я і не чакаѓ, што вы гэта зробіце. Вы павінны працягваць, пакуль не зробіце. Вось ваша жалаванне". Ён уручыѓ кожнаму з іх па шиллингу. " А цяпер ідзі і ѓ наступны раз вяртайся з больш падрабязным справаздачай.
  
  Ён махнуѓ рукой, і яны кінуліся ѓніз па лесвіцы, як зграя пацукоѓ, і ѓ наступнае імгненне мы пачулі іх пранізлівыя галасы на вуліцы.
  
  "З аднаго гэтага маленькага жабракі можна выцягнуць больш працы, чым з тузін паліцыянтаѓ", - заѓважыѓ Холмс.
  
  -Эцюд у пунсовых тонах
  
  
  
  
  аѓтар НОРМАН ШРАЙБЕР
  
  
  
  
  
  Клічце мяне Уиггинс
  
  Клічце мяне Уиггинс. Так звяртаюцца да мяне мае самыя блізкія сябры - за адзіным выключэннем містэра Шэрлака Холмса. Ён называе мяне "малады чалавек", а ѓ некаторых выпадках, сэнс якіх выслізгвае ад мяне, "містэр Уиггинс". Усё гэта гучыць для маіх вушэй лепш, чым яго звычайнае апісанне мяне ѓ ранейшыя часы як свайго "маленькага бруднага лейтэнанта". Менавіта тады я быѓ лідэрам той групы вулічных хлапчукоѓ, якую містэр Холмс з задавальненнем называѓ сваімі нерэгулярны атрадамі з Бэйкер-стрыт.
  
  І так, я сапраѓды лічу містэра Холмса сваім сябрам і, калі гэта не будзе занадта выхвалястым даданнем, я ведаю аб ім тое, чаго не ведае ніхто іншы. Рэчы, я мяркую, якія яго ганарлівая натура не дазволіла б яму раскрыць. Напрыклад, гэты чалавек - філантроп. Так, ён такі! Ён стварыѓ тое, што яму прыемна называць "Фондам Уиггинса", і выцягнуѓ мяне з сцёкавай канавы. Мне не сорамна прызнацца, што я дзіця вуліцы - выхаваны "на камянях", як мы гаворым. Містэр Холмс параіѓ мне згадваць пра гэта рэдка, калі наогул згадваць. Але гэта Божая праѓда. Ён прымудрыѓся змяніць маё жыццё, за што я яму вельмі ѓдзячны.
  
  Мы з містэрам Холмсам ѓпершыню сустрэліся, калі ён толькі пачаѓ працаваць дэтэктывам-кансультантам. Я адразу зразумеѓ, што ён ходзіць па розных месцах. У той час мне было адзінаццаць гадоѓ, але я таксама бываѓ у розных месцах. І калі б не містэр Холмс, я мог бы быць у адным з гэтых месцаѓ нават цяпер. Мы з прыяцелямі аказвалі паслугі - выконвалі даручэнні і да таго падобнае - розным людзям. Мы былі лепшымі і хутчэй за ѓсіх даставалі піва. І калі вам патрэбен быѓ хто-то, хто прытрымаѓ бы вашых коней, пакуль вы займаліся бізнэсам, то мы былі арабамі для гэтай працы. Гэта лепш, чым лазіць па коміна за грошы і не мець за гэта нічога, акрамя пласта сажы і кашлю, які застанецца ѓ цябе на ѓсё астатняе жыццё. А калі грошай не трэба было зарабіць, мы не былі занадта пераборлівыя. Мы маглі б узяць яблык з каляскі або чихалку - для вас гэта насавой хустку - або што-небудзь яшчэ з кішэні якога-небудзь дзівака. Заѓсёды ёсць некалькі пені, якія можна зарабіць на змесце чужога кішэні.
  
  Паліцыя - ці, па меншай меры, найбольш разумныя члены гэтай жаласнай кампаніі - адпраѓляліся за радай у якая стала знакамітай кватэру на Бэйкер-стрыт, 221Б. Містэр Холмс, у сваю чаргу, час ад часу звяртаѓся да паслуг мяне і маіх таварышаѓ. Так што вы маглі б сказаць, што я быѓ дэтэктывам-кансультантам дэтэктыва-кансультанта. Ён быѓ шчодры на чаявыя. Што больш уражліва, ён быѓ справядлівы. Ён наняѓ нас, каб мы былі яго вачыма і вушамі. Ён сказаѓ, што ніхто ніколі не западозрыць беспрытульнікаѓ у шпіянажы. Мне не падабалася, калі мяне называлі шпіёнам. Гэта амаль гэтак жа дрэнна, як калі б мяне лічылі стукачом. Але мне падабалася адчуваць яго грошы ѓ сябе на далоні, і праца была захапляльнай. І па-свойму мы дапамагалі людзям. Гэта таксама было добра.
  
  Не так ужо шмат людзей ведаюць аб Фондзе Уиггинса - збольшага таму, што на самой справе нічога падобнага не існуе, а збольшага таму, што я адзіны атрымальнік. Гэта здарылася, калі я быѓ ужо даволі старэчых гадоѓ. Мне было па меншай меры дванаццаць гадоѓ, магчыма, трынаццаць. Я толькі што скончыѓ выкладаць яму свае апошнія адкрыцці ѓ яго карысць. Ён сядзеѓ у сваім вялікім крэсле. Здавалася, ён ледзь слухаѓ мяне. Яго вочы былі полузакрыты. Тыя нешматлікія сілы, якія ён затрачивал, здавалася, траціліся на тое, каб падымаць над галавой велізарныя клубы люлькі дыму, як быццам набліжалася невялікая бура.
  
  Я скончыѓ сваё натхнёнае апавяданне пра приездах і ѓцёках подлага хлопца, і наступіла цішыня. Не было нават звычайнага "Малайчына, Уиггинс", якое было самым добрым абыходжаннем, якое ён ѓжываѓ у тыя дні. Раптам ён падняѓся з крэсла, рассыпаючы попел па падлозе; шырока адкрыѓ вочы і ѓтаропіѓся прама мне ѓ вочы.
  
  "Калі б я," сказаѓ ён напружана, " даѓ табе і хлопчыкам па тры гинеи за месяц працы, колькі шылінгаѓ гэта склала б?"
  
  "Перш за ѓсё, сэр, - сказаѓ я, - гэта, верагодна, обсчитало б нас па меншай меры на дзве гинеи, зыходзячы з аб'ёму гандлю, якую мы вядзем адзін з адным". А потым я дадаѓ: "Калі вы не пярэчыце, што я так кажу, сэр".
  
  "Адказвай на мой пытанне", - раѓнуѓ ён.
  
  "Мне не падабаецца кірунак гэтай размовы, вось і ѓсё", - сказаѓ я.
  
  "Мы не гаворым аб вашым даходзе", - сказаѓ ён. "Я проста спрабую вырашыць праблему".
  
  Ну, гэта было зусім іншае. Ён атрымаѓ поспех ва ѓменні гаварыць на адну тэму, калі ты быѓ упэѓнены, што гэта зусім іншая.
  
  "Тры гинеи," сказаѓ я, "гэта шэсцьдзесят тры шылінгі".
  
  " І дваццаць гінэяѓ?
  
  
  
  "Чатырыста дваццаць шылінгаѓ," выпаліѓ я ѓ адказ.
  
  "Процитируй радок з Шэкспіра", - сказаѓ ён.
  
  "О, Рамэа," сказала я фальцэтам, размахваючы рукамі, " дзе ты, о, Рамэа?"
  
  "Дзе ты гэтаму навучылася?" - спытаѓ ён.
  
  "О, гэта ѓсім вядома", - сказаѓ я.
  
  "Што гэта значыць?" спытаѓ ён.
  
  "Таму арт-Рамэа", - няѓпэѓнена выказаѓ здагадку я.
  
  "Тваімі ѓласнымі словамі", - раѓнуѓ ён.
  
  " Я мяркую, яна цікавіцца...
  
  "Яна?" зароѓ Холмс. - Хто яна? - спытаѓ я.
  
  "Джульета," прашаптаѓ я.
  
  "Так, працягвай".
  
  "Джульета распытвае пра месцазнаходжанне Рамэа".
  
  "'Чаму' азначае 'чаму', "раѓнуѓ Холмс," а не 'дзе".
  
  "Гэта так і ёсць?"
  
  "Так, гэта так".
  
  " О, тады яна пытаецца, чаму Рамэа- гэта што?
  
  "Чаму Рамэа ёсць Рамэа".
  
  "Чаму яго назвалі Рамэа? Што ж, я думаю, гэта добры пытанне. Дурацкае імя, ці не так?"
  
  Холмс паківаѓ галавой. "Малады чалавек," сказаѓ ён, - вы праніклівы, як іголка, але, на жаль, маеце патрэбу ѓ адукацыі".
  
  І ён настойваѓ.
  
  "Такім чынам," спытаѓ ён, " чаму Джульеце так важна ведаць што-небудзь пра Рамэа?"
  
  "Ну, ён жа яе хлопец, ці не так?"
  
  "Для мяне гэтага дастаткова", - сказаѓ Холмс.
  
  Я ѓсміхнулася з палёгкай, на самай справе не разумеючы, чаму я ѓсміхаюся.
  
  "Ты здольны на большае, малады чалавек", - сказаѓ ён. "Мы збіраемся даць табе адукацыя".
  
  "Адукацыя". Я ляснулася. "У мяне няма часу на гэтую лухту. Мне трэба займацца бізнесам. І, акрамя таго, я не магу па-сапраѓднаму прадставіць сябе разыграѓся школьнікам, якія сядзяць у класе ".
  
  "Хто, чорт вазьмі, сказаѓ хоць слова аб класах? Я сказаѓ, што табе трэба адукацыю, а не заключэнне", - сказаѓ ён. "Заняткі пачынаюцца пазней, у каледжы".
  
  "Каледж". Я чмыхнула. "Я? У мяне жыццё такая, якой я яе хачу. Навошта псаваць яе каледжам? Я займаюся сваімі справамі. Я раблю абход. Я ведаю, дзе ѓзяць шылінг тут шылінг і там. Гэта было на мінулым тыдні, я атрымаѓ два шылінгі ад джэнтльмена, якому трэба было, каб я патрымаѓ яго коней дзесяць хвілін. Каго ты ведаеш, хто можа зарабіць два шылінгі за дзесяць хвілін?"
  
  "Дазвольце мне задаць вам пытанне", - сказаѓ Холмс. "Калі б вы ішлі па вуліцы і натыкнуліся на манету ѓ паѓкроны, напалову схаваную ѓ бруду канавы, што б вы зрабілі?"
  
  "Я б агледзеѓся, - неадкладна адказаѓ я, - каб пераканацца, што гэта не жарт, таму што я ненавіджу, калі з мяне робяць дурня".
  
  " А калі б гэта не было жартам?
  
  "Я б схапіѓ гэта прама зараз".
  
  "Чаму", - спытаѓ ён.
  
  "Калі вы бачыце што-то каштоѓнае ѓ канаве, - сказаѓ я, - вы не можаце проста пакінуць гэта там".
  
  " Нават калі ён увесь у гразі?
  
  "Ты счищаешь гэта," сказаѓ я, "і тады атрымліваеш ад гэтага карысць".
  
  "Вы і ёсць гэтая манета, малады чалавек, - сказаѓ Холмс, - і вам належыць добрая чыстка і адукацыю. У адваротным выпадку вы застанецеся ѓ канаве і ѓ вас не будзе магчымасці ѓдасканальвацца".
  
  Мне не спадабалася, што мяне падманулі маімі ж словамі, і я вылецеѓ з хаты. Я шпацыраваѓ па Лондане, спрабуючы супакоіцца. Гэта не спрацавала. Яго словы прымусілі мяне звярнуць увагу на тое, што было вакол мяне: хлопцы, якія былі на пяць, дзесяць ці нават пятнаццаць гадоѓ старэйшы за мяне, якія былі, калі казаць адкрыта, у дрэнным стане. Яны больш не былі дастаткова спрытныя, каб бегаць па даручэннях. Яны былі скаваныя алкаголем і жорсткімі траѓмамі. Яны спалі пад мастамі і пад чыгуначнымі аркамі. Чым больш працавітыя з іх стваралі самую ганебную бачнасць, тым лепш было прасіць міласціну. Я бачыѓ гэтыя сцэны тысячы разоѓ і смяяѓся над імі. Дзякуючы містэру Холмсу, на гэтай прагулцы я адчуѓ, што бачу сваю будучыню.
  
  На наступны дзень я вярнуѓся на Бэйкер-стрыт, 221Б, і абвясціѓ аб сваім жаданні атрымаць адукацыю. Ён усміхнуѓся і запэѓніѓ мяне, што гэта не нанясе вялікай шкоды. Яго ѓяѓленні аб тым, як даць мне адукацыю, былі такімі ж неортодоксальными, як і той кароткі акадэмічны экзамен, які ён зладзіѓ мне ѓ той знамянальны дзень. Ён навучыѓ мяне асновам дысцыплін, у якіх сам быѓ добра абазнаны. Як паказаѓ доктар Ватсан, ёсць многае, чаго містэр Холмс не ведаѓ ці не хацеѓ ведаць. Да гонару майго новага настаѓніка, ён прызнаѓ, што вельмі многія вобласці ведаѓ маглі б мне спатрэбіцца, нават калі б яны былі недарэчныя для яго. Ён наняѓ іншых настаѓнікаѓ, каб яны навучалі мяне. Відавочна, ён збіраѓ ахвяраванні ад некалькіх абраных душ, каб аплаціць любыя выдаткі. Гэта тое, што мы называем Фондам Уиггинса.
  
  Мне далі грунтоѓную падрыхтоѓку па класіцы. Ён паклапаціѓся аб тым, каб я вывучыѓ належны мова, і манеры. Ён папярэдзіѓ мяне, каб я ніколі не казаѓ у сваёй натуральнай манеры. Ён сказаѓ, што ѓ ангельцаѓ такая своеасаблівая прырода, што, нягледзячы на мае цноты і ѓсё, чаго я, магчыма, дасягнуѓ, мяне будуць пазбягаць, калі мая гаворка выдасць маё паходжанне. Мы ѓсе адкуль-то прыйшлі, і я нічога гэтага не саромеюся. Але я не збіраѓся ѓкладваць столькі сіл, а потым усё губляць толькі з-за нейкіх дурных забабонаѓ аб сучках, напрыклад.
  
  Да майго здзіѓлення, я даволі добра асвоіѓся з гэтым новым рэжымам. Я выявіѓ, што многае з таго, што яны называюць адукацыяй, падобна на тое, як мы арыентуемся ѓ сваёй жыцця на вуліцы, за выключэннем таго, што адукацыя непрыхільна ставіцца да больш маляѓнічым мове, якім мы приправляем нашу гаворка. Мы ѓспрымаем факты такімі, якімі мы іх бачым, і выкарыстоѓваем іх для фармулявання ідэй і дзеянняѓ - незалежна ад таго, ці датычацца гэтыя ідэі найлепшага спосабу пражыць добрае жыццё або найлепшага спосабу забяспечыць выкананне найлепшых даручэнняѓ. Працэс, з дапамогай якога мы думаем і дзейнічаем, аднолькавы. Гэта было адначасова гнятліва і абнадзейліва.
  
  Я быѓ прыняты ѓ Крайст-Чэрч, Оксфард, ва ѓзросце семнаццаці гадоѓ. Я ніколі не задаваѓся пытаннем, як я змог паступіць туды. Я ведаю, што праявіѓ пэѓныя заслугі. Я таксама ведаю, што мець містэра Холмса ѓ якасці абаронцы не пашкодзіла. Больш за ѓсё на свеце мне хацелася прысутнічаць на лекцыі, дзе доктар Чарльз Лютвидж Доджсон, якога некаторыя, магчыма, ведаюць як Люіса Кэрала, стаяѓ бы на трыбуне і распавядаѓ пра цуды матэматыкі. На жаль, Доджсон больш не хацеѓ быць лектарам і адышоѓ ад спраѓ. Аднак ён працягваѓ даваць урокі логікі некалькіх шчасліѓчыкам, у асноѓным старшеклассницам. Мне ѓдалося ѓгаварыць сябе запісацца на прыватныя заняткі, якія ён праводзіѓ у доме, які мы называем каледжам Крайст-Чэрч. Я не страціѓ сваёй здольнасці або інстынкту выконваць даручэнні і аказваць паслугі і, шчыра кажучы, убіѓся ѓ давер да доктара Доджсону.
  
  
  
  
  
  Некалькі гадоѓ таму я ѓзяѓ на сябе смеласць пазнаёміць Холмса з Доджсон. Мой матыѓ быѓ просты. Я хацеѓ прысутнічаць пры тым, што абяцала стаць самай асляпляльнай гутаркай двух самых выбітных логікі нашай цывілізацыі.
  
  
  
  Мяркую, я таксама хацеѓ паказаць містэру Холмсу, што вращаюсь ѓ рэспектабельных колах, і гэта было не проста нагодай для хвальбы, а хутчэй данінай павагі самому містэру Холмсу. Менавіта ён ператварыѓ мяне з вулічнага хлапчука ѓ адукаванага чалавека з перспектывамі. Ён зрабіѓ гэта, адкрыѓшы мне свет літаратуры і навучання, і ён даѓ мне трохі хітрасці, якая дапамагла б мне ѓ розных сацыяльных і прафесійных сітуацыях. Дзякуючы яго дапамозе і дапамогі тых ананімных ахвярадаѓцаѓ у мяне былі сродкі, каб паступіць у Оксфард і вучыцца там. Я не ведаѓ, куды прывядзе мяне маё адукацыю. Холмс не рабіѓ сакрэту з сваёй веры ѓ тое, што я стану цудоѓным дэтэктывам-кансультантам. Доджсон распавёѓ мне аб тым, якое велізарнае задавальненне адчувае той, хто прысвячае сваё жыццё тонкасцям матэматыкі.
  
  Я прыняѓ меры засцярогі, папярэдзіѓшы іх, што, якімі б непадобнымі душамі яны ні былі, яны могуць не спадабацца адзін аднаму. Я быѓ мала падрыхтаваны да выніку майго папярэджання. Гістарычная сустрэча адбылася ѓ тым, што Доджсон называѓ сваім "домам", анфіладзе з дзесяці пакояѓ на сёмы лесвіцы Тома Куода ѓ каледжы Крайст-Чэрч. Яго папярэднім жыхаром быѓ лорд Б'юць. Хоць Доджсон з гонарам згадаѓ аб высакароднай радаводу сваёй мясціны, ён паспяшаѓся паказаць, што ні званне, ні тытул яму не былі перададзеныя.
  
  "Мяне ні за што нельга прыняць за прадстаѓніка саслоѓя пэраѓ", - сказаѓ ён з некаторай доляй шкадавання, бадзёра дадаѓшы: "Але, па меншай меры, гэта дае мне магчымасць пагрэцца ѓ кампаніі такіх жа тых, хто пакутуе душ, як вы".
  
  Мы ѓтрох сядзелі за вялікім прасторным сталом у яго кабінеце, пакоі, якая заѓсёды супакойвала і радавала ѓсіх, каму пашчасціла атрымаць асалоду ад яе гасціннасцю. Хадзілі чуткі, што падобныя мерапрыемствы, як правіла, былі нячастымі, за выключэннем рэдкіх запрашэнняѓ да любімаму вучню, наведвання якой-небудзь характэрнай асобы на тэрыторыі Крайст-Чэрч або дзяцей малодшай дзесяці гадоѓ.
  
  Гатоѓнасць прападобнага Доджсона сустрэцца з містэрам Холмсам здзівіла мяне. Дон валодаѓ надзвычай сарамлівай натурай. Некаторыя нават казалі, што ён быѓ пустэльнікам, які рэдка выходзіѓ з дому, за выключэннем лекцый, вельмі рэдкіх пропаведзяѓ або адной з сваіх ажыѓленых прагулак. Я падумаѓ, што гэта перабольшанне.
  
  Доджсон рыхтаваѓ чай у дакладнай, калі не эксцэнтрычнай, манеры. Па свайму даѓняму звычаю, ён моцна трымаѓ гаршчок і хадзіѓ узад-наперад, нахіляючы гаршчок спачатку налева, а затым направа. У мяне было час палюбавацца трехшарнирной люстрай над галавой, якая асвятляла пакой бляскам і цяплом, якія, як мне здавалася, пераѓзыходзілі толькі цеплыню і манеру паводзін сціплага генія. Я паглядзеѓ міма містэра Холмса на вялікае акно з выглядам на Сэнт-Олдейтс. Абрамленая шчыльнымі фіранкамі. На падаконніку высілася вялізная стос кніг і манаграфій. Справа ад акна стаяѓ знакаміты кніжны шафа Доджсона, акуратна застаѓлены разнастайнымі таемнымі скарбамі. Справа ад мяне знаходзіѓся глыбокі камін з прасторнай каміннай паліцай, на якой стаяла некалькі багата упрыгожаных збаноѓ і ваз. Вялебны Доджсон спыніѓ сваё рашучае шэсце роѓна праз дзесяць хвілін і далучыѓся да нас за сталом.
  
  Доджсон падняѓ багата упрыгожаны чайнік і спытаѓ: "Я буду мамай?"
  
  Мы з Холмсам кіѓнулі, і доктар Доджсон наліѓ кожнаму з нас чаю.
  
  Мы пригубили падбадзёрлівы эліксір і ѓсміхнуліся адзін аднаму. Пасля невялікай паѓзы прафесар Доджсон спытаѓ: "А вы чым займаецеся, Холмс?"
  
  Містэр Холмс, здавалася, быѓ здзіѓлены відавочным невуцтвам добрага прафесара пра яго подзвігі.
  
  "Я гуляю на скрыпцы," адказаѓ містэр Холмс, "і па прызванні змагаюся з сіламі зла".
  
  "Гэта вялікая адказнасць", - сказаѓ Доджсон.
  
  "Я мяркую," сказаѓ містэр Холмс.
  
  "У рэшце рэшт, хто б то ні было не павінен ѓмешвацца ѓ арыі Баха, інакш спадчыннікі Баха будуць вельмі раззлаваны".
  
  Містэр Холмс нацягнута ѓсміхнуѓся. Доджсон, з другога боку, горача рэкамендаваѓ малінавае варэнне. Містэр Холмс паслухмяна намазал духмяную фруктовую сумесь на бісквіт.
  
  "І," працягнуѓ Доджсон, " як менавіта вы вядзеце вайну са злом?"
  
  "Я дапамагаю сваім заступнікам у адпаведнасці з іх патрэбамі і маім уласным цікаѓнасцю. Я знаходжу нявінных людзей, якія былі выкрадзеныя. Я затрымліваю асоб, якія здзейснілі жахлівыя злачынствы, і паклапачуся аб тым, каб іх адправілі ѓ турму, дзе ім і месца".
  
  "Ах," сказаѓ Доджсон, "ты чараѓнік".
  
  "Нічога падобнага", - сказаѓ містэр Холмс. "Мая зброя - не магія, а чыстая логіка".
  
  "Людзі знікаюць, а ты прымушаеш іх матэрыялізавацца. Ты шукаеш іншых людзей і прымушаеш іх знікаць".
  
  "У вас ёсць асвяжальнае і ѓ вышэйшай ступені незвычайнае вызначэнне магіі", - агрызнуѓся містэр Холмс.
  
  
  
  "Як у цябе справы ѓ тваёй вайне са злом?"
  
  "У мяне была свая доля трыѓмфаѓ," адказаѓ містэр Холмс.
  
  "Якая радасць", - сказаѓ Доджсон. "Калі ласка, дазвольце мне падзякаваць вас ад імя хрысціянскага свету. Я ведаю, што сёння ноччу я буду спаць лепш".
  
  Містэр Холмс нахіліѓся наперад і пастукаѓ пальцам па стале. "Калі б вы толькі ведалі, наколькі ожесточенна бітва і вынаходлівы вораг, вы б ніколі больш не адважыліся зачыніць вочы, каб заснуць, сэр!"
  
  "Я маю некаторы ѓяѓленне аб бітве, сэр; але калі б не сон і не сны, мы былі б пазбаѓленыя ідэй. Яшчэ гарбаты?"
  
  "Не, дзякуй", - сказаѓ містэр Холмс. "Я чытаѓ вашу абарону Еѓкліда. Мне здалося, што гэта самае падыходнае прымяненне вашага асаблівага таленту.
  
  "Дзякую вас".
  
  "І ты ѓсё яшчэ пішаш гэтыя маленькія забавы для дзетак?"
  
  "Так," сказаѓ Доджсон, " мы не павінны палохаць дзяцей. Зараз, ці не так?"
  
  "Чаму дзеці павінны быць пазбаѓленыя ад веды рэальнасці?" - спытаѓ містэр Холмс. "Як гэта рыхтуе іх да адказнасці, якую нясе сталасць?"
  
  "Я заѓважыѓ, што людзі, якія так упэѓнена выкарыстоѓваюць слова 'сталасць', лепш прамаѓляюць яго, чым ілюструюць. Што вы думаеце?"
  
  "Я думаю," сказаѓ містэр Холмс, прамок вусны ільняной сурвэткай і устаючы з крэсла, - што ѓ мяне ёсць неадкладныя справы ѓ іншым месцы.
  
  Я быѓ ашаломлены.
  
  Містэр Холмс скіраваѓ на мяне пільны погляд і мякка спытаѓ: "Ну што, малады чалавек, ці вяртаецеся вы са мной у Лондан ці выдаткуеце дзень марна, папіваючы чай і прыкідваючыся, што знаходзіце карысць у такой бяздзейнай навуцы, як чыстая матэматыка?"
  
  Я паглядзеѓ на містэра Холмса, а затым на Доджсона. Абодва ѓтаропіліся на мяне, чакаючы, чыю кампанію я ѓпадабаю ѓ гэты дзень, а можа быць, і назаѓсёды. Кожны па-свойму быѓ дабрадзеем. Кожны па-свойму быѓ настаѓнікам. Яны звярталіся са мной як з бяздомнай сабакам, якой я і з'яѓляюся - сабакам, якая павінна праяѓляць любоѓ і паслухмянасць таму ці іншаму гаспадару.
  
  Вусны містэра Холмса сапраѓды пачалі скривляться, але не ад пагарды, як я быѓ гатовы чакаць, а ад смеху. І Доджсон, дарагі, мілы, сарамлівы, сціплы Доджсон дазволіѓ сабе ледзь прыкметнае падабенства ѓсмешкі.
  
  "Выдатная праца, вялебны," пахваліѓ містэр Холмс.
  
  "Сцэна страціла выдатнага акцёра, містэр Холмс," сказаѓ Доджсон, " калі вы вырашылі змагацца з сіламі зла. Вядома, ёсць тыя, хто аддае перавагу лічыць сцэну саму па сабе злом; але мы можам не звяртаць увагі на гэтых бедных, уведзеных у зман нягоднікаѓ ".
  
  Маё шокированное выраз твару, відавочна, змянілася здзіѓленнем.
  
  "Божа літасцівы, мой юны сябар," сказаѓ Холмс. " Як вы маглі паверыць, што два такіх ангельца, як вялебны Доджсон і я, не змаглі знайсці адзін у аднаго годнага і падыходнага таварыша? Павінен прызнаць, мне было вельмі прыемна, што мяне лічылі пэром добрага дона.
  
  "Я не хацеѓ нічога дрэннага", - сказаѓ я.
  
  "Вядома, няма", - сказаѓ містэр Холмс. "І, калі быць гранічна шчырым, ваша маленькая спроба сватаѓства бясконца спадабалася звышгоднаму Доджсону і мне, і таму мы вырашылі разыграць гэты невялікі драматычны эцюд у знак падзякі".
  
  Я быѓ ледзь ці не ѓ настроі казаць "няма за што", хоць тое, што двое такіх паважаных і дасведчаных хлопцаѓ зладзілі невялікае прадстаѓленне спецыяльна для мяне, зачаравала мяне ѓ нейкі нязведанай і, верагодна, небяспечнай вобласці маёй душы.
  
  "І," дадаѓ містэр Холмс, - мы атрымалі асаблівае задавальненне ад вашага жадання прадставіць нас адзін аднаму, таму што вялебны Доджсон - адзін з невялікай групы людзей, якія сабраліся разам па маім патрабаванні, каб дапамагчы вам пракласці свой шлях у гэтым свеце".
  
  Маё твар пачырванеѓ. Я ѓдзячны за дабрыню, праяѓленую да мяне містэрам Холмсам і, як я даведаѓся ѓ той дзень, прафесарам Доджсон, а таксама тымі іншымі, чые асобы былі мне невядомыя. Але мне не падабаецца покрыва падману, які вечна прыкрывае мяне. Мне не падабаецца ведаць аб сваім махлярстве.
  
  Адгадаѓшы мае думкі, сказаѓ Холмс: "Приободритесь, малады чалавек. Ва ѓсіх нас ёсць сакрэты, некаторыя з якіх яшчэ больш непрыемныя, чым вашыя".
  
  "Мы ѓсе грэшнікі", - пагадзіѓся Доджсон. "У сваіх малітвах я ѓвесь час прашу Бога даць мне новае жыццё".
  
  "Ты?" - Спытала я, не верачы сваім вушам.
  
  - А ён ведае? " спытаѓ містэр Холмс.
  
  "Я мяркую, што так яно і ёсць у яго ѓласнай таямнічай манеры," ѓздыхнуѓ Доджсон. Кожны узыход сонца - гэта магчымасць знайсці праведны шлях і ісці па Ім з Яго благаслаѓленнем. Але да таго часу, як сонца садзіцца, мы ѓжо ухитряемся справіцца з спакусамі, ад якіх спадзяваліся адмовіцца ".
  
  "Вы вядзеце узорную жыццё, сэр," умяшаѓся я.
  
  "Толькі на справе", - сказаѓ ён. "Толькі на справе".
  
  "Мой дарагі вялебны," сказаѓ містэр Холмс, " вы абмежаваныя сваім веданнем слова Божага. Нас, з другога боку, ратуе наша параѓнальнае невуцтва. Аднак я ведаю пра Бога справядлівасці, і ён не знойдзе цябе якія жывуць у нястачы.
  
  Доджсон зноѓ уздыхнуѓ і сказаѓ: "А я, у сваю чаргу, спадзяюся, што, калі я прыбуду ѓ Жамчужныя Вароты на суд, вы будзеце там, каб адстойваць маё справа".
  
  "Калі вас гэта не занадта абцяжарыць," сказаѓ містэр Холмс, " я палічыѓ за лепшае б не суправаджаць вас у такім падарожжы.
  
  Доджсон зноѓ напоѓніѓ нашы кубкі і сказаѓ: "На самай справе адна з прычын, па якой я параіѓ нашаму юнаму сябру арганізаваць гэтую сустрэчу, заключаецца ѓ маёй невялікай праблеме. Магчыма, мне спатрэбяцца вашыя паслугі, Холмс".
  
  Вялікі шпік выцер вусны сурвэткай і нядбайна палез у кішэню за трубкай.
  
  "Калі ласка, не паліце", - коратка сказаѓ Доджсон. "Вы ведаеце, я ненавіджу паліць".
  
  "Цалкам дакладна," сказаѓ містэр Холмс і вярнуѓ на месца запэцканы гарбузовы посуд. " Калі ласка, раскажыце мне падрабязна.
  
  "Я," пачаѓ Доджсон, " быѓ-" І тут ён зрабіѓ паѓзу - не для драматычнага эфекту, а як ахвяра заікання, якое пераследвала яго ѓсё жыццё.
  
  Мы чакальна глядзелі на яго. Нарэшце прагучалі словы.
  
  "ђджаліць! Мяне- ужалили. Мне трэба, каб ты выкарыстоѓваѓ тыя магічныя сілы, над якімі мы так добра смяяліся, каб аднавіць маё добрае імя ".
  
  "Дарагі мой," сказаѓ Холмс, " наѓрад ці мяне можна назваць бізуном плеткароѓ.
  
  "Я таксама не прашу вашай дапамогі ѓ такім расследаванні. Дазвольце мне проста заявіць пра гэта прама. Чатырох маіх дзённікаѓ не хапае. Яны ахопліваюць 1858-1862 гады. Гэта мае асабістыя разважанні, мае паѓсядзённыя думкі. Праглядаючы запісы, я атрымліваю дапамогу ѓ імкненні да збавення. Я баюся, што хто-то скраѓ іх з мэтай атрымання прыбытку ад распаѓсюджвання інфармацыі аб тых падзеях маім жыцці, якія я аддаю перавагу хаваць. Я не ведаю, што рабіць. Мне была невыносная думка аб тым, што ѓвесь свет падзеліцца сваімі сакрэтамі.
  
  "Зразумела," сказаѓ містэр Холмс. " Я павінен задаць вам некалькі пытанняѓ.
  
  "Мне лепш папрасіць прабачэння", - сказаѓ я.
  
  "Не," адрэзаѓ містэр Холмс.
  
  Мы з Доджсон абодва паглядзелі на яго ѓ замяшанні.
  
  "Містэр Уиггинс застанецца з намі і выслухае усю вашу гаворка аб гэтых трывожных падзеях", - сказаѓ містэр Холмс. "Мне патрэбна яго дапамога, і мы абодва можам яму давяраць. Мы дамовіліся?"
  
  
  
  Доджсон кіѓнуѓ, і я зрабіѓ тое ж самае.
  
  - А зараз, "сказаѓ містэр Холмс," раскажыце мне аб гэтых дзённіках і абставіны іх знікнення.
  
  "У мяне ѓвайшло ѓ звычай весці дзённік, у які я запісваю думкі, пачуцці, ідэі, перакананні, дзеянні і іншыя падобныя прадметы, якія прадстаѓляюць асабісты інтарэс, з якімі я, магчыма, захачу азнаёміцца ѓ будучыні. Весці такі дакумент - звычайная справа. Гэта мой спадарожнік, вызнаѓца, люстэрка і крытэрый. Іншыя могуць выкарыстоѓваць дзённік, каб весці свецкую гутарку самі з сабой або выказаць тое, што, калі б было вымаѓлена, іх выключылі б з прыстойнага грамадства. Я таксама выкарыстоѓваю свае дзённікі для пэѓных практычных мэтаѓ - адзначаю публікацыю і дату апавяшчэнняѓ аб маіх працах, ѓпісваю ѓ часопіс імёны наведвальнікаѓ ці людзей, да якіх я ездзіѓ, і падрабязнасці баѓлення часу, адзначаю аплату панесеных мною выдаткаѓ і гэтак далей. Але я таксама ацэньваю свае намаганні, накіраваныя на служэнне Божаму задуме. У гэтым дачыненні да мой дзённік - гэта дакумент аб маіх слабасцях і спакусах - і, ды, аб маіх малітвах ".
  
  "Калі б яны былі выяѓленыя," асцярожна спытаѓ містэр Холмс, - ѓтрымлівалі яны якія-небудзь запісы, якія маглі б наклікаць на вас непрыемнасці з законам?
  
  "Ёсць лёсу горай, чым "праблемы з законам", " сказаѓ Доджсон.
  
  "Магчыма, і мы вернемся да гэтых меркаваннях у свой час," сказаѓ містэр Холмс. " Але давайце дзейнічаць абдумана. Калі б віноѓнік гэтага нападу на вашу ѓласнасць паѓстаѓ перад судом, мог бы яго адвакат прычыніць вам шкоду, прачытаѓшы вытрымкі з вашага дзённіка?"
  
  Доджсон збялеѓ. " Хіба такія рэчы робяцца? - спытаѓ ён.
  
  "Так", - сказаѓ містэр Холмс. "Выразная логіка закона абвяшчае, што крадзеж ёсць крадзеж. І пакаранне прызначаецца зладзеяѓ, якія палююць на нявінных. Але калі ѓ вас ёсць закон, у вас ёсць юрысты - істоты, аб якіх, без сумневу, не думалі, калі Усемагутны распрацоѓваѓ Свой план, аб якім вы толькі што згадалі. Адвакаты зарабляюць сабе на пражытак, прадстаѓляючы ѓ якасці доказы любую лухту, якая магла б адцягнуць суддзю і прысяжных ад разважанняѓ аб патрабаваннях правасуддзя. У судзе, вядома, можна было б урачыста зачытаць вашыя словы як спробу адвесці гнеѓ ад брудных злодзеяѓ і накіраваць яго на вас. Гэта няправільна, але вы маеце рацыю."
  
  "Я быѓ бы ѓсцешаны. Я быѓ бы зруйнаваны. Магчыма, табе не варта рабіць мне гэтую паслугу".
  
  "Падумайце аб наступствах, - сказаѓ містэр Холмс, - калі не будзе прадпрынята ніякіх намаганняѓ, каб вярнуць каштоѓныя дзённікі".
  
  Доджсон глядзеѓ у камін і, здавалася, зазіраѓ у свой асабісты пекла.
  
  
  
  "Хіба гэта не цудоѓная галаваломка", - сказаѓ ён. "Я магу ѓзяцца за выратаванне маёй ѓласнай законнай уласнасці і тым самым стварыць мудрагелістае юрыдычная прылада, якое абкрадзе мяне; ці я магу пакінуць спячых сабак ляжаць з змрочным усведамленнем таго, што аднойчы яны прачнуцца і бязлітасна разарвуць на шматкі ѓсё, што засталося ад маёй рэпутацыі. Адзін шлях вядзе да спусташэння, тады як іншы шлях вядзе да спусташэння".
  
  "Шкада," умяшаѓся я, "што ты не спаліѓ дзённікі".
  
  Шэрыя вочы Доджсона ѓспыхнулі гневам і смуткам. Містэр Холмс кінуѓ на мяне больш востры погляд. Відавочна, мяне хацелі ѓбачыць, але не пачуць.
  
  "Мне вельмі шкада," сказаѓ я, "я думаѓ, што быѓ часткай гэтага".
  
  "І гэта сапраѓды так", - сказаѓ Холмс. "Будзьце ѓпэѓненыя, што я паведамлю вам аб тым моманце, калі вашы таленты спатрэбяцца. А да тых часу, калі ласка, вознаградите нас сваім цярпеннем - і сваім маѓчаннем".
  
  Я не мог не захапіцца цудоѓнай кампаніяй, у якой апынуѓся. У ранейшыя часы хто-небудзь проста загадаѓ бы мне заткнуцца.
  
  "Як я мог спаліць іх?" - спытаѓ Доджсон. "Яны - маё жыццё, маё суцяшэнне і, магчыма, нават інструмент майго выратавання".
  
  "Ёсць і трэцяя магчымасць", - сказаѓ містэр Холмс. "Хоць я і дапамагаю паліцыі, я не з'яѓляюся прадстаѓніком закона і не хацеѓ бы ім быць. Гэта дазваляе мне праяѓляць абачлівасць, калі гэта неабходна. Я быѓ бы ганарлівы, каб зрабіць гэта для цябе ".
  
  Доджсон адлюстраваѓ нікчэмную ѓсмешку і сказаѓ: "Дзякуй, містэр Холмс, я быѓ бы вам вельмі ѓдзячны, калі бы вы працягнулі займацца гэтай справай".
  
  " Мяне не цікавяць падрабязнасці вашых дзённікаѓ. І я ѓпэѓнены, што містэр Уиггинс падзяляе мае пачуцці.
  
  Я стрымана кіѓнула ѓ знак згоды, спадзеючыся, што мой твар не выдала майго нястрымнага цікаѓнасці.
  
  "Аднак," працягваѓ містэр Холмс, - нам сапраѓды трэба ведаць, як выглядаюць дзённікі".
  
  "Прабачце, я на хвілінку," сказаѓ Доджсон і ѓстаѓ з-за стала. Ён мэтанакіравана падышоѓ да кніжнай шафы, дацягнуѓся да самай верхняй паліцы, да якой магла дацягнуцца яго рука, і дастаѓ том у чорным скураным пераплёце такога памеру і таѓшчыні, якія рабілі яго ідэнтычным астатнім кніг на гэтай самай паліцы, а таксама тым, што стаялі на паліцы ніжэй.
  
  "Мой розум заѓсёды быѓ перапоѓнены ідэямі для апавяданняѓ, песень, вершаѓ, гульняѓ і матэматычных задач", - сказаѓ Доджсон, вяртаючыся да стала. "І я мяркую, што мне трэба было якое-небудзь зручнае сховішча для фрагментарных ідэй, да якіх я быѓ занадта заняты, каб дабрацца. І, магчыма, я быѓ трохі саманадзейны, думаючы, што выпадковыя разважанні маладога чалавека варта запісаць. Як бы тое ні было, я пачаѓ гэтую працу, калі жыѓ у рэзідэнцыі Рипонского сабора, дзе мой бацька служыѓ канонікам."
  
  Ён адкрыѓ дзённік і прачытаѓ услых: "У студзені 1855 года. Беспаспяхова паспрабаваѓ крыху па матэматыцы. Накідаѓ схему ілюмінацыі на тытульным лісце Кнігі святой паэзіі Мэры. Званочкі па вечарах. Стомнае ѓяѓленне."
  
  Ён зачыніѓ кнігу і гучна абвясціѓ: "Так напісаѓ Доджсон".
  
  "Наѓрад ці гэта заслугоѓвае скандалу," сказаѓ містэр Холмс.
  
  "Не," сказаѓ Доджсон, " і, адказваючы на папярэдняе пытанне, у маіх дзёньніках няма нічога крымінальнага. Я не здзяйсняѓ дзеянняѓ, забароненых законам або нашым Стваральнікам. Гэта сведчыць не аб маёй прыстойнасці або дысцыпліне, а хутчэй аб маім презренном страху парушыць запаведзі Божыя ".
  
  "Мы гэта ведаем", - сказаѓ містэр Холмс.
  
  "Тым не менш, людзі пляткараць пра мяне", - сказаѓ Доджсон. "Яны цікаюць пры думкі аб гасціннасці, якое я аказваю сваім сябрам-дзецям. Яны шэпчуцца аб замужніх жанчын, якія прыязджалі сюды на пікнікі, вячэры і да таго падобнае. Яны малююць мяне наіѓным старым з галаваломкамі ѓ кішэні і безнадзейна дзіцячым успрыманнем свету. Божа мой, Холмс! Мае бацькі вырабілі на святло адзінаццаць дзяцей. У доме майго бацькі не было прытулку для наіѓнасці. Ён быѓ занадта малы.
  
  "Іншыя малююць мяне хітрым нягоднікам, які атрымлівае асалоду ад дабраславеньнямі шлюбу без санкцыі шлюбу. Кажуць, што маімі мэтамі з'яѓляюцца мае сяброѓкі, узрост якіх вар'іруецца ад пяці да сарака. Я сапраѓды люблю жаночае таварыства, але я нікога не кампраметаваѓ.
  
  "Я лічу, што пагарджаць славу - значыць пагарджаць заслугі; але ёсць і іншая бок медалі. Людзі, якія мяне не ведаюць, лічаць, што ѓ іх ёсць права прыдумляць і распаѓсюджваць гісторыі пра мяне. Мая добрая сястра, Мэры Лютвидж Коллингвуд, нават даслала мне ліст з усімі гэтымі плёткамі. Я сказаѓ ёй: "Цябе не павінна шакаваць, што пра мяне кажуць дрэнна. Любы, пра каго наогул кажуць, абавязкова будзе кім-то выказаны супраць; і любое дзеянне, якім бы нявінным яно ні было само па сабе, можа быць кім-то асуджана, і гэта зусім не малаверагодна. Калі вы будзеце абмяжоѓваць свае дзеянні ѓ жыцці рэчамі, да якіх ніхто не зможа прычапіцца, вы шмат чаго не даможацеся ".
  
  "Сапраѓды высакароднае пачуццё," сказаѓ містэр Холмс.
  
  "Плёткі мінаюцца", - сказаѓ Доджсон. "Але напісанае застаецца. І словы, якія я запісаѓ у сваіх дзённіках пра сваіх разважаннях, не павінны застацца. Мае дзённікі апісваюць не толькі тое, што я рабіѓ і казаѓ, але і тое, пра што я думаѓ і марыѓ, і, вядома, аб чым я маліѓся. Я сапраѓды веру, што мая шчырасць на гэтых старонках дапамагла мне на самай справе не ісці па шляху, які я бачыѓ у сваіх ѓявах. Гэта і тое, што я быѓ вельмі заняты ".
  
  "Па крайняй меры, - сказаѓ містэр Холмс, - вы пазбаѓленыя ад прыніжэньня, звязанага з тым, што нейкі лекар распаѓсюдзіѓ па ѓсім свеце вестка аб вашых самых патаемных звычках".
  
  "Як, павінна быць, зручна мець лекара ѓ поѓным распараджэнні", - сказаѓ Доджсон. "Мне дапамагае толькі адно лякарства. Я думаю, што чым больш чалавек адчувае свой уласны грэх і дзіѓную дабрыню Бога, які так шмат даруе, тым больш ён прагне дапамагчы іншым пазбегнуць ганьбы і пакут, якія сам наклікаѓ на сябе ".
  
  "Магчыма", - сказаѓ містэр Холмс. "Я не распаѓсюджваю падобныя думкі. Але я ведаю, што гэты малады чалавек і я дапаможам вам пазбегнуць пастак іншых.
  
  "Такім чынам," працягнуѓ ён, " калі ѓ вас забралі кнігі?
  
  "Каля двух месяцаѓ таму ѓ мяне ѓзнікла думка аб славеснай гульні, якую я мог бы прыдумаць, каб навучыць дзяцей логіцы", - сказаѓ Доджсон. "Гэта нагадала мне натацыю да гульні, якую я тады зрабіѓ, і якая, як я думаѓ, магла б дапамагчы мне ѓ гэтым новым забаѓцы. Я так і не скончыѓ тую першую гульню, таму што напісанне аповяду пра Алісу забірала ѓ мяне занадта шмат вольнага часу. Я падышоѓ да гэтага самому кніжнай шафе, але ён знік разам з трыма яго таварышамі.
  
  " А калі вы ѓ апошні раз зазіралі ѓ гэты дзённік? - спытаѓ Холмс.
  
  "Паняцці не маю. Прайшло шмат гадоѓ".
  
  "Хто яшчэ ведае аб гэтых дзёньніках?" - спытаѓ містэр Холмс.
  
  "Ніхто", - заявіѓ Доджсон. "Абсалютна ніхто!"
  
  " Не палічыѓшы за дзёрзкасць, - сказаѓ містэр Холмс, - я б рызыкнуѓ выказаць здагадку, што хто-то так і робіць.
  
  "Многія людзі вядуць дзённікі," сказаѓ Доджсон, " але я ніколі не надаваѓ ім асаблівага значэння. Я ніколі іх не абмяркоѓваю. Іх ніколі не відаць, калі хто-небудзь прыходзіць да мяне ѓ госці. Нішто ѓ іх знешнім выглядзе не выклікае цікавасці. Гэта проста сумныя чорныя кнігі на паліцы ѓ кніжнай шафе састарэлага выкладчыка ".
  
  "Было выкрадзена што-небудзь яшчэ?" - спытаѓ Холмс. "Любая іншая кніга, прадмет мастацтва, цацанка або якая-небудзь іншая прыватная ѓласнасць?"
  
  "Нічога," адказаѓ Доджсон.
  
  "Вы цалкам упэѓненыя?"
  
  "Як вы ведаеце," сказаѓ Доджсон, " у мяне ёсць звычка складаць спісы за ѓсё. Я сабраѓ свае розныя запасы і прыступіѓ да праверкі. Працягваючы, я думаѓ пра вас. Я думаѓ, вы будзеце ганарыцца маёй дбайнасцю і прадбачлівасцю. Больш нічога не прапала."
  
  "Я ѓсцешаны вашымі меркаваннямі", - сказаѓ Холмс. "Вы атрымлівалі якія-небудзь паведамленні ад злодзея?"
  
  "Я гэтага не рабіѓ", - сказаѓ Доджсон.
  
  "Ніякіх пагроз апублікаваць змесціва, калі вы не заплаціце выкуп, не зробіце паслугу ці не адмовіцеся ад якіх-небудзь рэальных або ѓяѓных дзеянняѓ".
  
  "Не," адказаѓ узрушаны Доджсон, - але я жыву ѓ страху, што падобнае пасланне дойдзе і да мяне".
  
  "Давайце паглядзім, якія факты мы сабралі", - сказаѓ містэр Холмс. "З вашага кніжнай шафы былі ѓзятыя чатыры дзённіка. Злодзей узяѓ толькі іх і нічога больш, так што ясна, што гэта было яго мэтай. Злачынства адбылося дзе-то паміж двума месяцамі і 'шмат-шмат гадоѓ назад'. Вы не атрымлівалі ніякіх пагрозлівых лістоѓ або патрабаванняѓ грошай. Такім чынам, у нас няма матыву, а без матыву нашы пошукі падазраваных могуць завесці нас куды заѓгодна ".
  
  "Перспектывы не здаюцца шматспадзеѓнымі", - сказаѓ Доджсон.
  
  " Наадварот, мой дарагі Доджсон, - сказаѓ Холмс, " гэта будзе адно з маіх самых лёгкіх прыгод.
  
  "Мне прыемна гэта чуць," сказаѓ Доджсон, - але я не разумею, як гэта можа быць".
  
  "Усё проста", - сказаѓ Холмс. "Хто б гэта ні зрабіѓ, гэта той, каго вы ведаеце і каму давяраеце. Па вызначэнні, гэта знішчае большую частку насельніцтва свету".
  
  "Вельмі добра," сказаѓ Доджсон. - На самай справе, містэр Холмс, я адчуваю сябе утешенным ад свядомасці таго, што вы дапамагаеце мне, нават калі ѓ выніку вашых прац нічога не атрымаецца.
  
  "Не хвалюйцеся, мы знойдзем выкрадальніка вашага дзённіка", - сказаѓ містэр Холмс. "І яшчэ сёе-тое. Не будзеце ці вы так ласкавы даць мне спіс людзей, якія знаходзіліся ѓ гэтым пакоі на працягу многіх гадоѓ.
  
  "Колькі гадоѓ?"
  
  "Гэта цалкам залежыць ад вас і межаѓ вашай канцэнтрацыі. Чым шырэй спіс, тым больш у нас шанцаѓ ідэнтыфікаваць злачынцу. І не судзіце строга. Не выключаеце імя, таму што вы сумняваецеся, што яны маглі здзейсніць падобнае. Выключэнне аднаго вінаватага імя адымае ѓ нас больш часу, чым уключэнне сотні нявінных імёнаѓ. І, калі ласка, прыкладзеце да кожнага імя кароткае апісанне таго, хто гэты чалавек, калі ён мог быць тут і якія, калі такія маюцца, падставы для спрэчкі ѓ яго могуць быць з вамі, якімі б трывіяльнымі яны ні былі. Гэтая інфармацыя спатрэбіцца мне заѓтра раніцай."
  
  
  
  " Вядома, - сказаѓ Доджсон, - цяпер, калі мы абмеркавалі гэта сумнае справа, вы павінны павячэраць са мной у Холе.
  
  Думка аб добрым вячэры мяне ѓзбадзёрыла.
  
  "Няма", - сказаѓ містэр Холмс. "Мы з гэтым маладым чалавекам накіроѓваемся ѓ горад, каб павячэраць і зняць пакой, а заѓтра пачнем паляванне".
  
  Доджсон быѓ прыгнечаны.
  
  " Ну-ну, - сказаѓ Холмс, - наѓрад ці гэта пайшло б на карысць нашаму прадпрыемству, калі б вас заспелі за ежай і пітвом ѓ грамадстве вядомага дэтэктыва-кансультанта. Наш юны сябар з'явіцца ѓ гэтай дзверы заѓтра апоѓдні, і вы перададзіце яму спіс, які мы абмяркоѓвалі.
  
  І я так і зрабіѓ, і ён так і зрабіѓ.
  
  Вярнуѓшыся ѓ нашу пакой у горадзе, я цырымонна ѓручыѓ спіс містэру Холмсу. Ён узважыѓ яго ѓ руцэ, нібы ацэньваючы годнасці, і зірнуѓ на верхнюю старонку, на якой быѓ проста загаловак: "Спіс наведвальнікаѓ дома Доджсонов у Томе Куоде па запыце Холмса і Уиггинса".
  
  Спіс Доджсона займаѓ чатырнаццаць старонак. Скрупулезным доѓгім почыркам ён пералічыѓ усіх, хто ѓваходзіѓ у яго кватэру. У дадатак да іх імёнах дон дадаѓ дату, характар візіту, становішча ѓ грамадстве, працягласць іх знаходжання і любыя паметкі аб размяшчэнні да яго наведвальніка. Зорачкамі было адзначана значнае колькасць запісаѓ. Яны пазначалі наведвальнікаѓ, якія больш аднаго разы з'яѓляліся ѓ доме містэра Доджсона. Містэр Холмс ѓклаѓ доѓгі дакумент назад мне ѓ руку і загадаѓ прааналізаваць яго.
  
  Я не хацеѓ удзельнічаць у гэтым стомным занятку.
  
  "Хіба вы не павінны вывучыць гэта самі, каб працягнуць сваё расследаванне?" - Спытаѓ я, падбіраючы лепшы аргумент, які толькі мог, каб прадухіліць гэта маркотнае занятак. " Асабліва пасля таго, як ён прыклаѓ столькі намаганняѓ, каб падрыхтаваць яго ѓ адпаведнасці з вашымі пажаданнямі.
  
  "Я ѓжо бачыѓ спісы Доджсона раней, і ѓ мяне няма ні найменшага жадання капацца ѓ яшчэ адным падобным зборніку. У гэтым спісе імёнаѓ сапраѓды хаваецца нейкая падказка, і ваша галіна акажа вам вялікую дапамогу ѓ яе пошуку. Што тычыцца іншай праблемы, Доджсон ведаѓ, што я запрошу такі спіс, і паклапаціѓся аб тым, каб падрыхтаваць яго загадзя. Затым, калі мы сышлі, ён прымацаваѓ тытульны ліст. Звярніце ѓвагу, што тытульны ліст нанесены больш шырокімі штрыхамі, чым на наступных старонках. Ён не адчуваѓ неабходнасці эканоміць чарніла ".
  
  "Чаму ён не падаѓ гэта ѓчора?" - Спытаѓ я з некаторым абурэннем.
  
  "Ён лічыць, што нельга нават рабіць выгляд, што давяраеш на лагоднасць іншых, нават калі яны такія сябры, як мы".
  
  З гэтымі словамі містэр Холмс узяѓся за ручкі сваёй потертой скураной сумкі, сказаѓ: "Я спадзяюся, што вы дасце мне поѓны справаздачу, калі я вярнуся", - і выйшаѓ за дзверы.
  
  Паколькі злавесная просьба Холмса лунала ѓ атмасферы пакоя, я накінуѓся на спіс з тым жа запалам, з якім звычайна ядуць переваренной капусту.
  
  Я павінен прызнаць, што, хоць "Спіс Доджсона" і не быѓ такім захапляльным, як адна з объемистых саг, напісаных месье Дзюма, ён мяне загіпнатызаваѓ. У ім адкрылася краіна цудаѓ, зусім не падобная на тую, за якую яго так справядліва адзначылі. Гэта быѓ альманах крэда і мэтаѓ, а таксама сварак, папрокаѓ і непаразумення. І, о, як гэты чалавек любіѓ правілы. Я заѓважыѓ, што некаторым прадстаѓнікам нашага віду патрэбны пуцяводнае ліхтар у выглядзе выразных і выразна сфармуляваных інструкцый для кожнай часткі паѓсядзённым жыцці. Я чуѓ, што гэта асабліва прыкметна ѓ больш паѓночных краінах кантынента, але я там не быѓ. Чарльз Доджсон не быѓ проста задаволены тым, што ведаѓ правілы і жыѓ па ім. Ён нястомна вынаходзіць новыя рэцэпты паводзін, гульняѓ, выбараѓ і гэтак далей. І ён хутка абараніѓ стандарты, па якіх жыѓ, сваю рэпутацыю, сваю веру, сваіх сяброѓ, свае працы і сваю прыватную жыццё.
  
  Доктар Доджсон пацягнуѓся за ручкай пры першых прыкметах пагарды або нападу. Ад аднаго з найвялікшых мысляроѓ ангельскай літаратуры ішоѓ бесперапынны паток лістоѓ і эсэ, накіраваных на выпраѓленне памылак, якія ён назіраѓ, і ён быѓ гатовы да бітвы, не робячы адрозненні паміж чыстым і дробязным. У выніку гэты сарамлівы чалавек, які любіѓ праводзіць час, марачы аб галаваломку і іх рашэннях, выявіѓ, што пастаянна адкрывае свае дзверы людзям, якія хацелі пахваліць яго ці зразумець, чаму ён узяѓ на сябе абавязацельства скласці спіс іх няѓдач для разгляду іншымі. І ён ім усё раскажа.
  
  Розныя скаѓты, якія працуюць у Крайст-Чэрч, прыходзілі ѓ гэтую знакамітую гасціную. Скаѓты адказвалі за розныя абавязкі па ѓборцы дома і падпарадкоѓваліся непасрэдна кіраѓніку домам. Але гэта не перашкодзіла Доджсону скардзіцца, што выпадковы пажар у коміне гэтага Скаѓта зрабіѓ маладога чалавека пагрозай для дома, або што "небяспечныя сцёкі", якія ідуць з-пад гэтага пакоя Скаѓта, патрабавалі неадкладнага ѓвагі, а нязграбнасць гэтага іншага Скаѓта прывяла да паломкі некаторых любімых Доджсон шкляных і парцалянавых вырабаѓ. І Шэф -кухар , і Кіраѓнік Залай адправіліся да доктара Кватэра Доджсона, калі ён скардзіѓся на тое, што "біфштэкс амаль занадта жорсткі для ѓжывання, партугальская лук зусім недожаренный і неядомы, а вараная бульба заѓсёды сопкі".
  
  Павінна быць, у яго быѓ сапраѓдны тэт-а-тэт з Дж. Барклаем Томпсанам, выкладчыкам анатоміі. Томпсан быѓ пад стаць Доджсону, калі справа даходзіла да выказванні пярэчанняѓ; хоць Томпсан не валодаѓ тым абаяннем, досціпам або добрымі манерамі, якія мы асацыюем з Доджсон. "Захавальнік костак", як Доджсон называѓ гэтага чалавека, абурыѓся таму, што Г Вір Бэйн служыѓ захавальнікам Агульнай пакоі. Пасля энергічнай абароны Бэйн Доджсон быѓ абраны пераемнікам Бэйн, і Томпсан дрэнна ѓспрыняѓ гэты вынік.
  
  Затым быѓ вінароб, які абслугоѓваѓ Агульную пакой. Яго выклікалі ѓ памяшканне Доджсона і ѓ недвухсэнсоѓных выразах праінфармавалі спыніць дарыць Доджсону падарункі і прыставаць да куратара з просьбамі аб сустрэчах.
  
  Доджсон таксама не ѓратаваѓ сваю сям'ю ад сваёй сумленнасці. Яго пляменнік Сцюарт Коллингвуд з'ехаѓ з візіту вельмі раззлаваны. ("Ён папрасіѓ мяне пракаментаваць яго спробы пісаць з усёй шчырасцю, на якую я быѓ здольны", - адзначыѓ Доджсон. "Я выканаѓ іх цалкам і добрасумленна. На жаль, мае назіранні і прапановы яму не спадабаліся".)
  
  На самай справе было адносна няшмат тых, хто прыходзіѓ або сыходзіѓ у гневе. Доджсон быѓ даступны студэнтам, сустракаѓся з калегамі-выкладчыкамі, забаѓляѓ вядомых персон, якія наведвалі Крайст-Чэрч, і, вядома ж, там была яго жаночая кампанія - у асноѓным маладыя жанчыны ва ѓзросце да дванаццаці гадоѓ, часта, але не заѓсёды, у суправаджэнні бацькоѓ.
  
  І, вядома, была сям'я Лидделлов. Як і варта было чакаць, члены гэтай сям'і сабралі, падобна бутона руж, найбольшую колькасць зорачак. Генры Джордж Лідэл быѓ дэканам Царквы Хрыста і чалавекам, які прымаѓ усе рашэнні, якія кантралююць жыццё Доджсона ѓ супольнасці навукоѓцаѓ. Дачка дэкана, Эліс Лідэл, з'яѓляецца часткай легенды Люіса Кэрала. Замужняя жанчына да таго часу, калі я пазнаёмілася з Чарльзам Доджсон, яна была маленькай дзяѓчынкай, у гонар якой ён назваѓ чароѓную гераіню і якой разам з яе сёстрамі ѓпершыню распавёѓ гісторыі аб Краіне цудаѓ.
  
  У сваім каментары аб сям'і, унесенай у спіс, Доджсон напісаѓ наступнае. "Генры Джордж Лідэл, які быѓ апантаны д'яблам, і я не выкарыстоѓваю гэты тэрмін легкадумна, каб змяніць знешні выгляд дома насуперак усякаму здароваму сэнсу, і пярэчыѓ супраць кожнай маёй апублікаванай артыкула аб архітэктурнай вульгарнасці, якую ён хоча навязаць нам, і які адштурхнуѓ пачуцці сваёй сям'і да мяне, выдатнай Эліс, беднай памерлай Эдыт, мілай Іне і іх кахаючай і святой маці Лорене ".
  
  Я скончыѓ свае запісы і агледзеѓ пакой у пошуках іншага забавы. Холмс пакінуѓ дастаткова матэрыялаѓ для чытання. Але паколькі мяне не цікавілі ні штодзённая газета, ні Слоѓнік трапічных таксінаѓ, я пашукаѓ у іншым месцы. Холмс забыѓся сваю трубку. Цяпер прадставіѓся зручны выпадак. Мне заѓсёды было цікава, як курэнне трубкі паѓплывае на маю знешнасць. Я падазраваѓ, што гэта надасць мне даволі вытанчаны выгляд. Гэта быѓ мой шанец. Знайшоѓшы люстэрка і прыняѓшы, як мне здалося, задуменную позу, я заціснуѓ трубку паміж вуснамі, як гэта шмат разоѓ рабіѓ містэр Холмс. Я крыху нахіліѓ галаву, каб надаць голасу патрэбную ѓладарнасць, і ледзь не страціѓ прытомнасць. Які гідкі прысмак! Які гідкі асадак. Я выняѓ атрутны інструмент з рота і асцярожна паклаѓ яго туды, дзе знайшоѓ. Не знайшоѓшы іншага забавы, я уладкаваѓся ѓ мяккім крэсле і пагрузіѓся ѓ сон.
  
  Літаральна праз некалькі секунд, ці мне так здалося, мяне разбудзіѓ аглушальны стук у дзверы. Раздражнёны, я расчыніѓ дзверы і ѓбачыѓ вусатага рабочага, які стаяѓ у дзвярах. Гэты нахабны нягоднік нават не папрацаваѓ зняць кепку.
  
  "Так", - запатрабаваѓ я адказу.
  
  " Я тут, каб паклапаціцца аб вашай лямпе, сэр.
  
  "З лямпай усё ѓ парадку", - сказаѓ я.
  
  "Павінна быць, сэр", - сказаѓ ён. "Яны пасылаюць мяне паправіць гэта, і звычайна яны гэтага не робяць, калі ѓ гэтым няма неабходнасці. І акрамя таго, што-то не так з кожнай лямпай у гэтым выдатным установе.
  
  "Мы не хочам, каб нас турбавалі", - сказаѓ я.
  
  "Вось што пацешна", - сказаѓ рабочы. "Ніхто не хоча, каб яго турбавалі, але калі пасярод ночы што-то ідзе не так, яны не пярэчаць патурбаваць мяне. Ну, ты ж ведаеш, мне таксама трэба выспацца.
  
  І з гэтымі словамі нягоднік прайшоѓ паѓз мяне ѓ пакой.
  
  "І яшчэ адно, - сказаѓ ён, - хіба ты не ведаеш, што паліць трубку іншага чалавека - благі тон?"
  
  Рабочым, вядома, быѓ містэр Холмс. Ён зноѓ падмануѓ мяне. Я не ведаю, колькі разоѓ я бачыѓ яго на адным з яго маскарадаѓ. Нягледзячы на тое, што гэта адна з яго любімых тактык, і нават нягледзячы на тое, што ѓ нас па-ранейшаму здараюцца дзіѓныя сустрэчы ѓ крытычныя моманты са сляпым, ці жабракам, або кіроѓцам, або пажылы лэдзі, ён дурыць нас. Кожны раз я клянуся, што ѓ наступны раз разгадаю яго маскіроѓку. Мне варта спыніць даваць падобныя клятвы.
  
  "Астылы попел напоѓніѓ кубак для трубкі, калі я сыходзіѓ, - сказаѓ містэр Холмс, здымаючы вусы і кепку, - а цяпер яна запоѓненая ледзь на траціну. Муштук намок, і прайшло некалькі гадзін з тых часоѓ, як я атрымліваѓ асалоду ад трубкай. У любым выпадку, я быѓ у доме Доджсона, каб пераканацца, наколькі ён ѓразлівы для ѓзлому. "
  
  "Дык вось чаму ты быѓ переодет рабочым?" - Спытаѓ я.
  
  "Калі ласка, не чапляйцеся да мяне з староннімі пытаннямі", - сказаѓ ён. "Вядома, менавіта таму я змяніѓ сваю знешнасць. Я лёгка ѓвайшоѓ у будынак, дзе знаходзілася яго кватэра. Я ужыѓ сваіх шматлікіх памочнікаѓ да замкаѓ яго ѓваходных і службовай дзвярэй, але ні адзін з маіх інструментаѓ не змог ѓзламаць яго замкі. Я вярнуѓся ѓ двор і з дапамогай вядра з мыльнай вадой і анучы праверыѓ замкі на яго вокнах.
  
  "Як мыльная вада і ануча маглі дапамагчы вам праверыць замкі на яго вокнах?" Я спытаѓ.
  
  Містэр Холмс у роспачы паківаѓ галавой і закаціѓ вочы.
  
  "Я," павольна вымавіѓ ён, " выдаваѓ сябе за мыйшчыка вокнаѓ. Цяпер у яго самыя чыстыя вокны ва ѓсёй Крайст-Чэрч. Ён таксама павінен суцяшацца думкай, што яны цалкам абаронены ад ѓварвання рабаѓнікоѓ. Я скажу яму, калі мы яго ѓбачым. Ці, хутчэй, калі ён убачыць мяне. Мыйшчык вокнаѓ паспрабаваѓ паведаміць яму добрыя навіны, але да таго моманту Доджсон ѓжо не быѓ зацікаѓлены ѓ размове з гэтым чалавекам ".
  
  "Чаму гэта?" Я спытаѓ.
  
  "Ён маляваѓ нейкі накід, пакуль я быѓ у яго пад акном, - сказаѓ містэр Холмс, - і маё прысутнасць, відавочна, парушыла яго канцэнтрацыю. Ён нешта крычаѓ, але я не мог пачуць яго з-за акна, і ён размахваѓ рукамі, і я весела памахаѓ у адказ. Да таго часу, як я скончыѓ, яго ледзь не хапіѓ апаплексічнай ѓдар. І што ты даведаѓся?"
  
  Холмс звярнуѓ увагу на спіс наведвальнікаѓ Доджсона.
  
  Я адкашляѓся і вымавіѓ дасціпнае імя, якое даѓ свайму справаздачы: "Даджены Доджсона", - і ѓсміхнуѓся. Містэр Холмс палічыѓ за лепшае нахмурыцца.
  
  Я паказаѓ колькасць прыведзеных імёнаѓ (482), згадаѓ размяшчэнне зорачак, звярнуѓ увагу на колькасць міжусобіц, пачатых або працяг на гэтых розных сходах, і асабліва згадаѓ служачых Дома і пастаѓшчыкоѓ паслуг у агульных пакоях, чыё жыццё і сродкі да існавання залежалі ад капрызу прафесара Доджсона. У заключэнне я прывёѓ тое, што, на маю думку, было пераканаѓчым рэзюмэ.
  
  Пасля задуменнага маѓчання, які доѓжыѓся па меншай меры дзве хвіліны, містэр Холмс зароѓ: "І гэта ѓсё, што вы можаце паведаміць?"
  
  "Я думаю, што справіѓся з сабой даволі добра", - сказаѓ я.
  
  "Ты думаеш", - з'едліва паѓтарыѓ ён. "Ты быѓ так захоплены пошукам верагодных падазраваных, што табе і ѓ галаву не прыйшло шукаць доказы або заканамернасці".
  
  " Я расказваѓ табе пра ѓсіх людзей, з якімі ѓ яго былі сутычкі.
  
  "У каго з іх была такая магчымасць?" - спытаѓ ён.
  
  " Усе яны ѓ той ці іншы час знаходзіліся ѓ кватэры містэра Доджсона.
  
  " Колькі чалавек знаходзілася там на працягу дзесяці хвілін або менш, і толькі адзін раз?
  
  
  
  Я ѓзяѓ спіс і пачаѓ зводзіць у табліцу такія выпадкі.
  
  "Не працуеце адказваць на гэтае пытанне цяпер," прагрымеѓ Холмс, " але мы можам выключыць усе гэта. Таго, хто выкраѓ дзённікі, спатрэбілася час, каб спачатку выявіць іх, усталяваць іх каштоѓнасць, а затым схаваць. Колькі з іх адчувалі сябе пакрыѓджанымі і, магчыма, хацелі адпомсціць?"
  
  "Ах так," сказаѓ я, - там былі вінароб, Разведчыкі і-"
  
  "Вы зрабілі добрую працу, идентифицировав іх", - сказаѓ Холмс.
  
  "Дзякуй", - прамармытала я.
  
  "Выкрасліце іх са спісу", - сказаѓ ён. "Яны нас не цікавяць. Не было ніякіх адкрытых дзеянняѓ, якія звычайна прыпісваюцца помсты".
  
  "Гэта трохі паспешліва", - сказаѓ я.
  
  Містэр Холмс прыѓзняѓ брыво, пачуѓшы мой няпрошаны выклік яго разваг.
  
  "Працягвай", - сказаѓ ён. "Гэта можа апынуцца цікавым".
  
  "На вуліцах Лондана, калі хто-то будзе жартаваць са мной, я захачу вярнуць яго. Завалодаць чым-тое, што для яго важна, - адзін з добрых спосабаѓ паказаць, што я сіла, з якой трэба лічыцца ".
  
  "Цалкам дакладна!" - сказаѓ Холмс. "Вы толькі што выклалі закон вуліцы і, калі ѓжо на тое пайшло, джунгляѓ і некаторых самых прыгожых замкаѓ і маёнткаѓ па ѓсім свеце. Але калі іншы хлопец не ведае, што вы забралі яго святую ѓласнасць або нават што што-то з яго рэчаѓ было выкрадзена, дзе ваша дэманстрацыя перавагі? Гэта даволі анемичная форма помсты."
  
  "Але гэта выкладчыкі і студэнты", - запратэставаѓ я. "Яны не навучаліся мастацтву дзікасці. Гэта не значыць, што яны не хочуць, каб перагрызці горла свайму суперніку. Яны проста не ведаюць, як гэта зрабіць".
  
  "Калі вы так ставіцеся да акадэміі," сказаѓ Холмс, "то гэта адукацыя траціцца на вас марна".
  
  Я праігнараваѓ гэта.
  
  "Які ѓ нас застаецца выбар?" Спытаѓ я. "Відавочна, мы павінны абмежаваць наша даследаванне тым, хто любіць і захапляецца нашым містэрам Доджсон, паколькі вы выключылі ѓсіх астатніх".
  
  "Падобна на тое," сказаѓ Холмс з усмешкай. " Але я веру ѓ вас.
  
  "Ва мне?"
  
  "Так," сказаѓ Холмс, " што вы збіраецеся раскрыць гэтую справу. Вы ѓжо ѓ дарозе".
  
  Яго упэѓненасць прыгнятала мяне. Хіба ѓ мяне не было дастаткова спраѓ і без неабходнасці ратаваць добрае імя Доджсона? І хто тут быѓ знакамітым дэтэктывам-кансультантам? Толькі не я! І, самае галоѓнае, што, калі я пацярплю няѓдачу? Што, калі я пацярплю няѓдачу? Усё ж я занадта многім абавязаны прафесару Доджсону і містэру Холмсу. Калі гэта тое, чаго ад мяне чакалі, значыць, гэта тое, што я павінен быѓ зрабіць. Мне стала яшчэ больш шкада містэра Доджсона. Ён думаѓ, што дамагаецца дапамогі Холмса, а замест гэтага атрымаѓ апошняга з нерэгулярных фарміраванняѓ з Бэйкер-стрыт.
  
  "Не хвалюйцеся, малады чалавек", - сказаѓ містэр Холмс. "Я не кідаю Доджсона або вас. Я буду дапамагаць. Але я мяркую, што ѓ вас ёсць пэѓныя рэсурсы, якія добра ѓзброяць вас для гэтага справы ".
  
  Гэта былі добрыя навіны.
  
  "Самае важнае з якіх, - цяпло сказаѓ ён, - гэта тое, што ніхто не ведае, хто ты".
  
  Што ж, гэта было ѓжо сее-што. Быць датычным да містэру Холмсу і яго крыжовага паходу супраць парушальнікаѓ закона - гэта вопыт, які адначасова трывожыць і натхняе. Звычайна містэр Холмс даручае нам якое-небудзь таямнічае заданне, і мы паняцця не маем, што мы на самай справе робім і чаму. Ён давярае нам амаль гэтак жа, як лялькавод давярае сваім марыянетак. Ён часта хваліць нас за добра выкананую працу, і мы, хістаючыся, бредем ѓ туман, варожачы, што ж, чорт вазьмі, мы дасягнулі, але ѓсё роѓна з пэѓным пачуццём гонару. Аднак у гэтай справе з Доджсон я відавочна збіраѓся арыентавацца без павязкі на вачах.
  
  "Вось як вы гэта зробіце", - сказаѓ містэр Холмс.
  
  Я павінен быѓ выдаваць сябе за рэпарцёра, якому амерыканскі часопіс даручыѓ напісаць артыкул аб Доджсоне, чалавека, які стаіць за каханым Льюісам Кэралам. І з гэтай мэтай мой рэдактар хацеѓ, каб я адшукаѓ важных людзей, якія маглі б расказаць цікавыя гісторыі пра Доджсоне.
  
  "А яны не ѓведаюць, што я-не амерыканец?" - Спытаѓ я.
  
  "Вядома", - цярпліва сказаѓ містэр Холмс. "Але вы павінны проста сказаць, што часопіс абраѓ вас, таму што вы працуеце ѓ Крайст-Чэрч, і яны падумалі, што гэта дало вам перавага".
  
  "Я магу гэта зрабіць", - сказаѓ я.
  
  Гуляць ролю вучонага з Крайстчерч, калі на самай справе я ім быѓ, мяне забаѓляла. Было асвяжальна адлюстроѓваць тое, чым я быѓ, замест таго, чым я не быѓ. Што тычыцца рэпарцёраѓ, то гэта таксама гучала вельмі пацешна. Я павінен быѓ як мага больш старанна распытаць іх аб звычках і капрызах містэра Доджсона. Я павінен быѓ забыцца на ѓсё пра прыстойнасць і манерах, якім мяне вучылі з такой карпатлівай клопатам. Відавочна, дзёрзкасць была прыкметай паважанага журналіста. Калі хто-то ѓсумніцца ѓ маёй лініі расследавання, я павінен быѓ развеяць іх асцярогі наступным тлумачэннем:
  
  Распавядаючы мне аб сваіх асабістых назіраннях за Доджсон, яны дазволяць амерыканскай публіцы адчуць, што ведаюць яго; і гэта павялічыць продажу яго кніг у Амерыцы.
  
  "Вось людзі, якім вы павінны задаць пытанні", - сказаѓ містэр Холмс, уручаючы мне спіс Доджсона. Містэр Холмс выкрасліѓ большасць імёнаѓ шырокімі, цвёрдымі рыскамі.
  
  "Я ѓзяѓ на сябе смеласць, - сказаѓ ён, - выключыць ѓсіх відавочных невінаватых. І што мы хочам тут ведаць, містэр Уиггинс, так гэта тое, што яны ведаюць пра Доджсоне і чаго яны пра яго не ведаюць; што яны раскрываюць і што спрабуюць схаваць ".
  
  " Якія пытанні я павінен задаць? - Пацікавіѓся я.
  
  "О, вы што-небудзь прыдумаеце", - сказаѓ ён. "Вы знойдзеце сваіх "ахвяраѓ", як тут, так і ѓ Лондане. Вы пачнеце сваё расследаванне ѓ Крайст-Чэрч і завершыце ѓ Лондане. Дакладзіце мне на Бэйкер-стрыт аб сваіх знаходках не больш чым праз сем дзён.
  
  
  
  
  
  Нішто не падрыхтавала мяне да маёй новай асобы журналіста вялікага амерыканскага часопіса. Тым не менш, гэта сядзела на мне гэтак жа зручна, як мае любімыя тэпцікі. Справа не толькі ѓ тым, што людзі ѓзнагароджваюць вас дабрынёй і гасціннасцю, маленькімі прысмакамі і сувенірамі. Заѓважце, гэтая дабрыня не павінна была паѓплываць на вашу ацэнку і ѓяѓленне пра іх. Яны аказвалі вам гэтыя паслугі толькі таму, што вы ім падабаліся і хацелі, каб вы спадабаліся ім. Што можа быць больш справядліва і натуральней? Вядома, выціраючы крошкі з чарговай порцыі гато, вы можаце ляніва задумацца аб тым, што яны не хочуць, каб вы ведалі пра сябе. Але такія думкі хутка рассейваюцца ѓ духмяным тумане таварыства і шчырага прыязнасці.
  
  Што мне сапраѓды падабалася, дык гэта тое, што, калі я задаваѓ ім пытанні, яны адказвалі. Вам можа здацца, што гэта звычайная мадэль гутаркі. Але майце на ѓвазе, я ѓсё яшчэ быѓ студэнтам. Бачыць, як тыя, хто вышэй за мяне, скачуць па маёй камандзе, бачыць, як тыя, каго так паважаюць усе, імкнуцца дагадзіць мне, было прыемнай пераменай, да якой я лёгка мог прывыкнуць.
  
  У тых пакоях і ѓ той час не было нічога важней, чым мець магчымасць ушанаваць іх пахвальнымі партрэтамі, якіх яны так заслугоѓвалі. Я сапраѓды адчуѓ укол з-за свайго вымушанага падману.
  
  
  
  Мая першая сустрэча адбылася з Фрыдрыхам Максам Мюлерам, прафесарам параѓнальнай філалогіі і ганаровым членам Царквы Хрыста. У 1876 годзе была праведзена вялікая праца па нагоды жадання Мюлера змяніць свой акадэмічны статус і спробы Доджсона запусціць чаравік ѓ механізм, па меншай меры, так выказаѓся Мюлер. Падобна на тое, віцэ-канцлер ѓхваліѓ план Мюлера спыніць выкладанне і цалкам прысвяціць сябе стыпендый, захаваѓшы пры гэтым яго поѓную зарплату. Дэкан Лідэл, які быѓ адным Мюлера, выцягнуѓ труса з сваёй адміністрацыйнай капялюшы, прымусіѓшы намесніка прафесара ѓзяць на сябе выкладчыцкія абавязкі Мюлера - але за палову зарплаты.
  
  Доджсон, які не меѓ асаблівай злосці да Мюлеру, лічыѓ, што Лідэл быѓ несправядлівы. Ён лічыѓ, што пасада павінна вызначаць ганарар. Члены прафесарска-выкладчыцкага складу з правам вырашальнага голасу падтрымалі пункт гледжання Лидделла. Абражаны Мюлер лічыѓ, што перакласці свае абавязкі на каго-то, які атрымлівае палову зарплату, было геніяльна, і нават калі я браѓ у яго інтэрв'ю праз столькі гадоѓ пасля зробленага факту, не мог зразумець няздольнасці Доджсона ацаніць геніяльнасць ідэі. Я, вядома, лічыѓ Мюлера эгаістычным боку, але пакінуѓ гэта меркаванне пры сабе. Я проста кіѓнуѓ, падміргнуѓ і дазволіѓ яму гаварыць.
  
  "Малады чалавек, якому было дазволена весці мае заняткі, - сказаѓ Мюлер, - сказаѓ мне, якая гэта гонар - быць маім пераемнікам. Я запэѓніѓ яго, што ён дакажа, што варты даверу, якое аказаѓ яму Лідэл.
  
  "Ці бачыце," працягваѓ ён, - у універсітэце былі тыя, хто не мог вынесці ѓзвышэння Лидделла над імі - не толькі таму, што ён быѓ высокім, але і з-за яго характару і становішча. Казалі і пісалі гадасці, але ѓсе ведалі, з якой кузні былі выпушчаныя гэтыя стрэлы".
  
  " Вы маеце на ѓвазе прафесара Доджсона? - Спытаѓ я.
  
  "Вы назвалі яго імя", - адказаѓ Мюлер. "Я не называѓ. Але вы можаце меркаваць, што заѓгодна".
  
  Я ѓрачыста запісаѓ яго словы ѓ свой нататнік. Браць інтэрв'ю ѓ людзей было вельмі падобна на канспектаванне лекцыі, за выключэннем таго, што ты задаваѓ пытанні, а яны адказвалі.
  
  "Я скажу вось што аб гэтым чалавеку", - сказаѓ Мюлер. "Ён ставіць мяне ѓ тупік. Ён робіць усё гэтыя абуральныя заѓвагі аб характары і прыстойнасці; ён з усіх сіл стараецца сапсаваць рэпутацыю, а затым вядзе сябе так, як быццам не зрабіѓ нічога дрэннага. У мінулым годзе ён падарыѓ мне маю фатаграфію, якую зрабіѓ шмат гадоѓ таму, прымацаваѓ дурны маленькі вершык, заснаваны на маім імя, і наогул паводзіѓ сябе так, як быццам нічога не здарылася ".
  
  "Ты захаваѓ фатаграфію", - сказаѓ я.
  
  
  
  "Так, бачыѓ", - сказаѓ Мюлер. "Добрае падабенства, вы не знаходзіце".
  
  Дэкан Лідэл мог сказаць пра Доджсоне толькі самае добрае, якое падтрымлівае і зусім грэблівае. Я сустрэѓся з дэканам у яго кабінеце. Ён сеѓ на свой імпазантны крэсла з прамой спінкай, які ён адсунуѓ ад масіѓнага пісьмовага стала. Я села на суседні канапа з малюнкам у выглядзе лілеі. Яго жонка, Ларэна Лідэл, сядзела на крэсле ѓ куце і падушку вышывала для адной са сваіх дачок. Дэкан быѓ адукаваным чалавекам і натхняѓ такіх якія выпрабоѓваюць цяжкасці навукоѓцаѓ, як я. Сертыфікаты і вучоныя ступені ѓ рамках, якія пацвярджаюць яго пасаду, віселі на ѓсіх участках сцены. На каміннай паліцы стаяла фатаграфія прынца Валійскага. Усе ведалі гісторыю пра тое, як прынц Валійскі быѓ студэнтам Царквы Хрыста і час ад часу наведваѓ гэтую самую пакой. Нават яго мама ѓпрыгожыла гэты пакой сваім прысутнасцю. Хадзілі чуткі, што дэкан сур'ёзна пагаварыѓ з яго каралеѓскім высокасцю аб абмежаваных акадэмічных перспектывах прынца. Побач з выявай прынца была фатаграфія маладой жанчыны.
  
  "Гэта," спытаѓ я, паказваючы вялікім пальцам, " партрэт Эліс?"
  
  "О, не," сказаѓ дэкан, "гэта наша дачка Эдыт".
  
  "Яна выглядае сапраѓднай сердцеедкой", - сказаѓ я, жадаючы размясціць да сябе.
  
  "Яна была анёлам", - адказаѓ дэкан. "Гасподзь палічыѓ патрэбным забраць яе ѓ 1876 годзе ѓ росквіце яе юнай жаноцкасці".
  
  "Цяпер я пайшоѓ і зрабіѓ гэта", - падумаѓ я.
  
  "Доджсон напісаѓ гэты партрэт у 1867 годзе," сказаѓ дэкан, - і падарыѓ яго нам праз некалькі месяцаѓ пасля смерці Эдыт".
  
  "Гэта было вельмі міла з яго боку", - сказаѓ я.
  
  "Так", - сказаѓ дэкан.
  
  "Так," прашаптала місіс Лідэл.
  
  "Нечаканая і кранальная дабрыня", - сказаѓ дэкан. "Вы ведаеце, што з гадамі мы аддаліліся адзін ад аднаго - не тое, каб мы калі-небудзь былі так блізкія, як ён уяѓляѓ або заяѓляѓ. Але з-за нашых розных роляѓ у Універсітэце і яго схільнасці займаць своеасаблівыя пазіцыі знешняга свету здавалася, што некалі цёплыя і інтымныя адносіны сталі нацягнутымі. З усёй шчырасцю, гэтыя адносіны з самага пачатку былі ѓ асноѓным прафесійнымі, але з усёй гэтай гісторыяй з "Алісай" свет меркаваѓ тое, што ён вырашыѓ меркаваць.
  
  "Нягледзячы на свой інтэлект і павага, якое ён заслужыѓ тут," працягваѓ дэкан, " Доджсон здаваѓся адзінокім чалавекам. Ён прывязаѓся да нашай сям'і, нават задумаѓ чароѓным чынам з'яѓляцца ѓ тых месцах, дзе, як ён ведаѓ, мы будзем. Я мяркую, што з гэтых няспраѓных момантаѓ выйшла што-тое добрае. Ён сапраѓды напісаѓ тыя дзіцячыя кнігі. Хоць я не думаю, што ѓвесь свет даведаецца, што кнігі былі названыя ѓ гонар маёй дачкі Эліс.
  
  "І дзеці адлюстроѓваюцца ѓсяго толькі выпадковымі слухачамі гісторыі, у той час як на самой справе яны прыклалі руку да яе складанні. Ці ведаеце вы, што, калі ён распавядаѓ ім гэтую гісторыю, Аліса спытала, ці не можа ѓ казцы быць больш адной кошкі, таму што яна так любіла котак?"
  
  "Не", - адказаѓ я, адлюстраваѓшы здзіѓленне. "Я ніколі гэтага не ведаѓ".
  
  "Ніхто не ведае," сказаѓ ён, - і, па-відаць, нікога гэта не хвалюе. У вашай артыкуле ёсць сёе-тое, што трэба ѓставіць".
  
  Я паслухмяна надрапаѓ некалькі нататак.
  
  "Вашы рэдактары, верагодна, выдаляць гэта", - дадаѓ ён. "Гэта тое, што яны робяць.
  
  "Няма сумневаѓ, што Доджсон - разумны і працавіты чалавек", - працягваѓ Лідэл. "Ён валодае рэдкай здольнасцю апускацца ѓ заняткі і прадпрыемствы, аб якіх астатняй свет ніколі не задумваѓся і наѓрад ці задумаецца у будучыні. Ён увесь час дае парады аб тым, як людзям варта весці свой бізнэс. Часам у розных правілах і прадпісаннях, якія ён ѓзяѓ на сябе, ёсць нават нейкая карысць. Я мяркую, ён хоча быць карысным, але ён увесь час стаіць на шляху маіх намаганняѓ па паляпшэнню гэтага святога ѓстановы. І з гадамі яму станавілася толькі горш.
  
  Дэкан павярнуѓся да сваёй жонкі.
  
  "Місіс Лідэл, - спытаѓ ён, - калі мы заѓважылі, што ён стаѓ больш буйным?"
  
  Яна адарвала погляд ад свайго ѓважлівага шыцця.
  
  "Ён зноѓ запрасіѓ да сябе на вячэру," павольна вымавіла яна, - і ѓсе дзяѓчаты балбаталі аб маючай адбыцца вяселлі прынца Валійскага.
  
  "Цалкам дакладна", - сказаѓ дэкан. "І Доджсон сказаѓ: "Ну, я збіраюся ажаніцца на Эліс'. А потым ён падміргнуѓ цябе. Меркавалася, што гэта будзе гуллівы падморгванне, але было ѓ ім нешта такое, што астудзіла нас. І ты загаварыла прама цяпер, дарагая. "
  
  "Цалкам дакладна", - сказала місіс Лідэл. "Я сказала: 'Ты не зробіш гэтага, Чарльз Латвидж Доджсон', і ён хутка змяніѓ тэму.
  
  "Ну", - працягнула місіс Лідэл. "Гэта было неймаверна. Яна проста была занадта маладая для яго".
  
  "Такога роду дамоѓленасці, - сказаѓ дэкан, - не так ужо рэдкія нават у наш сучасны стагоддзе".
  
  
  
  "Справа была не толькі ѓ гэтым", - сказала місіс Лідэл. "Ён не быѓ прыдатнай кандыдатурай для нашай дачкі. У яго не было ні тытула, ні сямейнага стану, ні шанцаѓ на прасоѓванне ѓ Оксфардзе. Мы хацелі для Алісы чагосьці больш істотнага, чым кнігі, гульні і механічныя прыстасаванні. Сам прынц Леапольд быѓ адным з яе прыхільнікаѓ."
  
  "Якая б ні была прычына," сказаѓ дэкан, " Доджсон стаѓ мяне раздражняць. Не тое каб ён часта дамагаѓся свайго, але ѓсё ж ён ѓскладняѓ маю працу. Тым не менш, некаторыя выпускнікі ѓключаюць яго ѓ свае спісы выбітных асоб, якія праводзілі тут час, і некалькім студэнтам ён падабаецца, і ѓ яго ёсць пастаянны кантракт у адпаведнасці з правіламі Царквы Хрыста, так што мы затрымаліся або бласлаѓлёны ім - у залежнасці ад вашай пункту гледжання і яго бягучага крыжовага паходу ".
  
  Раѓнд гутарак працягваѓся.
  
  Я сядзеѓ у грымёрцы Элен Тэры, пакуль яна накладвала грым, і распавядаѓ мне аб тых гадах, калі Доджсон не размаѓляѓ з ёй. Ён не ѓхваляѓ яе раманы і тое, да чаго яны прыводзілі. Яна таксама падарыла мне бясплатныя квіткі на спектакль "Як вам гэта спадабаецца" у той вечар з-за артыкула, якую, па яе думку, я пісаѓ. Месцы былі не так добрыя, як мне б хацелася, але, магчыма, пры большай увагі яна магла б забяспечыць лепшае абслугоѓванне.
  
  Чарльз Коллингвуд, пляменнік, працягваѓ балбатаць пра тое, як Доджсон заахвочваѓ яго да кар'еры пісьменніка. Я ніколі не згадваѓ рэзкі каментар у спісе Доджсона аб здольнасцях Коллингвуда. Замест гэтага я выказаѓ захапленне і зайздрасць. Ён сказаѓ мне, што прысвеціць сваё жыццё ѓмацаванню рэпутацыі Доджсона.
  
  Паслухаць гэтых і іншых, так кожны з іх быѓ скалой, за якую Доджсон чапляѓся ѓ пошуках апоры, або незразумелы ахвярай сваіх ребяческих і непрадуманых крыжовых паходаѓ. Я даведаѓся аб пастаянным струмені яго добрых работ. Ён надрукаваѓ копіі кніг пра Алісу за свой кошт і ахвяраваѓ іх дзіцячым бальніцам. Ён шукаѓ працу для свайго сябра, школьнага настаѓніка Т. Дж. Даймса. Доджсон разаслаѓ 180 лістоѓ з просьбай дапамагчы гэтаму чалавеку. Доджсон адправіѓся ѓ дом самотнага служачага каледжа, які захварэѓ на брушны тыф, і заляцаѓся за гэтым чалавекам.
  
  І я даведаѓся пра эксцэнтрычнасці - складанні спісаѓ, амаль дакучлівай спарадкаванасці і безуважлівасці, якія былі самай сталай тэмай. Яго пляменнік распавёѓ аб самым драматычным інцыдэнце. Доджсон пайшоѓ на дзіцячы свята і, увайшоѓшы ѓ дом, упаѓ на рукі і папоѓз туды, дзе пачуѓ гоман галасоѓ, і пачаѓ выдаваць дзіѓныя гукі. Ён падумаѓ, што было б пацешна, калі б ён увайшоѓ, як мядзведзь. Да жаль, на самай справе ён не пайшоѓ на вечарыну, а па памылцы ѓ суседні дом, дзе праходзіла канферэнцыя жанчын у сувязі з якім-то рэфарматарскім рухам. Усвядоміѓшы сваю памылку, містэр Доджсон раптам ускочыѓ на ногі і выбег з хаты.
  
  І я пачуѓ спіс бур, калі яго адчувальнасць была пробудена. Іх было занадта шмат, каб пералічваць. І здавалася, што ён заѓсёды раздаваѓ фатаграфіі, часам у вялікадушнага духу дружбы, а часам, калі імкнуѓся выслужыцца.
  
  Я прадставіѓ усе гэтыя падрабязнасці містэру Холмсу ѓ прызначаны дзень. Ён нецярпліва выслухаѓ мой справаздачу. Некалькі разоѓ ён спыняѓся, каб зноѓ раскурить сваю гліняную трубку. Я ѓспрыняѓ гэта як тонкі папрок, але працягнуѓ сваё апавяданне.
  
  "Я не чую ніякага заключэння", - сказаѓ ён. "Хіба нам не лепш, чым мы пачалі?"
  
  "Мы ведаем больш", - сказаѓ я.
  
  "Падобна на тое, і гэта да лепшага," сказаѓ містэр Холмс.
  
  "Калі б я павінен быѓ выбраць злачынца на аснове гэтых расследаванняѓ," сказаѓ я, "то гэта быѓ бы Коллингвуд".
  
  "Цікава," сказаѓ Холмс.
  
  "Падобна на тое, што Коллингвуд больш за ѓсё выйграѓ ад валодання чатырма дзённікамі", - сказаѓ я. "Ён, відавочна, хоча пабудаваць кар'еру на плячах свайго дзядзькі - зацвердзіцца ѓ якасці захавальніка легенды і літаратурнага спадчынніка трона. Валоданне гэтымі дзённікамі дазволіла б яму пераканаѓча і з веданнем справы выказаць патаемныя думкі свайго дзядзькі ѓ перыяд, які некаторыя назвалі б самым творчым перыядам Доджсона. І калі б ён захацеѓ нанесці невялікі ѓдар па рэпутацыі свайго дзядзькі ѓ адплату за нядобрыя меркаванні Доджсона аб здольнасцях Коллингвуда, што ж, у яго былі б для гэтага сродкі.
  
  "А як наконт дэкана Лидделла?" - спытаѓ містэр Холмс. "Гэтыя двое былі ѓ сварцы вельмі доѓгі час".
  
  "Дакладна, - сказаѓ я, - і ён нічога так не хацеѓ бы, як раптоѓнага і поѓнага сыходу Чарльза Доджсона з Крайст-Чэрч. Дзённікі, без сумневу, далі б яму сродкі ажыццявіць гэтую дробную мару. Ён, безумоѓна, дастаткова деспотичен, каб прад'явіць дзённікі Доджсону і запатрабаваць яго неадкладнага сыходу, але гэтага не адбылося. Я заключаю, што ѓ беднага дэкана Лидделла няма кніг у руках ".
  
  "У такім выпадку," спытаѓ містэр Холмс, - не наведаць нам містэра Коллингвуда?
  
  "Няма", - сказаѓ я. "Я не веру, што ён наш злодзей. У яго няма ні характару, ні ѓяѓлення".
  
  "Цудоѓна," сказаѓ містэр Холмс. " І такім чынам?
  
  
  
  Я дазволіѓ пытанні на імгненне павісець ѓ паветры, а затым адказаѓ: "У мяне ёсць тэорыя адносна таго, хто, чаму і як".
  
  Містэр Холмс празьзяѓ такой шырокай усмешкай, што яна магла б пракласці шлях скрозь самы густы лонданскі туман. " Да каго ж мы тады звернемся?
  
  "У мяне ёсць тэорыя," адказаѓ я, " але я хачу яе праверыць. Давайце дамовімся пра сустрэчу з містэрам Доджсон".
  
  "Цудоѓна," сказаѓ містэр Холмс. " А зараз скажыце мне, малады чалавек, хіба гэта не пацешна?
  
  Я кіѓнуѓ, і ён празьзяѓ.
  
  Тры дні праз мы зноѓ былі ѓ кабінеце Доджсона. Замест гарбаты мы пілі імбірнае піва. Старанна прааналізаваѓшы нашы дзеянні, Холмс жэстам паклікаѓ мяне і папрасіѓ гаварыць.
  
  " У мяне ёсць тэорыя, прафесар, - пачаѓ я, - і надзея. Вашы здольнасці да фотамастацтве добра вядомыя і ѓшанаваныя. У вас, выпадкова, няма фатаграфій гэтага пакоя?
  
  "Так", - адказаѓ ён. "У маёй практыцы было рэгулярна фатаграфаваць гэта і іншыя памяшканні тут і рабіць адпаведныя пазнакі, у тым ліку дату, час сутак, якасць святла, пранікальнага праз акно, і атмасферныя ѓмовы. У мяне ёсць прыкладна дваццаць пяць такіх эцюдаѓ гэтай пакоя - на самай справе гэта было б сорак два малюнка, калі лічыць фатаграфіі, зробленыя студэнтамі і прадстаѓленыя мне. "Ці бачыце, - дадаѓ ён, - я перастаѓ займацца фатаграфіяй у 1880 годзе, калі змянілі матэрыялы. Гэта проста пагоршыла якасць здымкаѓ. Аднак некаторыя студэнты мелі патрэбу ѓ дапамозе і ободрении, і таму звярнуліся да Доджсону".
  
  "Ці Не будзе занадта складана паглядзець фатаграфіі?"
  
  "Зусім няма," сказаѓ Доджсон, " і, як вы можаце здагадацца, мае архівы дастаткова ѓпарадкаваны. Але вы павінны мяне прабачыць. Я захоѓваю іх у сваёй студыі".
  
  Калі ён выходзіѓ з пакоя, я папрасіѓ даць мне павелічальнае шкло".
  
  Пасля яго сыходу містэр Холмс кінуѓ на мяне самаздаволены погляд і сказаѓ: "Лупа! Як чароѓна. У наступны раз вы будзеце паліць трубку і насіць паляѓнічую шапачку".
  
  "Я сумняваюся наконт трубкі", - сказаѓ я. "Але дазвольце мне распавесці вам пра маёй тэорыі. Калі мы паглядзім на фатаграфіі, то, магчыма, зможам заѓважыць змены ѓ знешнім выглядзе кніжнага шафы. І паводле дадзеных, сабраным Доджсон, мы маглі б вызначыць, калі былі зробленыя дзённікі, і даведацца, хто быѓ наведвальнікам містэра Доджсона ѓ той перыяд.
  
  "Цікавая гіпотэза," сказаѓ містэр Холмс, - але занадта неэлегантная, каб быць па-сапраѓднаму навуковай.
  
  
  
  Доджсон вярнуѓся хвілін праз дваццаць са шклянкай і объемистым канвертам, у якім была пачак фатаграфій. Я прыклаѓ вочны яблык да шкла і ѓважліва вывучыѓ кожную фатаграфію, надаючы асаблівую ѓвагу кніжнай шафе. Пакуль я аддаваѓся гэтаму утомительному вывучэнню, містэр Холмс і містэр Доджсон забаѓляліся стварэннем крыптаграфічнай сістэмы, для расшыфроѓкі якой спатрэбіліся б паслугі двух асобных людзей, кожны з якіх ведаѓ толькі частка кода. Містэр Доджсон лічыѓ, што неабходным кампанентам з'яѓляецца выключэнне галосных.
  
  І тады я знайшоѓ гэта.
  
  "Містэр Холмс, - сказаѓ я, - не маглі б вы, калі ласка, падысці і зірнуць".
  
  Я паказаѓ яму дзве фатаграфіі.
  
  "Я бачу", - сказаѓ ён, паказваючы на другую фатаграфію. "Гэтыя кнігі ссунутыя направа. І ѓ іх ёсць новыя суседзі па паліцы злева ад іх. І паглядзіце сюды. Гэтая стос кніг на падаконніку крыху ніжэй."
  
  "Цалкам дакладна", - сказала я і перавярнула другую фатаграфію, каб разгледзець дату, надрапаны на абароце, і зверылі яе з ужо ладна патрапаным спісам наведвальнікаѓ.
  
  "Містэр Доджсон," сказаѓ я, " мне здаецца, я ведаю, у каго вашы дзённікі. Калі я вярну іх вам, не раскрываючы імя злодзея, вы будзеце задаволены?"
  
  "Няма", - сказаѓ ён. "Я б не быѓ задаволены. ђсведамленне таго, што хто-то прыйшоѓ сюды пад выглядам дружбы і забраѓ гэтыя каштоѓныя рэчы, назаѓжды прынесла б мне смутак і страх, што гэта можа здарыцца зноѓ".
  
  Ён паціснуѓ плячыма.
  
  "Але калі гэта цана за тое, каб вярнуць іх", - сказаѓ ён. "Хай будзе так".
  
  "Тады яны будуць вернутыя", - сказаѓ я.
  
  Затым я павярнуѓся да містэру Холмсу і сказаѓ: "Хадзем, містэр Холмс, у нас ёсць праца, якую трэба зрабіць".
  
  
  
  
  
  На наступны дзень, калі служанка дэкана прывяла мяне ѓ гасціную, місіс Лідэл, здавалася, зусім не здзівілася, убачыѓшы мяне.
  
  "Дэкана тут няма", - сказала яна.
  
  "Мне сказалі", - адказаѓ я. "Але, калі дазволіце, я хацеѓ бы пагаварыць з вамі".
  
  "Так?"
  
  "Я павінен прызнацца, і мне патрэбна ваша дапамога".
  
  Яна паказала на той жа канапа, на якім я сядзела на мінулым тыдні. Яна паглядзела на вялікае крэсла свайго мужа, а затым вырашыла сесці на далёкі канец канапы, так, каб паміж намі было прыстойнае адлегласць."
  
  "Так?" - зноѓ спытала яна.
  
  "Па-першае," сказаѓ я, "я не журналіст".
  
  "Так", - сказала яна яшчэ раз.
  
  "Але дазвольце мне распавесці вам аб маім мінулым".
  
  Я сказаѓ ёй, што я сапраѓды залічаны ѓ Крайстчерч. Але я апісаѓ дзіѓнае падарожжа ѓ школу. Я распавёѓ аб нерэгулярных шэрагах з Бэйкер-стрыт і маіх першых сустрэчах з Шэрлакам Холмсам. Я распавёѓ ёй, якой была жыццё ѓ stones і што я рабіѓ, каб выжыць. Яна была ѓзрушаная, даведаѓшыся, што чханне можа прынесці прадпрымальнаму хлопцу некалькі шылінгаѓ. Я расказаѓ ёй, як містэр Холмс змяніѓ маё жыццё, і я спадзяваѓся чаго-то дамагчыся сам.
  
  "Я распавёѓ вам усё гэта," сказаѓ я, " каб даць вам ѓладу нада мной. У любы час, калі вы хочаце, вы можаце звярнуцца да містэру Лидделлу і расказаць яму ѓсё, што я вам расказаѓ. І гэта будзе маім канцом тут і ѓ жыцці ".
  
  Затым я распавёѓ ёй аб дзённіках містэра Доджсона і аб тым, як я паабяцаѓ яму, што ён узламае іх, і што мне патрэбна яе дапамога, каб стрымаць сваё абяцанне.
  
  Яна пачала ціха всхлипывать.
  
  "Я хачу, каб ты ведаѓ, - сказаѓ я, - што я ведаю, як гэта - мець сакрэты. Я ведаю, якое гэта - жыць у страху, што хто-то пазнае праѓду пра цябе".
  
  Яна кіѓнула галавой.
  
  "Мы былі такімі нявіннымі, " сказала яна, - выпадковае дакрананне да пляча, абмен поглядамі і ѓсё. Але гэта мучыла кожнага з нас, і мы не смеем казаць пра гэта".
  
  "І," сказаѓ я, "калі ён пайшоѓ у сваю студыю ѓ той горкі дзень 1876 года, каб забраць фатаграфіі небаракі Эдыт, вы падышлі да яго кніжнай шафе, каб прабавіць час, выпадкова ѓзялі адзін з дзённікаѓ і прачыталі запіс, у якой ён згадаѓ ваша імя ѓ самых ласкавых выразах".
  
  "Я была ѓ роспачы з-за смерці маёй дачкі. Я не хацела губляць свой шлюб і сваю сям'ю. Чарльз такі не ад свету гэтага. Я баяѓся, што яго дзённікі нейкім чынам трапяць не ѓ тыя рукі. Не раздумваючы, я ѓзяѓ тыя, што прысвечаны тым мілым, але дзіѓным гадоѓ ".
  
  " Містэр Доджсон любіѓ не Эліс, а цябе.
  
  "І я кахала яго", - адказала яна. "Ніхто ніколі не ведаѓ аб гэтых пачуццях. Мы нават ніколі не прызнаваліся ѓ іх адзін аднаму, але мы абодва ведалі. Але як ты прыйшоѓ да такой высновы?"
  
  
  
  "Калі мы гаварылі на мінулым тыдні пра яго заяве аб тым, што ён хоча ажаніцца на Эліс, - сказаѓ я, - вы патлумачылі, што яна была занадта маладая для яго. Вы не сказалі, што ён быѓ занадта стары для яе".
  
  "У чым розніца?" - спытала місіс Лідэл, да якой да гэтага моманту вярнулася самавалоданне.
  
  "У той момант, і што тычыцца гэтага прадмета, вашыя думкі былі пра яго, а не пра яе".
  
  "Я была добрай жонкай", - сказала яна.
  
  "Я ведаю", - адказаѓ я.
  
  Яна ненадоѓга выйшла з пакоя і вярнуѓся з наволочкой, у якой ляжалі чатыры дзённіка.
  
  "Мужы, - сказала яна, - як вядома, не зазіраюць у шафы, дзе жонкі захоѓваюць сваё ніжняе бялізну, не кажучы ѓжо пра кухнях або пральняѓ".
  
  "Я запомню гэта", - сказаѓ я.
  
  І вось так я вырашыѓ свой першы і апошні выпадак. Я не стаѓ матэматыкам, як спадзяваѓся Доджсон. Я таксама ніколі не імкнуѓся да бліскучым перспектывам стаць дэтэктывам-кансультантам, якія ѓяѓляѓ для мяне містэр Холмс. Мне сапраѓды падабаецца мая журналісцкая жыццё. Выведваць сакрэты іншых людзей значна желаннее, чым раскрываць свае ѓласныя.
  
  Але менавіта гэтай тэме сакрэтаѓ я прысвяціѓ нямала разважанняѓ.
  
  Хіба не дзіѓна, што, абараняючы тое, што ѓ цябе ёсць, ты часткова або цалкам губляеш тое, хто ты ёсць? Я не ѓ тым становішчы, каб ведаць, ці казаць, ці варта было містэру Доджсону і місіс Лідэл выказваць адзін аднаму свае пачуцці і ператвараць свае асабістыя думкі ѓ рэальнасць. Некаторыя зрабілі гэта і пазбеглі пакарання або праігнаравалі яго. Іншым, скажам так, пашанцавала менш. Я сапраѓды веру, што кожны з гэтых няшчасных закаханых, якім так і не наканавана было стаць, быѓ па асобнасці разлучаны дакладна такімі ж ѓзрушэннямі. Справа была не столькі ѓ ѓсведамленні таго, што яны любілі каго-то, каго не павінны былі любіць, колькі ѓ веданні, якое, я ѓпэѓнены, падтрымлівала іх і нават выклікала цікавую ѓсмешку ѓ самыя цёмныя ночы і самыя панылыя дні. Справа была ѓ тым, што яны не маглі расказаць ні адной жывой душы пра гэта пачуццё, якое было такой неад'емнай часткай іх істоты.
  
  Я разумею гэта. Я быѓ засмучаны і да гэтага часу огорчаюсь з-за сваіх спробаѓ захаваць пэѓныя моманты свайго жыцця ѓ сакрэце ад усіх. Халодная логіка, зыходзячы з якой містэр Холмс рэкамендаваѓ захоѓваць маѓчанне па гэтых пытаннях, узяла верх. У мяне няма намеру рызыкаваць тым, што я зарабіѓ. І ѓсё ж прыклад гэтых двух нявінных грэшнікаѓ не выслізнуѓ ад мяне. Я пішу гэтыя словы ѓ чаканні, што яны будуць апублікаваныя пасля таго, як мяне не стане, а я веру, што гэта адбудзецца ѓ далёкім-далёкім будучыні. Я спадзяюся, што ѓ гэтым узросце ѓ людзей складзецца больш складанае ѓяѓленне пра тое, хто я такі і што я зрабіѓ, і што яны, магчыма, даведаюцца пра містэрам Холмс ѓ яго ролі філантропа. Магчыма, у іх таксама складзецца больш поѓнае і разумее ѓяѓленне аб місіс Лідэл, містэрам Доджсоне і ѓсіх іншых, хто захоѓвае сакрэты пры сабе. І калі, нарэшце, я памру, я малюся, каб містэр Холмс быѓ маім абаронцам у Жамчужных Брамы, як ён быѓ на гэтым востраве.
  
  Што тычыцца таго, чаму Рамэа павінен быѓ быць Рамэа, я ѓсё яшчэ спрабую адказаць на гэтае пытанне.
  
  OceanofPDF.com
  
  
  МАЙКРОФТ ХОЛМС
  
  "Мастацтва ѓ нас у крыві і можа прымаць самыя дзіѓныя формы".
  
  "Але адкуль вы ведаеце, што гэта перадаецца па спадчыне?"
  
  " Таму што мой брат Майкрофт валодае гэтым у большай ступені , чым я ... Калі я кажу ... што Майкрофт валодае большай назіральнасцю, чым я, вы можаце лічыць, што я кажу дакладную і літаральна праѓду.
  
  "Ён што, маладзейшы за цябе?"
  
  - На сем гадоѓ старэйшы за мяне.
  
  "Як атрымалася, што ён невядомы?"
  
  " О, ён вельмі добра вядомы ѓ сваім коле.
  
  "Тады дзе ж?"
  
  - Ну, напрыклад, у клубе "Диогенезе".
  
  - "Перакладчык з грэцкага"
  
  
  
  
  аѓтар ГЭРЫ ЛОВИЗИ
  
  
  
  
  
  Выдатная гульня Майкрофта
  
  
  Я ѓваходжу ѓ гэты справаздачу, аб якім захоѓваѓ маѓчаньне ѓсе гэтыя гады, каб растлумачыць сітуацыю для нашчадкаѓ. Я даручыѓ сваім адвакатам перадаць яго маім спадчыннікам і нашчадкам праз 100 гадоѓ пасля маёй смерці, у той час, калі ѓсе зацікаѓленыя бакі будуць ужо даѓно мёртвыя і на іх не паѓплываюць выкладзеныя тут факты.
  
  
  Ведаеце, гэта сапраѓды было даволі несправядліва. Майму малодшаму брату Шэрлаку заѓсёды прыпісваюць ѓсе заслугі. У апошні час ён стаѓ сапраѓднай ганчака за рэкламай, а Ватсан і Дойл літаральна лавілі кожнае яго слова. Так бо часам гэта было зусім невыносна.
  
  О, я ведаю, аб чым ты думаеш. Я Майкрофт Холмс, салідны, нудны, тоѓсты памагатыя эксцэнтрычнага клуба "Дыяген", вядомы пустэльнік з Пэл-Мэлл, бла-бла-бла. Поѓная лухта, кажу вам!
  
  Хоць я старанна хаваѓ свае справы і асобу за завесай ананімнасці, у маёй працы было значна больш, чым хто-небудзь мог калі-небудзь выказаць здагадку. І ѓ той час як афіцыйныя паведамленні і папулярная прэса літаральна з скуры прэч лезлі, усхваляючы маленькія дасягненні брата Шэрлака у яго дэтэктыѓным "хобі", я выконваѓ сваю працу ѓ зусім непрыкметным якасці, цалкам пазбягаючы выкрыцця кім-небудзь староннім. Мае вялікія паѓнамоцтвы і дырэктывы нават не прадстаѓляліся нашым палітыкам і прэсе з Фліт-стрыт, паколькі я кіраваѓ нашым велізарным сусветным прадпрыемствам - Брытанскай імперыяй!
  
  Зразумейце мяне правільна, я пяшчотна люблю свайго малодшага брата, і для мяне наѓрад ці было справай часу мірыцца з яго дурнымі эксцентричностями і непаслядоѓнасцю, як, я ѓпэѓнены, ён цярпліва мірыѓся з маімі ѓласнымі. Гэта здараецца з лепшымі з нас, таму што мы былі сапраѓднымі братамі, кроѓ была гушчы вады і ѓсё такое іншае. Тым не менш, з падлеткавага ѓзросту мы пайшлі рознымі шляхамі, і кожны па-свойму дабіѓся пэѓнага поспеху.
  
  Я з цеплынёй успамінаю, як наша апякунка, стрыечная бабуля Джулія вэрна, там, сказала нам з юным Шэрлакам у той летні дзень у альтанцы: "Я ѓпэѓненая, што абодва маіх выдатных хлопчыка-Холмса далёка пойдуць у гэтым свеце і дамогуцца свайго, калі вы не дазволіце свайму вялікаму інтэлекту ѓзяць верх над вамі. Абяцай мне, што ты заѓсёды будзеш памятаць, што трэба выкарыстоѓваць свае сілы толькі ѓ добрых мэтах.
  
  Мы абяцалі. Мы вельмі любілі стрыечную бабулю Джулію. Неѓзабаве пасля гэтага яна памерла, пакінуѓшы нас адных. Для нас з Шэрлакам гэта быѓ удар, які мы ніколі не забудзем.
  
  Ах, але гэта прыемнае успамін было з такога далёкага мінулага. З значна больш простага свету, які быѓ вельмі далёкі ад гэтага халоднага шара, у якім мы вымушаныя жыць сёння.
  
  Сёння 1891 год! Мы набліжаемся да світання новага стагоддзя, захапляльнай сучаснай эпохі і падступнай эры змяняюцца тэхналогій, міжнародных інтрыг і небяспечнага нацыяналістычнага экспансіянізму.
  
  Цяпер я павінен гуляць у "Вялікую гульню", выконваючы свой абавязак перад Імперыяй, якую я люблю. Імперыя, якую так любіла стрыечная бабуля Джулія. У адрозненне ад брата Шэрлака, я прытрымліваюся каштоѓнасцяѓ маёй стрыечнай бабулі. Мой брат адлюстроѓвае з сябе пагардлівай багему, але на самой справе менавіта структуры Імперыі дазвалялі яму так захапляцца сваёй дзейнасцю ѓ сферы крымінальных расследаванняѓ.
  
  Хутчэй, гэта я узваліѓ цяжар Атласа на свае плечы. Гэта была жыццё, якую я абраѓ. Я ні аб чым не шкадаваѓ. Тады ѓ мяне не было асаблівага выбару, таму што я ѓграз занадта глыбока. Аднак гэта была адзіная кар'ера, для якой я ѓ вышэйшай ступені падыходзіѓ. Я павінен сказаць, што я быѓ вельмі паспяховы ѓ выкананні выбраных мною задач, але гэта прымусіла мяне адгарадзіцца ад усіх і ѓся, што магло перашкодзіць выкананню майго доѓгу. Нікому, нават майму дарагому брату - асабліва яму ніколі не дазвалялася ведаць аб маёй працы больш, чым самае павярхоѓнае знаёмства. Так было лепш для Шэрлака, лепш для мяне і лепш для Імперыі, якой я служу. Так было бяспечней для ѓсіх. Таму што я быѓ уцягнуты ѓ самую небяспечную з гульняѓ. У Шэрлака было нейкае цьмянае падазрэнне, што я час ад часу быѓ уцягнуты ѓ нейкую "працу" - за адсутнасцю лепшага слова - для таго, што мы будзем называць "урадам". Магчыма, ён нават падазраваѓ, што маё ѓплыѓ дасягнула сёе-каго на самых высокіх узроѓнях. Гэта, безумоѓна, было праѓдай, але што з гэтага?
  
  
  
  Ці Мог Шэрлак калі-небудзь ѓявіць у сваіх самых смелых марах, што я ѓяѓляю ѓрад? Вядома, я ѓпарта усё адмаѓляѓ. Ён зрабіѓ такое ѓражанне на Ватсана, і добры доктар добрасумленна запісаѓ падобныя здагадкі ѓ сваіх беллетризованных справаздачах аб выпадках захворвання майго брата. Я добра ведаѓ Шэрлака і думаѓ, што гэта не што іншае, як яго тщеславное ганарыстасць. Ён быѓ занадта лагічны, занадта назіральнікаѓ, а я занадта добра спланаваѓ гэта прадпрыемства. Мой залішняя вага і маларухомы лад жыцця, клуб "Дыяген", выкрут "пустэльнік з Пэл-Мэлл" - усё гэта было толькі элементамі мудрагелістай хітрыкі, якую я убудаваѓ у свой вобраз у цэлым. Па праѓдзе кажучы, я ведаѓ, што ѓ Шэрлака не было доказаѓ майго ѓдзелу. Нічога. Магчыма, ён і нагаварыѓ сее-што для мацнейшага эфекту і Ватсону, але той, вядома ж, не паверыѓ у гэта. Я меѓ намер пакінуць усё як ёсць.
  
  Абсалютная праѓда была схаваная за хлуснёй, якую я сплёѓ так добра, што лагічны Шэрлак ніколі б у гэта не паверыѓ. Справа была ѓ тым, што, акрамя публічных фігур нашай каханай каралевы і высакароднага прэм'ер-міністра, я не проста аказваѓ нейкае выпадковае ѓплыѓ ва ѓрадзе, але фактычна быѓ Кіраѓніком дырэктарам ѓсёй Брытанскай імперыі. Такі чалавек быѓ неабходны. Манархія аказала мне давер; палітыкі на самым высокім узроѓні змаглі дамагчыся кампрамісу. Я быѓ натуральным выбарам, паколькі ѓ мяне не было амбіцый ні для сябе, ні для якой-небудзь палітычнай групы. На самай справе, "Дырэктарства" проста пашырыла мае існуючыя паѓнамоцтвы і адказнасць. Так нарадзілася неафіцыйная і вельмі сакрэтная пасаду Дырэктара-кантралёра. З схаваных сховішчаѓ і пакояѓ пад клубам "Дыяген" з невялікай групай адданых сваёй справе спецыялістаѓ я кіраваѓ усім, што было Брытанскай імперыяй.
  
  Вядома, было да лепшага, што Шэрлак шмат чаго не ведаѓ аб гэтых справах. Я добра гэта хаваѓ; факты аб маёй дзейнасці заѓсёды выслізгвалі ад яго. Я быѓ упэѓнены, што з-за тонкай адчувальнасці Шэрлака мы б пасварыліся, калі б ён цалкам усведамляѓ важнасць маёй працы і абавязкаѓ. Я ведаю, што некаторыя мае ѓчынкі засмуцілі б яго. Таму я абараняѓ Шэрлака, як мог, нават патураючы яму, калі ён весела спраѓляѓся са сваімі крымінальнымі праблемамі, да тых часоѓ, пакуль яны не супярэчылі маім уласным планам. Не заѓсёды было лёгка быць разумнейшы за брата Шэрлака.
  
  Гэта аксіёма, што для таго, каб наш урад і Імперыя атрымалі поспех, павінны быць рэалізаваны пэѓныя з таго, што я называю "перадумовамі". Гэта сумная канстанта, якая ѓзнікае, калі чалавек уцягнуты ѓ сілавую палітыку - Вялікую гульню, як яе называюць. Аднак я выявіѓ, што мне пастаянна даводзіцца сыходзіць усё далей у пошуках дасягнення мэтаѓ, часта ѓ дагэтуль нязведаныя, а часам і сумнеѓныя вобласці, каб забяспечыць поспех у маіх шматлікіх пачынаннях на карысць Імперыі. Я першы, хто прызнае, што часам мяне гэта турбавала. Напрыклад, нядаѓняе справа Марыярці.
  
  Узнікненне гэтай праблемы пачалося некалькі гадоѓ таму. На маім пасадзе кіраѓніка Імперыяй менавіта я дазволіѓ Марыярці і яго паслугачам існаваць і, у некаторай ступені, нават квітнець. Я ведаѓ, што для патрэб ѓрада і Імперыі, якой я служыѓ, было б карысна, калі б маё ѓплыѓ распаѓсюдзілася і на злачынную супольнасць. Таму я уварваѓся ѓ гэты нікчэмны элемент. Я выявіѓ самага прадпрымальнага чалавека і зразумеѓ, што пры належным кантролі крымінальны элемент можа быць найбольш карысным. Далей я зразумеѓ, што, "арганізаваѓшы" злачыннасць, я змагу лепш кантраляваць яе, што будзе яшчэ больш карысна для маіх мэтаѓ. Крымінальны элемент прыцягвае агентаѓ, якія з гатоѓнасцю здзяйсняюць самыя агідныя ѓчынкі, на якія рэгулярныя ѓзброеныя сілы і большасць супрацоѓнікаѓ законных ведамстваѓ ніколі б не вырашыліся. Такім чынам, вы бачыце, што ѓ гэтай цынічнай і небяспечнай гульні, у якую мы гуляем, ад іх ёсць свая карысць.
  
  І ѓсё ж я пачаѓ адчуваць, што дапусціѓ памылку на гэтай шахматнай дошцы інтрыг, якую я разыгрываецца на нашай сусветнай арэне. Не заѓсёды можна ѓлічваць усе фактары, не усімі вынікамі можна так старанна маніпуляваць. Мяне пачала турбаваць апантанасць Шэрлака Марыярці. Хоць яна, безумоѓна, была абгрунтаванай, яна няѓхільна расла. Цяпер гэта пагражала пэѓнымі "далікатнымі сітуацыямі", калі Шэрлак будзе дзейнічаць занадта спрытна ѓ гэтай галіне, або калі ён выявіць занадта шмат інфармацыі, якая не ѓваходзіла ѓ яго кампетэнцыю, і вырашыць дзейнічаць у адпаведнасці з ёй.
  
  Мае асцярогі, што гэтая праблема дасягне апагею, неѓзабаве апраѓдаліся.
  
  
  
  
  
  Гэта было вясной 1891 года, калі Шэрлак наведаѓ мяне ѓ маёй кватэры на Пэл-Мэлл. Так пачалося апавяданне, якое Уотсан павінен быѓ запісаць некалькі месяцаѓ праз у сваім беллетризованном справаздачы аб сітуацыі, якое мае назву "Апошняя праблема". Аднак у справаздачы разумнага Ватсана былі апушчаны некаторыя важныя факты або выкладзена толькі ѓласная версія майго брата, якая непазбежна была няпоѓнай. Зараз я выпраѓлю ѓсё гэта і раскажу праѓдзівую гісторыю, якая ніколі не была расказана.
  
  Візіт Шэрлака у мае пакоі, безумоѓна, быѓ нечаканасцю. Мы з братам шмат гадоѓ вялі розныя жыцця і бачыліся толькі зрэдку. Цяпер ён увайшоѓ у мае пакоі ціха, задуменны.
  
  Шэрлак выглядаѓ змучаным, але гатовым да паляванні. Я ведаѓ, што ён быѓ у сваёй стыхіі, без сумневу, расследуючы якое-то крымінальная справа, і яму гэта падабалася. Я ведаѓ, што гэтая сустрэча можа быць цяжкай для нас абодвух.
  
  
  
  Пасля хуткага абмену ласкамі ѓ звычайнай для Шэрлака з'едлівай манеры мы перайшлі да мэты сустрэчы. Ён яшчэ раз распавёѓ мне аб сваіх падазрэннях адносна дзейнасці Марыярці. Ён спытаѓ, ці ведаю я што-небудзь пра іх. Я зрабіѓ некалькі туманных абагульненняѓ і зноѓ адмаѓляѓ, што мне што-небудзь вядома.
  
  "Ах!" - рэзка сказаѓ мой брат, "Ты ведаеш, што з моманту забойстваѓ Патрашыцеля прайшло ѓсяго тры гады, Майкрофт? Тысяча восемсот восемдзесят восьмы год - гэта не так даѓно. Ты таксама нічога не ведаѓ аб гэтай справе. Я не расследаваѓ гэтую справу, як вам добра вядома, хоць афіцыйная паліцыя прасіла мяне зрабіць гэта ".
  
  "Гэта абуральна!" Я выбухнула ад гневу. Я ведала, што ён спрабуе справакаваць мяне. Пра сябе я ѓсміхнулася рэзкай смеласці майго брата, але гэта сапраѓды прычыніла боль. І зноѓ я ѓсё адмаѓляѓ.
  
  Ён маѓчаѓ, назіраючы, сашчапіѓшы пальцы хаткай, разважаючы.
  
  "На што ты намякаеш? Што я забіѓ гэтых жанчын або загадаѓ іх забіць? Ты настолькі выходзіш за рамкі гэтага, Шэрлак, што паняцця не маеш!"
  
  Ён нічога не сказаѓ.
  
  "Ну?" Рэзка спытаѓ я.
  
  "Нічога. Я прыйшоѓ сюды не для таго, каб спрачацца. Сёння, тры гады праз, трэба падумаць аб Марыярці", - сказаѓ ён. "Цяпер гэта маё адзінае ѓвагу".
  
  І вось мы зноѓ вярнуліся да Марыярці. Я адчуваѓ, што яго цікавасць мяжуе з апантанасцю. Я спрабаваѓ адгаварыць яго, як мог.
  
  "Я кажу табе, Шэрлак, не занадта ѓмешвацца ѓ гэтую справу з Марыярці. Я таксама не раю табе ехаць на Кантынэнт", - сказаѓ я яму напрасткі.
  
  "Мой дарагі Майкрофт", - сказаѓ ён з пробліскам сарказму ѓ сваім культурным тоне. Ён быѓ чапурыстым са мной. "Я б не чакаѓ нічога меншага, што ад таго, хто ненавідзіць падарожжа і ѓсе віды околичностей, каб весці толькі сядзячы лад жыцця".
  
  " Тым не менш, Шэрлак, ты павінен разумець, што гэта пастка.
  
  "Вядома".
  
  " І ѓсё ж ты упорствуешь?
  
  "І якая альтэрнатыва? Ці павінен я адмовіцца ад магчымасці разграміць Марыярці і яго арганізацыю раз і назаѓсёды!"
  
  "Марыярці! Марыярці! У цябе на розуме гэты чалавек! Кажу вам, па праѓдзе кажучы, ён даволі дробная рыбка і не мае вялікага значэння ѓ агульным плане рэчаѓ, " адказаѓ я, паказваючы сваё раздражненне.
  
  Шэрлак адарыѓ мяне кплівай усмешкай.
  
  
  
  " Не важна, Майкрофт. Я еду на Кантынент.
  
  " Куды? - Недаверліва спытала я.
  
  " Ну, у Майринген, праз Интерлакен.
  
  "Усю дарогу да Швейцарыі?" - Спытала я з відавочным здзіѓленнем.
  
  " Сапраѓды. Мне вельмі хочацца ѓбачыць Рейхенбахский вадаспад перад смерцю.
  
  Падобныя размовы ѓстрывожылі мяне, і, як брат Шэрлака, я зразумеѓ, што здзейсніѓ сур'ёзную памылку, дазволіѓшы гэтай сітуацыі наблізіцца да крытычнай кропкі. Я ведаѓ, што трэба што-то зрабіць у бліжэйшы час. Я ѓжо настроіѓся на распрацоѓку плана. Цяпер я адчуваѓ сябе звязаным з гэтай сітуацыяй, як кайданкамі. Калі мой брат пайшоѓ, ніхто з нас нават не падазраваѓ, якія дзеянні будуць прыведзены ѓ рух і якія важныя падзеі адбудуцца.
  
  Як я ні спрабаваѓ пераканаць Шэрлака ѓ яго апантанасці, шчыра кажучы, яго здагадкі аб дзейнасці Марыярці часцей аказваліся правільнымі, чым няма. Марыярці, безумоѓна, быѓ непрыемным тыпам. Аднак не ѓсе, што прыпісвалася Марыярці, і нават не самае горшае з таго, што прыпісваѓ дарагі брат Шэрлак, было справай рук Марыярці. Сее-што з гэтага было маім уласным задумай. Гэта была сутнасць справы паміж намі, якое мне трэба было схаваць ад майго брата любой цаной. Гэтая інфармацыя, тое, што я схільны называць "справамі Імперыі" - і чым менш казаць па гэтай нагоды, тым лепш - павінна быць назаѓжды схаваная ад Шэрлака. Калі мой брат даведаецца праѓду, гэта можа назаѓжды разбурыць нашу дружбу.
  
  
  
  
  
  Я пачаѓ турбавацца аб тым, што падзеі выходзяць з-пад кантролю, калі ѓ той вечар Шэрлак пакінуѓ маю кватэру на Пэл-Мэлл, каб наведаць свайго добрага сябра доктара Ватсана, а я пагрузіѓся ѓ тое, што, як я думаѓ, будзе расслабляльным удумлівым адпачынкам, як раптам у мяне з'явіѓся нечаканы наведвальнік.
  
  Высокі, худы, жылісты і ѓтойлівы, ён быѓ падобны на нейкае чалавечае ѓвасабленне тхара, які выйшаѓ на паляванне, або мангуста з індыйскага субкантынента, гатовага праглынуць атрутнага пітона. З яго згорбленай спінай і лысай верхавінай, з глыбока пасаджанымі вачыма, якія нічога не выпускалі з-пад увагі, я адразу пазнаѓ гэтага чалавека, калі ён пераадолеѓ дваццаць дзьве прыступкі да маёй ѓваходных дзвярэй, лёгенька пастукаѓ адзін раз і быѓ ѓпушчаны Бербеджем, маім збраяносцам і васалам.
  
  Прафесар Джэймс Марыярці стаяѓ у дзвярным праёме, калі я хуткім жэстам запрасіѓ яго ѓвайсці. Шэрлак - меркаваны "Злачынны Напалеон", сапраѓды! Ён быѓ нервовым і баязлівым маленькім чалавечкам, які ведаѓ, што парушае жудаснае правіла ѓ нашых адносінах, калі-небудзь звяртаючыся да мяне наѓпрост публічна або прыватным чынам - усе нашы перапіскі ажыццяѓляліся таемна праз трэція і чацвёртыя боку.
  
  
  
  Я кіѓнуѓ. " Сядайце, сядайце, калі ласка. Раскажыце мне, што ѓ вас на розуме.
  
  "Я ѓстану. Я буду кароткі".
  
  "Працягвай," цвёрда сказаѓ я. З-за майго вялікага абхопу ён, здавалася, памяншаѓся перада мной. Ён ведаѓ, што звяртацца да мяне наѓпрост было небяспечным парушэннем - сур'ёзным парушэннем правілаѓ, - але гэта было па важнай прычыне, таму мы "перайшлі да справы", як гэта любяць рабіць амерыканцы.
  
  Марыярці ѓздыхнуѓ. "Гэта становіцца немагчымым! Кажу табе, немагчыма! Твой брат цяпер пастаянна прыстае да мяне. Пераслед, пастаяннае расследаванне маіх спраѓ. Што я такога зрабіѓ, што магло перашкодзіць яму або яго сябрам, Ватсону і Дойлу? Чаму ён пераследуе мяне?"
  
  Я нічога не сказаѓ у той момант. Было вельмі сур'ёзна бачыць гэтага чалавека такім засмучаным. Ён быѓ не з тых, з кім можна жартаваць.
  
  Марыярці працягнуѓ: "Кажу вам, містэр Холмс, я ѓ тупіку з-за гэтага справы. Отзовите вашага брата, ці ѓ мяне не будзе выбару ѓ гэтым пытанні. Я не хачу дзейнічаць, але ведайце: я ніколі не апынуся на лаве падсудных. Я не дазволю вашаму брату стаць прычынай страты мной свабоды. Апошнія месяцы я стрымліваѓ сябе з павагі да нашым агульным інтарэсам. Я не магу рабіць гэта вечна ".
  
  Я павольна кіѓнуѓ; Шэрлак, несумненна, выдатна заблытаѓ гэта справа. "Вы казалі з маім братам?" Я спытаѓ Марыярці.
  
  "Так, і ён не ѓбачыць прычыны. Так бо ён сапраѓды выцягнуѓ рэвальвер і трымаѓ яго напагатове, пакуль мы размаѓлялі. Я быѓ вельмі абражаны гэтым жэстам".
  
  Я кіѓнуѓ. Я мог уявіць сабе гэтую сцэну.
  
  Марыярці працягнуѓ: "Я не хачу ѓмешвацца ѓ нашы дзелавыя адносіны, яны былі карыснымі і прыбытковымі, таму я звяртаюся да вас з маленнем, містэр Холмс, пакуль сітуацыя не выйшла з-пад кантролю або хто-то не здзейсніѓ жудасную памылку, аб якой мы ѓсе будзем шкадаваць".
  
  Прыхаваная пагроза ѓ словах Марыярці была занадта відавочная.
  
  "Памылкай, мой дарагі прафесар, было б, калі б майму брату калі-небудзь прычынілі якой-небудзь шкоду. Я спадзяюся, вы гэта цудоѓна разумееце", - сказала я, гледзячы яму прама ѓ вочы.
  
  Ён адвёѓ позірк і павольна кіѓнуѓ.
  
  "Значыць, па меншай меры, у гэтым пытанні мы згодныя?" - Спытаѓ я, з усёй сур'ёзнасцю падкрэсліваючы сваё папярэдняе папярэджанне.
  
  " Так. З ім нічога не здарыцца, але, калі ласка, сітуацыя выйшла з-пад кантролю і становіцца небяспечнай. Я прыйшоѓ да вас за радай і дапамогай.
  
  "І вы атрымаеце гэта, прафесар", - адказаѓ я, больш аптымістычны цяпер, калі ён, відавочна, быѓ гатовы шукаць негвалтоѓнае вырашэнне праблемы.
  
  
  
  "Тады проинструктируй мяне. Што мне рабіць?" - Спытаѓ Марыярці.
  
  " Нічога, прафесар. Вы нічога не будзеце рабіць.
  
  Марыярці з цікаѓнасцю паглядзеѓ на мяне.
  
  "Я зараз растлумачу".
  
  "Калі ласка, зрабі гэта".
  
  Я маѓчаѓ, задумаѓшыся. Нарэшце-то ѓ мяне ѓсё атрымалася.
  
  "Мой брат збіраецца ѓ невялікае падарожжа па Швейцарыі, здзейсніць пешы паход у раён Интерлакена, магчыма, нават наведаць велічны Рейхенбахский вадаспад? Вы знаёмыя з гэтым рэгіёнам?" Я спытаѓ Марыярці.
  
  Ён закруціѓся, усё яшчэ стоячы перада мной, усё яшчэ адмаѓляючыся ад прапанаванага мной месцы. Ён сказаѓ: "Так. Мае веды і ѓплыѓ распаѓсюджваюцца на Кантынент, гэтак жа як і вашыя. Але ѓ чым сэнс паездкі вашага брата туды?
  
  "Ах, вось у чым цікавы пытанне. Праз розныя агенцтвы я зрабіѓ выгляд, што вы, на самай справе, 'палюеце за Шэрлакам'; што вы маюць намер прыбраць яго раз і назаѓсёды ".
  
  "Предвидишь мой будучы ход?" Марыярці усміхнуѓся, затым перадумаѓ.
  
  "Ход, які вы не павінны рабіць, але так, на ваш пытанне". - Ваш невялікі візіт да яго на днях, безумоѓна, адыграѓ на захапленні брата Шэрлака вашымі справамі. - Сказаѓ я і дадаѓ. Я таксама быѓ занепакоены, таму што я заѓважыѓ, што на працягу некаторага часу паміж вамі двума нарастаѓ канфлікт ".
  
  "Не з майго боку, магу вас запэѓніць", - заявіѓ Марыярці.
  
  Я кіѓнуѓ. "Магчыма, гэта праѓда. Як бы тое ні было, я пачаѓ распрацоѓваць сцэнар, які прымусіць майго брата прыняць рашэнне з'ехаць з Лондана. Уцякаючы на Кантынент, ён мяркуе, што вашы агенты паспрабуюць загнаць яго ѓ пастку да ранняй смерці. Ён, вядома, адчуе пастку і пры гэтым хутка зменіць яе, каб прывабіць у пастку вас.
  
  ђсмешка Марыярці растала. Ён стаяѓ асцярожна, чакаючы.
  
  "Вядома, нішто не магло быць далей ад ісціны", - дадаѓ я. Марыярці кіѓнуѓ, але выглядаѓ здзіѓленым, збітым з панталыку. Ён сказаѓ: "Але я думаѓ-"
  
  "Абсалютна, і ѓ гэтым хараство плана. Шэрлак збяжыць з Лондана, мяркуючы, што за ім гоніцеся вы і вашыя паплечнікі. Тым часам вы застанецеся ѓ Лондане ".
  
  Марыярці усміхнуѓся, як хорьку, і спытаѓ: "Гэта пазбавіць вашага брата ад ѓмяшання ѓ мае справы?"
  
  "Так, вы будзеце вольныя ад яго, і вы і ваша арганізацыя застанецеся ѓ Лондане, каб зноѓ выконваць сваю працу для мяне без перапынку", - дадаѓ я.
  
  "Значыць, твайго брата адправяць у пагоню за дзікімі гусямі?" - Сказаѓ Марыярці з усмешкай.
  
  "Яму патрэбен адпачынак, добрая шпацыр па Альпах пойдзе яму на карысць. Ты так не думаеш? Ватсан будзе суправаджаць яго", - дадаѓ я.
  
  "Я ѓсё яшчэ занепакоены тым, што ён плануе нейкую канфрантацыю".
  
  Я ѓсміхнуѓся. "Ён абсалютна ѓпэѓнены. Але нічога падобнага не адбудзецца. Паколькі вы будзеце ѓ бяспецы ѓ Лондане, гэтая канфрантацыя наѓрад ці адбудзецца. Ці бачыце, я занадта добра ведаю лад думак майго брата Шэрлака. Ён можа фантазіяваць аб якой-небудзь тытанічнай барацьбе за мяжой, магчыма, нават ѓ вадаспад Рейхенбах. Я ѓпэѓнены, што магчымасці для меладраматычнага гераізму не будуць выпушчаныя ѓ "Шэрлака". Але гэта не будзе падзеяй. Замест гэтага Шэрлак будзе бадзяцца за мяжой, у бяспекі і не будзе перашкаджаць вам, а вы будзеце ѓ бяспецы ѓ Лондане, без перашкод, і гэтыя двое ніколі не сустрэнуцца ".
  
  Марыярці кіѓнуѓ. "Я задаволены. Я цаню вашу дапамогу ѓ ліквідацыі гэтай небяспекі для маёй асобы".
  
  " Гэта і да лепшага, прафесар. Цяпер вы можаце быць спакойныя. Заѓтра Шэрлак і Ватсан адправяцца ѓ сваё грандыёзнае турнэ, і вы зноѓ будзеце вольныя і нічым не абцяжараныя. Мы прапрацуем дэталі ѓ бліжэйшыя месяцы, і я убедлю Шэрлака спыніць гэта справа да яго вяртання ".
  
  " Дзякую вас, містэр Холмс. Я ведаѓ, што зварот да вам з гэтай праблемай было прыдатным спосабам дамагчыся задавальнення.
  
  
  
  
  
  
  
  Бёрбедж выпусціѓ прафесара Марыярці і асцярожна зачыніѓ за ім дзверы. Цяпер мы былі адны.
  
  Я паглядзеѓ на свайго памочніка. Бёрбедж быѓ маѓклівы, як заѓсёды, яго вусны былі шчыльна сціснутыя, але я адчуваѓ, якія думкі круцяцца ѓ яго ѓ галаве. Аляксандр Бёрбедж, у мінулым які служыѓ у індыйскай арміі, стралок, сакрэтны агент, афганскі выведнік, а цяпер мой слуга, давераны сакратар, целаахоѓнік, а часам і чалавек дзеянні.
  
  "Ну?" Спытаѓ я. Я бачыѓ, што яго літаральна распірала ад жадання выказаць сваё меркаванне, але ён ніколі б гэтага не зрабіѓ, калі б я не падказаѓ яму.
  
  "Баюся, ваш брат ніколі не пакіне Лондан," сказаѓ ён як ні ѓ чым не бывала.
  
  "Ён, вядома, сур'ёзна падумае пра гэта пасля таго, як ты пададзьмеш яго пакоя ѓ доме 221B пазней ѓвечары!" - Сказаѓ я.
  
  
  
  "Я, падпаліла яго пакоя? Ты сур'ёзна?"
  
  "О, зусім дакладна, але ні ђотсана, ні яго там, вядома, не будзе. І, у рэшце рэшт, гэта будзе вельмі нязначны пажар, які не нанясе сур'ёзнай шкоды - усё будзе выглядаць значна горш, чым ёсць на самай справе. Ты зможаш справіцца з гэтым, ці не так? Я проинструктирую цябе пазней. Вядома, у гэтым абвінавацяць Марыярці і яго "банду" - усё гэта частка майго плана аказаць ціск на майго дарагога брата, каб ён пакінуѓ Лондан ".
  
  "Але я быѓ тут, калі ён наведваѓ вас сёння раніцай. Я ѓпэѓнены, што чуѓ, як ён казаѓ вам, што ѓжо планаваѓ з'ехаць з Лондана на Кантынент", - адказаѓ Бёрбедж, цяпер ужо збіты з панталыку.
  
  "Так, Бёрбедж, ты правільна пачуѓ", - асцярожна сказаѓ я. "Так Шэрлак хацеѓ, каб я паверыѓ. На самай справе, усё гэта было хітрасцю. Ці бачыце, у Шэрлака ёсць падазрэнні адносна майго месца і працы, але няма неабвержных фактаѓ. Нягледзячы на наша невялікае супрацоѓніцтва па справе Ваенна-марскога дагавора, яно нават не пачатак дэманстраваць глыбіню маіх інтарэсаѓ. Таму ён спакушае мяне планам, у якім прапануе зрабіць менавіта тое, чаго я ад яго хацеѓ бы. І я, гуляючы ѓ яго гульню, пакорліва адказваю са ѓсёй сур'ёзнасцю, што мне зусім не падабаецца гэтая ідэя. Далей я канстатую відавочнае: ён адчайна патрэбен тут, у Лондане. Зараз для яго самы непрыдатны для таго час сыходзіць. І ён гэта ведае. Па праѓдзе кажучы, кожны з нас заѓважыѓ, што, калі Шэрлака няма ѓ горадзе, гэта выклікае ненатуральнае ѓзбуджэнне сярод крымінальных колаѓ ".
  
  Бёрбедж паківаѓ галавой, нібы спрабуючы стрэсці павуцінне гульні. Ён быѓ чалавекам дзеяння, не якія звыкнуліся да двойственному інтэлектуальнаму мыслення і галаваломку, неабходным пры перамяшчэнні шахматных фігур у нашай Вялікай Гульні.
  
  "Цяпер дазвольце мне паглядзець, ці правільна я гэта разумею", - сказаѓ ён нарэшце. "Шэрлак сімулюе паездку на Кантынент, хоць на самай справе ён туды не збіраецца. Ён кажа ѓсё гэта толькі для таго, каб прыцягнуць вашу ѓвагу і праверыць вашу рэакцыю. Між тым, вы не дастаѓляе яму задавальнення; замест гэтага вы рэагуеце ѓ зваротным кірунку ад таго, чаго вы на самой справе хочаце і намерваецеся. Што, на думку Шэрлака, процілегла таго, чаго ты хочаш. Мне здаецца, гэта супярэчыць логіцы. Мая бедная галава баліць ад адной думкі пра ѓсё гэта! "
  
  Я засмяяѓся. "У цябе гэта ёсць абсалютна! І вось ты бачыш прыгажосць. Паколькі ты ѓ замяшанні, уяві сабе беднага Шэрлака! Я мякка падштурхнем майго малодшага брата да прыняцця абгрунтаванасці яго першапачатковай ідэі - што паездка на Кантынент - гэта менавіта тое, што яму цяпер трэба. Ён прыйдзе да ѓсведамлення таго, што ѓ Лондане занадта горача, каб абдымаць яго. Вось чаму я даручыѓ вам нядаѓна здзейсніць некалькі вельмі пераканаѓчых, але абсалютна беспаспяховых замахаѓ на яго жыццё - відавочна, справа рук гэтай жудаснай 'банды Марыярці'. Шэрлак пакіне Лондан, перакананы, што банда ідзе па яго гарачых слядах, і будзе шукаць канфрантацыі на Кантыненце. Ён расставіць пастку для Марыярці ѓ Райхенбахе. Ён верыць, што тады ён вырашыць праблему Марыярці раз і назаѓжды. Так ці інакш".
  
  "Так, а тым часам ён з'едзе з Лондана і не будзе вам перашкаджаць", - сказаѓ Бёрбедж з усмешкай.
  
  " Так. Ці бачыце, я горача люблю свайго брата, але я не стаѓлюся да Марыярці легкадумна, і мой брат не пакіне гэтую справу. Гэта падвяргае яго страшнай небяспекі. Хоць Марыярці карысны агент, у мяне няма ілюзій з нагоды гэтай сітуацыі. Шэрлак ѓвязаѓся ѓ сур'ёзную гульню. Калі небяспечны чалавек баіцца за сваю свабоду, калі не распачаць што-небудзь, каб выправіць гэтую сітуацыю, паніка не можа быць далёка ззаду. А падчас панікі мужчына будзе зрывацца і здзяйсняць дзеянні, якія, магчыма, не ѓ яго інтарэсах. Марыярці шануе наш саюз, але ён больш шануе сваю свабоду, і Шэрлак прыкметна аслабляе свае пазіцыі. У апошні час мой брат актывізаваѓ свае намаганні па знішчэнні ѓсёй арганізацыі Марыярці. Гэта падвергла кожнага чалавека небяспекі з боку іншага. Непрымальная сітуацыя. Патрабаваѓся выхад. Цяпер я ніколі не змагу ѓхваліць ніякіх нападак Марыярці на майго дарагога брата. Ні Шэрлак, які робіць што-небудзь супраць нашых з Марыярці жыццёвых інтарэсаѓ. Абодва чалавека павінны заставацца ѓ бяспецы і мець магчымасць працягваць дзейнічаць. Такім чынам, мой план. Пры цяперашнім становішчы спраѓ гэта ѓяѓляецца прымальным рашэннем для абароны абодвух мужчын і ѓ той жа час працягу майго бізнесу з Марыярці. Як вы ведаеце, у апошні час яго людзі сталі вельмі карыснымі ѓ пошуку і выкрыцці анархістаѓ і агентаѓ-правакатараѓ, якія імкнуцца уцягнуць нашу нацыю ѓ сацыялістычную рэвалюцыю. Дзякуючы іх намаганням мы раскрылі тры змовы з выбухоѓкай і разграмілі дзве ячэйкі дыверсантаѓ і шпіёнаѓ, і ѓсё гэта было зроблена добрасумленна, без ѓмяшання паліцыі або прэсы ".
  
  
  
  
  
  На наступную раніцу я быѓ на стаянцы рамізнікаѓ, якія часта наведваѓ Уотсан. Я быѓ кіроѓцам трэцяй падводы, адпаведным чынам замаскіраванай. Гэты талент уласцівы сям'і Холмсаѓ, паколькі Шэрлак часта выкарыстоѓвае яго ѓ сваіх расследаваннях, і Ватсан апісвае тое ж самае ѓ сваіх маленькіх дэтэктыѓных гісторыях. Я ведаѓ, што Шэрлак загадае Ватсону прапусціць першае і другое таксі і сесці ѓ трэцяе. Я ѓсміхнуѓся пра сябе, убачыѓшы надыходзячага добрага доктара.
  
  "Так, шэф, куды едзем?" Я раѓнуѓ неразличимым рыкам кокнуць. Цяпер я пытаюся ѓ вас, паважаны чытач, калі б я быѓ цалкам аселым і затворническим істотай, якім мяне ѓяѓлялі, удзельнічаѓ бы я ѓ такой дзейнасці? Быѓ бы я наогул здольны на такое? Па праѓдзе кажучы, я часта дзейнічаѓ як мой уласны агент ѓ некаторых далікатных пытаннях, падобных гэтаму.
  
  "Вакзал Вікторыя, мой дарагі, будзьце ласкавы", - сказаѓ Уотсан, сядаючы ѓ таксі. "Тут для вас дадатковая гинея, калі вы паспяшайцеся і будзеце прытрымлівацца маім ѓказанням". Затым ён адкінуѓся на спінку крэсла, ціхі, задуменны. Ён амаль не заѓважаѓ мяне, яго ѓвага была засяроджана на магчымых назіральнікаѓ і последователях. І хаця яму абсалютна нічога не пагражала, я ѓпэѓнены, ён адчуваѓ, што небяспека акружае яго і варта за кожным яго крокам. Я стараѓся памятаць, што мой брат, вядома ж, загадаѓ Ватсону насіць з сабой яго стары службовы рэвальвер. Таму мне даводзілася дзейнічаць асцярожна, паколькі я ведаѓ, што мой пасажыр моцна нервуецца і, павінна быць, узброены.
  
  Я спусціѓся ѓніз і пагрузіѓ валізкі і сумкі добрага доктара. Усё было загружана, я з бурчаннем даѓ старой кабыле паспрабаваць бізуна, і мы рушылі ѓ шлях.
  
  Мне заѓсёды падабалася катацца па лонданскіх вуліцах на досвітку, але на самой справе кіраванне таксі давала мне сапраѓднае задавальненне. У нашы дні я так рэдка выязджаю з дому, што пераапрануцца і так спрытна абдурыць небараку Ватсана было чым-то накшталт свавольствы. Я нават разыгрываѓ з ім грубую размову, пакуль ён не раѓнуѓ на мяне: "калі Ласка! Вядзі таксі!" Затым, пробормотав сабе пад нос: "Гэты чалавек проста не ведае свайго месца!"
  
  Я ѓсміхнуѓся пра сябе. Што тычыцца ђотсана, то я бачыѓ заклапочанасць на яго твары, калі ён спрабаваѓ моѓчкі сядзець на заднім сядзенні, аддаючыся змрочным думкам пра тое, што могуць прынесці наступныя некалькі дзён. Тады я спачуваѓ яму, але зразумеѓ, што мой падман абараняѓ Шэрлака і яго самога ад небяспекі. Я ведаѓ, што ён ухваліѓ бы гэта, хоць бы дзеля бяспекі майго брата, яго добрага сябра.
  
  Вядома, Ватсан, як і Шэрлак, выказаѓ здагадку, што Марыярці і яго памагатыя ѓ гэты самы момант па гарачых слядах палявалі за імі. Пажар мінулай ноччу ѓ нумары 221B патрос Шэрлака, як я і меркаваѓ. Праца Бербеджа, безумоѓна, зрабіла сваю справу. Гэтай раніцай абодва мужчыны спяшаліся з Лондана, каб паспець на марскі цягнік, які адпраѓляецца на Кантынент. Я ѓздыхнула і дазволіла сабе удовлетворенную ѓсмешку, хутка ведучы таксі па пустым лонданскім вуліцах. Я прадухіліѓ магчымую смяротную канфрантацыю паміж маім братам і Марыярці. У цяперашні час я быѓ цалкам задаволены гэтым пытаннем.
  
  Тое, што я больш разумны брат Шэрлака, часам прыводзіць мяне да некаторай празмернай ѓпэѓненасці ѓ нашых адносінах і маіх талентах. Нават, адважуся сказаць, да незвычайнага высакамернасці з майго боку. Гэта павінна было даказаць маю гібель, а таксама падзеі, якія адбыліся з дагэтуль непрадбачанага крыніцы па імі палкоѓнік Себасцьян Моран. Я і не падазраваѓ, што ѓсе мае выдатныя падступныя планы паваляцца на маю галаву раней, чым я паспею апамятацца.
  
  Пасля таго як я высадзіѓ ђотсана на вакзале Вікторыя, я з некаторым здзіѓленнем назіраѓ, як ён разгульвае па гэтага месца, імкнучыся быць як мага непрыкметней - ці як мага непрыкметней для добрага ђотсана, - жудасна пацешна, дазвольце мне вам сказаць. З бяспечнага адлегласці, усё яшчэ ѓ сваёй маскіроѓцы, я назіраѓ, як Шэрлак і Ватсан нарэшце селі ѓ "Кантынентальны экспрэс", які адыходзіць у 7:11. Калі цягнік крануѓся, я пачакаѓ, каб пераканацца, што мой брат не праробіць адзін з сваіх маленькіх трукаѓ з падвойным вяртаннем. Калі я пераканаѓся, што ніхто не сышоѓ з цягніка, я паехаѓ назад на Пэл-Мэлл. Я быѓ шчаслівы, што мой брат і Ватсан цяпер на шляху на Кантынент. За межамі Лондана, у бяспекі ад Марыярці.
  
  
  
  
  
  На наступную раніцу Бёрбедж разбудзіѓ мяне рана і паведаміѓ трывожныя навіны. Марыярці усё яшчэ быѓ у Лондане, як мы і дамаѓляліся, але ён таемна паслаѓ свайго самага надзейнага чалавека, палкоѓніка Себасцьяна Марана, сачыць за маім братам і Ватсан. Марыярці даслаѓ запіску, у якой гаварылася, што гэта "ѓсяго толькі мера засцярогі, каб пераканацца, што мой брат не вернецца ѓ Лондан". Аднак "простая засцярога" Марыярці цяпер перакуліла цялежку з яблыкамі і засмуціла ѓсе мае планы. Бо я ведаѓ, што як толькі Шэрлак выявіць, што за ім сочаць - а ён, напэѓна, гэта зробіць, - ён будзе імкнуцца да той самай канфрантацыі, якой я так старанна стараѓся пазбегнуць.
  
  "Гэты маньяк з духавым пісталетам перасьледуе майго брата!" Я літаральна накрычаѓ на Бербеджа. "Ён галоѓны памагатыя Марыярці. Ён не з'яѓляецца членам банды, таму нашы людзі не сачылі за ім, як за іншымі. Марыярці трымае яго ѓ асобным статусе для выкарыстання ѓ далікатных і асаблівых выпадках. Цяпер ён не мог зразумець. Гэта абуральна, Алекс. Вельмі дрэнна!"
  
  Мой чалавек, Алекс Бёрбедж, змрочна кіѓнуѓ. "Я магу быць гатовы да ад'езду на працягу гадзіны, сэр".
  
  Я паглядзела на Алекса. "Гэта будзе небяспечна. Хоць я думала, што змагу угаварыць Марыярці - у рэшце рэшт, усё гэта было ѓ яго ѓласных інтарэсах - Моран зусім іншы. Ён забойца. Калі ён вбьет гэта сабе ѓ галаву, ён заб'е любога, хто ѓстане ѓ яго на шляху - Шэрлака, Ватсана або вас, - і будзь праклятыя абмежаванні Марыярці ѓ дачыненні да яго! "
  
  Бёрбедж усміхнуѓся і сказаѓ: "Невялікае падарожжа, перспектыва дзеянняѓ - гучыць пацешна. Я неадкладна еду, сэр".
  
  "Дзякуй, Алекс. Добры чалавек!" Сказаѓ я, крануты яго адданасцю і гатоѓнасцю дапамагчы. Мы паціснулі адзін аднаму рукі. Я сказаѓ: "Будзь асцярожны, Алекс. Выконвайце за Шэрлакам і Ватсан, не ѓступайце ѓ кантакт, проста назірайце і кожны вечар докладывайте мне зашыфраванай тэлеграмай. І не спускайце вачэй з Марана! Ён дрэнны чалавек, і, хоць наш сябар-прафесар нібыта знаходзіцца пад абцасам, каб не рабіць гвалтоѓных дзеянняѓ, ён занадта любіць працаваць пазаштатнай для свайго ж выгоды. Трымаеце мяне ѓ курсе. "
  
  
  
  
  
  Бёрбедж быѓ добрым чалавекам. Я адчуваѓ сябе з ім поѓнасцю ѓпэѓнена ѓ гэтай справе. Яго баявыя таленты і ѓменне звяртацца з зброяй пераѓзыходзілі таленты Марана. Яго лаяльнасць не выклікала сумневаѓ. Ён быѓ проста прыдатным чалавекам для гэтай працы, маімі вачыма і вушамі ѓ гэтым пытанні на Кантыненце.
  
  Першы справаздачу Бербеджа прынеслі мне на наступны вечар на срэбным падносе, калі я сядзеѓ і чытаѓ "Таймс" у сваім крэсле ѓ клубе "Дыяген".
  
  Не кажучы ні слова, Уілсан паставіѓ паднос на мой чытальная столік і ціха пайшоѓ. Я ѓбачыѓ складзены лісток паперы, які быѓ дасланы мне наверх з сакрэтных кабінетаѓ унізе маім начальнікам разведкі капітанам Харгроувом. ђжо расшыфраваны, я разгарнуѓ газету і ѓважліва прачытаѓ першае тэлеграфнае паведамленне Бербеджа.
  
  У ім гаварылася:
  
  
  M.
  
  ДАБРАЛІСЯ Да ВАШАГА БРАТА І W СПЫНЯЮЦЦА, УСЁ ВЫГЛЯДАЕ ДОБРА, ПРЫПЫНАК АДСУТНІЧАЕ, НІЯКІХ ПРЫКМЕТ M СПЫНЯЮЦЦА ЗАђТРА, ПРЫПЫНАК ђ ИНТЕРЛАКЕНЕ І ФОЛЛСЕ ПАВЕДАМІЦЬ АБ НАСТУПНАЙ ВЯЧЭРНЯЙ ПРЫПЫНКУ
  
  
  
  AB
  
  
  Гэта быѓ апошні раз, калі я атрымліваѓ весткі ад Аляксандра Бербеджа. Да наступнага вечара, калі ад яго не было ніякіх паведамленняѓ, я занепакоіѓся. На наступны дзень я адправіѓ двух агентаѓ з Адмысловага аддзела сачыць за ім. Праз Два дні іх справаздачу, сабраны па кавалачках з дададзенымі каментарамі доктара Ватсана, сфармаваѓ карціну таго, што на самай справе адбылося тым імглістым раніцай у Рейхенбахского вадаспаду.
  
  Мой брат заѓсёды чакаѓ, што хто-то будзе пераследваць яго. Калі б мой першапачатковы план ажыццявіѓся бесперашкодна, усё было б у парадку. Пагоні не было б. Шэрлак быѓ бы збянтэжаны, але, не знайшоѓшы ніякіх сведчанняѓ таго, што хто-то яго высочваѓ, ён быѓ бы аднесены да катэгорыі не больш чым бяскрыѓднага турыста. Моран змяніѓ ѓсё гэта адным сваім прысутнасцю. Хацеѓ ён нанесці шкоду майму брату або няма, пераследваѓ ён яго з намерам забіць ці проста назіраѓ, ні я, ні Шэрлак не маглі ведаць напэѓна. На жаль, пакуль Моран пераследваѓ Шэрлака, ён таксама выкарыстаѓ сябе ѓ якасці прынады. Такім чынам, пакуль Моран назіраѓ за маім братам, мой чалавек Бёрбедж назіраѓ за імі абодвума. Неѓзабаве падступны Шэрлак вярнуѓся па сваіх слядах і неѓзабаве сутыкнуѓся тварам да твару з палкоѓнікам Себасцьянам Мораном на вышынях над Рейхенбахом.
  
  Пачалася жудасная бойка.
  
  Пазней Уотсан распавёѓ мне, што ён вяртаѓся з гатэля, куды яго выклікалі ѓ сувязі з неадкладнай медыцынскай дапамогай. Выкрут Марана, накіраваная на тое, каб прыбраць ђотсана са сцэны, пры відавочным згодзе майго брата абараніць свайго сябра. Але добры Ватсан зразумеѓ выкрут і памчаѓся назад як раз своечасова, каб убачыць дзве фігуры, сцепившиеся ѓ смяротнай сутычцы на вышыні ахутаѓ туманам вадаспаду. Ватсан ясна бачыѓ, як мой брат змагаѓся за сваё жыццё з чалавекам, якога ён прыняѓ за Марыярці. Густы туман схаваѓ тое, што адбылося далей. Раптам з клубящегося туману ѓніз, у бурлівыя вады, цела ѓпала. Ватсан ахнуѓ. Гэта быѓ Шэрлак? Гэта быѓ Марыярці?
  
  Ватсан адчайна пабег туды, дзе, як ён бачыѓ, прызямлілася цела. Аказалася, што мужчына зваліѓся ѓ бурную раку, цяжка паранены; ён дабраѓся да берага толькі для таго, каб памерці. Ватсан падбег да мужчыны, натуральна, баючыся, што гэта Шэрлак. Ён ліхаманкава перавярнуѓ мужчыну тварам уверх, здзіѓлены тым, што ѓбачыѓ твар, якога не ведаѓ.
  
  Затым Шэрлак выйшаѓ з кустоѓя, і Ватсан, здзіѓлены і зьведаѓ палёгку, выдаѓ радасны крык.
  
  " Холмс! Вы жывыя!
  
  " На самай справе, Ватсан, хоць ёсць тыя, хто быѓ бы расчараваны гэтым фактам.
  
  "Што здарылася?" Ватсан спытаѓ.
  
  Шэрлак нічога не сказаѓ, калі падышоѓ агледзець цела.
  
  Абодва былі здзіѓлены, што мужчына ѓсё яшчэ жывы, хоць і з цяжкасцю. Уотсан зрабіѓ усё, што мог, але было відавочна, што без сур'ёзнай медыцынскай дапамогі мужчына неѓзабаве быѓ бы мёртвы.
  
  Шэрлак сказаѓ: "Добры Бёрбедж, ты выратаваѓ мне жыццё. Я не ведаю, як табе дзякаваць".
  
  "Вы ведаеце гэтага чалавека, Холмс?" Ватсан спытаѓ.
  
  Гэта быѓ, вядома ж, Бёрбедж. Ён таксама бачыѓ бойку, але быѓ значна бліжэй і ѓмяшаѓся, каб выратаваць Шэрлаку жыццё. Гэта быѓ Бёрбедж, якога Моран прымусіѓ скінуць з Вадаспаду, калі той рабіѓ свой ѓцёкі.
  
  
  
  " Так, Ватсан. Я адчуваю, што тут замешаны мой брат Майкрофт.
  
  "Майкрофт?"
  
  Шэрлак змрочна кіѓнуѓ, затым звярнуѓся да параненага: "Скажы мне, Бёрбедж, што ты тут рабіѓ?"
  
  Бёрбедж кашлянуѓ, спрабуючы сфакусаваць погляд. "Марыярці аддаѓ вашага брата, паслаѓ Марана. Я павінен быѓ спыніць яго".
  
  Марыярці аддаѓ Майкрофта? Натуральна, Шэрлаку адказ здаѓся дзіѓным, і таму ён працягнуѓ роспыты Бербеджа.
  
  Бёрбедж, паміраючы, знаходзячыся ѓ трызненні і выпрабоѓваючы моцную боль, распавёѓ Шэрлаку усё, што ведаѓ аб плане прымусіць яго пакінуць Лондан. Шэрлак быѓ відавочна засмучаны гэтым падманам з майго боку, але тое, што мой чалавек сказаѓ далей, сапраѓды прывяло яго ѓ лютасць. Бо перад смерцю Бёрбедж прамармытаѓ доѓгі падрабязны справаздачу аб саюзе паміж мной і Марыярці і аб некаторых нашых агульных праектах. Калі Бёрбедж памёр, Ватсан сказаѓ мне, што выраз твару Шэрлака было такім, як быццам ён таксама памёр. Выраз болю ад здрады застыла ѓ яго вачах, і гэта было жудасна бачыць.
  
  Ватсан сказаѓ мне, што калі Шэрлак ѓпершыню пачуѓ гэтую навіну, ён убачыѓ, як твар майго брата стала попельна-шэрым, і Шэрлак у лютасьці выгукнуѓ маё імя. Шэрлак страціѓ кантроль і быѓ у лютасці. "Мяне здрадзілі, Ватсан!" - сярдзіта крыкнуѓ ён. "Мой брат не толькі звязаны з тымі ж сіламі, змагацца з якімі я рызыкаваѓ сваім жыццём, прысвяціѓ сваю прафесію знішчэння, але цяпер відавочна, што ён працаваѓ з імі ѓвесь гэты час. Гэта проста залішне!"
  
  Вядома, не будучы там, каб выказаць Шэрлаку сваю версію падзей, я быѓ у значна нявыгадным становішчы. Але Шэрлак усё роѓна б не паслухаѓ.
  
  Пазней Уотсан сказаѓ мне: "Я ніколі не бачыѓ вашага брата такім засмучаным. Гэта было зусім на яго не падобна. Ён страціѓ усялякае самавалоданне і нават заѓважыѓ, што на гэты раз нават іголка з какаінам не змагла суняць яго боль. Ён сапраѓды выкарыстаѓ ненарматыѓную лексіку ѓ спалучэнні з вашым імем. Ён сказаѓ, што пакончыѓ з вамі, Лонданам і Імперыяй і што ніколі не вернецца ".
  
  Я быѓ узрушаны гэтай навіной. Цяпер Шэрлак ведаѓ, што я не толькі выкарыстаѓ Марыярці ѓ пэѓных пытаннях, але і што некаторыя дзеянні "Напалеона злачыннасці" на самай справе прыпісваліся мне! Я ведаѓ, што гэта было б абразай, якое мой брат ніколі не змог бы прыняць. Я баяѓся яго рэакцыі, паколькі ведаѓ, што яна будзе экстрэмальнай.
  
  "Затым," працягнуѓ Уотсан, - ваш брат даѓ мне некаторыя інструкцыі адносна таго, што я павінен рабіць і казаць па гэтай нагоды, перш чым развітацца".
  
  "Што ён сказаѓ?" Я спытаѓ Ватсана.
  
  
  
  "Наколькі ѓсім вядома, Шэрлак Холмс сустрэѓ сваю смерць у Рейхенбахе. Гэта апошняя справа, аб якім я напішу. Я больш не буду пісаць пра яго справах для публікацыі ѓ папулярнай прэсе ", - сказаѓ Уотсан, дадаѓшы: "Ён сказаѓ мне, што будзе падарожнічаць па свеце, убачыць піраміды, магчыма, даб'ецца аѓдыенцыі або заняткаѓ з Далай-ламай".
  
  Я незадаволена хмыкнуѓ. Вядома, гэта была поѓная лухта.
  
  Ватсан паціснуѓ плячыма. "Я спрабаваѓ пераканаць Шэрлака вярнуцца, але пасля яго смерці Бёрбедж паведаміѓ вашаму брату такую інфармацыю, якая выклікала ѓ яго вялікі гнеѓ і крыѓда".
  
  У самай справе! Шэрлак, даведацца, што некаторыя дзеянні, прынятыя Марыярці, на самай справе, былі здзейсненыя па майму загаду і задумы, было тым, чаго я баяѓся больш за ѓсё. Я быѓ раздушаны. Я быѓ прычынай, па якой Шэрлак ніколі не вяртаѓся ѓ Лондан. Гэта было таму, што я быѓ у Лондане! Я стаѓ прыгнечаным і панурым.
  
  Ватсан сумна паківаѓ галавой і дадаѓ: "Акрамя Марыярці і Марана, мы з вамі адзіныя, хто ведае, што Шэрлак усё яшчэ жывы. Я нават Дойлу не сказаѓ праѓды. Яму ѓсё роѓна ніколі не падабаѓся твой брат.
  
  Я кіѓнуѓ; цяпер з гэтым нічога нельга было зрабіць. Як толькі Шэрлак прыняѓ рашэнне, яно было высечана на камені. Я закрануѓ яго гонар, але, што значна горш, я аддаѓ яго. Нават калі гэта было для яго ж выгоды, я падманула яго, і цяпер ён ведае самае горшае. Мая сувязь з Марыярці. Гэта было жудасна!
  
  Пасля Ватсан пачаѓ пісаць свой апошні аповяд пра Шэрлака Холмсе для "Стрэнда", па загадзе майго брата, назваѓшы яго "Апошняя праблема", які заканчваецца смерцю Шэрлака у Рейхенбахе ад рук Марыярці. І на гэтым, як сказаѓ Шэрлак Ватсону перад вяртаннем дадому ѓ Лондан, усё скончылася!
  
  Я вылучыѓ місіс Хадсон неабходныя сродкі на ѓтрыманне пакояѓ у доме 221B. Я спадзяваѓся, што Шэрлак калі-небудзь вернецца, як толькі адкіне гэтую дурную думку аб гневе на тое, што я зрабіѓ. У рэшце рэшт, усё, што я рабіѓ, было для яго абароны і абароны Англіі. Ну, ва ѓсякім выпадку, па большай частцы. Аднак з часам я пачаѓ разумець, наколькі памыляѓся.
  
  Час ад часу я карыстаѓся паслугамі сваіх агентаѓ, каб дастаѓляць брату наяѓныя і лісты з тлумачэннямі. Яго падарожжа здаваліся разнастайнымі і эклектычным. Тое, што ён выкарыстаѓ імя "Сигерсон", выдаючы сябе за нарвежскага даследчыка, не збіла мяне з панталыку. Хітры Шэрлак захоѓваѓ грошы, але заѓсёды вяртаѓ лісты маім агентам непрачытанымі. Ён ясна даѓ мне зразумець, што паміж намі ѓсё скончана.
  
  Але для мяне гэта не было канцом. З таго дня расколіна паміж мной і Шэрлакам цяжка ціснула на мяне. Я хацеѓ любой цаной выправіць гэты разрыѓ і вярнуць Шэрлака у Лондан. Такім чынам, з таго дня мы з Уотсанам працавалі над планам, які, як я спадзяваѓся, усё выправіць.
  
  
  
  
  
  Прайшло тры гады з таго часу, як сышоѓ Шэрлак, і я сумаваѓ па ім. Хоць мы заѓсёды былі разлучаны, паміж намі заѓсёды была сувязь, якая рэзанаваць. Два вялікіх інтэлекту. Апошнія два брата Холмса засталіся ѓ жывых. Было шкада, што да гэтага дайшло.
  
  Тым часам я працягваѓ працаваць на Імперыю. Гэта была барацьба, але па-свойму карысная. Імперыя цяпер была на піку свайго развіцця, і мая праца прасоѓвалася добра. За апошнія месяцы дзякуючы маім розным агентам, уключаючы арганізацыю Марыярці, было дасягнута шмат поспехаѓ. Мне ѓдалося прадухіліць адну рэвалюцыю, скончыць дзве невялікія вайны, адно пачаць ѓварванне, анэксаваць новыя тэрыторыі, вызваліць тузін закладнікаѓ, пасеяць смуту сярод французаѓ, пасароміць немцаѓ, заключыць саюз з царом, каб атрымаць поспех у трох замахах і прадухіліць два іншых. Гэтая чарада поспехаѓ скончылася забойствам маладога Рональда Адэра ѓ Лондане 30 сакавіка 1894 года.
  
  У папулярнай прэсе шмат гаварылася аб забойстве гэтага маладога дылетанта атожылка і дробнай шляхты, але шакавала бы вас, калі б вы даведаліся, што ён быѓ адным з маіх самых здольных агентаѓ?
  
  Яго трагічнае забойства палкоѓнікам Себасцьянам Мораном, зноѓ стала вынікам яго брудных выхадак, было для мяне ѓдвая непрыемным, бо яно паскорыла тое, чаго я больш за ѓсё баяѓся ѓ апошнія месяцы, - канфлікт паміж бандай Марыярці і маімі супрацоѓнікамі з Асобага аддзела.
  
  Здавалася, што без Шэрлака у Лондане злачынныя кругі - і арганізаваная злачыннасць у прыватнасці, над якой прафесар Марыярці нядаѓна дамогся ѓражлівай кансалідацыі кантролю - вялі сваю ѓласную барацьбу за ѓладу. Я пачаѓ разумець, што стварыѓ монстра. У такія моманты мне асабліва не хапае паслуг майго брата і такіх людзей, як Бёрбедж. Я адчуваѓ сябе больш адзінокім, чым калі-небудзь.
  
  
  
  
  
  Быѓ пачатак красавіка, калі вылілася віртуальная вайна паміж нашымі дзвюма арганізацыямі. Мае аператыѓнікі ѓ Спецыяльным аддзеле назвалі гэта "Ціхай вайной". Былі сур'ёзныя палітычныя праблемы, верагодна, справакаваныя Марыярці, і яны цалкам завалодалі маёй увагай, так што я не заѓважыѓ сувязі з іншымі яго дзеяннямі. З самага пачатку мы выпусцілі некалькі красамоѓных падказак, якія не трапілі ѓ поле зроку прэсы і паліцыі. Так па-британски. Я сапраѓды павінен пахваліць Марыярці. Усё пачалося з малаважнага падзення, затым няшчасны выпадак з фурманам, хвароба сэрца; пазней было самагубства або разгарэлася сварка закаханых. Перш чым мы зразумелі, што адбываецца, мы страцілі паѓтузіна першакласных аператыѓнікаѓ, і я апынуѓся ѓ аблозе.
  
  Цяпер я нават не асмельваюся вярнуцца ѓ сваю кватэру праз дарогу, на Пэл-Мэлл. Калі я зраблю гэта і на мяне будзе зроблена якое-небудзь замах, якое ѓвянчаецца поспехам ці выкліча публічнае прадстаѓленне, гэта выкліча непатрэбныя пытанні, чаго дапускаць нельга. Такім чынам, я не магу пакінуць межы клуба "Дыяген". Пакуль я застаюся ѓ гэтым надзейным бастыёне, я ѓ бяспецы ад Марыярці і яго паслугачоѓ. Сумная іронія гэтай сітуацыі не выслізгвае ад мяне. Спроба майго брата знішчыць Марыярці і ѓсю яго арганізацыю тры гады таму была правільным учынкам. Мне не варта было спыняць яго. Шэрлак заѓсёды разумеѓ крымінальны склад розуму значна лепш, чым я. Ён ведаѓ, што з такімі людзьмі разважаць бескарысна. Тады я зразумеѓ, што прыйшоѓ час разарваць мае сувязі з Марыярці назаѓжды.
  
  Сітуацыя стала сур'ёзнай, калі я атрымаѓ вестку ад доктара Ватсана. Я не бачыѓ яго з таго дня, як ён вярнуѓся з Кантынента пасля таго, як мой брат адправіѓся ѓ падарожжа. Ватсан паведаміѓ мне самую дзіѓную і доѓгачаканую навіну: Шэрлак вярнуѓся ѓ Лондан! Забойства Адэра вярнула яго назад, паколькі Шэрлак ѓсвядоміѓ значэнне такога смелага кроку і небяспека, якой ён мяне падвяргаѓ. Тое, што Марыярці пачаѓ дзейнічаць, стала для нас сігналам трывогі. Ватсан сказаѓ, што мой брат вярнуѓся, каб дапамагчы мне, і што ён хацеѓ сустрэцца са мной пазней у сваім нумары па адрасе 221B.
  
  Гэта выдатныя навіны! Я сказаѓ Ватсону. "Гэта ідэальны час для нас, каб пачаць наш план. Апублікуйце паведамленне аб гэтай сустрэчы, каб Марыярці, напэѓна, даведаѓся. Я зраблю ѓсё астатняе".
  
  Я павінен прызнаць, што перспектыва зноѓ убачыць Шэрлака і наша прымірэнне шмат у чым палепшылі мой настрой, і я з нецярпеннем чакаѓ нашай сустрэчы пазней тым жа вечарам. Я ведаѓ, што пакідаць межы клуба можа быць небяспечна, але я прыняѓ меры засцярогі. Я папрасіѓ Харгроува паклапаціцца аб тым, каб Лестрейд прыслаѓ двух сваіх лепшых людзей з Скотленд-Ярда суправаджаць мяне.
  
  
  
  
  
  Усё ішло добра, пакуль мы не павярнулі на Бэйкер-стрыт, і я не зразумеѓ, што двое паліцыянтаѓ у цывільным працавалі на Марыярці. Хоць яны былі пераапранутыя, і ѓсе іх дакументы былі зусім правільнымі - іх рэпутацыя апярэдзіла іх. У рэшце рэшт я даведаѓся ѓ іх шатландскіх спецыялістаѓ па забойствах, Джеймисона і Коннера. Баюся, гэта было не тое, што я планаваѓ, але да таго часу было ѓжо занадта позна. У іх было пры сабе зброю, і ѓ мяне не было выбару, акрамя як дазволіць ім даставіць мяне туды, дзе, як я ведаѓ, мяне павінны былі забіць. Гэта быѓ пусты дом насупраць 221B. Той самы дом, які мой брат Шэрлак выкарыстаѓ для некаторых сваіх самых таемных заняткаѓ.
  
  Мяне прывялі ѓ дом і павялі наверх пад руляй пісталета.
  
  "Так, шэф, вас хоча бачыць сее-хто вельмі важны. На верхнім паверсе", - сказаѓ Конар, падштурхоѓваючы мяне ѓверх па прыступках. Яго напарнік, Джеймисон, ціха ішоѓ за мной.
  
  Дабраѓшыся да верху лесвіцы, я сутыкнуѓся са злавеснай фігурай прафесара Джэймса Марыярці.
  
  "Сардэчна запрашаем, містэр Холмс. Так прыемна бачыць, што вы сапраѓды змаглі прымусіць сябе пакінуць абарону свайго клуба і далучыцца да нас тут сёння ѓвечары. Прайшло некалькі гадоѓ з нашай апошняй сустрэчы. Наколькі я памятаю, у той час заставалася мноства нявырашаных пытанняѓ. Мяркую, я магу абяцаць вам, што ѓсе яны будуць вырашаны сёння ѓвечары ".
  
  " Дзе мой брат? - З выклікам спытала я.
  
  Марыярці ѓсміхнуѓся. "Як сумна. Разрэкламаванае ѓз'яднанне братоѓ Холмс, нарэшце, пасля столькіх гадоѓ. Сустрэчы не будзе, але вы хутка ѓбачыце свайго брата, запэѓніваю вас ".
  
  Яго змрочныя словы ѓсялілі ѓ мяне пачуццё страху. Я пачаѓ разумець, што ѓ Марыярці быѓ на розуме значна больш злавесны план, чым проста маё ѓласнае забойства.
  
  "Што вы з ім зрабілі? Вас павесяць за гэта, прафесар!" ] зароѓ.
  
  Марыярці кіѓнуѓ, жэстам загадаѓшы сваім людзям заткнуць мне рот кляпам і вывесці ѓ суседнюю пакой. Там я пабачыѓ палкоѓніка Себасцьяна Марана за пярэднім акном. Ён цэліѓся з свайго славутага пнеѓматычнага пісталета ѓ фігуру, вырисовывавшуюся ѓ акне праз дарогу ад нас. Я зразумеѓ, што акно было гасцінай верхняй кватэры на Бэйкер-стрыт, 221Б, а сілуэт фігуры, вырисовывавшийся ѓ цэнтральным акне, належаѓ майму брату Шэрлаку.
  
  "Сёння ѓвечары, містэр Холмс, я подчищаю ѓсе канцы ѓ гэтай справе. У нас быѓ доѓгі шлях, каб дабрацца да гэтай кропкі. Пачынаючы з вашага ѓмяшання ѓ справы якога-то брата, Шэрлака. Ён выслізнуѓ ад палкоѓніка Марана ѓ вадаспаду. На гэты раз яму не сысці.
  
  Я назірала за сілуэтам майго брата ѓ акне на другім баку вуліцы, жадаючы, каб ён устаѓ і шчасна адышоѓ за межы дасяжнасці. Я бачыѓ, як ён злёгку паварушыѓся, ледзь павярнуѓ галаву, але ѓсё роѓна быѓ гатовы да стрэлу з смяротнай зброі. Марана.
  
  
  
  Я хацеѓ крыкнуць Шэрлаку, папярэджваючы яго, але пісталет, зацяты мне ѓ спіну Коннером, і кляп, засунутый ѓ рот Джеймисоном, зрабілі гэта немагчымым. Людзі Марыярці моцна трымалі мяне. Так што я проста стаяѓ і назіраѓ з жахлівым страхам. Я прыйшоѓ сюды, каб сустрэцца з Шэрлакам, і вось ён быѓ тут, цярпліва чакаѓ мяне, і я ніколі больш яго не ѓбачу. Я ледзь не заплакаѓ, калі ѓбачыѓ, як Моран прыцэліѓся. Марыярці ѓ прадчуванні пацёр рукі.
  
  " Палкоѓнік Моран, можаце страляць, калі будзеце гатовыя, - сказаѓ Марыярці.
  
  Моран усміхнуѓся, атрымліваючы асалоду ад крывавым момантам, і сказаѓ: "Так, прафесар". Затым ён павольна зрабіѓ глыток. Пачуѓся лёгкі свіст, і імгненне праз я ѓбачыѓ маленькі выбух у цэнтры сілуэту галавы майго брата.
  
  Моран паклаѓ зброю, устаѓ і ганарліва сказаѓ: "Шэрлак Холмс канчаткова мёртвы, раз і назаѓжды, прафесар".
  
  Маё сэрца ѓпала. Па маёй шчацэ пацякла сляза. Мой брат мёртвы? Гэта было неймаверна. Жудасна! Я плакала, ведаючы, што хутка далучуся да яго ѓ смерці. Гэта была сустрэча выпускнікоѓ, якую Марыярці запланаваѓ для нас.
  
  "Добра", - задаволена сказаѓ Марыярці, затым дадаѓ: "Брат Шэрлака, Майкрофт, хутка далучыцца да яго".
  
  " Не так хутка, прафесар Марыярці! З-за дзверы ѓ іншым канцы пакоя прагрымеѓ голас. Гэта быѓ мой брат Шэрлак, высокі і смелы, а побач з ім стаяѓ стары добры Ватсан, інспектар Лестрейд і мноства ѓзброеных дэтэктываѓ Скотленд-Ярда.
  
  Пастка зачыніліся, і пацукам цяпер няма дзе было схавацца. Людзі з Скотленд-Ярда неадкладна накінуліся на Джеймисона і Коннера. Іх абяззброілі, закавалі ѓ кайданы і павезлі.
  
  Лестрейд пракаментаваѓ: "Прыгожая пара, гэтыя двое, тыя, якіх шукаюць за забойства па ѓсёй светлай краіне. Дастаткова хутка ѓ Эдынбургу іх будуць судзіць прысяжныя".
  
  Моран, убачыѓшы, з якога боку дзьме вецер, падняѓ рукі, здаючыся. Людзі Лестрейда ѓзялі яго пад варту і трымалі.
  
  Марыярці, помнячы сябе ад шаленства раптоѓным паваротам лёсу, хутка выхапіѓ нож і кінуѓся на мяне, перш чым хто-небудзь паспеѓ што-небудзь зрабіць. Ён трымаѓ мяне жалезнай хваткай, прыставіѓшы лязо да маёй шыі. "Я перарэжу яму горла, калі вы не адступіцеся!" - загадаѓ ён.
  
  Усе стрымліваліся, чакаючы, баючыся горшага.
  
  " Ватсан, калі ласка, дайце мне ваш рэвальвер, - спакойна сказаѓ Шэрлак.
  
  Я бачыѓ, як Уотсан ѓклаѓ зброю ѓ руку майго брата.
  
  
  
  Шэрлак адвёѓ курок назад, як раз у той момант, калі я адчуѓ, як нож Марыярці паказытаѓ зморшчыны плоці ѓ майго горла. Гэта не ѓваходзіла ѓ мае планы адносна падзей таго вечара.
  
  Я бачыѓ, як Шэрлак старанна прыцэліѓся.
  
  Усе зьнерухомелі, чакаючы, што будзе далей.
  
  Марыярці раѓнуѓ Шэрлаку: "Я абавязкова заб'ю твайго брата, калі ты не кінеш зброю і не адыдзеш!"
  
  Я зачаравана назіраѓ, як Шэрлак упэѓнена і прама выцягнуѓ руку з рэвальверам Ватсана, накіраваным у галаву Марыярці.
  
  "Кіньце нож, прафесар. Усё скончана. Прычыне шкоду Майкрофту, і вы не дажывеце да павешання", - строга сказаѓ Шэрлак.
  
  Супрацьстаянне было неверагодным, напружанне ѓ пакоі наэлектризовало. Усе затаілі дыханне.
  
  Марыярці апусціѓ нож. Ён быѓ разумным чалавекам, несумненна, здаровы сэнс павінен быѓ узяць верх. Я адчуѓ, як лязо адсунулася ад майго горла. Я ѓздыхнуѓ з глыбокім палёгкай, а затым убачыѓ, што было ѓ вачах Марыярці. Нянавісць, якая была там, шакавала мяне. Гэта было ѓсё адно што зазірнуць яму ѓ душу, і гэта было агідна. Агідна. Кляп ѓсё яшчэ перашкаджаѓ мне казаць, але вачыма я маліѓ Шэрлака стрэліць. Няѓжо Шэрлак не разумеѓ, што Марыярці хацеѓ, каб мы ѓсе паверылі, што ён адумаѓся, што ён хутка здасца? Увесь гэты час ён планаваѓ перарэзаць мне горла адным хуткім рухам, а затым усадзіць свой нож у грудзі Шэрлака, як толькі ѓбачыць магчымасць. Марыярці апусціѓ нож яшчэ ніжэй ... .
  
  Шэрлак не купіѓся на прынаду. Ён не апусціѓ зброю. Ён не завагаѓся.
  
  Марыярці зразумеѓ, што ѓсё страчана. Ён хутка падняѓ руку ѓверх, зноѓ прыставіѓшы нож да майго горла для смяротнага ѓдару.
  
  Адзін гучны стрэл пачуѓся з рэвальвера ѓ руцэ Шэрлака!
  
  Выбух быѓ аглушальным і жахлівым.
  
  Марыярці замер, як і ѓсё ѓ пакоі.
  
  Я паспрабаваѓ паварушыцца, уцячы.
  
  Марыярці ѓсё яшчэ моцна трымаѓ мяне. Памятаю, я падумаѓ: няѓжо Шэрлак прамахнуѓся? Гэта было жахліва, але ...
  
  Затым рука Марыярці зноѓ працягнула рух ѓверх, лязо яго нажа кранула майго горла. Я памятаю, як адчуѓ холад сталі, убачыѓ спалоханыя асобы Шэрлака і Ватсана. Чаму Шэрлак не стрэліѓ яшчэ раз? Што адбылося? Затым раптам нож выпаѓ з рукі Марыярці, са звонам зваліѓшыся на падлогу, і яго хватка на мне аслабла. Я павярнуѓся і ѓбачыѓ яго здзіѓлены твар, халоднасць яго вачэй рэптыліі, калі агонь у гэтых вачах, здавалася, растаѓ у мяне на вачах. Яго вялікі злачынны інтэлект раставаѓ у смерці на маіх вачах. У цэнтры яго ілба зеѓрала малюсенькая дзірачка, і цяпер па яго твары раптам пацяклі кроплі крыві. Затым Марыярці як нежывы, паваліѓся на падлогу, і я ѓздыхнуѓ з палёгкай, калі Шэрлак і Ватсан падбеглі да мяне.
  
  "Выдатны стрэл, Шэрлак!" Сказаѓ я, як толькі выцягнуѓ кляп з рота і крыху аднавіѓ самавалоданне. "Ты выратаваѓ мне жыццё. Дзякуй табе".
  
  "Вы хочаце сказаць мне, што гэта не ѓваходзіла ѓ ваш з Ватсана план?" - сказаѓ ён з усмешкай.
  
  Я паціснуѓ плячыма. "Сапраѓды. Аднак я рады, што вы змаглі так спрытна імправізаваць з выпраѓленнем сітуацыі. Але як вы даведаліся, што мяне ѓзялі ѓ закладнікі?"
  
  " Добры Ватсан не спускаѓ з вас вачэй пасля таго, як паведаміѓ вам навіна аб нашай сустрэчы. Ён папярэдзіѓ мяне аб тым, што людзі Марыярці выкралі вас. Прызнаюся, я чакаѓ чаго-небудзь падобнага ад нашага ворага. Адзінае, на што вы можаце разлічваць у любым плане, якім бы добра ён ні быѓ сфармуляваны, гэта тое, што што-то пойдзе не так. Злачынны розум - гэта цёмная і вёрткі дрыгва, але ён функцыянуе на даволі прымітыѓным узроѓні. Адпаведна, я распрацаваѓ свой уласны план, і вось мы тут! "
  
  "Я думаѓ, што Моран забіѓ цябе", - сказаѓ я. "Я ѓбачыѓ тваю галаву, сілуэт варухнуѓся, таму я падумаѓ..."
  
  " Так, і Моран таксама, і менавіта гэта пераканала яго і Марыярці. Гэта была прыемная падстава, Марыярці літаральна хапаѓ ротам паветра ад перспектывы забіць абодвух братоѓ Холмс у адзін і той жа вечар, калі яны былі так блізкія да сустрэчы і прымірэнню сваіх рознагалоссяѓ. Гэта быѓ геніяльны план, годны злачыннага Напалеона".
  
  Я кіѓнуѓ. "Сапраѓды, гэта быѓ падступны план. Я ніколі не зразумею злачынны розум так, як ты. Я проста рады, што мы ѓсе ѓ бяспецы і раз і назаѓжды скончылі з гэтай справай Марыярці ".
  
  У гэты момант двое дужых бобі працягнулі Марана міма нас. Ён закрычаѓ: "Чаму? Чаму мяне арыштоѓваюць? Я не забіваѓ Шэрлака Холмса! Ён жывы і тут!"
  
  Лестрейд падняѓ руку. Затым Шэрлак прынёс пнеѓматычны пісталет і аддаѓ яго Лестрейду, сказаѓшы: "Вось, інспектар, я мяркую, што гэты даволі унікальны пісталет апынецца зброяй, выкарыстаных пры забойстве шаноѓнага Рональда Адэра".
  
  
  
  "Так, Холмс, - сказаѓ Лестрейд, - я ѓпэѓнены, што так і будзе".
  
  "І, інспектар," дадаѓ я, - гэтага павінна быць цалкам дастаткова, каб адправіць палкоѓніка Марана на шыбеніцу. Ён занадта доѓга вышмыгваѓ ад ката.
  
  Лестрейд кіѓнуѓ. " Так і будзе, містэр Холмс, містэр Майкрофт Холмс.
  
  Мы з Шэрлакам ѓсміхнуліся.
  
  Моран вырываѓся і выкрыкваѓ пагрозы.
  
  - Прыбярыце яго адсюль! - раѓнуѓ Лестрейд сваім людзям.
  
  Шэрлак і я далучыліся да Ватсону, калі ён праводзіѓ заключны агляд цела нябожчыка прафесара Джэймса Марыярці.
  
  "Афіцыйная прычына смерці," сказаѓ Уотсан, устаючы з трупа, " адна куля ѓ галаву. Смерць наступіла амаль імгненна. Затым звярнуѓся да якія чакаюць бобі: "Цяпер вы, мужчыны, можаце забраць цела".
  
  Праз гадзіну Шэрлак, Ватсан і я сядзелі ѓ пакоях дома 221B.
  
  " Я бачу, ты папрасіѓ місіс Хадсон пакінуць нашы пакоі ѓ ранейшым выглядзе. Дзякую цябе, Майкрофт.
  
  "Гэта было самае меншае, што я мог зрабіць", - сказаѓ я.
  
  Шэрлак кіѓнуѓ. " Несумненна. Асабліва пасля таго, як ты загадаѓ свайму чалавеку, Бербеджу, падпаліць іх!
  
  "Паслухай, Шэрлак ..." асцярожна пачаѓ я. - У рэшце рэшт, гэта быѓ сапраѓды вельмі нязначны пажар.
  
  Шэрлак засмяяѓся. "Не бойся, старэйшы брат, мой гнеѓ прайшоѓ, і я ведаю, што ты па-свойму спрабаваѓ абараніць мяне, так жа як абараняѓ свае ѓласныя інтарэсы".
  
  "У той час гэта здавалася лепшым адкрытым курсам", - адказаѓ я.
  
  " І ѓ любым выпадку, у нас свята! Ватсан, откупорьте бутэльку брэндзі "Напалеон", якую вы приберегли для асаблівага выпадку. Бо не можа быць больш за асаблівага падзеі, чым гэта - канец Марыярці і вызваленне свету з-пад яго ѓлады - і ѓ нас ёсць бонус! Злоѓ і будучыню павешанне палкоѓніка Марана ... "
  
  "Не кажучы ѓжо пра тое, што ты выратаваѓ мне жыццё, Шэрлак", - дадаѓ я.
  
  " Цалкам дакладна, Майкрофт. Рады быць карысным. У вас з Ватсана быѓ добры план: выкарыстанне абодвух братоѓ Холмсаѓ ѓ якасці прынады не магло не вывесці Марыярці і Марана на чыстую ваду, дзе мы, нарэшце, змаглі б да іх дабрацца. Ваша памылка заключалася ѓ тым, што вы не змаглі ѓсвядоміць, што ні адзін план, якім бы бліскучым ён ні быѓ, не з'яѓляецца надзейным. Ён рухомы, заѓсёды адкрыты для змен. Вы ѓбачылі шанец вывесці на чыстую ваду нашых ворагаѓ; яны ѓбачылі магчымасць абгарнуць ваш план супраць вас саміх. Аднак яны не ѓлічылі маіх уласных дзеянняѓ. Такім чынам, васковай бюст, каб адзначыць мяне як лёгкую мішэнь, паколькі я чакаѓ сустрэчы з вамі ѓ гэтых самых пакоях. Я ведаѓ, што гэта была сітуацыя, перад якой Марыярці не змог бы выстаяць. І пакуль нашы ворагі засяродзіліся на малюнку ѓ гэтым акне, Ватсан, Лестрейд і я з патройны групай добрых лонданскіх бобі ціха праніклі ѓ дом з задняга двара ".
  
  "Місіс Хадсон дапамагла", - дадаѓ Уотсан, наліваючы брэндзі і раздаючы яго. "Яна адважна засталася тут, перасоѓваючы васковай бюст Шэрлака, каб падмануць Марана і не выклікаць у яго падазрэнняѓ".
  
  "Добрая місіс Хадсон," сказаѓ Шэрлак, пацягваючы асцярожна брэндзі.
  
  "Калі Марыярці падумаѓ, што ты мёртвы, - сказаѓ я Шэрлаку, - ён стаѓ упэѓненым у сабе. Нават я заѓважыѓ, як ён расслабіѓся і не выставіѓ ахову, і менавіта так ты змог падняцца па лесвіцы незаѓважаным. Гэта было ідэальны час, каб зрабіць свой ход, " дадаѓ я. " Але вы нават не ведалі, што ён возьме мяне ѓ закладнікі, прыставіѓшы нож да майго горла?
  
  "Чаму, Майкрофт, ты пастаянна мяне здзіѓляеш! На самай справе здзіѓляѓ. Але для яго гульня была прайграна, нягледзячы ні на што, і ён гэта ведаѓ. Ён хацеѓ маёй смерці, а не тваёй. Ён не мог дабрацца да мяне з нажом, а ѓ мяне быѓ рэвальвер ђотсана, і я ведаѓ, як ім карыстацца. Ён не пакінуѓ мне выбару, і я стрэліѓ. Твае вочы сказалі мне, што я павінен зрабіць.
  
  Я кіѓнуѓ. Цяпер мне ѓсё станавілася ясна, і я па-новаму прасякнуѓся павагай да свайго малодшаму брату і яго вялікім талентам.
  
  " Але я не думаѓ, што ѓ цябе хопіць духу, Майкрофт, апускацца да разваг. Гэты незвычайны цікавасць да крымінальнага мыслення служыць табе добрым прадвесцем", - сказаѓ мне Шэрлак са смехам і бляскам у вачах. "Што ж, я веру, што яшчэ зраблю з цябе дэтэктыва".
  
  "Я бачу, тваё з'едлівае досціп вярнулася", - сказаѓ я.
  
  "Ён ніколі не сыходзіѓ, брат", - строга адказаѓ Шэрлак.
  
  "Што ж, я думаю, мне пара вяртацца ѓ свой клуб; ёсць справы, якія патрабуюць майго непасрэднага увагі", - сказаѓ я.
  
  "На самай справе", - з'едліва сказаѓ Шэрлак. "Вы ѓжо думаеце аб замене Марыярці?"
  
  Я ѓздыхнуѓ. Ува мне не засталося гневу. "Не, Шэрлак, з гэтым скончана. Я шчыра шкадую, што падмануѓ цябе. Гэтыя апошнія тры гады прымусілі мяне многае ѓсвядоміць, і я спадзяюся, што расколіна, якую я адкрыѓ паміж намі, цяпер можа быць выпраѓленая. Я вярнуся ѓ клуб, ѓладжу сякія-такія справы, посовещаюсь з капітанам Харгроувом, а затым падам заяву аб адстаѓцы. Я лічу, што пара сыходзіць на пенсію, і, шчыра кажучы, я з нецярпеннем чакаю гэтага моманту ".
  
  Шэрлак быѓ здзіѓлены, але задаволены. Ён падышоѓ да мяне і паціснуѓ мне руку, сказаѓшы: "Майкрофт, ты зрабіѓ тое, што лічыѓ лепшым. Мужчына, і не мужчына, павінен быць пакараны за гэта. Я ведаю, стрыечная бабуля Джулія ганарылася б табой за ѓсё, што ты зрабіла за гэтыя гады. Я ганаруся табой за тое, што ты зрабіла сёння і за тое, што ты толькі што сказала ".
  
  Тут у мяне на вочы навярнуліся слёзы, і я ѓбачыѓ іх адлюстраванне ва ѓласных вачах Шэрлака.
  
  Шэрлак абняѓ мяне, і мы моѓчкі абдымалі адзін аднаго на працягу аднаго кароткага бясконцага імгненні, пакуль Ватсан з здзіѓленнем назіраѓ за тым, што адбываецца.
  
  " Ведаеш, я таксама думаю, што калі-небудзь пайду на пенсію, Майкрофт. Можа быць, у Сасэкс-Даунс, вывучаць пчалярства? Гэта можа быць вельмі займальна.
  
  "Ці разумна гэта, Холмс?" Ватсан ѓмяшаѓся з відавочным неспакоем, калі мы з братам паглядзелі на яго і ѓсміхнуліся.
  
  " З сыходам Марыярці і Марана, - з раскаяннем адказаѓ Шэрлак, - я баюся, што лонданскі крымінальны элемент звядзецца да банальнасці і няѓмела. Я ѓпэѓнены, што Лестрейд будзе ѓ курсе справы.
  
  Мы з Ватсана кіѓнулі, занадта добра ведаючы меркаванне майго брата аб афіцыйнай паліцыі.
  
  "Аднак, Майкрофт," сур'ёзна дадаѓ Шэрлак, " хоць я першы прызнаю, што твая "праца' была сур'ёзным яблыкам разладу паміж намі на працягу многіх гадоѓ, з тваёй адстаѓкай, я баюся, Імперыя страціла свайго самага паспяховага абаронцы. Ведайце, што наш славуты 'Свет Брытаніі' існуе ѓ немалой ступені дзякуючы вашым нястомным намаганням. Гэта значнае дасягненне, нават калі яно ніколі не будзе апублікавана. Калі вы пойдзеце са сцэны, палітыкі зноѓ будуць у руля, і адзін Бог ведае, якія жахі яны ѓвекавечаць у палітычным целе. Напрыклад, я бачу, што ѓ бліжэйшыя гады ѓ Паѓднёвай Афрыцы наспявае жудасная вайна паміж бурамі. Я бачу, што там нас чакае трагедыя. Але што значна горш, я баюся, што без вашага кіраѓніцтва нашым дзяржаѓным караблём праз дваццаць кароткіх гадоѓ мы апынемся ѓцягнутымі ѓ сусветны пажар, падобнага якому гэты свет ніколі раней не бачыѓ ".
  
  Я кіѓнуѓ. "Я ѓ курсе прагнозаѓ".
  
  "Тады вы ведаеце, што палітыкі будуць толькі пашыраць маштабы пакутаѓ і разні", - дадаѓ Шэрлак.
  
  "Так, брат, я ведаю гэта, і гэта засмучае мяне, таму што я ѓсё сваё жыццё прапрацаваѓ на Імперыю і не хачу бачыць надыходзячы закат. Тым не менш, Імперыя змяняецца, а значыць, і свет, і мы ѓсе павінны змяняцца разам з ёй. Ці застанемся ззаду. Мне пара рухацца далей, а цябе... вывучаць пчол у Сасэксе? У самай справе!"
  
  
  
  Я зрабіѓ яшчэ глыток цудоѓнага брэндзі "Уотсан".
  
  "Што ж, Ватсан, несумненна, гэта справа годна вашых намаганняѓ для папулярнай прэсы?" Сказаѓ Шэрлак.
  
  - Так, я хацеѓ бы атрымаць ваша дазвол напісаць пра гэта для "Стрэнд".
  
  "Сапраѓды, вядома, але з пэѓнымі абмежаваннямі. Вядома, усе згадкі аб маім браце і яго "дзяржаѓнай' службе павінны быць выдаленыя. Баюся, вам таксама прыйдзецца выключыць Марыярці з гэтай гісторыі. Веданне аб тым, што ён выжыѓ у Райхенбахе, не толькі супярэчыць вашаму раней апублікаваным аповядзе аб гэтай справе, выстаѓляючы вас у даволі дурным святле, але і выкліча страх і хаос у крымінальным падполле і сярод грамадскасці. Моран лёгка можа падысці пад апісанне вашага злыдня, і ён сапраѓдны забойца юнага Адэра. Але, Ватсан, не публікуйце гэтую гісторыю па меншай меры дзесяць гадоѓ. Я лічу 1904 год прыдатнай датай для з'яѓлення на святло такой гісторыі. Што вы думаеце? - Спытаѓ Шэрлак.
  
  "Вядома, я выканаю вашы пажаданні", - адказаѓ Уотсан.
  
  "Добра. Дзякуй, стары сябар. Мне хутчэй падабаецца думка аб смерці, па меншай меры, у тым, што тычыцца грамадскасці і папулярнай прэсы. І гэта, безумоѓна, здзівіць крымінальныя элементы, якія вераць, што мяне больш няма, калі я з'яѓлюся і іх абвінавачу ѓ іх злачынствах ", - дадаѓ Шэрлак з усмешкай.
  
  Я кіѓнуѓ. "Падобна на тое, гэта быѓ бы цікавы выпадак, доктар. Я з нецярпеннем буду чакаць, калі прачытаю аб гэтым у Strand ... калі-небудзь".
  
  "Ха! ђмела сказана, Майкрофт!" Сказаѓ Шэрлак. "І хто ведае, з гэтага моманту і потым - два брата Холмса, якія выйшлі на пенсію, самі па сабе і прадастаѓленыя самім сабе, - можа быць, мы нават аб'яднаем намаганні, калі ѓзнікне асабліва складаная ці цікавая праблема, а, Майкрофт?"
  
  Я усміхнуѓся брату. " Не разумею, чаму б і няма, Шэрлак. Холмс і Холмс, кансультанты. У гэтым сапраѓды ёсць пэѓны сэнс, табе не здаецца?
  
  OceanofPDF.com
  
  
  БІЛІ
  
  Доктару Ватсону было прыемна зноѓ апынуцца ѓ неахайным пакоі на першым паверсе на Бэйкер - стрыт , якая была адпраѓной кропкай столькіх выдатных прыгод ... Яго погляд спыніѓся на свежым і улыбающемся твары Білі, маладога, але вельмі мудрага і тактоѓнага пажа, які трохі дапамог запоѓніць пустэчу адзіноты і ізаляванасці, які атачаѓ змрочную постаць вялікага дэтэктыва.
  
  - "Прыгода з каменем Мазарыні"
  
  
  
  
  аѓтар ДЖЭРАРД ДОђЛ
  
  
  
  
  
  Ведзьма з Грынвіча
  
  [Звяртаючыся да Дэйву Сцюарту Сміту ]
  
  
  За тыя гады, што мне пашчасціла быць хлопчыкам-пажам містэра Шэрлака Холмса, я прыводзіѓ многіх вядомых кліентаѓ у яго стары кабінет на Бэйкер-стрыт. У мяне таксама была магчымасць засведчыць яго дзіѓныя здольнасці да развагі і назіральнасці, якія прымусілі мяне марыць аднойчы папрактыкавацца ѓ якасці дэтэктыва-кансультанта. Таму для мяне было вялікім гонарам, калі ѓ апошнія гады перад яго сыходам на пенсію ѓ Сасэкс мой гаспадар папрасіѓ мяне стаць яго асістэнтам і пачаѓ цалкам навучаць мастацтву вышуку. Сёння вечарам я азіраюся назад і згадваю аб першым выпадку, за якім я сачыѓ разам з містэрам Шэрлак Холмс, які паказаѓ мне, што ѓ мяне ёсць дэдуктыѓны здольнасці, каб самому стаць дэтэктывам, майстар назваѓ гэта "Грынвіцкай ведзьмай", дзіѓнай гісторыяй, якая паставіла на карту бяспеку лонданцаѓ. Цяпер, калі ѓсе астатнія галоѓныя героі сышлі, я асмельваюся выкласці на паперы гэтыя радкі. На жаль, я не валодаю майстэрствам і літаратурным стылем нябожчыка доктара Джона Ватсана, але, тым не менш, я паспрабую перадаць усё, што бачыѓ і перажыѓ, найбольш дакладным чынам.
  
  БІЛІ "ХЛОПЧЫК-ПАЖ" ЧАПЛІН
  
  
  
  
  ПРАЛОГ
  
  Суэйнс-лейн, побач з бакавым уваходам на Хайгейтское могілках, позна ноччу
  
  "Пойдзем, француз!" Я сказаѓ вельмі нізкім голасам, злёгку паляпаѓ мужчыну па плячы.
  
  
  
  Нягледзячы на марознае паветра, незнаёмец сядзеѓ на кукішках ля іржавых брамы старога могілак, тупа утаропіѓшыся на вялізную мармуровую грабніцу, што ляжала непадалёку, нібы ахоплены нейкім хваравітым зачараваннем. Ад дотыку маіх пальцаѓ ён моцна здрыгануѓся і хутка павярнуѓся, сціскаючы кулакі, гатовы змагацца за сваё жыццё.
  
  "Прыемнага вечара, Білі!" усклікнуѓ ён з дакорам. "Цьфу! Ведаеш, у мяне ад цябе мурашкі па скуры!"
  
  Я ѓсміхнуѓся яму. "У наступны раз будзь напагатове. Я мог бы зарэзаць цябе так жа лёгка, як авечку, месье Ле Виллар!"
  
  Ле Виллар - ці назавем чытачу яго поѓнае імя Франсуа Ле Виллар - даѓным-даѓно дасягнуѓ вяршыні ѓ французскай дэтэктыѓнай службе і неаднаразова супрацоѓнічаѓ са Скотланд-Ярдом. Такім чынам, у яго завязалася глыбокая сяброѓства з маім настаѓнікам, містэрам Шэрлакам Холмсам, які сказаѓ аб ім, што ён валодаѓ ѓсёй кельцкай сілай хуткай інтуіцыі, але яму не хапала шырокага дыяпазону дакладных ведаѓ, якія былі неабходныя для больш высокага развіцця яго мастацтва. У дадзены момант француз праводзіѓ самае дзіѓнае расследаванне, якое прывяло яго ѓ Лондан.
  
  - Мой дарагі сябар- " пачаѓ ён, але я абарваѓ яго.
  
  "Пазней ... І не гавары так гучна!" Сказала я прама, уважліва азіраючыся па баках. "Давай прыбірацца адсюль, пакуль можам".
  
  "Але спачатку я павінен атрымаць сякія-такія доказы", - узмаліѓся Ле Виллар, паказваючы "Кодак", які ён хаваѓ у сябе на каленях.
  
  " Нябожчыку яны не патрэбныя. Мой гаспадар ужо казаѓ вам, што боѓтацца тут позна ноччу - чыстае вар'яцтва, але, як звычайна, месье Ле Виллар, вы яго не паслухалі. А цяпер рухайся далей!"
  
  "Mais, Білі..."
  
  "Прабач, дружа, не зацыклівацца на гэтым. Нам лепш паварушыць культями!"
  
  Я нервова схапіѓ французскага дэтэктыва за руку і пацягнуѓ яго па Суэйнс-лейн.
  
  "Маліся, каб яна нас яшчэ не заѓважыла," прашаптала я, з трывогай гледзячы на велізарныя шэрагі пахавальных дрэѓ, якія схіліліся над доѓгай, напалову осыпавшейся сцяной, якая атачала могілках.
  
  Ле Виллар падміргнуѓ мне і паляпаѓ па выпукласці на сваім пінжаку на ѓзроѓні сэрца. "Мой рэвальвер, мой добры сябар, - хваліѓся ён, - гатовы падарыць шэсць прыемных пацалункаѓ з Францыі".
  
  " Хм! Баюся, цацачны пісталет быѓ бы не менш карысны ѓ дадзены момант. Яшчэ раз, нам лепш паспяшацца.
  
  Мы спускаліся з Хайгейт-Хіл вельмі хуткім крокам. Над гэтым месцам апусціѓся туман, хаваючы слабы святло зорак. Было што-то дзіѓнае, звышнатуральнае, пагрозлівае ѓ абліччы бясконцай могілкавай сцяны, які выплываѓ ѓздоѓж завулка. І што яшчэ горш, ён станавіѓся ѓсё больш і больш расплывістым і бясформенным, пакуль не ператварыѓся ѓ частку імгі. Жудасна, што ѓ напружанай цішыні ѓ паветры раптам пачуѓся лямант.
  
  Твар Ле Виллара выцягнуѓся.
  
  " Гэй! Што гэта за крык? " выдыхнуѓ ён.
  
  "Хто ведае? Кліч варона?" Я адказаѓ ѓстрывожаным тонам.
  
  На самай справе, я думаѓ пра што-то больш агідным. Сапраѓды жудаснае пачуццё, што пачвара падцікоѓвае мяне ѓ засадзе, было моцным па мне, хоць маё спакойнае, рашучы твар не завагалася. Я быѓ змрочна гатовы да горшага, але спадзяваѓся злавіць экіпаж да таго, як гэта здарыцца. Таму я сказаѓ камандным тонам:
  
  " А цяпер бяжыце, месье Ле Виллар! Дзеля Бога, бяжыце!
  
  У французскага дэтэктыва не было часу больш чым на мімалётны погляд па баках, паколькі я ѓжо імчаѓся па завулку, але тое, што ён убачыѓ на вяршыні сцены, было настолькі жахлівым, што ён, ахоплены поѓным глыбокай пашаны страхам, кінуѓся мне ѓслед.
  
  Мы прамчаліся па Суэйнс-лейн, перасеклі Оукшотт-авеню і дасягнулі Хайгейт-роѓд цяжка з трапяткім сэрцам і перарывістым дыханнем.
  
  " У той кеб! - Загадаѓ я, паказваючы на кеб, які чакаѓ непадалёк.
  
  Мы дабраліся да яго ѓдвая хутчэй, без здарэнняѓ, і я забраѓся ѓнутр з уздыхам глыбокага палягчэння.
  
  
  
  
  
  Кеб грымеѓ па брукаваныя вуліцах скрозь окутанную начным туманам ноч. Вулічныя ліхтары раставалі удалечыні вялізнымі прывіднымі плямамі, а якія праязджаюць міма дома былі цёмнымі і змрочнымі, як шматлікія магілы.
  
  Я сказаѓ французу, які сядзеѓ побач са мной: "Жудасна, ці не праѓда?"
  
  "Tu parles! Ніколі ѓ жыцці мне не было так страшна".
  
  Я кіѓнуѓ яму і спытаѓ напаѓголасу:
  
  " і што ж вы ѓбачылі, месье?
  
  Голас Ле Виллара завагаѓся. "Bon Dieu! Білі, я бачыѓ загорнуты ѓ саван труп, парылы над каменнай сцяной ... Oo la la! Жудасна!"
  
  "Графіня Віка!" Я фыркнуѓ. "Брыльянт чыстай вады", - шапталі яе залётніка, калі бачылі яе, іх вочы ззялі ад жадання. Сапраѓды, вельмі прыгожая вугорская лэдзі, якая жыла ѓ выдатным асабняку ѓ Элтеме. Аднак суседзі далі ёй іншае імя. 'Гринвичская ведзьма', як яны звычайна называлі яе ... .
  
  "Пры яе жыцці, вядома!" Дадаѓ я, паціснуѓшы плячыма.
  
  
  
  КІРАђНІК 1
  
  ЧОРНАЯ СМЕРЦЬ
  
  Грынвіч, некалькі гадзін праз, незадоѓга да світання
  
  " Пажар! Пажар!
  
  Крык аглушальна пачуѓся ѓ глыбокай цішыні самага ранняга гадзіны, абудзіѓшы афіцэраѓ Курланда і Фландерса, якія мірна патрулявалі Чэрч-бяры-роѓд. Яны азірнуліся, як адзін чалавек, і з трывогай огляделись па баках.
  
  "Гэй! Там усё гарыць!" - усклікнуѓ першы, паказваючы на ярка-чырвонае зарыва ѓ небе на поѓначы, якое вылучала некалькі бліжэйшых дымавых труб.
  
  " Пацукі! Не палова! - рэзка адказаѓ іншы. " Але скажы, як ты думаеш, дзе гэта, Курланд?
  
  " Не ведаю. Элтем-Пэлас-роѓд? ... Кінгз-раѓнд? ... Не магу сказаць напэѓна. А ты, Фландерс?
  
  "Няма. Пойдзем і паглядзім!"
  
  Двое паліцэйскіх паспяшаліся назад уверх па ѓзгорку да пажару, выкарыстоѓваючы моцны яркае святло ѓ якасці арыентыру, яго водбліскі на аблоках ѓзмацняліся і слабелі па меры таго, як полымя взметалось ѓверх або часова затухало, і праз некаторы час яны ѓбачылі вялізны слуп дыму.
  
  "Гэта на Куинскрофт-роѓд!" крыкнуѓ канстэбль Фландерс.
  
  Яны пераадолелі каля двухсот ярдаѓ з галавакружнай хуткасцю і, нарэшце, апынуліся ѓ поле зроку вялікага дома, пабудаванага ѓ старадаѓнім стылі, люта палаючага пасярод незастроенного парку. "Святыя Анёлы! Гэта рэзідэнцыя памерлай графіні Ветчи! " усклікнуѓ канстэбль Курланд.
  
  Яго прыяцель сур'ёзна кіѓнуѓ, калі таксама даведаѓся пра гэта месца. "Так. Але, дзякуй Богу, тут ніхто не жыѓ больш за трыццаць гадоѓ", - сказаѓ ён з ноткай палягчэння ѓ сваім хриплом голасе.
  
  Сталічная пажарная каманда прыбыла раней двух бобі, і яе храбрацы ѓжо прыступілі да працы, іх яркія шлемы зіхацелі паѓсюль. Некаторыя, заблудзіѓшыся на лесвіцах, сярод дыму, вылівалі патокі вады на падпаленае памяшканне, у той час як іншыя выкарыстоѓвалі ѓсю сваю энергію, працуючы на рухавіках, устаноѓленых на лужку.
  
  
  
  Некалькі суседзяѓ далучыліся да пажылому наглядчыку, які з глыбокай смуткам глядзеѓ на ѓжо пахіснуліся сцены некалі гордага асабняка. Стары ѓяѓляѓ сабой жахлівае, вартае жалю відовішча, верагодна, выклікаючы ѓ памяці былыя дні, калі парк быѓ поѓны экіпажаѓ, якія адзін за адным спыняліся перад домам, ярка асветленыя, але значна менш драматычна, калі падбітыя мехам плашчы, парадная форма, раскошныя сукенкі праходзілі працэсіяй перад гіганцкім лёкаем, отвешивавшим глыбокія паклоны.
  
  На Куинскрофт-роѓд, звычайна такой ціхай, панавала неверагодная мітусня: яркае святло, языкі полымя, якія люта вырываліся вонкі і ѓверх, пыхценне і ляск рухавікоѓ, плёскат і шыпенне вады, роѓ пажару і слупы дыму, якія цяжкімі панурымі масамі пацяшаліся над палаючым асабняком, надавалі яму дзіѓны і трагічны выгляд. Раптам канстэбль Керланд, які, як і яго напарнік, прагна назіраѓ за жорсткай барацьбой пажарных, выдаѓ дзікі крык.
  
  "Павесьце мяне! У доме жанчына".
  
  Сапраѓды, у акне верхняга паверха з'явілася жаночая постаць, апраѓленая полымем, завешанае дымам, але яна тут жа знікла, нібы паглынутая атрутнымі выпарэннямі. Невялікая група мінакоѓ адрэагавала як адзін:
  
  " Ратуйце яе! Ратуйце яе!
  
  Жанчыны з пранізлівымі крыкамі заломлівалі рукі, мужчыны сціскалі кулакі і лаяліся. Адзін стары наглядчык застыѓ, здранцвелае ад здзіѓлення.
  
  " Памілуйце! ... Я не магу ѓ гэта паверыць ... . Я ... гэтага не можа быць! " запінаючыся, вымавіѓ ён, яго вусны растуліліся, вочы пашырыліся, спалоханае твар і белае.
  
  "Скажыце, вы хворыя, мой дарагі?" клапатліва пацікавіѓся канстэбль Фландерс, заѓважыѓшы яго скажонае твар.
  
  " Няма ... няма ... нічога асаблівага ... Напэѓна, спякота. Дзякуй, канстэбль.
  
  Тым часам сяржант пажарнай аховы узлез па лесвіцы і заскочыѓ у адкрытае акно. Праз імгненне яго паглынула, і ён знік з выгляду. Усе ѓнізе затаілі дыханне, варожачы, выберацца ён калі-небудзь з печы. Прайшлі смяротныя секунды, і, нарэшце, ён зноѓ быѓ каля акна, трымаючы ѓ руках мёртвую жаночую фігуру. Пачуліся гучныя воклічы адабрэння. Яго віталі гучнымі крыкамі радасці. Але людзям не трэба было так паспешліва радавацца яго перамозе, бо, як мы зараз пабачым, яе можна было б назваць піравай. Першым, хто зразумеѓ, што з сяржантам што-то не зусім у парадку, быѓ канстэбль Керланд.
  
  "Гэй, паглядзі на яго!" - усклікнуѓ ён. "Што здарылася? Ён што, нервуецца або што?" Сапраѓды, як ні дзіѓна, сяржант рабіѓ уражанне чалавека, ахопленага раптоѓным прыступам вар'яцтва, больш за ѓсё падобным на танец Святога Вітта. Ён быѓ падобны на дзікага акрабата, згубленыя ѓ мора полымя і дыму, і было надзвычай дзіѓна назіраць, як ён выгінаецца і трасецца ѓсім целам у водблісках пажару. Відавочна, небарака раптам сышоѓ з розуму. Гэтая думка і тысячы іншых трывожных думак пранесліся ѓ галаве кожнага.
  
  Двое пажарных ѓжо падымаліся па лесвіцах, каб аказаць яму дапамогу. На жаль, яны ледзь пераадолелі палову ѓздыму, калі ён рэзка кінуѓ бесчувственную жанчыну назад у полымя і з незямным лямантам выкінуѓся галавой наперад з акна. Констебли, суседзі і пажарныя былі ѓ жаху. Жанчыны ѓскрыквалі і падалі ѓ непрытомнасць, мужчыны машынальна кідаліся наперад з лаянкай, але нічога нельга было зрабіць, і ѓ наступнае імгненне, у той час як невядомая жанчына, верагодна, ляжала ѓнутры невялікі купкай попелу, сяржант пажарнай аховы безжыццёва ляжаѓ на лужку, як зламаная марыянетка.
  
  Труп сяржанта цяпер ляжаѓ на насілках, чакаючы, калі яго панясуць. Раптам стары наглядчык, які толькі што падышоѓ і схіліѓся над ім, як гэта рабілі многія іншыя, моцна здрыгануѓся. Паказваючы дрыготкім пальцам на твар мерцвяка, ён закрычаѓ з непадробным жахам:
  
  "Чорная смерць! Памілуй мяне! ... Чорная смерць!"
  
  Затым, ахоплены моцным страхам, ён адскочыѓ назад і зусім нечакана кінуѓся бегчы, яшчэ гучней крычучы: "Чорная смерць! Чорная смерць!"
  
  Выраз глыбокага жаху раптам з'явілася на тварах афіцэраѓ Керленда і Фландерса. Яны абодва былі салдатамі ѓ Індыі і абодва чулі гэта халоднае кроѓ заяву падчас кампаніі ѓ Бенгаліі. Яны ашаломлена паглядзелі адзін на аднаго.
  
  Чорная смерць! ... або, іншымі словамі ... бубоны чума!
  
  
  
  КІРАђНІК 2
  
  ПУСТЫ ТРУНУ
  
  Інспектар Грегсон сядзеѓ у сваім кабінеце ѓ Скотленд-Ярдзе і перачытваѓ справаздачу, на якім стаяѓ штамп паліцэйскага морга. Ён перавярнуѓ яго ѓ крайнім здзіѓленні, падціснуѓ вусны і ѓ думках застагнаѓ:
  
  "Ён заѓсёды быѓ чалавекам разумных саветаѓ" ... тады чаму б не патэлефанаваць яму? Ён даволі бесцырымонна зняѓ трубку са свайго стала і набраѓ нумар Шэрлака Холмса. Мой настаѓнік адказаѓ неадкладна.
  
  " Холмс слухае.
  
  
  
  "Прывітанне! Гэта Грегсон".
  
  На іншым канцы провада пачуѓся смяшок.
  
  "Божа мой, мы, павінна быць, роднасныя душы, Грег'. Я як раз збіраѓся патэлефанаваць цябе. Я прачытаѓ у ранішняй газеце, што асабняк памерлай графіні Ветчи ѓ Элтеме згарэѓ дашчэнту мінулай ноччу. Ведаеце, я глыбока зацікаѓлены ѓ гэтай справе ... "
  
  Надышла чаргу узрадавацца Грегсону. Нечаканыя словы майго гаспадара адразу прывялі яго ѓ добры настрой, і ён адказаѓ з вялікай прыязнасцю: "Вы ѓсё яшчэ не ведаеце самага лепшага, містэр Холмс. Ты чытаѓ пра сяржант Маклине?
  
  " Адважны пажарны, які знайшоѓ смерць на пасадзе? Сапраѓды, так, а што?
  
  "Ну, прэса не паведаміла ѓсёй гісторыі. Вам лепш трымацца за сваё крэсла, сэр!"
  
  Інспектар памаѓчаѓ пару секунд. Нарэшце ён заявіѓ з некаторым націскам: "На целе і твары сяржанта Маклін былі выяѓленыя стыгматы бубоны чумы!"
  
  "Аб? І як раз своечасова!" - быѓ кароткі, абыякавы адказ майго настаѓніка. Грега Сона гэта зусім не ѓзрадавала. Ён ахнуѓ ад жаху і ледзь не выпусціѓ трубку.
  
  " Толькі ... толькі не кажыце мне, што вы чакалі гэтага, містэр Холмс! - запінаючыся, выгаварыѓ ён.
  
  "Вядома, я так і зрабіѓ! Даруй, што сапсаваѓ твой маленькі сюрпрыз, Грег!"
  
  Інспектар правёѓ дрыготкай рукой па лбе. " Як, чорт вазьмі, вы маглі- - пачаѓ ён з непадробным здзіѓленнем, але мой гаспадар абарваѓ яго.
  
  "Тлумачэнні прыйдуць у свой час, Грег", - сказаѓ Холмс. "Нельга губляць часу, паверце мне. На карту пастаѓлена бяспеку лонданцаѓ. Я павінен неадкладна пагутарыць са наглядчыкам асабняка. Скажыце, дзе я магу яго знайсці?
  
  "Я не ведаю. Ён уцёк".
  
  "Збег?"
  
  " Так. Ці бачыце, ён ледзь зірнуѓ у твар пажарным, калі той уцёк, лямантуючы, як баншы. З тых часоѓ яго ніхто не бачыѓ.
  
  "Вельмі шкада. Галоѓны след страчаны", - з горыччу прамармытаѓ мой гаспадар. "Што ж, тады мне давядзецца абысціся без яго", - дадаѓ ён пасля кароткага маѓчання.
  
  " Паслухайце, містэр Холмс, вы казалі аб бяспецы лонданцаѓ. Вы сур'ёзна?
  
  
  
  "На жаль, у вышэйшай ступені сур'ёзна! Сітуацыя можа хутка стаць трагічнай".
  
  " Гэй! Што ты маеш на ѓвазе?
  
  "Хм! Я б падняѓ паніку у Скотленд-Ярдзе, калі б сказаѓ табе ... " . Даруй, Грег", - папрасіѓ прабачэння Шэрлак Холмс. І самым няветлівым чынам, каб перапыніць допыт інспектара, ён павесіѓ трубку.
  
  
  
  
  
  Цёмныя змярканне згушчаліся, ператвараючыся ѓ ноч. Мой настаѓнік і Франсуа Ле Виллар асцярожна прасоѓваліся па маркотнай пустыні Хайгейтского могілак. Яны мінулі мноства паѓразбураных, парослых мохам кенотаф і струхлелых капліц, вітражы ѓ вокнах якіх былі разбітыя; яны віхлялі зігзагамі па лабірынце магільняѓ з плоскімі дахамі, з расколін якіх тырчалі будлеи і папараць, пакуль не ѓбачылі велізарны ціс, раскинувший свае шырокія, чорныя, раскінутыя галіны папярок масіѓнага мармуровага маѓзалея, нібы абараняючы яго ад халоднага ветрыка, які час ад часу са ѓздыхамі пранікаѓ скрозь пераплятаюцца галіны. Затым Шэрлак Холмс мякка дакрануѓся да пляча свайго спадарожніка, і паказаѓ на белы манумент. Француз кіѓнуѓ і ѓважліва агледзеѓся па баках. Яны крыху пачакалі ѓ высокай, сырой траве, падхопленыя віхравым патокам вострага начнога паветра, а затым прокрались да вялікай грабніцы. Нарэшце яны дасягнулі яе іржавых жалезных варот. Мой гаспадар асцярожна адкрыѓ яе ключом, які дастаѓ з кішэні, і ѓвайшоѓ. Ён імгненна зарыентаваѓся, наколькі дазваляѓ слабы святло, дабраѓся да вузкай каменнай лесвіцы і як мага цішэй спусціѓся ѓніз, які суправаджаецца Ле Вилларом. Яны хутка спусціліся ѓніз, і мой гаспадар асвятліѓ сваім кішэнным ліхтарыкам невялікую грабніцу, цэнтр якой займаѓ адзіны дубовы труну. Пах гнілі там быѓ амаль невыносным. Тым не менш яны падышлі да труны і прачыталі наступную эпітафію, начертанную на вялікай меднай пліце:
  
  
  КАРАЛІНА СОКОЛИ ,
  ГРАФІНЯ ВІКА ,
  якая пайшла З ГЭТАГА ЖЫЦЦЯ
  18 ТРАђНЯ 1871 г.
  НА СВАІМ 24 -м ГОДЗЕ ЖЫЦЦЯ .
  
  
  "Што ж, давайце цяпер паглядзім, што ад яе засталося", - змрочна сказаѓ мой гаспадар. Уклаѓшы ліхтар у рукі Ле Виллара, ён дастаѓ адвёртку і пачаѓ адкручваць мноства шруб. Неѓзабаве вечка была адкінутая. Ён з агідай прыѓзняѓ яе, і з вуснаѓ француза сарвалася ціхае ѓсклік:
  
  "Бон санг... . Там пуста!"
  
  "Я чакаѓ гэтага", - сказаѓ Холмс.
  
  Ён уздыхнуѓ, паківаѓ галавой з боку ѓ бок у крайнім маркоце і гучна абвясціѓ замагільным тонам: "такім чынам, вось неабвержны доказ ..."
  
  Пасля хвіліннага маѓчання ён працягнуѓ у тым жа духу: "Караліна Соколи была замужам, калі была падлеткам, за графам Вікай, які настолькі паламаѓ яе юную жыццё сваёй бесперапыннай жорсткасцю і празмернасцямі, што яна памерла, знаходзячыся яшчэ ѓ самым росквіце сваёй маладосці і прыгажосці ..." .
  
  Як ні дзіѓна, прамаѓляючы гэтую жалобную гаворку, мой гаспадар старанна надзеѓ на свае рукі тонкія, але вельмі трывалыя скураныя пальчаткі. Да вялікага здзіѓлення Ле Виллара, ён дастаѓ малюсенькія абцугі і ѓважліва агледзеѓ сатлелае атласную абіѓку труны. Раптоѓна, вельмі хутка, ён узяѓ што-то маленькае і засунуѓ гэта ѓ маленькую прабірку, якую таксама дастаѓ з кішэні камізэлькі. "... І з тых часоѓ яна пастаянна наведвае маёнтка славутай венгерскай сям'і, да якой належыць".
  
  Мой гаспадар схаваѓ пінцэт і прабірку у кішэню з таямніцай задаволенай усмешкай і дадаѓ тым жа змрочным голасам: "Цяпер мы ведаем, што графіня Віка - адна з жывых мерцвякоѓ, і нам лепш сысці, пакуль яна не ператварылася ѓ халтурщицу. Выгнаць д'ябла з гэтага месца - справа Царквы, а не наша. Давай выбірацца адсюль, Франсуа!
  
  
  
  КІРАђНІК 3
  
  БАЛОТНЫ ГАРАДОК
  
  Богтаун. Як бы старанна вы ні шукалі на карце Лондана, вы б яго не знайшлі, нават на самай падрабязнай. І ѓсё ж ён сапраѓды існаваѓ не так даѓно. На паперы гэта быѓ усяго толькі пусты ѓчастак на ѓскраіне Люишема, паміж Дептфорд-Чэрч-стрыт і Норман-роѓд. Сам Скотленд-Ярд меѓ толькі даволі расплывістую планіроѓку гэтага (па крайняй меры, афіцыйна) безназоѓнага раёна. Там, па абодва бакі паласы залежной зямлі, арашальнай Дептфордским ручаём, вялікія кучы смецця чаргаваліся з радамі старых халуп - маркотнае месцазнаходжанне насельніцтва вялікай сталіцы, які збірае рыззё.
  
  
  
  У Балотным гарадку цэлымі днямі можна было сустрэць мноства абадраных жанчын, якія сядзяць перад сваімі ѓбогімі жытлішчамі, з кошыкамі, поѓнымі адкідаѓ, побач з імі. Яны самым прыдзірлівым чынам прамацвалі і даследавалі ѓбогую здабычу, якую іх людзі прынеслі з ранішняга абыходу смеццевых бакаѓ, адбіраючы ѓсё, што магло каштаваць шылінг, гарбарны завод або нават медны фартынгу. Групы абадраных дзетак гарэзавалі вакол і крычалі ад весялосці пад вясёлымі позіркамі змучаных клопатаѓ патрыярхаѓ, якія сядзелі ѓ сваіх вокнаѓ. Адзіны паб па суседстве заѓсёды быѓ бітком набіты разнастайнымі групамі абадранцаѓ, слонявшихся без справы ѓ стойкі, выпівалі, болтавших і курылі свае трубкі. Субботними вечарамі ѓ піѓной можна было ѓбачыць Керла, баксёра, а тузін пар атрымлівала асалоду ад танцамі і спевамі за куфлем джыну з вадой. Падводзячы вынік, можна сказаць, што жыхары Балотнага гарадка, хоць і былі вельмі бедныя, былі вясёлай і шчаслівай кампаніяй да таго фатальнага дня, калі ѓсе яны раптам сталі ... пабітымі чумой!
  
  Калі мы з маім гаспадаром, інспектарам Грэгам Сонам, выявілі Балотны гарадок, вакол яго быѓ туман, адзін з тых дзіѓных, выслізгваюць туманаѓ, якія, падобна зданям, плывуць ноччу па лагчынам. У той жа міг высокі хлопец з чырвоным носам і густымі бакенбардамі з'явіѓся з раптоѓнасць здані і аддаѓ ім ваенны салют. Гэта быѓ канстэбль Майлз, дасланы да нас паліцыяй Люишема, і ён вельмі доѓга чакаѓ нашага прыбыцця на холадзе з пакорлівай пакораю. У тумане яго ліхтар здаваѓся светлячком, і я з уздрыгам сказаѓ сабе, што хутка ён ператворыцца ѓ далікатнага правадыра ѓ едком тумане.
  
  " Карантынная лінія ... цалкам працуе, канстэбль? Грегсон прама спытаѓ бобі.
  
  " Так, сэр. З надыходам цемры, сэр.
  
  " З хворымі?
  
  "Павезлі ѓ бальніцу".
  
  "З мёртвымі?"
  
  " Прыбраныя да апошняга, сэр.
  
  - А лекары, медсёстры? - спытаѓ я.
  
  "Яны ѓсе сышлі".
  
  " Што азначае, што гэтай ноччу мы чацвёра будзем адзінымі жывымі ѓ Балотным горадзе?
  
  Голас канстэбля завагаѓся: "У ... сапраѓды, так, сэр".
  
  
  
  Некалькімі гадзінамі раней Балотны гарадок быѓ абнесены плотам з калючага дроту, які надаваѓ яму змрочны выгляд канцэнтрацыйнага лагера. Праз кожныя пяцьдзесят ярдаѓ віселі вялікія дошкі з надпісам "Небяспечна. Староннім уваход забаронены." выдзелена чырвоным. Адзіны магчымы ѓваход быѓ праз вароты, ахоѓныя паліцэйскімі з зброяй у руках. Адразу за імі была разбіта палатка для санітарных мэтаѓ. Там мы знайшлі прыдатную ахоѓную адзежу для нашага візіту. Яна складалася з чорных гумовых халатаѓ, якія, даходзячы да зямлі, падымаліся над галавой, цалкам хаваючы постаць і твар, за выключэннем адтулін для вачэй. Ахоѓныя акуляры, гумовыя пальчаткі і чаравікі дапаѓнялі рыштунак.
  
  "Святая Маці-Царква мае патрэбу ѓ табе, вялікі інквізітар!" Пажартаваѓ я, кланяючыся свайму гаспадару, які толькі што апрануѓся ѓ змрочную мантыю.
  
  Холмс супакоіѓ мяне адным позіркам. "Спыні адпускаць жарцікі і таксама надзень свае, мой хлопчык", - сказаѓ ён кіслым голасам, ѓпотай ухмыляючыся Грегсону, які ѓ чорным касцюме з-за свайго вельмі вялікага жывата быѓ падобны на пухлую гумовую ляльку.
  
  Цяпер мы павольна ехалі скрозь туманную заслону, окутавшую Балотны гарадок. Несумненна, пры іншых абставінах ад нашых фігур у старонняга назіральніка кроѓ застыла ѓ жылах, настолькі прывіднымі мы здаваліся ѓ святле ліхтара паліцэйскага, нібы без прыкметных намаганняѓ слізгалі па бруднай зямлі. На самай справе, нам выпала быць напалоханымі у гэтай смяротна небяспечнай неабсяжнасці, пасярод велізарных, змрочнага колеру куч смецця, якія пагрозліва ѓзвышаліся, і мы сабралі ѓсё сваё мужнасць, каб рухацца далей без дрыжыкаѓ у каленях.
  
  "Гэта пачалося ѓ нядзелю раніцай ..." - пачаѓ канстэбль Майлз, калі мы праязджалі міма шэрагу бездапаможных, паѓразбураных халуп, проста каб парушыць невыносную цішыню, повисшую над Балотным горадам. Але эфект быѓ яшчэ горш, таму што скрозь гумовую маску яго голас гучаѓ глыбока і замогильно. Ён змоѓк на месцы.
  
  "Калі ласка, працягвайце, канстэбль", - запрасіѓ мой гаспадар, заспакаяльна паклаѓшы руку яму на плячо.
  
  Майлз кіѓнуѓ і замахаѓ рукамі, на імгненне стаѓшы падобным на вялікую варону. Ён працягнуѓ:
  
  "Многім старьевщикам раптам стала вельмі дрэнна. Праз некаторы час некаторыя без папярэджання ѓпалі як нежывы на зямлю, але іншыя адчувалі моцныя пакуты; вы чулі, як яны стагналі і плакалі. Гэта немая, вы ведаеце. Былі адчайныя хлопцы, якія з крыкамі насіліся вакол. Я чуѓ пра пажылы жанчыне, якая адчувае моцную боль, якая выскачыла галышом і пабегла прама да Дептфорд-Крык, дзе ѓтапілася. Хвароба распаѓсюдзілася вельмі хутка, і ѓвечары паѓсюль на зямлі ляжалі мёртвыя целы ... . Жудасна! За лекарамі паслалі занадта позна, бачыце; яны змаглі выратаваць толькі некалькіх чалавек. Яны сказалі нам, што гэта была нейкая вельмі моцная і заразная ліхаманка ".
  
  "Нявінная хлусня, каб прадухіліць паніку," прашаптаѓ Холмс мне на вуха.
  
  "Якая жаль!" - працягваѓ паліцэйскі. "Яны былі добрымі людзьмі; часам крыху грубаватымі, але мілымі, вельмі мілымі".
  
  Ён журботна паківаѓ галавой і дадаѓ: "Падумаць толькі, што напярэдадні вечарам у іх быѓ баль ... музыка ... феерверк!"
  
  "Феерверк?" Я задумаѓся.
  
  "Так, стралялі з Дептфордского моста, і там таксама быѓ орган ... . Ён іграѓ полькі і вальсы".
  
  Канстэбль Майлз глыбока ѓздыхнуѓ і змоѓк. Некаторы час ён вадзіѓ нас па Балотнай горадзе, і не было чуваць ні гуку, акрамя мяккага хлюпанья нашых крокаѓ па гразі.
  
  У якой-то момант мой настаѓнік узлез на вялікую кучу смецця і паглядзеѓ у ноч. Было цёмна і туманна, і ён мог разглядзець толькі цьмянае мігаценне стаялай лужыны ѓнізе. Не было сэнсу даѓжэй заставацца ѓ гэтай змрочнай і адштурхвалай абстаноѓцы. Холмс паціснуѓ плячыма і сказаѓ мне, што брэндзі, тытунь і гарачая ванна былі б вельмі дарэчы дома.
  
  
  
  КІРАђНІК 4
  
  МЕСЬЕ ВІКТАР
  
  Мой настаѓнік як раз спускаѓся ѓніз, калі раптам, абвыкшы вачыма да начной цемры, ён заѓважыѓ некалькі рухаюцца фігур, бясшумна якія накіроѓваліся да яго спадарожнікам. Мы спакойна чакалі яго ля падножжа кургана, зусім не разумеючы, што адбываецца, і не бачылі цёмных фігур, павольна марудлівых вакол нас у магільнай цішыні. Холмс адразу ж ѓсвядоміѓ усю ступень небяспекі і закрычаѓ на ѓвесь голас: "Хлопцы, беражыцеся!"
  
  Мы былі здзіѓлены яго загадам, але спачатку не зразумелі, што гэта значыць. Таму мы азірнуліся і няѓцямна ѓтаропіліся на яго. Аднак нам не спатрэбілася шмат часу, каб усвядоміць сітуацыю, бо не прайшло і секунды, як пачуѓся дзікі лямант, за якім рушыѓ услед шоргат па гразі і атака атрада дэманаѓ. Ім было дзесяць ці дванаццаць, магчыма, больш. Іх асобы былі зморшчыѓся, вочы налиты крывёю і зіхацелі, доѓгія валасы растрапаныя, зблытаны.
  
  "Блаславі мяне Гасподзь!" прастагнаѓ Грегсон.
  
  Сапраѓды, выгляд гэтых агідных істот, бросившихся на нас з ніадкуль у гэтым пустым, забароненым месцы, быѓ сапраѓды кашмарным. Інспектар адскочыѓ назад, шукаючы свой пісталет, і я зрабіѓ тое ж самае, але, наадварот, паклаѓшы ліхтар, канстэбль Майлз зрабіѓ пару хуткіх крокаѓ наперад. Перш чым нападнікі паспелі зрэагаваць, ён схапіѓ першага за горла і пояс, падняѓ яго высока ѓ паветра, разгарнуѓ і шпурнуѓ прама на астатніх, якія перакуліліся і ѓпалі. Гэта разумнае і смелае дзеянне прадухіліла непасрэдную небяспеку і дапамагло выйграць крыху часу.
  
  " Сюды, хлопцы! Падымайцеся! Хутчэй! " крыкнуѓ Холмс.
  
  Гэта быѓ круты ѓздым на вяршыню смеццевай кучы, адной з самых высокіх у Балотным гарадку, і гумавая адзенне не прызначалася для такога спорту; тым не менш, мы ѓтрох дабраліся да яе за некалькі імгненняѓ.
  
  "Дзякуй, настаѓнік! Я рады зноѓ быць з вамі", - сказаѓ я Шэрлаку Холмсу, протянувшему мне руку дапамогі. "і яшчэ тысячу раз дзякуй за ваша папярэджанне. Што б здарылася без гэтага?"
  
  "Білі правоѓ, дзякуй, містэр Холмс," у сваю чаргу сказаѓ Грегсон, " але уф! Кажаце пра вар'яцкай спешцы!"
  
  Ён цяжка дыхаѓ і кашляѓ, а затым сказаѓ Майлзу, які спакойна стаяѓ побач з ім: "Дзякуй і вам, канстэбль, вы былі пышныя. Але, чорт вазьмі! Які ж ты скребун!"
  
  Апошні сціпла кіѓнуѓ з лёгкім смяшком.
  
  Доѓгі час Шэрлак Холмс уважліва ѓзіраѓся ѓ ноч. Якія напалі на нас дзікуны не пераследвалі нас на ѓзгорку, і цяпер іх было ледзь відаць у цемры. Аднак здавалася, што яны стаяць вакол яго, змрочныя і нерухомыя, скіраваѓшы вочы на вяршыню.
  
  "Чаго мы чакаем, містэр Холмс?" - спытаѓ нарэшце інспектар. "Хіба мы не можам выхапіць зброю і напасці на гэтых вырадкаѓ?"
  
  " Гэта было б апошняе, што можна было б зрабіць, інспектар.
  
  "Чаму?"
  
  "Занадта небяспечна!"
  
  Грегсон паціснуѓ плячыма і сказаѓ некалькі злосна: "Я вас не разумею, містэр Холмс. Хіба гэта не проста зборышча палаца дарыя., спяць з шпулек?
  
  "Хто на самай справе ведае?" - унікліва адказаѓ Холмс.
  
  Майлз, які ѓвесь гэты час гойсаѓ вакол, раптам упаѓ на калені і пачаѓ энергічна рыць зямлю рукамі ѓ пальчатках, як сабака ѓ пошуках косткі. Дзве ці тры хвіліны праз ён выдаѓ гучны і радасны крык.
  
  "Што вы выявілі?" спытаѓ Холмс, кладучы руку на плячо канстэбля.
  
  " Запаліце свой ліхтар і накіруйце яго сюды, містэр Холмс!
  
  "Усё ѓ парадку".
  
  Мой гаспадар рушыѓ услед інструкцыі Майлза. Ён выдаѓ працяглы нізкі гук здзіѓлення і усклікнуѓ: "Чорт вазьмі! Сапраѓды, цікавая знаходка, канстэбль!"
  
  Сярод мноства бітага шкла, трэсак, гнілых гародніны і неапісальнага хламу - Мілі. выявіѓ патаемны ход, што-то накшталт цёмнай ямы з хісткай лесвіцай, якая, здавалася, сыходзіла ѓ невымерныя глыбіні.
  
  "Яны набліжаюцца!" - папярэдзіѓ Майлз, паказваючы пальцам на цёмныя постаці, якія толькі пачалі падымацца на вялізную кучу пылу.
  
  "Гэта вырашае справу," сурова заявіѓ Холмс. "Мы павінны рызыкнуць і спусціцца ѓ шахту!" Затым, павярнуѓшыся да мяне, ён дадаѓ: "Спускайся першым, мой хлопчык, і будзь асцярожны. Вось мой кішэнны ліхтар: памахаю ім тры разы, калі дабярэцеся да дна; тады мы паследуем за вамі".
  
  Шэрлак Холмс, Грегсон і Майлз нецярпліва ѓзіраліся ѓ змрочную яму. Нарэшце яны ѓбачылі далёка ѓнізе мой слабы святло. "Пайшлі!" - ціха сказаѓ настаѓнік. Ён ухапіѓся за лесвіцу і некалькімі бадзёрыя словамі загадаѓ сваім спадарожнікам ісці за ім. Павольна і асцярожна яны спусціліся, далікатная лесвіца моцна ківалася разам з імі ѓ апраметнай цемры. Нарэшце яны дасягнулі дна і апынуліся там, дзе сканчаѓся груба высечаны ѓ скале праход з ухілам ѓверх. Слабы скразняк, здавалася, даказваѓ, што ён сообщался з вонкавым светам. Толькі напалову ѓпэѓнены ѓ выхадзе, але ведаючы, што такой цаной можна спыніць нашых праціѓнікаѓ, Холмс спусціѓ лесвіцу, гнілое дрэва якой лёгка раскрошилось на кавалкі. Затым мы ѓсе хутка пакрочылі гужам па калідоры. Ліхтар майго гаспадара паказваѓ шлях, абуджаючы лятучых мышэй, чый шолах і піск на гэты раз парушылі якая панавала там незямную цішыню. Прайшоѓшы прыкладна пяцьдзесят ці шэсцьдзесят ярдаѓ, мы дасягнулі вялікай пячоры, і хоць яна цьмяна свяцілася * * * у чарнільнай цемры, святла, даецца ліхтаром, было дастаткова, каб разгледзець прыроду нашага новага атачэння. Там было пуста, калі не лічыць глыбокага пласта пылу і дзіѓнага прадмета, заполнявшего палову памяшкання. На першы погляд гэта было падобна на нейкае велізарнае казурка, якое ляжыць на спіне, з выцягнутымі ѓ паветры доѓгімі выгнутымі лапкамі і мігатлівым целам няправільнай формы пад імі. Але больш дбайнае даследаванне дало больш дакладнае тлумачэнне. Выгнутыя і перакручанае паласы металу былі ѓсім, што засталося ад таго, што калі-то было велізарным, окованным жалезам драѓляным куфрам.
  
  "Людзі, якія ѓзламалі яго, вельмі спяшаліся", - заявіѓ Шэр лок Холмс.
  
  "Ён быѓ поѓны багаццяѓ, спадар?" Я спытаѓ у яго.
  
  " Думаю, так, мой хлопчык. Тады нядзіѓна, што...
  
  Холмс не скончыѓ фразу, таму што ѓ гэты момант з другога канца пячоры пачуѓся гук, падобны на здушаны стогн. Ён павярнуѓся і, пасвяціѓ ліхтаром у тым кірунку, убачыѓ чалавека, які ляжыць на спіне ѓ тоѓстым пласце пылу на падлозе, яго цела было заліта крывёю. У яго былі вельмі цёмныя валасы і чорныя навощенные вусы, якія падкрэслівалі крайнюю бледнасць яго асобы.
  
  "Гэй! Ён пры смерці!" - усклікнуѓ Грегсон.
  
  Мы ѓсе тут жа апусціліся на калені побач з ім, і мой настаѓнік асцярожна прыѓзняѓ яго галаву.
  
  "Ты дасі яму крыху брэндзі, Білі", - сказаѓ ён. "Вось пляшка".
  
  Незнаёмы адкрыѓ вочы. - Merci, mon vieux, " прамармытаѓ ён па-французску, з цяжкасцю спрабуючы ѓсміхнуцца. Ён прагна выпіѓ, і да яго шчоках вярнуѓся лёгкі румянец. Імгненне ён моѓчкі глядзеѓ на тое, што адбываецца, затым ім авалодаѓ трызненне, і ён сказаѓ, ці, хутчэй, пракрычаѓ: "Божа! ... ратиссе л д'ор! ... et puis pan pan dans les tripes! ... Tout d'un même, me faire ça à moi, Victor! ... Môssieu Victor, le roi des dompteurs de puces!" Ён рэзка спыніѓся і зрабіѓ глыбокі ѓдых, свой апошні, таму што ѓ наступнае імгненне ён быѓ мёртвы.
  
  Маленькая група пагрузілася ѓ цішыню. Зноѓ было чуваць, як у пячоры попискивают лятучыя мышы. Затым Грегсон адкашляѓся і спытаѓ:
  
  " Скажыце мне, містэр Холмс, што гэта была за лухта, якую нёс француз? Вы можаце перавесці гэта для мяне?
  
  "Хм!" - адказаѓ мой гаспадар, прыклаѓшы руку да лба. "Бачыш, Грег, ён проста меѓ на ѓвазе, што хто-то скраѓ золата, якое захоѓвалася ѓ куфры, і стрэліѓ у яго з пісталета, Віктар ... містэр Віктар, кароль дрэсіроѓшчыкаѓ блох!"
  
  
  
  
  
  КІРАђНІК 5
  
  ФЕЕРВЕРК
  
  "У Парыжы, - пачаѓ Франсуа Ле Виллар, - "Фолі-бержэр" і "Мулен Руж" - вялікія мюзік-холы, якія збіраюць натоѓпу багатых начных птушак; але менш вытанчана, на бульвары, на ѓсе чатыры бакі святла, стаяць маленькія кабінкі, petites baraques, як мы іх называем. Тут у паветры адчуваецца разыначка, якой няма ѓ больш дарагіх установах, і разнастайнасць забаѓ сапраѓды дзівіць. Падумайце, што, не марнуючы ні сантима часу, вы можаце блукаць ад параду да параду і любавацца такімі выканаѓцамі, як малпы на роварах, чараѓнікі ѓ пер'і, хрумсткія шклом або глытала мячы, арабскія дзяѓчыны, якія выконваюць танец жывата з вялізнымі змеямі на шыі, пячорныя людзі, якія ядуць агонь, кітайцы, плюющиеся ім ... і многія, многія іншыя!"
  
  Французскі дэтэктыѓ зрабіѓ паѓзу. Ён адкінуѓся на спінку крэсла і некалькі хвілін моѓчкі атрымліваѓ асалоду ад куфлем хересного віна, які падаѓ яму мой гаспадар. Але я, які быѓ увесь увагу і якому не цярпелася даведацца астатняе, спытаѓ: "Скажыце мне, месье, месье Віктар быѓ адным з гэтых артыстаѓ?"
  
  "Так, вядома," сказаѓ Ле Виллар, гледзячы полуприкрытыми вачыма на напой скрозь хупава выразаны крышталь. " і ні ѓ найменшай ступені, паверце мне, малады чалавек! Яго шоѓ прыцягнула мноства людзей на Манмартры. Вы давалі дванаццаць пенсаѓ бландынцы, якая сядзела за меднай кратамі, і ѓваходзілі ѓ кабінку: гэта было простае, даволі цеснае месца без крэслаѓ, асветленае a giorno вялікі электрычнай лямпачкай, свисавшей з столі. У цэнтры, на стале, стаяла што-то накшталт акварыума - але пустога, - які меѓ форму вялікага валізкі і закрытага шкляной вечкам. Калі было дапушчана каля дваццаці чалавек, нябачная зайграла катрынка бадзёры марш, і ѓвайшоѓ месье Віктар. Ён пакланіѓся публіцы, усміхнуѓся, падкруціѓ навощенные вусы, зрабіѓ то-то і то-то, затым закасаѓ левы рукаѓ. Калі музыка скончылася, ён узяѓ пінцэт, адкрыѓ скрыначку з пилюлями, узяѓ некалькі чорных маленькіх прадметаѓ, падобных на шпількавыя галоѓкі, і асцярожна паклаѓ іх сабе на руку ... Гэта былі блыхі.
  
  " Блыхі? - Усклікнуѓ я.
  
  "Так, і менавіта так ён іх карміѓ".
  
  " Ты маеш на ѓвазе, з яго ѓласнай крывёю?
  
  "Ну, ведаеце, добрая выпіѓка яшчэ нікому не шкодзіла!" - запярэчыѓ французская дэтэктыѓ з гарэзлівай усмешкай. Ён дапіѓ свой херас і працягнуѓ: "Цяпер шоу пачалося па-сапраѓднаму. Месье Віктар пінцэтам вышчыпваѓ блох адну за іншы і саджаѓ іх у акварыум з рыбкамі. У ім былі выстаѓлены разнастайныя мініяцюрныя аксэсуары, накшталт маленькіх кардонных санак або каляскі, зробленай з калыпкоѓ і чатырох гузікаѓ для каѓняра: ну, ён прывязваѓ пару блох з поѓсцю да адной або іншы і прымушаѓ іх цягнуць яе на адлегласці некалькіх цаляѓ; ці ён браѓ двух тоѓстых блох і прымушаѓ іх катацца на арэлях; ён таксама мог арганізаваць гонкі паміж паѓтузіна іншых; часам ён прымушаѓ іх пераскокваць праз перашкоды, такія як невялікая кучка запалак або заручальны пярсцёнак ... . Гэта было сапраѓды вельмі разумна ".
  
  "Вы сур'ёзна, месье?" Я задумаѓся.
  
  " Вельмі сур'ёзна, Білі. Гэта можа здацца ашаламляльным, але гэта чыстая праѓда. Месье Віктар сапраѓды заслужыѓ тытул 'караля дрэсіроѓшчыкаѓ блох', і публіка заѓсёды высока цаніла яго ".
  
  Я, верагодна, задаѓ бы яшчэ шмат пытанняѓ пра чалавека, якога мы знайшлі агонизирующим ѓ пячоры мінулай ноччу, калі б у гэты самы момант не з'явілася місіс Хадсон. Яна стаяла ѓ дзвярах, упёршы рукі ѓ бакі, з абурэннем ѓ позірку.
  
  "У чым справа, місіс Хадсон?" з усмешкай спытаѓ Шэрлак Холмс.
  
  " Цьфу! Яны испачкают даху на пяцьдзесят ярдаѓ вакол і разаб'юць нашу чарапіцу, без сумневу!
  
  "З чым?" - здзівіѓся мой гаспадар.
  
  "Феерверк!" чмыхнула яна.
  
  "Феерверк?" Усклікнуѓ я. "Што вы маеце на ѓвазе, місіс Хадсон?"
  
  " Цьфу! Не прыкідвайцеся са мной, малады чалавек! Гэта вы самі дазволілі ім сёння раніцай пагрузіць ѓсе рыштунак і кабрыялет на дах.
  
  У мяне адвісла сківіца. - У мяне?
  
  "Ты!"
  
  "Я не разумею," сказаѓ я.
  
  " Чорт вазьмі! Я ведаю! " раптам усклікнуѓ Холмс:
  
  "Але ... але ... што адбываецца, даѓніна?" - у сваю чаргу пацікавіѓся Ле Виллар.
  
  " Самыя агідныя рэчы! Presto! Ідзі за мной, Франсуа!
  
  У спешцы адштурхнуѓшы місіс Хадсон, мой гаспадар, адным махам дасягнуѓ дзверы і узбег па лесвіцы на гарышча; там ён з галавакружнай хуткасцю ѓскараскаѓся па драбінах, расчыніѓ слыхавое акно і прызямліѓся на даху тэрасы. Звонку была апраметная цемра, і спачатку ён абсалютна нічога не мог разгледзець.
  
  
  
  "У мяне ёсць ліхтар, дазволь мне запаліць яго, саперлотт!" - усклікнуѓ Ле Виллар, які толькі што далучыѓся да яго; але ѓ тую ж секунду на яго хто-небудзь ці што-то наляцела, і ён паваліѓся на зямлю з крыкам болю. Як ні дзіѓна, другі пранізлівы крык рэхам данесся да яго ѓ змроку, на невялікім адлегласці.
  
  Як раз у гэты момант месяц выйшла з-за велізарнай грады аблокаѓ і заліла неба сваім яркім і незямным ззяннем. Да свайго вялікага здзіѓлення, мой настаѓнік выявіѓ, што знаходзіцца ѓ прысутнасці маладой дзяѓчыны ѓ начной кашулі. Яна выглядала спалоханай.
  
  " Што вы тут робіце, міс? - мякка спытаѓ ён.
  
  "Я ... я не ведаю ... . Часам я крыху лунацік. ... . Я прачнуѓся тут хвіліну назад ... і ... ( ) Божа мой!"
  
  Дрыжыкі жаху прабегла па яе целе, калі яна закрычала, паказваючы дрыготкім пальцам на што-то за спіной дэтэктыва: "Глядзіце! Яно вяртаецца!"
  
  Шэрлак Холмс павярнуѓся. Ён не мог не здрыгануцца, таму што тое, што ён убачыѓ, было сапраѓды агідным: дзе-то удалечыні, акрэсліваючы велізарную постаць на фоне неба, жудаснае істота парыла над дахамі, пагрозліва махаючы яму рукой. У яго было белае, пазбаѓленае плоці твар - амаль чэрап - з двума зялёнымі агеньчыкамі глыбока ѓ вачніцах і доѓгімі-предлинными рудымі валасамі, струменіцца вакол яго падобна полымя.
  
  Бах, бах, стрэліѓ пісталет майго гаспадара.
  
  Прывід моцна затросся, затым з гнеѓным шыпеннем узняѓся ѓ паветра. Дасягнуѓшы Сэнт-Панкраса, ён з велізарнай хуткасцю узлез на яго шпіль, да громаадвод. Ён кружыѓся вакол яго тры ці чатыры секунды, затым з асаблівай сілай насадился на яго шып.
  
  " Д'ябальшчына нейкая! - вылаяѓся Шэрлак Холмс. Яго твар посуровело, і доѓгі час ён моѓчкі стаяѓ пасярод прадзіманай ветрам ночы, кідаючы па крузе погляды на тысячу і адну дах Лондана, якія слаба мігцелі у туманным месячным святле. Калі, нарэшце, ён павярнуѓся, каб сказаць выдатнай лунатичке некалькі суцяшальных слоѓ, ён адчуѓ сябе збянтэжаным, таму што адразу зразумеѓ, што яна зрабіла ѓсё, каб яго збянтэжанасць знікла.
  
  
  
  
  
  КІРАђНІК 6
  
  ЧУМА НАД ЛОНДАНАМ
  
  Шэрлак Холмс, Франсуа Ле Виллар і я сядзелі ѓ кабінеце Грегсона у Скотленд-Ярдзе. Інспектар цёпла прывітаѓ нас і замовіѓ чайнік гарбаты.
  
  "Што ж, прыйшоѓ час добранька пабалбатаць, ці не так?" - сказаѓ ён, азіраючыся па баках, нібы ѓ пошуках адабрэння.
  
  Мой гаспадар кіѓнуѓ. Ён распаліѓ люльку і пачаѓ: "Два тыдні таму мой выдатны сябар, старэйшы інспектар Франсуа Ле Виллар, нанёс мне візіт з просьбай аб дапамозе. Ён хацеѓ паставіць у тупік французскага кірмашовага артыста па імя месье Віктар, бо ведаѓ, што гэты хлопец на самай справе займаецца гандлем разнастайнымі незаконнымі таварамі, і думаѓ, што той прыехаѓ у Лондан па якім-то вельмі падазроным прычынах.
  
  "Хм, ці магу я спытаць, што гэта было?" - спытаѓ Грегсон.
  
  "Eh bien, бачыце, інспектар," адказаѓ Ле Виллар, " у Парыжы Віктар быѓ замяшаны ѓ вельмі буйным па справе выкрадання тэл Кірмашовыя плошчы адкрывалі перад ім велізарныя магчымасці: тут так шмат отверженных і апусціліся людзей, чыё знікненне застаецца незаѓважаным. Яго сябры з злачыннага свету працягнулі яму руку дапамогі, калі справа дайшла да дастаѓкі свежых трупаѓ на сталы для выкрыцця. Увогуле, простае, нязмушанае і вельмі прыбытковае рамяство, parbleu!"
  
  Француз сербануѓ гарбаты і працягнуѓ:
  
  "Віктар быѓ вельмі разумным нягоднікам, і пракуратуры ніколі не ѓдавалася сабраць супраць яго сур'ёзных доказаѓ. Тым не менш, я не спускаѓ з яго вачэй, і нядаѓна, яшчэ раз абшукалі яго фургон, пакуль яго не было дома, я натыкнуѓся на вельмі цікавы дакумент: гэта было полусгоревшее ѓ печы ліст; у ім утрымліваліся намёкі на сустрэчу Віктара з нейкай Каралінай Соколи ля бакавога ѓваходу на Хайгейтское могілках позна ноччу. Д'ябал! Для мяне гэта, несумненна, азначала выкраданне цела, і я сказаѓ сабе, што, нарэшце, у мяне з'явіѓся шанец паставіць яго ѓ тупік. Дата сустрэчы адсутнічала, так як была напісана на спаленай часткі лісты, але што-то падказвала мне, што гэта адбудзецца хутка, верагодна, у адзін з вечароѓ маючай адбыцца тыдні. Таму я сабраѓ свае рэчы і адразу ж перасёк Ла-Манш".
  
  "Калі Франсуа вымавіѓ імя Караліны Соколи," умяшаѓся Шэрлак Холмс, - я западозрыѓ несумленную гульню: лэдзі, з якой месье Віктар павінен быѓ сустрэцца на Хайгейтском могілках, была не кім іншым, як графіняй эс Віка, вядомай сваім нядобразычліѓцам як "Ведзьма з Грынвіча" ... і лэдзі гніла ѓ сваёй магіле больш за трыццаць гадоѓ!" Мой гаспадар зацягнуѓся сваёй трубкай і нядбайна дадаѓ: "Па крайняй меры, гэта тое, што яна павінна была рабіць!"
  
  Грегсон няѓцямна ѓтаропіѓся на яго.
  
  "Гэй, што, чорт вазьмі, ты мне расказваеш?" спытаѓ ён.
  
  "Ну, я проста меѓ на ѓвазе, што графіня не ляжала ѓ сваёй труне ... "
  
  "Д'ябал!"
  
  "Лепшага слова не падбярэш, Грег", - пагадзіѓся Холмс, усміхаючыся ад вуха да вуха.
  
  "Ah, Bon Dieu, oui!" Ле Виллар ѓмяшаѓся. "Я бачыѓ яе прывід, парылы над каменнай сцяной!"
  
  "Гхо ... прывід?" запінаючыся, перапытаѓ Грегсон.
  
  "Mais si! Больш таго, Білі таксама гэта бачыѓ. Хіба я не мае рацыю, мой стары сябар?
  
  "Цалкам дакладна, месье!" Я адказаѓ лаканічна.
  
  Шэрлак Холмс суха ѓсміхнуѓся, затым павярнуѓся да мяне: "Цюбік, калі ласка", - загадаѓ ён, - "але толькі будзь асцярожны, мой хлопчык".
  
  Я адкрыѓ скураную сумку, што ляжала ѓ мяне на каленях, і дастаѓ прабірку, закрытую коркам, запячатанай шырокім колам воску; я перадаѓ яе свайму гаспадару з найвялікшымі предосторожностями. Ён сунуѓ яе пад нос Грегсону і сказаѓ:
  
  " Што вы бачыце ѓнутры, інспектар?
  
  " Э-э... Жучок ... Маленькі чорны жучок ... Блыха, я думаю.
  
  " Цалкам дакладна. Для вашага звесткі скажу, што падабраѓ яго ѓ труне графіні Ветчи. А цяпер... " тон Шэрлака Холмса стаѓ ледзяным. - Вы разумееце, якую велізарную небяспеку гэта ѓяѓляе?
  
  "Ну... няма".
  
  "Я табе раскажу".
  
  Мой настаѓнік страсянуѓ прабірку, і можна было ѓбачыць, як блыха скача ѓверх-уніз, злёгку павялічаная тоѓстым шклом. Ён заявіѓ: "Гэта казурка на дадзены момант з'яѓляецца самым небяспечным істотай у свеце! Па параѓнанні з гэтым ѓкус тарантула або асьпіда - гэта пацалунак!"
  
  " Чорт вазьмі! Што вы маеце на ѓвазе, містэр Холмс?
  
  "Я маю на ѓвазе, што гэтая блыха пераносіць ... бубонную чуму!"
  
  Вочы інспектара ѓ жаху расчыніліся.
  
  "Чорная ... Чорная смерць?" прамовіѓ ён поѓным глыбокай пашаны шэптам.
  
  Мой гаспадар сур'ёзна кіѓнуѓ. Ён вярнуѓ мне прабірку і працягнуѓ: "Для мяне відавочна, што адказнасць за гэта жудаснае дзеянне ѓ першую чаргу кладзецца на галаву месье Віктара. Я мяркую, што праз сваіх брудных знаёмых на медыцынскім факультэце ѓ Парыжы ён расстараѓся некалькі заражаных блох. Тады было вельмі, вельмі лёгка прымусіць іх умножиться на сто, на тысячу ... "
  
  "Тысяча?" усклікнуѓ Грегсон з непадробным жахам.
  
  "Сапраѓды. У пакупніка смяротнай пасылкі Віктара быѓ самы амбіцыйны і смяротны план. Фактычна, нешта нябачанае ѓ Лондане з 1665 года!"
  
  " Пачакайце ... Пачакайце, містэр Холмс! Для мяне усё адбываецца занадта хутка. Калі ласка, скажыце мне спачатку, хто гэта быѓ!
  
  " Хутчэй яна, Грег! Ну, яна была - ці прыкідвалася - Ведзьмай з Грынвіча.
  
  "Гуг-гуг - вялікі Скот!" - усклікнуѓ інспектар, ускокваючы на ногі. Хвіліну ці каля таго ён неспакойна хадзіѓ па пакоі, затым рэзка спытаѓ:
  
  " А як наконт таго бруднага плана, які яна состряпала?
  
  Мой гаспадар, у сваю чаргу, устаѓ і, зірнуѓшы ѓ вочы Грегсону, абвясціѓ голасам, у якім не было ні кроплі сумневу: "Каб распаѓсюдзіць бубонную чуму па ѓсім Лондане!"
  
  У Грегсона кроѓ застыла ѓ жылах. "Памілуйце!" выдыхнуѓ ён, тупа утаропіѓшыся на Шэрлака Холмса.
  
  Наступіла мёртвая, роѓная, здзіѓленая цішыня, затым мой гаспадар абвясціѓ урачыстым тонам, нібы звяртаючыся да каралевы, чый партрэт вісеѓ на сцяне:
  
  "Я разгадаѓ планы Ведзьмы, і гэтага ніколі не здарыцца. Я клянуся ѓ гэтым!"
  
  Ён адкінуѓся на спінку крэсла, відавочна поѓны змешанага здзіѓлення. Некаторы час ён заставаѓся зусім нерухомым, і Грегсон, Ле Виллар і я зрабілі тое ж самае. Нарэшце, калі гадзіны прабілі шэсць, ён злёгку паварушыѓся і зноѓ загаварыѓ:
  
  "Няшчасная лэдзі распачала першую спробу ѓ Балотным гарадку з жахлівымі вынікамі, сведкамі якіх мы былі. Хто мог прыдумаць лепшае месца для распаѓсюджвання чумы з заражанымі паразітамі? Блыхі - непрыязныя, але звычайныя спадарожнікі тканевых людзей. Акрамя таго, Ведзьма ведала - хоць я да гэтага часу не ведаю адкуль, - што глыбока пад адной з вялікіх смеццевых куч схаваны вялікі дубовы куфар, напоѓнены золатам. Чаму б не выкарыстоѓваць Віктара, каб адкрыць яго і забраць скарбы, а затым пазбавіцца ад яго добрым стрэлам з пісталета. Менавіта гэта яна стрымана і зрабіла.
  
  "Але як Ведзьме ѓдалося знішчыць усё насельніцтва, собирающее анучы, адразу, настаѓнік?" Я задумаѓся.
  
  " З дапамогай агіднага, але вельмі разумнага трука, Білі. Нядаѓна я дзе-то чытаѓ, што ѓ старажытным Кітаі прынц Цынь выкарыстаѓ тую ж тактыку супраць мангольскіх захопнікаѓ у 296 годзе ад Нараджэння Хрыстова. Бачыце, Цзінь прыйшла ѓ галаву бліскучая ідэя прывязаць мяшэчкі з заражанымі блыхамі да запалам, усталяваным на стрыжнях. Яму заставалася толькі запусціць іх у пагрозлівае войска ворагаѓ, каб знішчыць іх."
  
  Шэрлак Холмс зрабіѓ невялікую паѓзу. Ён агледзеѓся па баках, а затым сказаѓ: "У дадзеным выпадку Ведзьма выкарыстала што-то накшталт ... феерверка!"
  
  " Феерверк? - усклікнулі мы трое, як адзін чалавек.
  
  " Так, велізарныя выбухованебяспечныя шары, аскепкі якіх пры выбуху пакрываюць радыус ѓ чвэрць мілі. Я думаю, што яна схавала іх на некаторы час у сваёй сямейнай пахавальні на Хайгейтском могілках і прывезла ѓ наваколлі Богтауна з дапамогай месье Віктара у прызначаную ноч. Іх высадзілі з Дептфордского моста, як нядбайна паведаміѓ нам канстэбль Майлз.
  
  -Добры дзень! - усклікнуѓ Ле Виллар. - Божа літасцівы! - рэхам адгукнуѓся Грегсон.
  
  Шэрлак Холмс кіѓнуѓ. Ён выбіѓ попел з трубкі, і пачаѓ павольна набіваць яе.
  
  Калі ён збіраѓся прыпаліць, я з абурэннем заѓважыѓ: "Я мяркую, што, каб падсаладзіць пілюлю добрым жыхарам Богтауна, дьяволица гуляла на органе, пакуль феерверк асвятляѓ неба!"
  
  Мой настаѓнік пагадзіѓся з вельмі горкай усмешкай. Ён глыбока зацягнуѓся трубкай і заявіѓ, гледзячы міма мяне ѓ твар заходящему сонца, якое апускалася, чырвонае, сярдзітае і змрочнае, за велізарныя шэрагі віктарыянскіх дамоѓ:
  
  "Чароѓныя агні і прыемная музыка" ... Хто мог марыць пра больш садистском спосабе зноѓ распаѓсюдзіць Чорную Смерць па Лондане!"
  
  
  
  КІРАђНІК 7
  
  ЖАХ У ЛОНДАНСКІМ ТУМАНЕ
  
  Я рухаѓся скрозь жаѓтлявую заслону лонданскага туману. Паднімаючыся па Оксфард-стрыт, я час ад часу абганяѓ няясныя абрысы аѓтамабіля, які нябачны кіроѓца вёѓ з хуткасцю слімака. У раёне Олд-Кавендыш-стрыт я мімаходам заѓважыѓ барадатага мужчыну, закуривающего цыгарэту; я ѓсміхнуѓся, параѓнаѓшы яго з капітанам Нэма за штурвалам свайго "Nautilus", закінутага ѓ непроницаемом мора. Далей, калі вулічныя ліхтары давалі беднае асвятленне, я дазволіѓ сабе цудоѓную дрыжыкі, прадставіѓшы, што іх полымя - гэта ліхтарыкі-дамкраты, якія ѓводзяць у зман самаѓпэѓненага мінака і прыводзяць яго ѓ бяздонныя каналізацыйныя ямы. Затым, вярнуѓшыся да больш сур'ёзных думак, я ѓ думках успомніѓ мноства жудасных злачынстваѓ, учыненых пад покрывам туману: мужчыны і жанчыны траплялі ѓ засады, дзяѓчынак гвалтавалі, дзяцей адрывалі ад іх маці, а жонак - ад мужоѓ.
  
  Я набліжаѓся да Бэйкер-стрыт, калі раптам з туману з'явіліся белыя прадметы, падобныя на мноства фігур на экране чароѓнага ліхтара. У паветры яны захісталіся, прымаючы няѓяѓныя формы. У той жа час з боку Соха-сквер пачуѓся гук, падобны на сцятае рыданне, за якім неадкладна рушылі ѓслед дзіѓныя, незямныя стогны. Усё гэта было так прамалінейна, так жудасна, так пагрозліва, што прымушае маё сэрца калаціцца, як паравы рухавік. Затым, зусім раптоѓна, ва ѓласным фосфоресцировании, з шэрых зморшчын туману падняѓся самы агідны прывід. Яго чорнае, гнилостное твар было проста агідным: ніякіх слядоѓ носа, пустыя вачніцы, абрамленыя брудам, і вялікі бяззубы рот, па-звярынаму ухмыляющийся. Жах ад яго прысутнасці патрос нервы і розум: ці можа гэта быць сама Чорная Смерць, мчащаяся скрозь туманную ноч з атрадам дэманаѓ? Такая была вар'яцкая ідэя, якая прыйшла мне ѓ галаву, калі я паспрабаваѓ павярнуцца і ѓцячы. На жаль, ногі падвялі мяне, і я ѓ жаху застаѓся ляжаць на тратуары.
  
  З паднятымі рукамі, нібы абвяшчаючы аб помсты, агіднае прывід злосна глядзела на мяне, у той час як іншыя прывіды ладзілі вакол мяне дзікую сарабанду.
  
  "Мне канец!" Падумаѓ я, дрыжучы ѓсім целам.
  
  На самай справе, сітуацыя была адчайнай, і, калі б не бог з машыны, я, здавалася, быѓ прысуджаны да адскому полымя. Але, якім бы неверагодным гэта ні здавалася, бог прыйшоѓ. І гэта адбылося ѓ вельмі чалавечым абліччы ... Шэрлака Холмса!
  
  "Мужайся, Білі!" - крыкнуѓ мой гаспадар, выбягаючы з туману. "Мужайся, мой хлопчык!" ён устаѓ перада мной, засланяючы мяне сваім целам, і кінуѓ люты, пагардлівы погляд на сваіх прывідных праціѓнікаѓ.
  
  "З мяне хопіць гэтага жудаснага фарсу!" - зароѓ ён, раптам дастаючы аѓтаматычны пісталет. Ён зрабіѓ два крокі наперад і без папярэджання пачаѓ страляць у іх.
  
  Бах! Бах! Бах! ... Плюх! Плюх! Сюжэт! ...
  
  Тры прывіда, адзін за адным, ѓзляцелі ѓ паветра.
  
  " Гумовыя болванчики! - Усклікнуѓ я, зусім збіты з панталыку.
  
  "Так! Надзьмуты газападобных геліем! Нядаѓна са мной ѓжо двойчы рабілі гэты трук", - запярэчыѓ Холмс з падпаленымі вачамі.
  
  Бах! Бах! ... Плюх!
  
  Апошні псеѓда-прывід выбухнуѓ пад трапнымі кулямі дэтэктыва, і вуліца зноѓ пазбавілася ад усіх аберацый.
  
  На гэты раз маё сэрца подпрыгивало ад радасці, я шукаѓ падыходныя словы, каб выказаць майму гаспадару сваю падзяку, але ѓ мяне нават не было часу, каб раскрыць рот: сапраѓды, ледзь заціх апошні стрэл пісталета, як Шэрлак Холмс крыкнуѓ з выклікам у голасе:
  
  " Адважыцеся вы здацца цяпер, графіня?
  
  Адказу не было.
  
  "Баязлівая!" нахмурыѓся дэтэктыѓ.
  
  Зноѓ ніякага адказу.
  
  Прайшло некалькі секунд, затым скрозь шэрую заслону туману павольна рушыла наперад высокая белая постаць - бледная, празрыстая постаць, якая, здавалася, несла з сабой святло. Білі мог бачыць выбившиеся пасмы залацістых валасоѓ, якія звісаюць з якая тырчыць галавы істоты. Яны слізгалі падобна месяцовым прамяню, нібы подгоняемые слабым ветрыкам. Але на гэты раз памылкі быць не магло, прывід быѓ чалавекам з плоці і крыві, і вельмі прыгожым: маладая дзяѓчына, не старэй за дваццаць. Холмс пры выглядзе яе міжволі здрыгануѓся, таму што гэта была не хто іншая, як тая самая цудоѓная дзяѓчына ѓ начны кашулі, якую ён мімаходам сустрэѓ на даху сваёй тэрасы напярэдадні ѓвечары.
  
  "Гэта... яна графіня Віка, тая... ведзьма з Грынвіча, гаспадар?" Спытала я яго ціхім, ѓстрывожаным голасам.
  
  " Не, Білі, вядома, няма.
  
  Я ѓздыхнуѓ з палёгкай.
  
  "Слава Богу! Але ѓ такім выпадку, што гэты небарака робіць тут адзін?"
  
  "Хіба ты не можаш здагадацца?"
  
  "Ну што ж..."
  
  Я паглядзеѓ ёй у твар. Шырока адкрытыя, пустыя вочы, жорсткія рысы асобы распавялі сваю гісторыю: дзяѓчына хадзіла ѓ сне. Нібы прачытаѓшы мае думкі, Шэрлак Холмс сказаѓ шэптам: "Так, гэта яна! Але не будзі яе, мой хлопчык; гэта можа прывесці да смяротнага зыходу".
  
  "Што ж нам тады рабіць, гаспадар?"
  
  "Хм! Проста дазволь ёй ісці сваёй дарогай".
  
  Выдатная лунатичка прайшла міма нас, не звярнуѓшы на нас ніякай увагі, і знікла ѓ тумане. "Куды яна ідзе і чаму не спіць?" Я здзівіѓся. Усё гэта было вельмі загадкава, але ѓ мяне не было часу задаваць сабе больш пытанняѓ, таму што ѓ гэты самы момант з туману выйшаѓ стары: маленькі, кашчавы, з даволі дурнаватыя асобай, бакенбардамі і круглым лысым чэрапам. Здавалася, ён вельмі спяшаѓся.
  
  " Прашу прабачэння, джэнтльмены, - ветліва спытаѓ ён, - вы толькі што не бачылі светлавалосую дзяѓчыну, э-э...
  
  
  
  " Хадзіѓ у сне па вуліцы? Так, у нас ёсць, мой дарагі! " адказаѓ Холмс з дзіѓнай лёгкай усмешкай.
  
  " Слава Богу! Я баяѓся, што страціѓ яе. Але, калі ласка, сэр, не маглі б вы сказаць мне, куды яна пайшла?
  
  Замест таго каб адказаць незнаёмцу, мой настаѓнік агледзеѓ яго і спытаѓ:
  
  " Вы былі наглядчыкам у графіні Вікі, ці не так?
  
  На твары старога з'явілася выраз здзіѓлення і трывогі.
  
  "У самой справе, сэр," сказаѓ ён, " але адкуль вы гэта ведаеце?"
  
  "Я бачыѓ вашу фатаграфію на пасведчанні асобы у Скотленд-Ярдзе. Мяне завуць Шэрлак Холмс!"
  
  Стары лісліва пакланіѓся. " Шэрлак Холмс, знакаміты шпік, - сказаѓ ён, апусціѓшы вочы. " Цяпер я разумею. Як вы, верагодна, ведаеце, сэр, мяне клічуць Бересфорд.
  
  Мой настаѓнік кіѓнуѓ. "Бересфорд, так," задуменна вымавіѓ ён. Імгненне ён пільна глядзеѓ на старога слугу, затым раптам, да майго здзіѓлення, наблізіѓся да яго, крычучы з вялікім агідай:
  
  " Псеѓданім... Ведзьма з Грынвіч!
  
  Стаѓленне наглядчыка змянілася ѓ тую хвіліну, калі ён пачуѓ гэтае імя; яно змянілася з ліслівасці на лютасць, і вось ён стаіць на прасякнутай туманам вуліцы перад Шэрлакам Холмсам з напружаным позіркам і звярыным скрыгатам зубоѓ. Ён прыгнуѓся, калі мой гаспадар падбег да яго, але, паколькі ѓ яго было невялікае перавага перад апошнім у памерах або вазе, здавалася, не было асаблівых асцярог адносна зыходу. Яны самкнуліся. Калі мускулы наглядчыка напружыліся, Шэрлак Холмс з раптоѓным, страшным шокам зразумеѓ, што сутыкнуѓся з сілай лютасці. На імгненне двое мужчын напружыліся, затым з шалёным крыкам наглядчык ткнулся тварам у плячо майго гаспадара і пракусіѓ кашулю і плоць так, што яго зубы заскрыгаталі па лапатцы. Цяпер, у лютасьці ад гэтага нападу, не менш шалёны, чым яго праціѓнік, Холмс стрэліѓ і, схапіѓшыся за горла, адарваѓ гэта агіднае твар ад свайго пляча. Яшчэ імгненне, і ён павінен быѓ бы задушыць яго, але жаночы голас паклікаѓ:
  
  " Дзеля ѓсяго Святога, не забівайце яго!
  
  Хватка Холмса аслабла, і наглядчык паваліѓся без прытомнасці на тратуар. Мой гаспадар хваравіта страсянуѓся і кінуѓ погляд праз плячо: побач са мной стаяла выдатная лунатичка, якая глядзела на яго з балючай спробай ѓсміхнуцца, цяпер ужо цалкам прачнуѓшыся.
  
  
  
  
  
  ЭПІЛОГ
  
  "Калі ѓ пачатку дзевяностых граф Ветча ажаніѓся з маладой і выдатнай Караліне Соколи, - распавядаѓ пазней мой гаспадар Франсуа Ле Виллару і інспектару Грегсону, - ён заключыѓ выдатную здзелку: сапраѓды, ён быѓ спадчыннікам самай вядомай багемскае сям'і, але ѓ яго не было ні гроша, у той час як яна, сірата, была кіраѓніком вялізнага стану. Прагнасць асляпіла графа, і калі яго нявеста нарадзіла дзяѓчынку, ён бязлітасна адарваѓ дзіцяці ад яе. Затым ён пачаѓ жыць жыццём пастаянных оргій у іх асабняку на Кѓінсі-крофт-роѓд. Па злым прычынах ён заключыѓ Караліну ѓ турму і пачаѓ выдаваць сябе за яе, распаѓсюджваючы пад гэтым пераапрананнем ганебныя выліваньня: так нарадзілася легенда пра грынвіцкай ведзьме. Змучаная горам, небарака Караліна памерла заѓчаснай смерцю, і ѓ наступныя гады граф растраціѓ рэшткі стану сваёй жонкі. У рэшце рэшт, які адшукваецца Скотланд-Ярдом за непрыемны эпізод, звязаны з яго скандальнымі звычкамі, граф знік, і больш пра яго ніхто ніколі не чуѓ".
  
  Шэрлак Холмс зацягнуѓся сваёй трубкай і працягнуѓ: "На самай справе ён ніколі не пакідаѓ Куинскрофт-роѓд: пад вельмі майстэрскай маскай ён проста стаѓ Бересфордом, наглядчыкам. Акрамя таго, ён стварыѓ высокаарганізаваную банду узломшчыкаѓ, выбіраючы сабе саѓдзельнікаѓ у асноѓным з ліку абадранцаѓ. Прыкладна за дваццаць гадоѓ нягоднікі назапасілі велізарную здабычу ѓ выглядзе срэбра, золата і каштоѓных камянёѓ, якія захоѓваліся ѓ вялізным драѓляным куфры, окованном жалезам, які быѓ схаваны ѓ патаемны пакоі, глыбока пад кучай смецця ѓ Балотным горадзе."
  
  "Цяпер я разумею", - умяшаѓся Ле Виллар. "Граф, жадаючы завалодаць багаццем для сябе, не знайшоѓ лепшага спосабу, чым забіць усё насельніцтва Балотнага гарадка".
  
  " Дакладна, Франсуа, - адказаѓ Холмс, - з дапамогай містэра Віктара і... яго дачкі.
  
  "Гэй, гэй!" усклікнуѓ Грегсон. - мы зусім забыліся пра дзяѓчыну!
  
  Холмс кіѓнуѓ. " Да цяперашняга часу яна ѓжо дарослая, але часам бедная дзяѓчына не ѓ сваім розуме.
  
  "Вы кажаце аб выдатнай лунатичке, ці не так, гаспадар?" спытаѓ я.
  
  " Так, мой хлопчык. Яна была сумленнай дзяѓчынай, але з-за яе перыядычна паѓтаральнага вар'яцтва яе злому бацьку стала вельмі проста выкарыстоѓваць яе, вядома, супраць яе волі, для такіх простых спраѓ, як запальванне феерверкаѓ або гульня на катрынцы ".
  
  
  
  Шэрлак Холмс яшчэ раз зацягнуѓся сваёй трубкай і дадаѓ:
  
  "Такім чынам, здабычы палаца дарыя. было недастаткова для падліку. Да гэтага часу гэта працавала так добра, чаму б тады не нарыхтаваць сена і не зрабіць тое ж самае ѓ большым, значна большым маштабе. Пасля таго, як нягоднік спаліѓ свой асабняк, каб знішчыць усе сляды мінулага, ён планаваѓ распаѓсюдзіць чуму па Лондане, каб завалодаць шматлікімі багаццямі метраполіі."
  
  " Напрыклад, каштоѓнасці кароны? рызыкнуѓ спытаць інспектар.
  
  " Так, Грегсон, і многае іншае!
  
  Холмс памаѓчаѓ, затым, нібы звяртаючыся да мухі на столі, сказаѓ: "З таго часу, як мы яго злавілі, - сказаѓ ён, - граф - або Ведзьма, як вам падабаецца яго называць, - быѓ абвешчаны лекарамі вельмі небяспечным вар'ятам. Правасуддзе нічога не распачне супраць яго, але ён застанецца зачыненым на ѓсё астатняе жыццё ѓ зробленай з лямцом камеры ѓ Вэрхале. За яго дачкой даглядаюць лепшыя спецыялісты, і, без сумневу, у найбліжэйшай будучыні яна паправіцца ".
  
  "А як жа багацце палаца дарыя., містэр Холмс?" спытаѓ Грегсон.
  
  "Згубіѓся!" - быѓ кароткі адказ майго гаспадара. Але, гаворачы гэта, ён падміргнуѓ мне, і я адказаѓ лёгкай, схаванай усмешкай. Ле Виллару, кемліваму, як большасць французаѓ, было няцяжка разгадаць гэты трук, і ён падумаѓ з унутраным смехам, што незапатрабаваная здабыча можа аднойчы стаць пасагам няшчаснай дачкі графа. Каб адвесці магчымыя падазрэнні інспектара, ён рэзка ѓстаѓ і сказаѓ з французскім акцэнтам, наѓмысна больш моцным, чым звычайна:
  
  "Бон санг! Пазбавіцца ад містэра Віктара і ѓсіх палаца дарыя. адначасова - гэта тое, што вы, брытанцы, можаце назваць, э-э ... "забіць двух зайцоѓ адным стрэлам"!"
  
  Грегсон трапіѓ у пастку. Ён не змог утрымацца ад жарты, адказаѓшы з гучным смехам: "Лепш з адной блахой! ... З адной блахой, сябар мой!"
  
  OceanofPDF.com
  
  
  ПРАФЕСАР ДЖЭЙМС МАРЫЯРЦІ, доктар філасофіі, F. R. A. S.
  
  " Знакаміты вучоны-злачынец, такі ж вядомы сярод ашуканцаѓ, як...
  
  "Я чырванею, Ватсан," прамармытаѓ Холмс уніжальным тонам.
  
  "Я збіраѓся сказаць 'паколькі ён невядомы шырокай публіцы".
  
  "Дотык, выразнае дотык!" - ускрыкнуѓ Холмс. "У вас выяѓляецца нейкая нечаканая жылка паукообразного гумару, Ватсан, ад якой я павінен навучыцца сцерагчыся. Але, называючы Марыярці злачынцам, вы клевещете у вачах закона, і ѓ гэтым уся слава і цуд гэтага. Найвялікшы інтрыган усіх часоѓ, арганізатар усякай чартаѓшчыны, кіраѓнік мозг злачыннага свету - мозг, які мог вяршыць лёсы нацый. Вось такі чалавек. Але ён настолькі далёкі ад крытыкі, настолькі цудоѓны ѓ сваім кіраванні і самоуничижении, што за тыя самыя словы, якія вы сказалі, ён мог бы прыцягнуць вас да суду і выйсці з вашай гадавой пенсіяй у якасці кампенсацыі за свой уражаны характар. Хіба ён не знакаміты аѓтар "Дынамікі астэроіда" - кнігі, якая ѓзносіцца да такім вытанчаным вышынь сучаснай матэматыкі, што, як кажуць, у навуковай прэсе не знайшлося чалавека, здольнага яе крытыкаваць? Хіба можна ачарняць гэтага чалавека?"
  
  -Даліна страху
  
  
  
  
  аѓтар МАЙКЛ КУРЛАНД
  
  
  
  
  
  Шмат гадоѓ таму і ѓ Іншым месцы
  
  Мяне завуць прафесар Джэймс Кловіс Марыярці, доктар філасофіі, F. R. A. S. Магчыма, вы чулі пра мяне. За апошнія некалькі дзесяцігоддзяѓ я быѓ аѓтарам шэрагу паважаных навуковых манаграфій і часопісных артыкулаѓ, у тым ліку трактата аб биномиальной тэарэме і манаграфіі пад назвай "Дынаміка астэроіда", якая была добра прынята ѓ навуковых колах як у Вялікабрытаніі, так і на кантыненце. Мая нядаѓняя артыкул у Артыкул British Astronomical Journal, "Назіранні за зацьменнем Меркурыя ѓ ліпені 1889 года з некаторымі здагадкамі адносна ѓплыву гравітацыі на светлавыя хвалі", выклікала некаторыя каментары сярод тых нямногіх, хто мог зразумець яе значэнне.
  
  Але я баюся, што калі вы і ведаеце маё імя, то, па ѓсёй верагоднасці, не з якіх-небудзь маіх апублікаваных навуковых прац. Больш таго, мая цяперашняя, я б сказаѓ, благая слава была не па маёй віне і, безумоѓна, не па майму выбару. Я па натуры замкнёны, як сказалі б некаторыя, ѓтойлівы чалавек.
  
  За апошнія некалькі гадоѓ апавяданні з мемуараѓ нейкага доктара Джона Ватсана аб гэтым придурке, які заве сябе "дэтэктывам-кансультантам", містэрам Шэрлака Холмсе, з'яѓляліся ѓ часопісе "Стрэнд" і ѓ іншых месцах усё часцей і, на мой погляд, набылі зусім неабгрунтаваную папулярнасць. Даследчыкі "вышэйшай крытыкі", як называюць сваё недарэчнае занятак гэтыя невыносныя педанты, якія прысвячаюць сваё жыццё выискиванию драбнюткіх дэталяѓ у апавяданнях доктара Ватсана, прааналізавалі даволі банальную прозу Ватсана з тым прагным увагай, якое гурманы надаюць горках паштэта з гусінай печані. Яны здабываюць схаваны сэнс з кожнага слова і экстрапалюецца факты, якія не з'яѓляюцца доказамі, з кожнага абзаца. Што нязменна прыводзіць іх да высноѓ, яшчэ больш праѓдападобным, чым тыя, да якіх схіляецца сам Холмс.
  
  Занадта многае з гэтых няправільна накіраваных разважанняѓ тычыцца мяне і маіх адносін з самаабвешчаным майстрам дэтэктыѓнага справы. Аматары дэтэктыѓных расследаванняѓ патрацілі шмат часу і энергіі на развагі пра тое, як мы з Шэрлакам Холмсам ѓпершыню сустрэліся, і што менавіта прымусіла звычайна спакойнага Холмса назваць мяне "Напалеонам злачыннасці", не прадставіѓшы ні найменшых доказаѓ у падтрымку гэтага таго, хто кліча слыху.
  
  Я прапаную расказаць гэтую гісторыю цяпер, каб задаволіць гэта недарэчнае цікаѓнасць і пакласці канец розным спекуляцыям, якія з'явіліся ѓ некаторых прыватных манаграфіях. ђнясу яснасць: мы з Холмсам не сваякі; у мяне не было пазьбегнуць непрыстойных адносін ні з адной з яго сваячак; я не краѓ у яго дзяцінства любоѓ. Таксама ён, наколькі мне вядома, не аказваѓ ніякіх гэтых паслуг ні мне, ні каму-небудзь з членаѓ маёй сям'і.
  
  У любым выпадку, запэѓніваю вас, я больш не буду легкадумна ставіцца да падобных абвінавачваннях. Якімі б прыватнымі ні былі гэтыя манаграфіі, іх аѓтарам прыйдзецца адказаць за іх у судзе, калі так будзе працягвацца.
  
  Незадоѓга да таго недарэчнага эпізоду ѓ Рейхенбахского вадаспаду Холмс меѓ неасцярожнасць апісаць мяне сваім збітым з панталыку памочніку як "арганізатара паловы зла і амаль усяго, што засталося незаѓважаным у гэтым вялікім горадзе". (Пад гэтым ён, вядома, меѓ на ѓвазе Лондан.) Аб тым, якія злачынствы я, як мяркуецца, учыніѓ, ён, як ні дзіѓна, маѓчаѓ. Ватсан не пытаѓся падрабязнасцяѓ, і іх не было прапанавана. Добры доктар паверыѓ Холмсу на слова ѓ сувязі з гэтым невыносным абразай. Калі б Холмс не палічыѓ за лепшае знікнуць на тры гады пасля прад'яѓленага яму бруднага абвінавачванні, я, несумненна, пасадзіѓ бы яго на лаву падсудных за паклёп.
  
  А затым, калі Холмс вярнуѓся з свайго працяглага адпачынку, падчас якога ѓ яго не хапіла дабрыні, прыстойнасці перадаць хоць адно слова, якое дало б зразумець яго дарагому таварышу, што ён жывы, ён распавёѓ аб нашай "барацьбе" ѓ вадаспаду, якую любы дзевяцігадовы дзіця прызнаѓ бы завершаным мастацкім творам, але гэта падманула Ватсана.
  
  Праѓда пра Рейхенбахском інцыдэнт - але няма, гэта не для дадзенага апавядання. Проста дазвольце мне зрабіць кароткую паѓзу, самую нязначную ѓ гэтай хроніцы, перш чым я працягну, каб я мог прыцягнуць вашу ѓвагу да некаторых дэталяѓ гэтай гісторыі, якія павінны былі насцярожыць найпростага пачаткоѓца ѓ тым факце, што яго абвялі вакол пальца, але Ватсан праглынуѓ гэта цалкам.
  
  У аповедзе, які ён апублікаваѓ пад назвай "Апошняя праблема", Ватсан распавядае, што Холмс з'явіѓся ѓ яго кабінеце аднойчы ѓ красавіку 1891 года і сказаѓ яму, што яму пагражае прафесар Марыярці - я сам - і што ѓ той дзень на яго ѓжо двойчы нападалі мае агенты, і ён чакае, што на яго нападуць зноѓ, верагодна, чалавек, які страляе з пнеѓматычнай вінтоѓкі. Калі гэта было так, то хіба не прадбачліва з яго боку было адправіцца ѓ рэзідэнцыю свайго блізкага сябра і такім чынам падвергнуць яго таксама смяротнай небяспекі?
  
  На гэтай сустрэчы Холмс заяѓляе, што праз тры дні ён зможа перадаць "прафесара з усімі галоѓнымі членамі яго банды" ѓ рукі паліцыі. Навошта чакаць? Холмс не прыводзіць выразнай прычыны. Але да тых часоѓ, сцвярджае Холмс, ён у сур'ёзнай небяспекі. Ну што ж! Калі б гэта было так, хіба Скотленд-Ярд не падаѓ бы Холмсу з радасцю пакой, няма, некалькі пакояѓ, у гатэлі па яго выбару - ці ѓ самой Скотленд-Ярдзе, - каб забяспечыць яго бяспеку на наступныя тры дні? Але Холмс кажа, што нічога не зробіш, акрамя як бегчы з краіны, і Ватсан зноѓ верыць яму. Хіба беспярэчная дружба - гэта не цудоѓная рэч?
  
  Затым Холмс угаворвае Ватсана далучыцца да яго ѓ гэтым нібыта паспешным адступленні. На наступную раніцу яны сустракаюцца на вакзале Вікторыя, дзе Ватсан з цяжкасцю пазнае Холмса, які замаскировался пад "шаноѓнага італьянскага святара", як мяркуецца, каб падмануць праследавацеляѓ. Гэта прадугледжвае, што ворагі Холмса могуць даведацца вялікага шпіка, але паняцця не маюць, як выглядае яго добры сябар доктар Ватсон, які не маскіруецца, які сапраѓды ад нараджэння няздольны да маскіроѓцы.
  
  Яшчэ раз адзначым, што пасля шасцімесячнага адсутнасці, на працягу якога мы з Холмсам - але няма, гэта не мой сакрэт, каб раскрываць яго, - ва ѓсякім выпадку, праз шэсць месяцаѓ пасля таго, як мяне палічылі мёртвым, я вярнуѓся ѓ свой дом на Расэл-сквер і заняѓся сваімі звычайнымі справамі, а Ватсан зрабіѓ выгляд, што нічога не заѓважыѓ. У рэшце рэшт, Холмс забіѓ мяне, і гэтага было дастаткова для Ватсана.
  
  Я мог бы працягваць. На самай справе, я з дзіѓнай стрыманасцю не раблю гэтага. Называць мяне заѓзятым злачынцам - гэта падстава для ѓзбуджэння справы; а затым ѓскладняць справа, выстаѓляючы мяне такім растяпой, што мяне абдурылі юнацкія выхадкі Холмса, зусім невыносна. Усім павінна быць ясна, што падзеі, якія папярэднічалі таго дня ѓ Рейхенбахского вадаспаду, калі яны адбываліся так, як апісана, былі задуманы Холмсам, каб абдурыць свайго ласкавага кампаньёна, а не "Напалеона злачыннасці".
  
  
  
  Але я ѓжо дастаткова адцягнуѓся. У гэтай кароткай артыкуле я апішу, як склаліся адносіны паміж Холмсам і мной, і, магчыма, дам некаторы ѓяѓленне пра тое, як і чаму ѓ Холмса развіѓся зусім неабгрунтаваны антаганізм па адносінах да мяне, які доѓжыѓся ѓсе гэтыя гады.
  
  Упершыню я сустрэѓ Шэрлака Холмса ѓ пачатку 1870-х гадоѓ - не буду ѓдакладняць. У той час я быѓ старэйшым выкладчыкам матэматыкі ѓ, назаву яго "Куінз каледж", адным з шасці шаноѓных каледжаѓ, якія складаюць невялікі ѓнутраны універсітэт, які я назаву "Вексли", каб захаваць ананімнасць падзей, якія я збіраюся апісаць. Я таксама змяню імёны людзей, якія фігуруюць у гэтым эпізодзе, за выключэннем толькі Холмса і мяне, паколькі тыя, хто быѓ уцягнуты ѓ гэта справа, напэѓна, не жадаюць, каб ім нагадвалі пра гэтым эпізодзе або даймалі прэса дадатковымі падрабязнасцямі. Вы, вядома, можаце звярнуцца да Холмсу за сапраѓднымі імёнамі гэтых людзей, хоць я мяркую, што ён будзе не больш шчыры, чым я.
  
  Дазвольце мне таксама адзначыць, што ѓспаміны не з'яѓляюцца цалкам надзейнымі запісвалі прыладамі падзей. З часам яны заблытваюцца, зліваюцца разам, фабрыкуюцца і адкідаюцца, пакуль тое, што застаецца, не стане мець толькі мімалётнага падабенства з першапачатковым падзеяй. Так што, калі вам пашчасціла быць адным з тых, чые жыцці перасекліся з нашымі з Холмсам жыццямі ѓ "Куінсі" у гэты час, і вашыя ѓспаміны аб некаторых дэталях гэтых падзей адрозніваюцца ад маіх, запэѓніваю вас, што, па ѓсёй верагоднасці, мы абодва памыляемся.
  
  Універсітэт Вексли быѓ рэспектабельнай старажытнасці, з рэспектабельнай царкоѓнай базай. Большасць выкладчыкаѓ Кѓінз былі царкоѓнікамі таго ці іншага профілю. Латынь і грэцкі па-ранейшаму лічыліся падмуркам, на якім павінна будавацца адукацыю. "Сучасная" бок універсітэта паѓстала ѓсяго дзесяць гадоѓ таму, і выкладчыкі класічнай школы да гэтага часу са змяшаным пачуццём здзіѓлення і пагарды глядзелі на выкладчыкаѓ натуральных навук і прапанаваныя курсы, якія яны ѓпарта апісвалі як "Смярдзючыя".
  
  У той час Холмс быѓ младшекурсником. Яго прысутнасць выклікала пэѓны цікавасць сярод выкладчыкаѓ, многія з якіх памяталі яго брата Майкрофта, які вучыѓся ѓ універсітэце каля шасці гадоѓ таму. Майкрофт правёѓ большую частку сваіх трох гадоѓ у Кѓінз ѓ сваім пакоі, выходзячы толькі, каб паесці і набраць ахапак кніг у бібліятэцы і вярнуцца ѓ свой пакой. Калі ён усё-ткі з'яѓляѓся ѓ лекцыйным зале, то часта для таго, каб паправіць выкладчыка ѓ якой-небудзь фактычнай або педагагічнай памылку, якая заставалася незаѓважанай, часам гадамі, на адной з яго лекцый. Майкрофт пакінуѓ універсітэт, не выканаѓшы патрабаванняѓ для атрымання ступені, заявіѓшы з некаторым падставай, што ён атрымаѓ усё, што магло прапанаваць навучальная ѓстанова, і не бачыць сэнсу заставацца.
  
  У Холмса было мала сяброѓ сярод аднакласнікаѓ, і, падобна, яму так больш падабалася. Яго інтарэсы былі разнастайнымі, але часовымі, паколькі ён апускаѓся спачатку ѓ адну вобласць даследаванняѓ, а затым у іншую, спрабуючы знайсці што-то, што дастаткова стымулявала яго, каб зрабіць гэта справай свайго жыцця; што-тое, да чаго ён мог бы ѓжыць свой магутны інтэлект і здольнасць да пільнай і дакладнаму назіранні, якія ѓжо тады былі відавочныя, калі не былі цалкам развітыя.
  
  Неѓзабаве паміж мной і гэтым энергічным маладым чалавекам ѓсталявалася дзіѓная дружба. Азіраючыся назад, я б апісаѓ гэта як цэрэбральны сувязь, заснаваную ѓ асноѓным на агульным снобизме высокаінтэлектуальных людзей па адносінах да тых, каго яны лічаць сваімі інтэлектуальнымі падначаленымі. Я прызнаюся ѓ гэтай слабасці ѓ юнацтве, і мая адзіная абарона ад абвінавачванні ѓ фанабэрства заключаецца ѓ тым, што тыя, каго мы з усіх сіл стараліся ігнараваць, сапраѓды гэтак жа імкнуліся пазбягаць нас.
  
  Інцыдэнт, аб якім я збіраюся расказаць, адбыѓся восенню, неѓзабаве пасля таго, як Холмс вярнуѓся на другі курс. Новы выкладчык далучыѓся да каледжу, заняѓшы нядаѓна створаную кафедру маральнай філасофіі, кафедру, падораную уладальнікам млына ѓ Мідландзе, які ѓзяѓ за правіла наймаць на свае фабрыкі столькі дзяцей малодшай дванаццаці, колькі яго агенты маглі прыбраць з вуліц. Адсюль, я мяркую, і яго цікавасць да маральнай філасофіі.
  
  Новага чалавека звалі- ну, для мэтаѓ гэтага аповеду давайце назавем яго прафесарам Чарльзам Мейплзом. Яму было, наколькі я магу судзіць, за сорак; поѓны, вастраносы, блізарукі, прыязны мужчына, які важна крочыѓ і злёгку пагойдваѓся пры хадзе. Яго голас быѓ высокім і напружаным, а манеры - складанымі. Яго прамова суправаджалася складанымі рухамі рук, як быццам ён надаваѓ паветры падабенства таго, што апісваѓ. Калі хто-небудзь бачыѓ яго ѓдалечыні перасякаюць двор у лунаѓ шэрай мантыі магістра мастацтваѓ, размахивающим кіем чырвонага дрэва з латуневай ручкай у выглядзе качынай галавы, з якой ён ніколі не расставаѓся, і жестикулирующим ѓ пустэчу, ён больш за ѓсё нагадваѓ кормнае каралеѓскага голуба.
  
  Маральная філасофія была прыдатным прадметам для Мейплза. Ніхто не мог дакладна сказаць, што яна ѓключае ѓ сябе, і таму ён быѓ вольны казаць пра тое, што цікавіла яго ѓ дадзены момант. І інтарэсы яго, здавалася, былі імгненнымі: ён чэрпаѓ інтэлектуальную ежу з таго кветкі веды, які раніцай здаваѓся яму самым яркім, і стамляѓся ад яго яшчэ да наступлення ночы. Прабачце за некалькі паэтычны абарот прамовы; размова аб клён, здаецца, падкрэслівае гэта ѓ адным з іх.
  
  Я не хачу сказаць, што Мейплс былі інтэлектуальна непол-ноценны; зусім няма. Ён валодаѓ пранізлівым розумам, вострай яснасцю выказвання і саркастычным досціпам, якое часам прарывалася скрозь яго лагодны фасад. Клёны казалі аб грэцкіх і рымскіх паданнях аб мужнасці і прымушалі шкадаваць аб тым, што мы жывем у гэтыя ѓпадніцкія часы. Ён прачытаѓ лекцыю аб тым, як у дзевятнаццатым стагоддзі пяром воспевалась замена маралі павярхоѓнай ханжой, і пакінуѓ сваім студэнтам яркі вобраз амаральнасці, якой няма назвы, бурлівай не вельмі глыбока пад паверхняй. Ён казаѓ аб тым-то і тым-то і выклікаѓ у сваіх вучняѓ нязменны энтузіязм з гэтай нагоды і неослабевающее агіду да таго-то.
  
  У каледжы ѓсё яшчэ існавала негалоснае здагадка, што бясшлюбнасьць з'яѓляецца прыдатнай мадэллю для студэнтаѓ, і таму толькі нежанатыя і, як мяркуецца, выконваюць цэлібат выкладчыкі сяліліся ѓ тым ці іншым з розных будынкаѓ у сценах каледжа. Тыя нешматлікія, у каго былі жонкі, знаходзілі жыллё ѓ ваколіцах горада, дзе маглі, пераважна на прыстойным адлегласці ад універсітэта. Мейплз лічыѓся сярод хатніх, і ён са сваёй жонкай Андрэа знялі дом з даволі шырокай тэрыторыяй на Барлимор-роѓд недалёка ад каледжа, які яны дзялілі з сястрой Андрэа, Люсиндой Мойз, і інструктарам па фізкультуры па імя Крисбой, які, вырашыѓшы жыць далей ад каледжа па сваім уласным прычынах, зняѓ пару пакояѓ на верхнім паверсе. У далёкім канцы ѓчастка знаходзіѓся невялікі гасцявы домік, які не быѓ заняты. Уладальнік ѓчастка, які пераехаѓ у Глазга некалькі гадоѓ таму, захаваѓ яго для ѓласнага карыстання ѓ час сваіх выпадковых візітаѓ у горад. Мейплсы нанялі кухарку і пакаёѓку, якія працавалі дзённай прыслугай, а ноччу спалі ѓ сваіх дамах.
  
  Андрэа была прывабнай жанчынай, якая, здавалася, бясстрашна набліжалася да трыццаці, з разумнымі карымі вачыма на шырокім твары і капой густых каштанавых валасоѓ, якія спадалі ёй на спіну дзе-то ніжэй таліі, калі яна не збірала іх у нейкае падабенства велізарнага пучка вакол галавы. У яе была салідная знешнасць і рашучы характар.
  
  Яе сястра, якую ѓсе, хто яе ведаѓ, называлі "Люсі", была некалькі маладзей і больш незямной па натуры. Яна была стройным золотоволосым стварэннем з пераменлівым настроем: звычайна яркай і упэѓненай у сабе і больш чым здольнай справіцца з усім, што мог кінуць ёй подлы стары свет, але часам змрочнай, панурай і злы на астатняй свет за тое, што ён не адпавядаѓ яе стандартам. Калі яе ахоплівала благое настрой, яна была сцёрта ѓ свой пакой і адмаѓлялася каго-небудзь бачыць, пакуль яно не пройдзе, што па нейкай прычыне маладыя людзі каледжа знаходзілі надзвычай рамантычным. У яе была манера пільна глядзець на вас, пакуль вы размаѓлялі, як быццам вашы словы былі адзінымі важнымі рэчамі ѓ свеце ѓ гэты момант, і яна адчувала сябе прывілеяванай, слухаючы вас. Гэта прымусіла некалькіх младшеклассников імгненна закахацца ѓ яе, паколькі яна была, бадай, першым чалавекам, і ѓжо дакладна першай жанчынай, калі не лічыць іх маці, якая калі-небудзь звяртала сур'ёзную ѓвагу на ѓсё, што яны казалі.
  
  Адным з младшеклассников, якога прыцягнула відавочнае абаянне міс Люсі, быѓ містэр Шэрлак Холмс. Яна глядзела на яго шырока расплюшчанымі вачыма, пакуль ён сур'ёзна, як кажуць маладыя людзі, казаѓ пра рэчы, якія, я ѓпэѓнены, яе ніколькі не цікавілі. Магчыма, гэтую дзёрзкую маладую лэдзі зацікавіѓ сам Холмс? Я, вядома, спадзяваѓся на гэта, дзеля яго самога. У Холмса не было сясцёр, а чалавек, які вырас без сясцёр, мала абаронены ад тых хітрасцяѓ, тых нявінных выкрутаѓ цела, прамовы і рухаѓ, якімі прырода забяспечыла маладых самак у сваім сляпым жаданні працягнуць род.
  
  Я не быѓ пільным назіральнікам за любоѓнымі прыгодамі Люсі Мойз, але, наколькі я мог бачыць, яна ставілася да ѓсіх сваіх прыхільнікаѓ аднолькава: не заахвочвала іх і не адгаворвала, а атрымлівала асалоду ад іх грамадствам і трымала іх на досыць вялікай адлегласці, як фізічна, так і эмацыйна, каб задаволіць самую патрабавальную дуэнью. Мне здалося, што яна знаходзіць ѓсіх сваіх маладых джэнтльменаѓ злёгку пацешнымі, разглядаючы іх з той адцягненасцю, якую можна знайсці ѓ гераінь п'есы Оскара Уайльда, калі скарыстацца сучасным параѓнаннем.
  
  Прафесар Мейплз пайшоѓ у ролі настаѓніка замест аднаго з бацькоѓ крыху далей, чым большасць выкладчыкаѓ, і, вядома, далей, чым хацелася б мне, пасябраваѓшы са сваімі студэнтамі, і, калі ѓжо на тое пайшло, з усімі студэнтамі, якія хацелі, каб з імі пасябравалі, сур'ёзна, шчыра і па-добраму. Але тады здавалася, што ён сапраѓды клапаціѓся аб патрэбах і дабрабыце маладых людзей Уэксли. Асабіста я адчуваѓ, што спроб навучыць большасць з іх у лекцыйным зале і на навучальных занятках было цалкам дастаткова. Па большай частцы іх не цікавіла нічога, акрамя спорту, за выключэннем тых, каго не цікавіла нічога, акрамя рэлігіі, і яны былі задаволеныя тым, што навукі і матэматыка заставаліся цёмнымі таямніцамі.
  
  Мейплз і яго жонка ладзілі "хатнія" пасляабедзенныя чаявання два разы ѓ месяц, у другі і чацвёрты аѓторак, і даволі хутка гэтыя мерапрыемствы сталі вельмі папулярныя сярод студэнтаѓ. Яго нявестка, якая нязменна прысутнічала, несумненна, была часткай гэтай прычыны, як і запас пірожных да гарбаты, булачак, фруктовых тарталеток і іншых разнастайных харчовых прыпасаѓ. Я прысутнічаѓ на некалькіх з іх, і неѓзабаве мяне ахапіла неазначальных пачуццё, што што-то было не тым, чым здавалася. Я кажу "неопределимый", таму што я не мог дакладна сказаць, што менавіта азадачыла мяне ѓ гэтых падзеях. У той час я не надаваѓ гэтаму асаблівага значэння. Толькі пазней гэта падалося важным. Я паспрабую даць вам слоѓную карціну апошняга з гэтых мерапрыемстваѓ, на якіх я прысутнічаѓ; апошняга, як аказалася, перад трагедыяй.
  
  Менавіта Холмс прапанаваѓ нам у той дзень наведаць чаяванне ѓ прафесара Мейплз. Я спрабаваѓ унушыць яму элементарнае разуменне матэматычнага аналізу, і ён запатрабаваѓ ад мяне прыклад якой-небудзь сітуацыі, у якой такія веды маглі б спатрэбіцца. Я выклаѓ тры праблемы: адну з вобласці астраноміі, звязаную з пошукам планеты Вулкан, якая, як кажуць, знаходзіцца ѓнутры арбіты Меркурыя; іншую з вобласці фізікі, якая тычыцца вызначэння магнітных сілавых ліній пры падачы электрычнага току; і яшчэ адну, заснаваную на некаторых маіх уласных думках адносна ідэй прафесара Мальтус аб кантролі колькасці насельніцтва.
  
  Холмс адмахнуѓся ад іх. "Так, я ѓпэѓнены, што яны па-свойму вельмі цікавыя, - сказаѓ ён, - але, шчыра кажучы, яны мяне не датычацца. Для мяне не мае значэння, круціцца Зямля вакол Сонца ці Сонца вакол Зямлі, да тых часоѓ, пакуль той, хто што-небудзь робіць, працягвае рабіць гэта надзейна ".
  
  "У вас няма інтэлектуальнага цікаѓнасці да навакольнага свету?" - Спытаѓ я з некаторым здзіѓленнем.
  
  "Насупраць", - сцвярджаѓ Холмс. "Я адчуваю вялікую цікаѓнасць, але биномиальная тэарэма цікавіць мяне не больш, чым яна мяне. Я адчуваю, што павінен абмежаваць сваё цікаѓнасць тымі прадметамі, якія будуць мне хоць як-то карысныя ѓ будучыні. Мне так шмат чаму трэба будзе навучыцца на шляху, які я абраѓ, што, баюся, я не адважуся заходзіць занадта далёка па бакавым дарогах ".
  
  "А!" Сказаѓ я. "Я не ведаѓ, што вы ѓступілі на абраны вамі шлях, ці, больш таго, што вы выбралі дарогу, па якой ісці".
  
  Мы з Холмсам сядзелі ѓ лекцыйным зале, дзе больш нікога не было, і пры маіх словах ён устаѓ і пачаѓ неспакойна хадзіць па аѓдыторыі. "Я б не сказаѓ, што я абраѓ менавіта шырокі шлях, - сказаѓ ён, - каб працягнуць гэтую, я мяркую, непазбежную метафару, але ѓ мяне ёсць уяѓленне аб напрамку, у якім я хачу рухацца", - ён падняѓ указальны палец правай рукі і з сілай выставіѓ яго перад сабой, - "і я адчуваю, што павінен асцярожна абмежаваць свае крокі шляхамі, якія вядуць у гэтым напрамку".
  
  "Вы спадзяецеся дабрацца да гэтай чаркі якое вы можаце зрабіць хутка або смеццевай кошыка ѓ канцы пакоя?" - Спытала я, а затым хутка падняла руку ѓ прымірэнчым жэсце. "Няма, няма, я бяру свае словы назад. Я рады, што ты сфармуляваѓ мэта ѓ жыцці, нават калі яна не ѓключае матэматыку. У якім кірунку знаходзіцца гэты горад на ѓзгорку, да якога ты імкнешся?"
  
  Холмс злосна паглядзеѓ на мяне, а затым задумаѓся. "Гэта ѓсё яшчэ трохі расплывіста", - сказаѓ ён мне. "Я бачу гэта толькі ѓ агульных рысах. Чалавек-" Ён сабраѓся з думкамі. "Чалавек павінен імкнуцца рабіць што-то большае, чым ён сам. Лячыць хваробы, выкараняць голад, беднасць або злачыннасць".
  
  "Ах!" Сказаѓ я. "Высакародныя думкі". Мне здалося, што я чую цудоѓны голас міс Люсі, шчыра гаворыць гэта або што-то падобнае Холмсу ѓ працягу тыдня. Калі мужчыну раптам дзівяць высакародныя амбіцыі, удар звычайна наносіць жанчына. Але я вырашыѓ, што будзе разумней не ѓпамінаць пра гэта вывадзе, які, ва ѓсякім выпадку, быѓ даволі папярэдніх і не засноѓваѓся на якіх-небудзь важкіх доказах.
  
  "Сёння ѓ прафесара Мейплза пасляабедзенным чай", - пракаментаваѓ Холмс. "І я падумваѓ пайсці".
  
  "Чаму гэта так", - сказаѓ я. "І так і павінна быць. І ѓ якасці апошняй спробы зацікавіць вас дэталямі, якія вы не знойдзеце карыснымі ѓ дадзены момант, я звяртаю вашу ѓвагу на форму вуха Люсинды Мойс. Пры правільным разглядзе узнікае цікавы пытанне. У вас павінна быць магчымасць паназіраць за ім, магчыма, нават даволі ѓважліва, сёння днём.
  
  " Якое вуха? - спытаѓ я.
  
  "Падыдзе і тое, і іншае".
  
  "Што здарылася з вухам міс Люсі?" Запатрабаваѓ адказу Холмс.
  
  " Ну, нічога. Гэта цудоѓнае вуха. Добрай формы. Плоскія, трохі пляскатыя мочкі. Я ніколі не бачыѓ іншага такога. Вельмі прывабнае, калі ѓжо на тое пайшло.
  
  "Тады добра," сказаѓ Холмс.
  
  Я зачыніѓ некалькі кніг, якімі карыстаѓся, і паклаѓ іх у свой заплечнік. "Сапраѓдным я адмаѓляюся ад любых будучых спробаѓ выкладаць вам вышэйшую матэматыку", - сказаѓ я яму. " Я прапаную перапыніць пасяджэнне і адправіцца да прафесара дадому, да яго пірожным да чаю.
  
  Так мы і зрабілі.
  
  Мерапрыемства Mapleses праходзіла з трох гадзін дня да шасці вечара, хоць некаторыя прыехалі трохі раней, а некаторыя, я мяркую, засталіся крыху пазней. Надвор'е была на здзіѓленне мяккай для сярэдзіны кастрычніка, і мы з Холмсам, прыехаѓшы ѓ той дзень каля паловы чацвёртага, выявілі прафесара, яго дамачадцаѓ і прыкладна тузін гасцей, якія былі раскіданыя па лужку за домам прадказальнымі кучамі. Прысутнічаѓ віцэ-канцлер універсітэта, які адпачываѓ у шэзлонгу з кубкам гарбаты і талеркай булачак. Класічную Грэцыю прадстаѓляѓ дэкан Герберт Маккатерс, пажылы мужчына вельмі цвярозага і рэспектабельнага выгляду, які ѓ гэты момант падціскаѓ ногі, рыхтуючыся перайсці ѓброд невялікі штучны сажалка з Андрэа Мейплз, якая зняла туфлі і прыѓзняла спадніцы, выконваючы далікатны баланс паміж мокрай адзеннем і приличиями.
  
  Крисбой, інструктар па фізкультуры, які жыѓ у адным пакоі з Мейплсами, буйны, мускулісты і працяг выгляду мужчына гадоѓ пад трыццаць, стаяѓ у куце лужка з трэнерам па гульнях па імя Фолтинг, маладым чалавекам з целаскладам і агульнай знешнасцю аднаго з гнуткіх атлетаѓ, намаляваных старажытнагрэцкімі скульптурамі, калі вы можаце ѓявіць маладога грэцкага атлета, апранутага ѓ цельпукаваты шэрую фланель. Фолтингу было добра вядома гэта параѓнанне, мяркуючы па яго практыцы гераічна пазіраваць кожны раз, калі ён думаѓ, што хто-то глядзіць на яго.
  
  Яны ѓдвух стаялі каля дома, размахваючы спартыѓнымі клюшкамі з дзікай мускулистостью і абмяркоѓваючы драбнюткія дэталі футбольнага матчу ѓ мінулую суботу, акружаныя натоѓпам захопленых школьнікаѓ малодшага ѓзросту. У кожным універсітэце ёсць студэнты, якіх гульні цікавяць больш, чым вучоба. Гады праз яны распавядаюць аб тым ці іншым матчы па крыкеце супраць сваіх смяротных ворагаѓ з суседняга навучальнай установы або аб якім-небудзь асабліва багатым футбольным матчы. Здаецца, іх ніколі не турбуе і, магчыма, ім нават у галаву не прыходзіць, што яны займаюцца справамі, у якіх адпаведным чынам навучаны трохгадовы шымпанзэ або арангутан мог бы перасягнуць іх. І па нейкай незразумелай мне прычыне гэтым мужчынам дазволена галасаваць і размнажацца. Але, яшчэ раз, я адцягнуѓся.
  
  Мейплз велічна ішоѓ па лужку, яго шэрая настаѓніцкая мантыя раздзімаліся вакол тулава, у закладзеных за спіну руках ён трымаѓ кій, якая тырчала ѓ яго з-за спіны, як хвост, за ім вынікала зграйка маладых джэнтльменаѓ ѓ цёмна-карычневых акадэмічных мантыях, з мортирками, заціснутымі падпахамі, большасць з іх аказвалі свайму прафесару вытанчанае пашану, пераймаючы яго хадзе і паставы. - Ідэал універсітэта, - казаѓ Мейплз голасам, што ня церпіць пярэчанняѓ, яѓна захапляючыся сваёй тэмай, - гэта аристотелевскийстадыён, адфільтраваным праз сярэднявечныя манаскія школы".
  
  Падышоѓшы да мяне, ён кіѓнуѓ мне, а затым разгарнуѓся і накіраваѓся туды, адкуль прыйшоѓ, вышываючы на сваю тэму. "Тыя студэнты, якія прагнулі чаго-то большага, чым рэлігійнае адукацыю, якія, магчыма, хацелі вывучаць юрыспрудэнцыю або што-то з медыцыны, накіроѓваліся ѓ больш буйныя гарады, дзе можна было знайсці вучоных, здольных навучаць іх. Парыж, Балоння, Ёрк, Лондан; тут збіраліся студэнты, часта якія вандруюць з горада ѓ горад у пошуках падыходнага настаѓніка. Праз стагоддзе ці два навучанне стала формализованным, і школы атрымалі афіцыйнае існаванне, атрымаѓшы хартыі ад мясцовага манарха і, магчыма, ад папы рымскага ".
  
  Мейплз раптам застыѓ на паѓкроку і развярнуѓся тварам да сваёй свіце. "Але не рабіце памылак!" - настаѓляѓ ён іх, шматзначна размахваючы кіем перад сабой, яе качыны булавешка паказваѓ спачатку на аднаго студэнта, а затым на іншага. "універсітэт складаецца не з яго будынкаѓ, яго каледжаѓ, яго лекцыйных залаѓ або гульнявых пляцовак. Не, нават не яго гульнявыя пляцоѓкі. Універсітэт складаецца з людзей - выкладчыкаѓ і студэнтаѓ, якія аб'ядноѓваюцца ѓ яго назве. Universitas scholarium, так абвяшчае статут, які прадугледжвае, так бы мовіць, гільдыю студэнтаѓ. Або, як у выпадку з Парыжскім універсітэтам, unaversitas magistrorum, гільдыя выкладчыкаѓ. Так што мы з вамі роѓныя. Запраѓце шчыльна кашулю ѓ штаны, містэр Помфрит; вы становіцеся зусім разборлівым.
  
  Ён павярнуѓся і працягнуѓ свой шлях праз лужок, яго голас заціхаѓ удалечыні. Яго вучні, без сумневу, уражаныя сваім новаздабытымі роѓнасцю, потрусили за ім.
  
  Як раз у гэты момант Люсі Мойз слізганула на лужок, увайшоѓшы праз французскія дзверы ѓ задняй частцы дома, і паставіла на накрыты парасонам стол свежае страва з выпечкай. За ёй паспяшалася пакаёѓка, несучы збан, поѓны дымлівай гарачай вады, каб напоѓніць чайнік. Шэрлак Холмс адышоѓ ад мяне і нядбайна пабрыѓ праз лужок, умудрыѓся апынуцца побач з міс Люсі як раз своечасова, каб дапамагчы ёй расставіць выпечку па стале. Праявіѓ ён які-небудзь асаблівы цікавасць да яе вуха, я не мог заѓважыць.
  
  Я замовіѓ кубак гарбаты і кавалак чайнага торта і прыняѓ на сябе сваю звыклую ролю назіральніка з'яѓ. Гэта было маёй натуральнай схільнасцю на працягу многіх гадоѓ, і я ѓзмацніѓ ѓсе здольнасці, з якіх пачынаѓ, свядомым высілкам дакладна фіксаваць тое, што я бачу. Я практыкаваѓся ѓ гэтым дастаткова доѓга, нават тады, што гэта стала маёй другой натурай. Я не мог сядзець насупраць чалавека ѓ чыгуначным вагоне, не заѓважыѓшы, напрыклад, па брелку ад яго гадзін, што ён, скажам, розенкрейцер, а па слядах зносу на яго левым абшэѓцы - што ён касір або прадавец заказаѓ. Чарнільная пляма на вялікім пальцы яго правай рукі казала ѓ карысць гіпотэзы касіра, у той час як стан яго чаравік магло сведчыць аб тым, што ѓ той дзень ён не быѓ на працы. Футляр для банкнот, які ён прыціскаѓ да цела, мог паказваць на тое, што ён перакладаѓ банкноты ѓ філіял банка або, магчыма, хаваѓся з банкаѓскімі сродкамі. І гэтак далей. Я распавядаю пра гэта толькі для таго, каб паказаць, што мае назіранні былі зробленыя не ѓ чаканні трагедыі, а былі ѓсяго толькі вынікам маёй ѓстоянай звычкі.
  
  
  
  Наступны гадзіну або каля таго я блукаѓ па лужку, спыняючыся то тут, то там, каб павітацца з тым ці іншым студэнтам або прафесарам. Я затрымаѓся з краю гэтай групы і некаторы час слухаѓ энергічную крытыку нядаѓняга рамана Уілкі Колін "Месяцовы камень" і таго, як ён уяѓляе сабой цалкам новы від мастацкай літаратуры. Я спыніѓся каля гэтага навалы людзей, каб паслухаць, як малады чалавек шчыра распавядае аб добрых справах, якія здзяйсняюцца містэрам Уільямам Бутам і яго Асацыяцыяй хрысціянскага адраджэння ѓ трушчобах нашых буйных гарадоѓ. Я заѓсёды не давяраѓ сур'ёзным, набожным, шумным маладым людзям. Калі яны шчырыя, яны невыносныя. Калі яны няшчырыя, яны небяспечныя.
  
  Я назіраѓ, як Андрэа Мейплз, вытершая ногі і приспустившая спадніцы, бярэ страва з выпечкай і блукае па лужку, прапаноѓваючы тое крекер, то чайны кекс, шэпчучы інтымныя каментары да выпечцы. Місіс Мейплз валодала дарам імгненнай блізкасці, ѓмела ствараць ілюзію, што ѓ вас з ёй агульныя выдатныя, хоць і няважныя сакрэты. Яна бачком прайшла міма Крисбоя, які цяпер быѓ заняты тым, што кіраваѓ адцісканні пяці або шасці сваіх спартыѓных пратэжэ, і што-то прашаптала маладому Фолтингу, трэнеру па гульнях, і ён засмяяѓся. А потым яна прыѓзнялася на дыбачкі і што-то яшчэ прашаптала. Прыкладна праз хвіліну, а гэта занадта шмат для таго, каб гаварыць шэптам, яна зрабіла некалькі танцавальных крокаѓ назад і спынілася, а Фолтинг пачырванеѓ. Чырванець цяпер зусім выйшла з моды, але ѓ сямідзесятыя гэта было модна як для мужчын, так і для жанчын. Хоць тое, як тое, што лічыцца міжвольная фізіялагічнай рэакцыяй, можа быць альбо модным, альбо якія выйшлі з моды, патрабуе далейшага вывучэння доктарам Фрэйдам і яго калегамі-психоаналитиками.
  
  Крисбой сабраѓся з духам і ѓскочыѓ на ногі. "Заставайся на сваім баку вуліцы!" - раѓнуѓ ён Андрэа Мейплз, што напалохала і яе, і маладых гульцоѓ, двое з якіх перакуліліся і ѓтаропіліся на тое, што адбываецца, у той час як астатнія трое ці чацвёра працягвалі адціскацца ѓ шалёным тэмпе, як быццам над імі не адбывалася нічога асаблівага. Праз секунду місіс Мейплз засмяялася і працягнула яму талерку з выпечкай.
  
  Прафесар Мейплз павярнуѓся, каб паглядзець на маленькую групу прыкладна ѓ дваццаці футах ад яго, і яго рукі мацней сціснулі кій. Хоць ён стараѓся захоѓваць спакой, некалькі секунд ён відавочна знаходзіѓся ва ѓладзе нейкіх моцных эмоцый, перш чым аднавіѓ кантроль. "Зараз, зараз, мая дарагая", - крыкнуѓ ён праз лужок. "Давайце не будзем правакаваць спартсменаѓ".
  
  Андрэа падскочыла да яго і, нахіліѓшыся, штосьці прашаптала яму на вуха. Паколькі на гэты раз яна была да мяне тварам, а я ѓжо некалькі гадоѓ практыкаваѓся ѓ чытанні па вуснах, я змог разабраць, што яна сказала: "Магчыма, я зраблю табе паслугу, тата-медзведзяня", - прашаптала яна. Яго адказу я не бачыѓ.
  
  Праз некалькі хвілін мае блукання прывялі мяне туды, дзе Шэрлак Холмс сядзеѓ у адзіноце на адным з палатняных крэслаѓ у французскіх вокнаѓ з безнадзейным выглядам. "Ну," сказаѓ я, азіраючыся па баках, " а дзе міс Люсі?
  
  "Яна раптам выявіла, што ѓ яе моцна баліць галава і ёй трэба пайсці прылегчы. Як мяркуецца, яна пайшла прылегчы", - сказаѓ ён мне.
  
  "Зразумела", - сказаѓ я. "Пакідаючы цябе пакутаваць у адзіноце сярод натоѓпу".
  
  "Баюся, я што-то не то сказаѓ", - прызнаѓся мне Холмс.
  
  " Праѓда? Што ты сказаѓ?
  
  "Я не ѓпэѓнены. Я казаѓ аб - ну ..." Холмс выглядаѓ збянтэжаным, такога выказвання я ѓ яго ніколі не бачыѓ ні раней, ні з тых часоѓ.
  
  "Надзеі і мары," выказаѓ здагадку я.
  
  "Што-то ѓ гэтым родзе", - пагадзіѓся ён. "Чаму словы, якія гучаць так - важна - калі чалавек звяртаецца да маладой лэдзі, з якой ён знаходзіцца ѓ блізкіх адносінах, гучаць недарэчна, калі яны вымаѓляюцца перад усім светам? Гэта, як вы разумееце, містэр Марыярці, рытарычнае пытанне.
  
  "Я разумею", - сказаѓ я яму. "Не вярнуцца нам у каледж?"
  
  Так мы і зрабілі.
  
  Наступны дзень застаѓ мяне ѓ зале пасяджэнняѓ, якія сядзяць у маім звычайным крэсле пад карцінай алеем, якая паказвае сэра Джэймса Уолсингема, першага рэктара Кѓінз-каледжа, які атрымлівае ключы ад каледжа з рук каралевы Лізаветы. Я дзяліѓ сваю ѓвагу паміж кубкам кавы і лістом ад прападобнага Чарльза Доджсона, майго калегі-матэматыка, які тады вучыѓся ѓ Оксфардзе, у якім ён выкладаѓ некаторыя з сваіх ідэй адносна таго, што мы маглі б назваць матэматычнымі абмежаваннямі лагічных канструкцый. Маё адзінота было перапынена дынам Маккатерсом, які клыпаѓ да мяне з кубкам гарбаты ѓ руцэ, выглядаючы яшчэ старэй, чым звычайна, і апусціѓся на крэсла побач са мной. "Добры дзень, Марыярці," выдыхнуѓ ён. " Хіба гэта не жудасна?
  
  Я адклаѓ ліст убок. "Хіба гэта не жудасна?" Я спытаѓ у яго. "У той дзень? Ваенныя навіны? Тэорыя биогенеза Хакслі?" Магчыма, вы маеце на ѓвазе кавы - ён сёння проста жудасны.
  
  Маккатерс сумна паківаѓ галавой. "Калі б я мог так лёгка паставіцца да навінам", - сказаѓ ён. "Я заѓсёды так добра ѓсведамляѓ, так сумна ѓсведамляѓ перасцярога Джона Донна".
  
  
  
  "Я думаѓ, Дон пакончыѓ з угаворам на апошнія дзвесце гадоѓ або каля таго", - сказаѓ я.
  
  Але Маккатерса было не спыніць. Ён быѓ поѓны рашучасці працытаваць Донна, і працытаваѓ: "Смерць кожнага чалавека прымяншае і мяне, таму што я датычны да Чалавецтву", - працягнуѓ ён, праігнараваѓшы мой каментар. "І таму ніколі не пасылай даведацца, па кім звоніць звон: ён тэлефануе па табе".
  
  Я ѓстрымаѓся ад згадкі аб тым, што дэкан, самотны чалавек, які праводзіѓ вялікую частку часу няспання ѓ разважаннях над літаратурай, напісанай больш чым за дзве тысячы гадоѓ да яго нараджэння, верагодна, быѓ менш уцягнуты ѓ жыццё чалавецтва, чым любы іншы чалавек, якога я калі-небудзь ведаѓ. "Зразумела", - сказаѓ я. "Звон тэлефанаваѓ па каму-то?"
  
  "І забойства робіць усё нашмат горш", - працягнуѓ Маккатерс. "Як выказаѓся Лукрэцый -"
  
  " Хто быѓ забіты? - Цвёрда спытала я, перарываючы яго экскурс у класіку.
  
  " А? Ты хочаш сказаць, што не ведаеш? О, божа мой. Тады гэта стане для цябе чым-то накшталт шоку. Справа ѓ тым, што прафесар Мейплз ...
  
  " Хто-то забіѓ Мейплз? - спытаѓ я.
  
  "Няма, няма. Мая думка была незакончанай. Прафесар Мейплз арыштаваны. Яго жонка - Андрэа, місіс Мейплз - забітая".
  
  Прызнаюся, я быѓ ашаломлены. Вы можаце замяніць гэта больш моцным тэрмінам, калі хочаце. Я паспрабаваѓ даведацца ѓ Маккатерса яшчэ сякія-такія падрабязнасці, але дачыненне да дэкана фактах не выходзіла за рамкі забойства і арышту. Я дапіѓ каву і адправіѓся на пошукі дадатковай інфармацыі.
  
  Забойства - гэта сенсацыйнае злачынства, якое выклікае вялікую цікавасць нават у ступенных і не ад свету гэтага выкладчыкаѓ Кѓінз-каледжа. І забойства ѓ mediis rebus, або, магчыма, лепш, у mediis universitatibus; тое, якое сапраѓды адбываецца сярод згаданых ступенных донаѓ, прымусіць задумацца нават самых не ад свету гэтага. Гісторыя, якая хутка распаѓсюдзілася па каледжу, заключалася ѓ наступным:
  
  Квартэт веласіпедыстаѓ, старшакласнікаѓ каледжа Сэнт-Саймонс, тры дні ѓ тыдзень, у дождж ці яснае надвор'е, выязджаюць разам на досвітку, каб гадзіну ці два пакатацца на ровары перад сняданкам. Гэтым раніцай, не звяртаючы ѓвагі на халоднае імжа, распачатую ноччу, яны, як звычайна, адправіліся па Барлимор-роѓд. Каля васьмі гадзін, або неѓзабаве пасля гэтага, яны выпадкова спыніліся ля ганка маленькага катэджа на тэрыторыі прафесара Мейплз. На адным з ровараѓ ѓпала подковка або што-то ѓ гэтым родзе, і яны спыніліся, каб выправіць пашкоджанне. Ровар з ланцужным прывадам існаваѓ тады ѓсяго некалькі гадоѓ і быѓ схільны мностве няспраѓнасцяѓ. Я разумею, што раварыстам нават сёння карысна мець пры сабе поѓны набор інструментаѓ, каб быць гатовымі да непазбежнага няшчаснага выпадку.
  
  Адзін з удзельнікаѓ вечарыны, які сядзеѓ на прыступках катэджа, прыхінуѓшыся спіной да дзвярэй, наколькі гэта было магчыма, схаваѓшыся ад дажджу, і пацягваѓ латакію, пакуль рамантавалася пашкоджаная машына, адчуѓ што-то ліпкае ѓ сябе пад рукой. Ён паглядзеѓ і выявіѓ пашыраецца пляма, якое выходзіць з-пад дзверы. Цяпер, у залежнасці ад таго, якая версія гісторыі вам больш за ѓсё падабаецца, ён альбо паказаѓ на пляма і сказаѓ: "Паслухайце, хлопцы, як вы думаеце, што гэта такое?" Ці ён ускокваѓ на ногі з крыкам: "Гэта кроѓ! Гэта кроѓ! Тут адбылося нешта жудаснае". Я схільны аддаць перавагу апошнюю версію, але, магчыма, мне падабаецца толькі алітэрацыя.
  
  Маладыя людзі, адчуѓшы, што каму-то ѓнутры катэджа можа спатрэбіцца дапамога, пастукалі ѓ дзверы. Не атрымаѓшы адказу, яны патузаць ручку і выявілі, што яна зачыненая. Вокны па ѓсім будынку таксама былі зачыненыя. Яны разбілі шкло ѓ акне, адамкнулі яго і ѓсе разам пралезлі ѓнутр.
  
  У калідоры, вядучым да ѓваходных дзвярэй, яны выявілі Андрэа Мейплз ѓ тым, што было апісана як "распранутая", якая ляжыць у лужыне крыві - як мяркуецца, яе ѓласнай, паколькі яна была моцна збітая па галаве. Сцены і столь былі заляпаны крывёю. Недалёка ад цела ляжала тое, што, як мяркуецца, была прыладай забойства: кій чырвонага дрэва з латуневай ручкай у выглядзе качынай галавы.
  
  Адзін з мужчын неадкладна паехаѓ на ровары ѓ паліцэйскі ѓчастак і вярнуѓся з сяржантам паліцыі і двума констеблями. Калі яны пераканаліся, што кій з цвёрдага дрэва належыць прафесару Мейплзу і што ён пастаянна насіѓ яе з сабой, паліцыянты перасеклі лужок, падышлі да галоѓнага дому і дапыталі прафесара, які снедаѓ. Па заканчэнні гутаркі сяржант арыштаваѓ Мейплза і адправіѓ аднаго з афіцэраѓ за экіпажам, у якім прафесара можна было даставіць у паліцэйскі ѓчастак.
  
  Было каля чатырох гадзін дня, калі Шэрлак Холмс пастукаѓ у дзверы майго кабінета. "Вы, вядома, чулі", - сказаѓ ён, плюхаясь ѓ маё крэсла. "Што нам рабіць?"
  
  "Я чуѓ", - сказаѓ я. "І якое мы маем да гэтага дачыненне?"
  
  " Гэты сяржант паліцыі, яго завуць Мікс, арыштаваѓ прафесара Мейплза за забойства сваёй жонкі.
  
  "Так я і чуѓ".
  
  
  
  "Ён не праводзіѓ ніякага расследавання, нават не зірнуѓ на наваколле і не пакінуѓ канстэбля для аховы тэрыторыі, так што, як толькі дождж спыніцца, арды хваравіта цікаѓных будуць таптаць катэдж і лужок і знішчаць любыя доказы, якія там можна будзе знайсці".
  
  "Няѓжо?" Спытаѓ я. "І адкуль ты так шмат пра гэта ведаеш?"
  
  "Я быѓ там", - сказаѓ Холмс. Заѓважыѓшы мой здзіѓлены погляд, ён паківаѓ галавой. "О, не, не ѓ час забойства, калі б яно ні адбылося. Калі канстэбль прыехаѓ за экіпажам, каб павезці прафесара Мейплз, я выпадкова апынуѓся ѓ стайні. Конюх, яго завуць Биггс, з'яѓляецца дасведчаным байцом з адной клюшкай, і я часам бяру ѓ яго ѓрокі па раніцах, калі ѓ яго ёсць час. Таму, калі яны вярнуліся ѓ дом прафесара, Биггс сеѓ за руль, а я сеѓ у экіпаж з констеблем, які ѓсё мне расказаѓ.
  
  "Мяркую, ён будзе казаць аб гэтым яшчэ некаторы час", - пракаментаваѓ я. "Забойства тут не зусім звычайная справа".
  
  " Менавіта так. Ну, я пайшоѓ далей, думаючы, што магу быць чым-то карысны Люсі. У рэшце рэшт, яе сястру толькі што забілі.
  
  "Прадбачліва з вашага боку," сказаѓ я.
  
  "Так. Ну, яна не хацела мяне бачыць. Нікога не хацела бачыць. Проста заставалася ѓ сваім пакоі. Мяркую, я не магу яе вінаваціць. Такім чынам, я паслухаѓ, як сяржант дапытваѓ прафесара Мейплза - і, наколькі я магу судзіць, ён па-чартоѓску дрэнна з гэтым справіѓся, - а затым выйшаѓ і агледзеѓ тэрыторыю - два дамы і прастора паміж імі, - каб паглядзець, ці змагу я вызначыць, што адбылося. Я таксама агледзеѓ цела Андрэа Мейплз, наколькі мог, з парога. Я баяѓся, што, калі падыду яшчэ бліжэй, сяржант Мікс заѓважыць і прагоніць мяне ".
  
  "І вы высветлілі, што адбылося?"
  
  "Магчыма," сказаѓ Холмс. " Калі вы зробіце мне паслугу і прагуляецеся са мной, я хацеѓ бы паказаць вам, што я знайшоѓ. Я мяркую, што маю добрае ѓяѓленне аб тым, што адбылося мінулай ноччу - або, па крайняй меры, аб некаторых істотных дэталях. Я вылічыѓ гэта па слядах на зямлі і некалькіх дэталяѓ у катэджы, аб якіх сяржант не паклапаціѓся. Мне здаецца, што ѓ расследаванні злачынстваѓ можна зрабіць значна больш, чым прывыкла рабіць паліцыя. Але я хацеѓ бы ведаць ваша меркаванне. Скажыце мне, што вы думаеце."
  
  Я надзеѓ паліто. "Пакажы мне," сказаѓ я.
  
  Церусіѓ моцны і халодны дождж, зямля была мокрай, і да таго часу, калі мы пад'ехалі да дома, цела ѓжо прыбралі; усё гэта паменшыла колькасць цікаѓных наведвальнікаѓ да двух рэпарцёраѓ, якія, пабадзяѓшыся па катэджы, але не здолеѓшы трапіць у галоѓны дом, забіліся ѓ двуколку, пад'ехаѓшую да параднага ѓваходу, чакаючы, калі з'явіцца хто-небудзь, каго можна было б угаварыць зрабіць заяву.
  
  Галоѓны дом і катэдж выходзілі фасадамі на Барлимор-роѓд, але паколькі дарога адзін сябар вышэйшы гаёк дрэѓ паміж імі, шлях праз тэрыторыю быѓ значна карацей. Ад дома да катэджа было каля трыццаці ярдаѓ па сцяжынцы і, магчыма, крыху больш, чым у два разы больш па дарозе. У той час я вымяраѓ адлегласць, але дакладных лічбаѓ не памятаю.
  
  Мы абышлі дом з тыльнага боку і пастукалі ѓ дзверы каморы. Пасля некалькіх секунд разглядвання праз бакавое акно пакаёѓка ѓпусціла нас.
  
  "Гэта вы, містэр Холмс", - сказала яна, адыходзячы ѓ бок, каб ѓпусціць нас. "Хіба гэта не жудасна? Я чакаѓ тут у задняй дзверы чалавека з сцяжком, які павінен быѓ хутка прыбыць.
  
  " Банцінг?
  
  " Цалкам дакладна. Чорны сцяг, які мы павінны павесіць на вокнах, як і належыць, улічваючы абставіны. Хіба гэта не жудасна? Мы павінны пакінуць дзверы і вокны адкрытымі ѓ памяць аб загінулых, толькі цела гаспадыні было зьнесена, і гаспадара павезлі, і ідзе дождж, і гэтыя газетчыкі ѓвойдуць і будуць прыставаць да міс Люсі, калі дзверы будзе адкрыта. А потым дзе-то там чакае забойца, і хто ведае, што ѓ яго на розуме.
  
  " Значыць, вы не думаеце, што прафесар Мейплз забіѓ сваю жонку? - Спытаѓ я.
  
  Пакаёѓка паглядзела на мяне, потым на Холмса, потым зноѓ на мяне. " Уіла, гэта містэр Марыярці, - прадставіѓ яе Холмс. " Ён мой сябар і выкладае матэматыку ѓ каледжы.
  
  "Ах", - сказала яна. "Вельмі прыемна, сэр". І яна зрабіла элементарны рэверанс у мой бок. "Не, сэр, я не думаю, што прафесар забіѓ місіс. Навошта яму гэта рабіць?"
  
  "У самай справе, чаму", - сказаѓ я.
  
  "Міс Люсі ѓ гасцінай," паведаміла Віла Холмсу. " Я скажу ёй, што вы тут.
  
  " Я бачу, вас тут добра ведаюць, - сказаѓ я Холмсу, калі пакаёѓка пайшла.
  
  "За апошнія некалькі месяцаѓ я меѓ гонар суправаджаць міс Люсі туды-то і туды-то", - адказаѓ Холмс трохі нацягнута, як быццам я абвінавачваѓ яго ѓ чым-то несумленных. "Нашы адносіны заѓсёды былі вельмі правільнымі".
  
  Я падавіла жаданне сказаць "як сумна", так як думала, што ён дрэнна гэта ѓспрыме.
  
  Люсінда выйшла ѓ хол, каб сустрэць нас. Яна здавалася цалкам падушанай, але яе вочы блішчалі, а колер асобы быѓ ліхаманкавым. "Як добра, як прыемна бачыць цябе, Шэрлак," ціха сказала яна, працягваючы яму руку. " А вы містэр Марыярці, адзін Шэрлака.
  
  Мы з Холмсам абодва пробормотали што-то суцяшальнае.
  
  "Мне шкада, што я не заѓважыла цябе, калі ты прыйшоѓ раней, Шэрлак", - сказала яму Люсі, праводзячы нас у гасціную і паказваючы на пару мяккіх крэслаѓ. "Я быѓ не ѓ тым стане, каб каго-небудзь бачыць".
  
  "Я цалкам разумею", - сказаѓ Холмс.
  
  "Я рада, што вы ѓсталі на абарону майго - прафесара Мейплза," сказала Люсі, апускаючыся ѓ крэсла з прамой спінкай насупраць Холмса. " Як хто-то мог западозрыць яго ѓ забойстве маёй дарагой сястры Андрэа, цалкам за межамі майго разумення.
  
  "У мяне ёсць падставы меркаваць, што ён сапраѓды невінаваты, Люсі, дарагая", - сказаѓ Холмс. "Я збіраюся правесці майго сябра містэра Марыярці па тэрыторыі, каб паказаць яму, што я знайшоѓ, і паглядзець, ці згодны ён з маімі высновамі".
  
  "І якія вашы высновы?" - спытала Люсі." Хто, па вашаму думку, здзейсніѓ гэта жахлівае злачынства?"
  
  "Ты паняцця не маеш?" - Спытаѓ я.
  
  Люсінда адхіснулася, як быццам я яе ѓдарыѓ. "Як я магла?" - спытала яна.
  
  "Я не хацеѓ напужаць цябе", - сказаѓ я. "У тваёй сястры былі ворагі?"
  
  "Вядома, няма", - сказала Люсі. "Яна была таварыскай, цёплай і прыязнай, і яе ѓсе любілі".
  
  "Андрэа адправілася ѓ катэдж, каб з кім-небудзь сустрэцца", - сказаѓ Холмс. "У вас ёсць якія-небудзь здагадкі, хто гэта быѓ?"
  
  "Ніякіх", - сказала Люсі. "Я знаходжу ѓсё гэта даволі шакавальным". Яна апусціла галаву на рукі. "Даволі шакавальным".
  
  Праз імгненне Люсі падняла галаву. " Я падрыхтавала невялікую дарожную сумку з рэчамі прафесара Мейплз. Змена бялізны, кашуля, пара каѓнерыкаѓ, некалькі насовак, яго помазок і брытва.
  
  "Я не думаю, што яны дазволяць яму ѓзяць брытву", - пракаментаваѓ Холмс.
  
  
  
  "О!" Сказала Люсі. "Я пра гэта не падумала".
  
  "Магчыма, я памыляюся", - сказаѓ Холмс. "Я навяду даведкі".
  
  " Ці магу я папрасіць вас аднесці яму сумку? Люсі паднялася. " Яна ѓ мяне наверсе.
  
  Мы рушылі ѓслед за ёй наверх, у гаспадарскую спальню, каб забраць сумку. Пакой уяѓляла сабой ѓзор мужчынскага бязладзіцы, ложак прафесара Мейплз - у іх чаму-то былі асобныя ложкі з начным столікам паміж імі - была змятая, а пасцельная бялізна раскідана паѓсюль. Адзенне была развешанымі па розных прадметах мэблі, а скрыні бюро вылучаны. Мейплс апрануѓся ѓ спешцы і, як мяркуецца, пад наглядам паліцыі, перш чым яго адвезлі ѓ паліцэйскі ѓчастак. Ложак Андрэа была ахайнай і жорсткай, і было відавочна, што яна не спала ѓ ёй мінулай ноччу.
  
  Я вырашыѓ хуценька зазірнуць у астатнія пяць пакояѓ, якія прымыкаюць да холу. Я падумаѓ, што дам Холмс і міс Люсі магчымасць пабыць сам-насам, калі яны пажадаюць ёю скарыстацца.
  
  Адна з пакояѓ, даволі вялікая, з ложкам пад балдахінам, відавочна, належала Люсі. Яна была жаноцкай, без празмернасцяѓ, і надзвычай, амаль клапатлівай, акуратнай. У пакоі было два шафы насупраць адзін аднаго, у кожным з якіх унізе захоѓвалася калекцыя абутку, а наверсе - разнастайная жаночая адзенне.
  
  Я зачыніѓ дзверы Люсі і пастукаѓ у дзверы насупраць. Не атрымаѓшы адказу, я штурхнуѓ дзверы. Гэта была адна з двух пакояѓ, якія здымаѓ пансионер Крисбой, абстаѓленая як гасцёѓня, і я мог бачыць дзверы ѓ спальню злева. Малады спартыѓны інструктар сядзеѓ за пісьмовым сталом, ссутулив плечы і уткнуѓшыся тварам у рукі, якія ляжаць на стале. " Крисбой? - Крисбой? - спытаѓ я. 'Прабач, я не ведаѓ, што ты тут. Гэта здавалася дрэнным апраѓданнем для таго, каб ѓрывацца да мужчыны, але маё цікаѓнасць, верагодна, было недаравальным, калі ѓжо на тое пайшло.
  
  Ён сеѓ і павярнуѓся. "Усё роѓна", - сказаѓ ён, выкарыстоѓваючы маленькае ручнік, якое трымаѓ у руцэ, каб выцерці твар, чырвоны і апухлы ад слёз. "Ёсць якія-небудзь навіны?" ён спытаѓ мяне.
  
  "Наколькі мне вядома, няма", - сказаѓ я.
  
  "Па-чартоѓску дзіѓная рэч", - сказаѓ ён. "Гэты паліцэйскі думае, што Джон - прафесар Мейплз - забіѓ Андрэа. Як ён мог так падумаць? Прафесар Мейплз нікому не мог прычыніць шкоды. Абражайце іх, ды; крытыкуйце іх, ды; каліце іх зьедлівасьцямі іроніі, ды. Але стукніце каго-небудзь палкай? Ніколі!"
  
  Я падаѓся з гасцінай Крисбоя, пробормотав што-то невыразнае, і зачыніѓ дзверы. Дзверы ѓ калідор злева цяпер была пазначаная як спальня Крисбоя. Дзверы справа апынулася гардеробной Андрэа з невялікай канапай, бюро, туалетным столікам і дзвярыма, якая вядзе ѓ гаспадарскую спальню. Астатняя дзверы вяла ѓ туалет.
  
  Холмс выйшаѓ з гаспадарскай спальні з дарожнай торбай пад пахай, паціснуѓ руку Люсі, і мы спусціліся ѓніз і выйшлі праз заднюю дзверы.
  
  "Сюды, сюды", - сказаѓ Холмс, ведучы мяне вакол дома. "На дарожцы ёсць разметка, якая, я мяркую, дае некаторае ѓяѓленне аб тым, што тут адбылося. Я накрыѓ іх некалькімі дошкамі, якія знайшоѓ побач з домам, каб іх не змыла вадой і не затапталі.
  
  "Разумна", - сказаѓ я.
  
  "Элементарна", - адказаѓ ён.
  
  Холмс паклаѓ чатыры дошкі на дарожку паміж домам і чуйнай. Мы спыніліся ѓ бліжэйшай да дома. " Паліцэйская тэорыя - тэорыя сяржанта Мікса - складаецца ѓ тым, што Андрэа Мейплз пайшла з дому, каб прызначыць спатканне ѓ катэджы з невядомым прыхільнікам - калі мужчыну, які сустракаецца з замужняй жанчынай, можна назваць прыхільнікам. Яны спрабуюць вызначыць, хто ён такі. Прафесар Мейплз, прачнуѓшыся дзе-то ѓначы і выявіѓшы, што яго жонкі няма, адправіѓся ѓ катэдж, злавіѓ яе, калі жаніх сыходзіѓ, або адразу пасля таго, як ён сышоѓ, зразумеѓ, што адбылося, па стане яе адзення, калі не па іншых, э-э, прыкметах, і ѓ некантралюемай лютасьці забіѓ яе да смерці сваёй кіем."
  
  Я кіѓнуѓ. "Прыкладна так мне і было расказана".
  
  "Гэтая гісторыя абвяргаецца наяѓнымі доказамі", - заявіѓ Холмс, асцярожна падымаючы дошку. "Звярніце ѓвагу на сляды".
  
  Дошка часткова закрывала лінію слядоѓ, якія вядуць ад дома да катэджа, і, па меншай меры, адна прыступка вяла назад да дому. Ва ѓсіх выпадках адбітак належаѓ жаночай туфлі.
  
  "Звярніце ѓвагу на гэта паглыбленне", - сказаѓ Холмс, паказваючы на круглае адтуліну прыкладна тры чвэрці цалі у папярочніку і, магчыма, цаля глыбінёй, якое знаходзілася крыху наперадзе і правей які выступае адбітка чаравіка.
  
  Ён падбег да наступнай дошцы і перасунуѓ яе, затым наступную. " Паглядзі сюды, - крыкнуѓ ён. " І сюды, і сюды. Той жа малюнак.
  
  "Так," сказаѓ я, "разумею". Я нахіліѓся і ѓважліва агледзеѓ некалькі слядоѓ, адзначыѓшы памеры ад шкарпэткі да пяткі і шырыню адбітка ѓ сваім кішэнным нататніку і зрабіѓшы грубы накід таго, што ѓбачыѓ, з усіх сіл прыкрываючы нататнік ад лёгкай морас.
  
  
  
  "Звярніце ѓвагу, што ні адзін з слядоѓ ні ѓ тым, ні ѓ іншым кірунку не быѓ пакінуты чалавекам", - сказаѓ Холмс.
  
  "Так," сказаѓ я, "я гэта бачу". Там было тры пары крокаѓ, дзве вялі ад хаты да катэджа, а адна вярталася.
  
  "Гэта даказвае, што прафесар Мейплз не забіваѓ сваю жонку", - заявіѓ Холмс.
  
  "Гэта, безумоѓна, аслабляе абвінавачанне супраць яго", - прызнаѓ я.
  
  "Ну жа," сказаѓ Холмс. " Вы, вядома, разумееце, што ѓся справа заснавана на силлогизме, згодна з якім, паколькі Мейплз ніколі не расстаецца са сваёй кіем і паколькі яго кіем забілі Андрэа Мейплз, то Мейплз, павінна быць, забіѓ сваю жонку.
  
  "Падобна на тое", - пагадзіѓся я.
  
  "Цікавая кій", - сказаѓ мне Холмс. "Аднойчы ѓ мяне была магчымасць разгледзець яе. Ці ведаеце вы, што на самой справе гэта кій для шпагі?"
  
  "Я гэтага не ведаѓ", - сказаѓ я.
  
  "Я лічу, што гэта дакажа важны факт у справе", - сказаѓ мне Холмс.
  
  " Я мяркую, вы прыйшлі да высновы, што мінулай ноччу прафесар Мейплз быѓ без сваёй кія.
  
  " Цалкам дакладна. Андрэа Мейплз сама аднесла яго ѓ катэдж. Гэта відаць па адбітках яе ног.
  
  "Як вы думаеце, што адбылося?" Я спытаѓ Холмса.
  
  "Як вы заѓважылі, тут тры пары слядоѓ", - сказаѓ Холмс. "Двое ідуць ад хаты да катэджа, а адзін вяртаецца ѓ дом. Як вы можаце бачыць, гэта сляды жанчыны, і, як я ні стараѓся, я не змог знайсці ніякіх слядоѓ, пакінутых мужчынам. Здаецца, што адзін з сэтаѓ трохі адрозніваецца па паглыбленні пяткі ад іншых. Сцэна вяртання, здаецца, складаецца з крокаѓ, якія знаходзяцца далей адзін ад аднаго і пакідаюць больш глыбокі адбітак, чым астатнія. Вывучыѓшы іх, я б сказаѓ, што Андрэа Мейплз адправілася ѓ катэдж, каб з кімсьці сустрэцца. Перш чым ён прыехаѓ, яна вырашыла ѓзброіцца і таму кінулася назад у дом і переобулась - магчыма, першая пара прамокла, калі яна наступіла ѓ лужыну, - а затым узяла кій свайго мужа, якая, як яна ведала, на самай справе была кіем для шпагі, і вярнулася ѓ катэдж ".
  
  " А чалавек, з якім яна планавала сустрэцца?
  
  "Павінна быць, ён прыйшоѓ па дарозе, паколькі на сцежцы няма разметкі. Але прафесар Мейплз напэѓна прыйшоѓ бы па сцежцы".
  
  " Значыць, яна лічыла, што ёй пагражае нейкая небяспека?
  
  "Таму я б прачытаѓ гэта".
  
  
  
  " Значыць, вы хочаце сказаць, што гэта не было рамантычным спатканнем?
  
  "Магчыма, так яно і было", - выказаѓ меркаванне Холмс. "Магчыма, яна вырашыла разарваць раман з нейкім чалавекам і ведала, што ѓ яго запальчывы характар. У дадзеным выпадку, падобна на тое, яна была права".
  
  Мы дабраліся да катэджа і, выявіѓшы, што задняя дзверы не зачынены, увайшлі ѓ маленькую каморку, якая вядзе на кухню. Холмс паставіѓ дарожную сумку ѓ дзверы і кінуѓ паліто і капялюш на кухонны крэсла, і я рушыѓ услед яго прыкладу.
  
  "Гэта тлумачыць, чаму яна не змагла абудзіць свайго мужа і вярнулася ѓ катэдж адна, хоць лічыла, што ёй пагражае небяспека", - сказаѓ я. "Гэта выразна звязвае большасць вядомых фактаѓ. Але я баюся, што вам не ѓдасца пераканаць паліцыю ѓ сваёй праваце.
  
  "Чаму бы і няма?"
  
  "Ёсць факт бязладзіцы ѓ вопратцы Андрэа Мейплз. Наколькі я разумею, яна была ѓ ніжнім бялізну і, падобна, апраналася. Гэта паказвае на тое, што сустрэча з яе таямнічым іншым была, э-э, сяброѓскай.
  
  " Магчыма, ён навязался ёй сілай.
  
  " Магчыма. Але тады можна было б чакаць, што яе адзенне была не проста расшпілена або знятая, а расцягнутая або парваная. Я не чуѓ, каб гэта было так. У вас была магчымасць агледзець вопратку жанчыны?
  
  "Так, я звярнуѓ асаблівую ѓвагу на стан яе адзення. На ёй была ніжняя спадніца і што-то яшчэ - яшчэ адно белае адзенне з фальбонамі, прикрывавшее верхнюю частку яе цела. Я не вельмі разбіраюся ѓ назвах жаночай адзення.
  
  "Я таксама", - сказаѓ я. "Мяркую, астатняя яе адзенне была дзе-то паблізу?"
  
  "Гэта было ѓ спальні".
  
  Мы ѓвайшлі ѓ гасціную. Шторы былі зашморгнены, не прапускаючы нават слабы святло з зацягнутага хмарамі неба. Холмс шоргнуѓ запалкай і запаліѓ алейную лямпу, якая стаяла на суседнім стале. Мігатлівы святло кідаѓ гратэскныя цені па пакоі, ствараючы цьмянае адчуванне прыгнечанасці і безвыходнасці. Або, магчыма, гэта было проста ѓсведамленне таго, што тут нядаѓна адбылося, што надало пакоі яе злавесны характар. "Там", - сказаѓ Холмс, паказваючы на вялікае пляма крыві няправільнай формы на падлозе ля ѓваходных дзвярэй. "Вось дзе яна ляжала. Яна выйшла з спальні, так як астатняя яе адзенне была там, і падвергнулася нападу ѓ гасцінай.
  
  
  
  "Цікава," сказаѓ я.
  
  "У самай справе?" Адказаѓ Холмс. "Якім чынам?"
  
  На гэтае пытанне не наканавана было атрымаць адказу, па меншай меры, тады. У гэты момант ѓваходныя дзверы з грукатам расчыніліся, і сяржант паліцыі неабсяжнага целаскладу, з круглым чырвоным тварам і велічнымі вусамі ѓ выглядзе руля протопал па калідоры ѓ пакой. "Цяпер сюды", - прагрымеѓ ён. "Што вы, джэнтльмены, тут робіце, калі я магу спытаць?"
  
  "Сяржант Мікс," сказаѓ Холмс. " Вы вярнуліся на месца злачынства. Магчыма, вы ѓсе-ткі скарыстаецеся маім прапановай.
  
  Мікс паглядзеѓ на Холмса з выглядам добразычлівага цікаѓнасці. - І што ж гэта за прапанова, малады чалавек?
  
  "Я ѓжо казаѓ вам, што было б нядрэнна размясціць тут канстэбля, каб цікаѓныя не блукалі паблізу. Гэта было, калі вы суправаджалі прафесара Мейплза ѓ экіпаж, каб павезці яго".
  
  " Чаму так атрымалася, містэр, э-э...
  
  " Холмс. А гэта містэр Марыярці.
  
  Мікс нядбайна кіѓнуѓ мне і зноѓ пераключыѓ сваю ѓвагу на Холмса. " Так, містэр Холмс. Так яно і было, і вы так і зрабілі. Мы, супрацоѓнікі рэгулярнай паліцыі, заѓсёды ѓдзячныя за любыя намёкі ці прапановы, якія мы можам атрымаць ад такіх маладых джэнтльменаѓ, як вы. Наколькі я памятаю, вы таксама што-то казалі аб захаванні слядоѓ на дарожцы за домам.
  
  "Цалкам дакладна".
  
  " Ну, я пайшоѓ паглядзець на сляды вашых ног, містэр Холмс, падняѓ пару дошак, якія вы паклалі, і зазірнуѓ пад іх. Гэта былі менавіта тыя сляды, пра якіх вы казалі, - сляды ног, і я сардэчна дзякую вас.
  
  "Па вашаму паводзінам я бачу, што вы не надае вялікага значэння адбітках пальцаѓ", - пракаментаваѓ Холмс, не дазваляючы сабе раздражняцца з-за слоѓ сяржанта або яго насмешлівага тону.
  
  "Мы заѓсёды стараемся, каб пракласці прамой і дакладны курс, калі расследуем справа", - патлумачыѓ сяржант. "Заѓсёды ёсць факты і абставіны, якія, здаецца, не ѓкладваюцца ѓ агульную карціну. І гэта таму, што, калі вы дазволіце мне так выказацца, яны не маюць ніякага дачынення да гэтай справы.
  
  "Але, магчыма, бываюць выпадкі, калі некаторыя з гэтых фактаѓ, якія вы ігнаруеце, на самай справе даюць больш дакладнае тлумачэнне таго, што адбылося на самай справе", - выказаѓ меркаванне Холмс. " Напрыклад, сяржант, я ѓпэѓнены, вы заѓважылі, што ѓсе сляды былі пакінутыя жанчынай. На сцежцы няма ні адзінага адбітка мужчынскі ногі.
  
  
  
  " Як скажаце, містэр Холмс. Не магу сказаць, што я вывучаѓ іх так ужо ѓважліва.
  
  Холмс кіѓнуѓ. "Калі тое, што я кажу, праѓда, - сказаѓ ён, - вам гэта ні аб чым не кажа?"
  
  Сяржант Мікс цярпліва ѓздыхнуѓ. "Гэта паказвала б на тое, што абвінавачаны не ішоѓ па сцежцы. Магчыма, ён ішоѓ па дарозе. Магчыма, ён ляцеѓ. На самай справе не мае значэння, як ён дабраѓся да катэджа, важна толькі тое, што ён рабіѓ пасля таго, як прыехаѓ.
  
  "Вы заѓважылі адбітак кія побач са слядамі жанчыны?" Спытаѓ Холмс. "Гэта вам ні аб чым не кажа?"
  
  "Нічога," пагадзіѓся сяржант. " У яе магла быць іншая кій для хады ці, магчыма, галінка з дрэва.
  
  Халмс паціснуѓ плячыма. "Я здаюся", - сказаѓ ён.
  
  "Вам было б лепш даць расследаванне прафесіяналам, малады чалавек", - сказаѓ Мікс. "Мы ѓжо правялі сее-якое расследаванне самастойна, не думайце, што мы гэтага не рабілі. І тое, што мы пачулі, вельмі добра завяршае справу супраць прафесара Мейплз. Мне шкада, але вось і ѓсё."
  
  "Што вы чулі?" Запатрабаваѓ адказу Холмс.
  
  " Не звяртайце ѓвагі. Гэта ѓсё высветліцца на следстве, і гэта адбудзецца досыць хутка. А зараз вам дваім лепш прыбірацца адсюль. Я прытрымліваюся вашаму радзе замкнуць катэдж і закалоць разбітае акно. Мы не хочам, каб цікаѓныя сышлі з мэбляй ".
  
  Мы забралі нашы шапкі, паліто і сумку са свежай адзеннем прафесара Мейплз і выйшлі з катэджа. Дождж спыніѓся, але набліжаліся змярканне, і ѓ кронах дрэѓ гуляѓ халодны вецер. Мы з Холмсам моѓчкі вярталіся ѓ каледж, кожны пагружаны ѓ свае думкі: Холмс, па-відаць, гадаѓ, якія новыя факты ѓсплылі на святло, і спрабаваѓ вырашыць, як данесці сваю інфармацыю да ѓладаѓ; я разважаѓ пра мараль раскрыцця Холмсу або іншым людзям таго, што я выявіѓ, і зыходзячы з гэтага, таго, што я выказаѓ здагадку, або дазволіць справе працягвацца без майго ѓмяшання.
  
  Холмс пакінуѓ мяне ѓ каледжы, каб я прайшоѓ у паліцэйскі ѓчастак, а я вярнуѓся ѓ свае пакоі.
  
  Дазнанне адбылося праз два дні ѓ капліцы, дазвольце мне назваць гэта каледжам Святога Эльма, аднаго з нашых сястрынскі каледжаѓ, якія ѓваходзяць у склад універсітэта. Капліца, вялікая гатычную будынак з лавамі, здольнае змясціць некалькі сотняѓ людзей, якія маліліся, была запазычаная для гэтай больш свецкай мэты ѓ разліку на даволі вялікая колькасць гледачоѓ; у гэтым чаканні каранера не быѓ расчараваны.
  
  Каранера, мясцовага сквайр па імі сэр Джордж Куик, выклікалі для выканання гэтай функцыі два ці тры разы ѓ год. Але звычайна гэта тычылася няшчасных, якія патанулі ѓ канале або якія зваліліся з даху. Забойства ѓ гэтым раёне былі даволі рэдкія; або, магчыма, большасць забойцаѓ дзейнічалі больш выдасканалена, чым тыя, хто расправіѓся з Андрэа Мейплз.
  
  Мы з Холмсам сядзелі ѓ зале і назіралі за ходам допыту. Холмс падышоѓ да коронеру яшчэ да таго, як прысяжныя расселіся, і спытаѓ, ці можа ён даць паказанні. Калі ён патлумачыѓ, што хацеѓ сказаць, сэр Джордж адправіѓ яго назад на сваё месца. Тое, што ён хацеѓ прапанаваць, не было доказам, патлумачыѓ яму сэр Джордж, а яго інтэрпрэтацыяй доказаѓ. "Гэта справа прысяжных інтэрпрэтаваць прадстаѓленыя доказы, - сказаѓ яму сэр Джордж, - а не вас ці мяне". Твар Холмса пачырванеѓ ад гневу і прыніжэньня, і ён злосна абвёѓ позіркам залу суда і ѓсіх, хто ѓ ім знаходзіѓся. Я з усіх сіл стараѓся гэтага не заѓважаць.
  
  Люсінда была ѓ першым шэрагу, апранутая ѓ чорнае. Яе твар быѓ каменным, яна глядзела прама перад сабой скрозь полуприкрытую вэлюмам галаву і, здавалася, не сачыла ні за чым, што адбывалася вакол яе. Побач з ёй сядзеѓ Крисбой з чорнай павязкай на руцэ і прыгнечаным выразам твару. Прафесар Мейплз сядзеѓ збоку, побач з ім сядзеѓ мажны канстэбль, а яшчэ адзін сядзеѓ ззаду яго. У яго было ошеломленное выраз твару, як быццам ён сапраѓды не мог ѓспрымаць усё гэта ѓсур'ёз.
  
  Сэр Джордж паведаміѓ прысутным, што ён збіраецца дзейнічаць арганізавана і што ён не пацерпіць ніякай гульні на скрыпцы, а затым выклікаѓ свайго першага сведкі. Аказалася, што гэта быѓ малады веласіпедыст з ліпкімі пальцамі. "Я ѓбачыѓ, што гэта была кроѓ, - сказаѓ ён, - і што яна выцекла з-пад дзверы знутры дома".
  
  Затым ён апісаѓ, як ён і яго спадарожнікі разбілі акно, каб пракрасціся ѓнутр, і выявілі цела Андрэа Мейплз, распростертое на падлозе ля ѓваходных дзвярэй.
  
  "І як яна была апранутая?" - спытаѓ каранера.
  
  "Яна была не апранутая, сэр", - рушыѓ услед адказ.
  
  У залі падняѓся шум, малады чалавек пачырванеѓ і выправіѓся. "Гэта значыць, яна была цалкам апранутая. На ёй было, э-э, ніжняе бялізну, але не сукенка.
  
  " Туфлі? - спытаѓ каранера з ліслівым выглядам чалавека, якому даводзіцца кожны дзень абмяркоѓваць напаѓаголеных дам.
  
  "Я так не думаю, сэр".
  
  
  
  "Гэта ѓсё," сказаѓ яму каранера, " калі толькі ѓ прысяжных няма пытанняѓ?" дадаѓ ён, гледзячы на шасцярых гараджан у імправізаванай ложа прысяжных.
  
  Старшына прысяжных, пажылы мужчына з добра развітымі бакенбардамі, кіѓнуѓ і пільна паглядзеѓ на сведкі. "Не маглі б вы сказаць нам," павольна спытаѓ ён, " якога колеру было гэта ніжняе бялізну?
  
  "Белы," сказаѓ малады чалавек.
  
  "Ну, а зараз," сказаѓ сэр Джордж, сурова гледзячы на брыгадзіра, " хопіць аб гэтым!
  
  Наступным выклікалі сяржанта Мікса. Ён сядзеѓ на імправізаванай свидетельской трыбуне з капелюшом у руцэ, яго форма і твар былі адпаліраваныя да бляску, што існавала, бадай сабой ѓзор ангельскай прыстойнасці. Каранера правёѓ яго па выкліку, прыбыѓшы на месца здарэння разам з двума констеблями і агледзеѓшы цела.
  
  " І што вы зрабілі потым, сяржант?
  
  "Адправіѓшы канстэбля Гофа ѓ Бичемшир паведаміць паліцэйскага лекара, я старанна абследаваѓ памяшканне, каб высветліць, ці змагу я ѓсталяваць, што адбылося ѓ гэтым, э-э, памяшканні".
  
  " І да якіх жа высноѓ прыйшлі вы?
  
  " Нябожчыца была апазнаная як місіс Андрэа Мейплз, жонка прафесара Мейплз, якая жыла ѓ галоѓным доме на тым жа ѓчастку. Яна была апранутая...
  
  "Так, так, сяржант," перабіѓ сэр Джордж. - Мы чулі, як яна была апранутая. Калі ласка, працягвайце.
  
  " Вельмі добра, сэр. Калі я аглядаѓ яе, яна была мёртвая ѓжо некаторы час. Зыходзячы з майго досведу, я б выказаѓ здагадку, што яе смерць наступіла паміж сям'ю і дзесяццю гадзінамі раней. Што паказвае на час яе смерці дзе-то каля паѓночы.
  
  "І на чым вы засноѓвае гэты вывад?"
  
  "Кроѓ вакол цела была даволі добра згорнутая, але не цалкам у больш глыбокіх лужынах, і ѓ той час цела, па-відаць, даволі моцна пераходзіла ѓ трупнае адубенне.
  
  " Вы вельмі назіральныя, сяржант. А што яшчэ вы заѓважылі?
  
  "Прылада забойства ляжала побач з целам. Гэта была кій з цвёрдай драѓніны з ручкай у выглядзе качынай галавы. На ім было трохі крыві ахвяры, а да галавы качкі ѓ галіне дзюбы быѓ прымацаваны жмут валасоѓ ахвяры. Адзін з веласіпедыстаѓ, які ѓсё яшчэ прысутнічаѓ, апазнаѓ кій як ѓласнасць прафесара Мейплза, мужа ахвяры."
  
  
  
  "І што ты зрабіѓ потым?"
  
  "Я накіраваѓся ѓ галоѓны корпус, каб распытаць прафесара Мейплза, які як раз садзіѓся снедаць, калі я прыйшоѓ. Я распавёѓ яму аб смерці яго жонкі, і ён прыкінуѓся, што вельмі устрывожаны гэтай навіной. Затым я папрасіѓ яго прад'явіць свой кій, і ён выдаткаваѓ некаторы час на няшчырыя пошукі. Затым я арыштаваѓ яго і паслаѓ канстэбля Парфри за экіпажам, каб адвезці прафесара ѓ пастарунак."
  
  " Ну-ка, ну-ка! - невысокі, каржакаваты прысяжны з моржовыми вусамі, покрывавшими яго твар ад носа да падбародка, закруціѓся на сваім крэсле і ваяѓніча нахіліѓся наперад. "Што прымусіла вас арыштаваць прафесара ѓ той момант? Мне здаецца, што той, з кім жанчына з Мейплз сустракалася ѓ гэтым катэджы пасярод ночы, хутчэй за ѓсё, прыкончыѓ яе.
  
  "Зараз, зараз, мы пяройдзем да гэтага", - сказаѓ каранера, пільна гледзячы на капрызнага прысяжнага. "Я спрабую упорядоченно выкласці факты па справе. Мы дастаткова хутка дабяромся да гэтага ".
  
  Наступным сведкам быѓ паліцэйскі хірург, які паказаѓ, што памерлая сустрэла сваю смерць у выніку множных удараѓ тупым прадметам па галаве і плячах. Ён не мог сказаць, які менавіта ѓдар забіѓ яе, гэта мог быць любы з некалькіх. І, ды, кій з качыным булавешкай, прадстаѓленая ѓ якасці доказы, магла быць прыладай забойства.
  
  Сэр Джордж кіѓнуѓ. Вось і ѓсё для тых, хто хацеѓ атрымаць інфармацыю не ѓ належным парадку. Цяпер ...
  
  Наступным выклікалі прафесара Мейплза. Аѓдыторыя выглядала выжидающей. Ён паказаѓ, што ѓ апошні раз бачыѓ сваю жонку каля дзевяці гадзін у ноч, калі яна была забітая. Пасля чаго ён лёг у ложак і, паколькі спаѓ, не заѓважыѓ яе адсутнасці.
  
  " Вы не заѓважылі, што яе не было, калі прачнуліся або калі спусціліся да сняданку? - Спытаѓ сэр Джордж.
  
  "Я выказаѓ здагадку, што яна сышла крыху раней", - адказаѓ Мейплс. "Часам яна сыходзіла крыху раней. Я, вядома, не разглядаѓ магчымасць несумленнай гульні. Ты ж ведаеш, так не бывае".
  
  Прафесар Мейплз быѓ вызвалены, і аѓдыторыя выглядала расчараванай. Наступным быѓ выкліканы прышчавы малады чалавек па імені Кремпер. Ён патлумачыѓ, што працаваѓ у мясцовым пабе "Чырвоная падвязка" у якасці свайго роду памочніка па агульных пытаннях. У ноч забойства ён працаваѓ незвычайна дапазна, перастаѓляючы бочкі з элем з адной часткі склепа ѓ іншую. "Гэта з-за пацукоѓ", - патлумачыѓ ён.
  
  
  
  Сэр Джордж разумна не стаѓ развіваць гэты адказ далей. " У якім гадзіне вы адправіліся дадому? ён спытаѓ.
  
  "Павінна быць, працягвалася каля паѓночы, з аднаго боку або з іншай".
  
  Сэр Джордж чакальна ѓтаропіѓся на Кремпера, а Кремпер у адказ самаздаволена ѓтаропіѓся на сэра Джорджа.
  
  " Ну і што? - нарэшце спытаѓ каранера.
  
  " Ну? Аб тым, што здарылася, пакуль я ішоѓ дадому. Ну, я бачыѓ, як хто-то выходзіѓ з старога катэджа Уилстоун.
  
  " Гэта той катэдж, дзе адбылося забойства? - Падказаѓ сэр Джордж.
  
  "Так, гэта той самы, дакладна. Раней там жыѓ джэнтльмен па імі Уилстоун. Па-мойму, да гэтага часу час ад часу вяртаецца".
  
  "А!" сказаѓ сэр Джордж. " А гэты чалавек, якога вы бачылі якія выходзяць з, э-э, старога уилстоунского катэджа?
  
  " Так атрымалася, што я ведаю гэтага джэнтльмена. Клічуць Фолтинг. Ён выкладае скачкі і прысяданні, або што-то ѓ гэтым родзе, побач з будынкам каледжа Філд.
  
  У зале пачуѓся шум, які сэр Джордж здушыѓ позіркам.
  
  " І вы маглі ясна бачыць, хто быѓ гэты джэнтльмен, нягледзячы на тое, што была глыбокая ноч?
  
  " Цалкам ясна. Ёсць, сэр.
  
  "І як гэта было?"
  
  "Ну, у доме гарэла святло, і ѓсе яго твар было асветлена гэтымі агнямі".
  
  "Што ж", - сказаѓ сэр Джордж, паглядзеѓшы спачатку на прысяжных, а затым на аѓдыторыю. "Наступным мы выклічам містэра Фолтинга, каб пацвердзіць гісторыю містэра Кремпера. І ён убачыць, джэнтльмены і, э-э, лэдзі. Ён убачыць. Такім чынам, што яшчэ вы бачылі, містэр Крэмпер?
  
  " Ты маеш на ѓвазе, у доме?
  
  "Цалкам дакладна. У доме".
  
  "Ну, я бачыѓ даму, аб якой ідзе гаворка, - даму, якая пакончыла з сабой".
  
  " Вы бачылі місіс Мейплз ѓ доме?
  
  "Так, гэта так. Яна была ѓ дзверы, развітвалася з гэтым Прыдзірлівым джэнтльменам".
  
  " Значыць, у той час яна была жывая і здаровая?
  
  "Так. Што яна была."
  
  Старшына прысяжных нахіліѓся наперад. "І як яна была апранутая?" выгукнуѓ ён, а затым нахабна ѓтаропіѓся на каранера, які павярнуѓся і ѓтаропіѓся на яго.
  
  "Я бачыѓ яе ѓсяго некалькі секунд, перш чым яна зачыніла дзверы", - адказаѓ Кремпер. "На ёй было што-то белае, я не вельмі разгледзеѓ, што".
  
  " Так, дзякуй. Вы вольныя, " сказаѓ сэр Джордж.
  
  Наступным выклікалі містэра Фолтинга, і ён падкраѓся да свидетельскому крэсла, як чалавек, які ведае, што яму прысніѓся дрэнны сон, але не ведае, як з яго выбрацца. Ён прызнаѓся, што быѓ начным наведвальнікам Андрэа Мейплз. Ён быѓ не вельмі задаволены гэтым, і большасць яго адказаѓ былі невыразнымі, нягледзячы на пастаянныя разважанні сэра Джорджа гаварыць гучней. Ён паведаміѓ коронерскому суду, што Андрэа запрасіла яго сустрэцца з ёй у катэджы ѓ дзесяць гадзін.
  
  "А што наконт яе мужа?" запатрабаваѓ адказу каранера.
  
  "Я спытаѓ яе аб гэтым", - сказаѓ Фолтинг. "Яна засмяялася. Яна сказала мне, што ён не будзе пярэчыць; што я магу спытаць у яго, калі захачу. Я, э-э, я з ім не размаѓляѓ.
  
  "Не," сказаѓ каранера, "я не думаю, што вы гэта зрабілі".
  
  Фолтинг быѓ апошнім сведкам. Каранера нагадаѓ прысяжным, што яны не павінны вінаваціць каго-небудзь у злачынстве, нават калі яны лічаць, што злачынства мела месца; гэта праца крымінальных судоѓ. Яны павінны былі ѓсяго толькі вызначыць прычыну смерці. Пасля кароткай нарады прысяжныя вынеслі вердыкт аб незаконным прычыненні смерці.
  
  "Дзякую вас," сказаѓ сэр Джордж. " Вы выканалі свой абавязак. Я мяркую, "сказаѓ ён, гледзячы на сяржанта Мікса," што мне няма неабходнасці прапаноѓваць паліцыі план дзеянняѓ.
  
  "Не, сэр", - адказаѓ яму Мікс. "Прафесар Мейплз будзе прыцягнуты да суду прысяжных".
  
  Сэр Джордж кіѓнуѓ. "Цалкам дакладна", - сказаѓ ён.
  
  "Ба!" Холмс сказаѓ мне напаѓголасу.
  
  "Ты не згодны?" - Спытаѓ я.
  
  "Я магу прыдумаць тузін спосабаѓ, якімі Фолтинг мог пракруціць гэты трук", - сказаѓ ён. "Гэты малады чалавек - Крэмп - не бачыѓ Андрэа Мейплз ѓ дзвярным праёме, ён убачыѓ выбліск чаго-то белага".
  
  "Магчыма", - сказаѓ я.
  
  "Ба!" Холмс паѓтарыѓ.
  
  Калі мы выйшлі з будынка, міс Люсі падышла да Холмсу і адвяла яго ѓ бок, што-то сур'ёзна кажучы яму напаѓголасу. Я павольна пайшоѓ назад у свае пакоі, спрабуючы вырашыць, што рабіць. Мне не падабалася ѓмешвацца ѓ спробы ѓладаѓ дамагчыся справядлівасці, і я, верагодна, не змог бы даказаць тое, што, як я ведаѓ, было праѓдай, але ці мог я стаяць у баку і дазволіць асудзіць невінаватага чалавека за забойства? І Мейплз, напэѓна, быѓ бы прызнаны вінаватым, калі б паѓстаѓ перад судом. Супраць яго не было рэальных доказаѓ, але ѓ яго была бачнасць віны, і гэтага дастаткова, каб пераканаць дзевяць прысяжных з дзесяці.
  
  Прыкладна праз два гадзіны Холмс падышоѓ да мяне з зіхатлівымі вачыма. "Міс Люсі - выдатная жанчына", - сказаѓ ён мне.
  
  "Праѓда?" - Спытаѓ я.
  
  "Мы крыху пагаварылі аб яе сястры. Гэта значыць, яна спрабавала пагаварыць пра Андрэа, але пастаянна зрывалася і плакала, перш чым паспявала скончыць думка ".
  
  "Нядзіѓна", - сказаѓ я.
  
  "Яна спытала мяне, ці лічу я прафесара Мейплза вінаватым", - распавёѓ мне Холмс. "Я сказаѓ, што перакананы ѓ адваротным. Яна спытала мяне, думаю я, што яго асудзяць, калі ён паѓстане перад судом. Я падумаѓ, што лепш быць сумленным. Я сказаѓ ёй, што гэта здаецца верагодным."
  
  "Ты сказаѓ ёй праѓду", - пракаментаваѓ я.
  
  "Яна перакананая ѓ яго невінаватасці, нягледзячы на тое, што была забітая яе ѓласная сястра. Многія - большасць людзей дазволілі б эмоцыям узяць верх над логікай. І яна хоча дапамагчы яму. Яна сказала: 'Тады я ведаю, што я павінна рабіць", - і сышла, каб дамовіцца аб найманні адваката.
  
  "Яна так сказала?" - Спытала я.
  
  "Яна так і зрабіла".
  
  "Холмс, падумайце добранька. Яна казала, што збіраецца наняць адваката?" Холмс на імгненне здрыгануѓся ад майго пытання. "Што ж, давайце паглядзім. Яна сказала, што ведае, што павінна зрабіць, і я сказаѓ, што яму спатрэбіцца лепшы адвакат у акрузе, каб апраѓдацца, нягледзячы на тое, што мы ведаем, што ён невінаваты ".
  
  "Ішто?"
  
  " А потым яна сказала, што не дапусціць, каб яго асудзілі. І яна- ну,- яна пацалавала мяне ѓ шчаку і сказала: 'Да пабачэння, містэр Холмс, вы былі добрым сябрам'. І яна паспяшалася прэч.
  
  " Як даѓно яна пайшла ад цябе?
  
  "Магчыма, гадзіну, магчыма, крыху больш".
  
  Я ѓскочыѓ на ногі. " Хадзем, Холмс, - сказаѓ я, - мы павінны спыніць яе.
  
  " Спыніць яе?
  
  " Пакуль яна не нарабіла глупстваѓ. Ідзем, нельга губляць часу!
  
  
  
  "Што робіць?" - спытаѓ ён, прыспешаная за мной, пакуль я спяшалася па калідоры, нацягваючы паліто.
  
  "Проста прыйдзі!" Я сказаѓ. "Магчыма, я памыляюся".
  
  Мы выбеглі з каледжа на Барлимор-роѓд і хуткім крокам накіраваліся да дома Мейплсов. Дарога туды заняла каля дзесяці хвілін, і я штурхнуѓ ѓваходныя дзверы, не паспрабаваѓшы пастукаць.
  
  Містэр Крисбой сядзеѓ у гасцінай, утаропіѓшыся на сцяну насупраць, эцюд у прыпыненні руху. У адной руцэ была лыжка, у другой - маленькая бутэлечка. Калі мы ѓвайшлі ѓ пакой, ён павольна паставіѓ абодва прадмета на стол. "Прафесар Мейплз залежыць ад гэтай вадкасці", - сказаѓ ён. "Дзве поѓныя лыжкі перад кожным прыёмам ежы". Ён падняѓ бутэльку, каб мы маглі агледзець яе. Этыкетка абвяшчала: Запатэнтаваны Піѓ Чароѓны эліксір здароѓя. "Як ты думаеш, яны дазволяць мне прынесці яму некалькі бутэлечак?"
  
  "Я ѓпэѓнены, што яны б так і зрабілі", - сказаѓ я яму. "Ты ведаеш, дзе Люсі?"
  
  "Яна наверсе, у сваім пакоі", - сказаѓ мне Крисбой. "Яна вельмі засмучаная. Але, вядома, мы ѓсе вельмі засмучаныя. Яна прасіла не турбаваць".
  
  Я накіраваѓся да лесвіцы, Холмс рушыѓ услед за мной. "Да чаго такая спешка?" патрабавальна спытаѓ ён. " Мы не можам проста ѓварвацца да яе.
  
  "Мы павінны", - сказаѓ я. Я пастукаѓ у дзверы, але адказу не было. Дзверы была зачыненая. Я наваліѓся на яе плячом. Пасля трэцяга штуршка дзверы паддалася, і я, спатыкаючыся, ѓваліѓся ѓ пакой, Холмс рушыѓ услед за мной.
  
  Пасярод пакоя стаяѓ перавернуты крэсла. З крука на столі, на якім калі-то вісела люстра, навісаѓ цела Люсі Мойс.
  
  "Божа мой!" Усклікнуѓ Холмс.
  
  Холмс паставіѓ крэсла на месца і выцягнуѓ з кішэні маленькі складаны нож. Я утрымліваѓ цела нерухома, пакуль Холмс ускокваѓ на крэсла і пілаваѓ вяроѓку, пакуль яна не лопнула. Мы асцярожна паклалі яе на ложак. Па яе бледным твары і выпученным невідушчым вачам было ясна, што прывесці яе ѓ пачуццё немагчыма. Тым не менш Холмс зняѓ пятлю з яе шыі. "Жудасна," сказаѓ ён. - І ты ведала, што гэта адбудзецца? Але чаму? Няма ніякай прычыны...
  
  "Па ѓсіх прычынах", - сказаѓ я. "Не, я не прадказваѓ гэтага, вядома, не так хутка, але я сапраѓды думаѓ, што яна можа выкінуць якую-небудзь глупства".
  
  "Але-"
  
  "Павінна быць, яна пакінула запіску", - сказаѓ я.
  
  Мы накрылі яе цела коѓдрай, і Холмс падышоѓ да пісьмовага стала. "Так", - сказаѓ ён. "Тут канверт, адрасаваны 'Паліцыі'. І другое - яно адрасавана мне!"
  
  Ён разарваѓ канверт. Праз некалькі секунд ён працягнуѓ яго мне.
  
  
  Шэрлак,
  усё магло быць па-іншаму,
  калі б я быѓ іншым,
  ты мне вельмі падабаешся,
  Думай пра мяне добра,
  мне вельмі шкада.
  
  Люсі
  
  
  "Я не разумею", - сказаѓ Шэрлак Холмс. "Што гэта значыць? Чаму яна гэта зрабіла?"
  
  "Ліст у паліцыю," сказаѓ я, " што ѓ ім гаворыцца?"
  
  Ён адкрыѓ яго.
  
  
  Таму, хто гэта прачытае-
  
  Я адказны за смерць маёй сястры Андрэа. Я забіѓ яе ѓ прыступе рэѓнасці. Я не магу жыць з гэтым і не магу дазволіць прафесару Мейплзу, мілага і нявіннаму чалавеку, пакутаваць за маё злачынства. Так будзе лепш для ѓсіх зацікаѓленых бакоѓ.
  
  Люсінда Мовс
  
  
  "Я не разумею", - сказаѓ Холмс. "Яна раѓнавала да Фолтингу? Але я не думаѓ, што яна ѓвогуле добра ведала Фолтинга".
  
  "Яна захоѓвала свае сакрэты," сказаѓ я, "нават да смерці".
  
  "Якія сакрэты?"
  
  "Гэты дом," сказаѓ я, абводзячы рукой вакол сябе, "захоѓвае адзін вялікі сакрэт, які, можна сказаць, складаецца з некалькіх сакрэтаѓ паменш".
  
  " Вы ведалі, што гэта зрабіла яна... што яна забіла сваю сястру?
  
  "Так, я так і думаѓ". Я паляпаѓ яго па плячы, і ён здрыгануѓся, як быццам маё дакрананне было балючым. "Давай цяпер спусцімся ѓніз", - сказаѓ я.
  
  "Ідзіце," сказаѓ Холмс. " Я далучуся да вас праз некалькі хвілін.
  
  Я пакінуѓ Холмса тарашчыцца на схаванае коѓдрай цела на ложку і спусціѓся ѓ гасцёѓню. "Люсі скончыла з сабой", - сказаѓ я Крисбою, які паставіѓ бутэльку, але ѓсё яшчэ глядзеѓ на сцяну насупраць. "Яна пакінула запіску. Яна забіла Андрэа".
  
  
  
  "А-а-а!" - сказаѓ ён. "Тады яны адпусцяць прафесара".
  
  "Так", - сказаѓ я.
  
  " Апошнія некалькі дзён яна паводзіла сябе дзіѓна. Але пасля таго, што здарылася, я ніколі не думаѓ ... . Павесілася?
  
  "Так", - сказаѓ я. "Хто-то павінен пайсці ѓ паліцэйскі ѓчастак".
  
  "Вядома". Крисбой ѓстаѓ. "Я пайду". Ён выйшаѓ у пярэдні пакой і зняѓ з вешалкі сваё паліто. "Аааа. Небарака". Ён выйшаѓ за дзверы.
  
  Хвілін праз дзесяць Холмс спусціѓся ѓніз. "Як вы даведаліся?" - спытаѓ ён.
  
  "Сляды, якія вы так старанна захавалі", - сказаѓ я. "Там было тры лініі: дзве вядуць да катэджа, а адна вяртаецца. Тая, што выходзіла адна, была ѓ іншай абутку, і яна -яна - выйшла першай. Я мог сказаць гэта, таму што некаторыя адбіткі з іншага набору перакрывалі першы. І гэта быѓ другі набор, на якім былі ѓвагнутасці ад кія. Такім чынам, хто-то - нейкая жанчына - выйшаѓ за Андрэа Мейплз, і гэтая жанчына вярнулася. Яна выйшла з кіем і вярнулася без яе.
  
  "Я прапусціѓ гэта міма вушэй", - сказаѓ Холмс.
  
  "Гэта лягчэй сказаць, чым назіраць", - сказаѓ я яму.
  
  "Я склаѓ сваё меркаванне аб тым, што збіраюся знайсці, яшчэ да таго, як адправіѓся на пошукі", - сказаѓ ён. "Дэдуктыѓны працэс пакутуе ад прадузятых меркаванняѓ".
  
  "Гэта пытанне ліквідацыі немагчымага", - сказаѓ я яму. "Тады ѓсё, што застаецца, якім бы неверагодным яно ні было, павінна быць праѓдай".
  
  "Я запомню гэта", - сказаѓ ён. "Я ѓсё яшчэ не магу зразумець, чаму Люсі так раѓнавала мяне да Андрэа".
  
  "Яна была такой, але не ѓ тым сэнсе, як ты сабе ѓяѓляеш", - сказаѓ я яму.
  
  "Што ты маеш на ѓвазе?"
  
  "Ты памятаеш, што я параіѓ табе звярнуць увагу на вушы Люсинды?"
  
  " Так. "Холмс выглядаѓ збянтэжаным. " Яны былі падобныя на - вушы.
  
  "Іх форма была даволі характэрнай і моцна адрознівалася ад формы вушэй Андрэа. Асноѓная форма вуха, па-відаць, сталая ѓ сям'і. Гэта было разумным указаннем на тое, што Андрэа і Люсінда на самай справе не былі сёстрамі ".
  
  " Не зусім сёстры? Тады яны былі - кім?
  
  "Яны былі палюбоѓнікамі", - сказаѓ я яму. "Ёсць жанчыны, якія ѓлюбляюцца ѓ іншых жанчын, дакладна гэтак жа, як ёсць мужчыны, якія ѓлюбляюцца ѓ іншых мужчын. Старажытныя грэкі лічылі гэта цалкам нармальным".
  
  " Палюбоѓнікі?
  
  
  
  " Андрэа аддавала перавагу жанчын мужчынам, і Люсінда была яе, э-э, парай.
  
  " Але- прафесар Мейплз - яе муж.
  
  "Я мяркую, што гэта сапраѓды быѓ шлюб па разліку. Калі вы паглядзіце на спальні, стане ясна, што Андрэа і Люсі звычайна дзялілі спальню - Люсі, - паколькі ѓ іх абедзвюх там шмат адзення. І я б выказаѓ здагадку, што ѓ прафесара Мейплза і містэра Крисбоя аналагічная дамоѓленасць.
  
  " Ты думаеш, прафесар і Крисбой... Але яны...
  
  "Нямецкі прафесар па імя Ульрихс прыдумаѓ слова для абазначэння такіх саюзаѓ; ён называе іх гомасексуальнымі. У некаторых грамадствах яны прымаюцца, а ѓ некаторых асуджаюцца. Мы жывем у другім ".
  
  Холмс сеѓ у крэсла з прамой спінкай. "Гэта так", - сказаѓ ён. "Значыць, вы думаеце, што яны вынайшлі гэты метад хаваць свае адносіны?"
  
  "Я мяркую, што шлюб, калі ён наогул быѓ, і Андрэа ѓдачарыць Люсі як сваю "сястру", быѓ заключаны задоѓга да таго, як сям'я пераехала сюды. Гэта было ідэальнае рашэнне, калі кожны абараняѓ іншага ад пагарды грамадства і джала законаѓ, якія забараняюць садаміі і падобнае паводзіны ".
  
  " Але Андрэа паехала ѓ катэдж, каб уступіць, э-э, у інтымныя адносіны з Фолтингом.
  
  "Ёй падабалася фліртаваць, вы, павінна быць, заѓважылі гэта. І яна, відавочна, не была пераборлівая ѓ тым, з кім з падлог яна фліртавала, або з кім з падлог яна, скажам так, давяла свой флірт да канца. Такія жанчыны ёсць, многім з іх гэта здаецца незвычайна прывабным і, ах, захапляльным. Па словах Светония, дачка Жніѓня Цэзара Юлія, падобна, была адной з іх. Андрэа знаходзіла Фолтинга прывабным і была поѓная рашучасці займець яго. Я мяркую, што яны з Люсі пасварыліся з гэтай нагоды, але Андрэа ѓсё роѓна адправілася на сустрэчу з Фолтингом, у той час як Люсі засталася ѓ сваім пакоі і давяла сябе да прыступу рэѓнасці. Яна не збіралася забіваць Андрэа; пра гэта сведчыць той факт, што яна не адкрыла кій з мячом, хоць павінна была ведаць аб гэтым.
  
  Холмс з хвіліну маѓчаѓ, і я бачыѓ, як у ім нараджаецца нейкае моцнае пачуццё. "Вы ѓсё гэта прадугледзелі", - сказаѓ ён, паварочваючыся да мяне, яго словы былі выразнымі і стрыманымі.
  
  "Многае з гэтага", - прызнаѓся я. "Але не лай сябе за тое, што прапусціѓ гэта. Я быѓ знаёмы з ідэяй гомасэксуальнасці з сваіх кніг, і некалькі маіх знаёмых, - расказвалі мне аб такіх адносінах. У мяне былі веды, а ѓ цябе іх не было.
  
  Але я няправільна ацаніѓ кірунак думак Холмса. Раптам у ім выбухнула ярасць. "Вы маглі б спыніць гэта", - закрычаѓ ён. "Вы дазволілі гэтаму здарыцца!"
  
  Я адступіла, каб ніхто з нас не зрабіѓ таго, аб чым потым пашкадуем. "Я нічога не ведала ні пра спатканні Андрэа, - сказала я яму, - ні аб лютасьці Люсинды".
  
  Холмс глыбока ѓздыхнуѓ. "Не, - сказаѓ ён, - вы не маглі прадухіліць забойства, але вы маглі прадухіліць самагубства Люсі. Відавочна, вы ведалі, што яна задумала".
  
  "Вы прыпісваць мне прадбачанне, якім я не валодаю", - сказаѓ я яму.
  
  "Вы даволі ясна далі зразумець, што яна мела на ѓвазе праз гадзіну пасля здарэння", - сказаѓ ён. "Чаму вы не маглі примчаться сюды раней?"
  
  "Я не ведаю", - сказаѓ я яму. "Пакуль ты не распавёѓ мне, што яна табе сказала, мне не прыходзіла ѓ галаву-"
  
  "Гэта не ѓдарыла цябе!"
  
  " Вы самі гаварылі з ёй, - сказаѓ я, - і ѓсё ж ні аб чым не здагадаліся.
  
  "Я не ведаѓ таго, што ты ведаеш", - сказаѓ ён. "Я быѓ дурнем. Але ты - кім ты быѓ?"
  
  У мяне не было для яго адказу. Магчыма, мне трэба было здагадацца, што задумала Люсі. Магчыма, я сапраѓды здагадаѓся. Магчыма, на нейкім падсвядомым узроѓні я ѓзважваѓ варыянты таго, што яна скончыць з сабой або паѓстане перад англійскімі прысяжнымі, а затым аднойчы халодным раніцай яе выведуць на вуліцу, надзенуць на галаву капюшон і обвяжут цяжкай пяньковай вяроѓкай вакол шыі, і я пачую, як маладушны святар мармыча ёй пропаведзі, пакуль яны не зачыніць пастку.
  
  
  
  
  
  Праз некалькі хвілін прыбыла паліцыя. На наступны дзень прафесар Мейплз быѓ вызвалены з-пад варты і вярнуѓся дадому. На працягу месяца яны з Крисбоем сабралі рэчы і пакінулі каледж. Хоць афіцыйна аб іх адносінах ніколі нічога не гаварылася, чуткі гналі іх да наступнай пасады ѓ Maples, а затым і да наступнай, пакуль, нарэшце, яны цалкам не пакінулі Брытанію. Пасля гэтага я згубіѓ іх след. Холмс пакінуѓ каледж у канцы семестра. Я мяркую, што пасля гадавога перапынку ён пасля паступіѓ у Кембрыдж.
  
  Холмс так і не дараваѓ мяне за тое, што, па яго думку, я здзейсніѓ. Падобна на тое, ён таксама так і не дараваѓ прадстаѓніцам прыгожага полу грахі Люсинды Мойс. У той час я не ѓсведамляѓ усёй глыбіні яго пачуццяѓ да яе. Магчыма, ён таксама гэтага не разумеѓ. Яго пачуццё да мяне выклікае шкадаванне і з гадамі прывяло да некаторых жахлівым абвінавачванняѓ з яго боку. Я не святы. Сапраѓды, так ужо атрымалася, што ѓ канчатковым выніку я так жа часта апыняѓся па той бок закона, як і няма. Мне прыемна называць сябе першым у Англіі злачынцам-кансультантам, паколькі я дазваляю сабе парушаць законы сваёй краіны, каб падтрымаць свае навуковыя пачынанні. Але калі Холмс называе мяне "злачынным Напалеонам", хіба ён, магчыма, не бачыць скрозь туман часу накрытыя коѓдрай цела той няшчаснай дзяѓчыны, у смерці якой ён вінаваціць мяне? І можа быць, ён разважае аб тым факце, што першая і, магчыма, адзіная жанчына, якую ён калі-небудзь любіѓ, была няздольная палюбіць яго ѓ адказ?
  
  У любым выпадку, я раблю апошні строгае папярэджанне тым з вас, хто паѓтарае брудныя насмешкі Холмса ѓ мой адрас у друку або іншым чынам: існуюць пэѓныя законы нашай краіны, якія я шчыра прымаю, і законы аб паклёпе займаюць першае месца ѓ спісе. Беражыцеся!
  
  OceanofPDF.com
  
  
  МІСІС ХАДСОН
  
  Стол быѓ накрыты, і як раз у той момант, калі я збіраѓся патэлефанаваць, увайшла місіс Хадсон з гарбатай і кава. Праз некалькі хвілін яна прынесла абрусы, і мы ѓсе селі за стол. Холмс галодны, я цікаѓны, а Фелпс ѓ стане глыбокай дэпрэсіі.
  
  "Місіс Хадсон апынулася на вышыні становішча", сказаѓ Холмс, адкрываючы страва з куранём ѓ кары. "Яе кухня крыху абмежаваная, але яна мае такое ж добрае ѓяѓленне аб сняданку, як і шатландка".
  
  -"Ваенна-марскі дагавор"
  
  
  
  
  аѓтар ЛІНДА РОБЕРТСАН
  
  
  
  
  
  Місіс Хадсон Аддаецца ђспамінам
  
  У рамках працягваецца серыі "Незаѓважаныя гераіні" ангельскага часопіса Fireside Magazine я нядаѓна ѓзяла інтэрв'ю ѓ місіс Джын Хадсон, некалі домовладелицы і ахмістрыні знакамітага дэтэктыва-кансультанта Шэрлака Холмса і яго сябра і хроникера доктара Джона Ватсана. Пасля таго, як містэр Холмс адмовіѓся ад вышуку ѓ карысць больш спакойнай жыцця - гадоѓлі пчол у Суррее, місіс Хадсон прадала свой дом на Бэйкер-стрыт, 221, дзе адбывалася так шмат прыгод, апісаных доктарам Ватсана, і пераехала ѓ катэдж у Пертшире.
  
  Пагодлівым травеньскім днём я прайшоѓ пешшу ад чыгуначнага вакзала да яе дома. Падышоѓшы да садовай брамкі, я пачуѓ нізкі брэх, за якім рушыла ѓслед пагрозлівае гырканне. На сцежцы за імі ажно скурчыѓся велізарны чорны сабака, оскалив зубы ѓ пераканаѓчай гырканнем. Я разважаѓ, як адгаварыць яго ад таго, каб пералезці праз плот і мне ѓчапіцца ѓ горла, калі з-за дома з'явілася жанчына і паклікала мяне. "Добры дзень! Вы, павінна быць, міс Ганн. Я місіс Хадсон. Калі ласка, ѓваходзіце. Усё ѓ парадку, Ота, яна мой сябар. Ота прыціх і адышоѓ у бок ад дарожкі, калі я адкрыла брамку, але з падазрэннем ішоѓ за мной, пакуль я ішла праз маленькі, поѓны кветак сад і вынікала за місіс Хадсон ѓ катэдж. Апынуѓшыся ѓ гасцінай, ён з уздыхам плюхнуѓся на кілімок ля каміна, дзе і ляжаѓ, назіраючы за намі, і час ад часу віляючы хвастом, калі місіс Хадсон кідала на яго погляд.
  
  Нягледзячы на свае гады, якія, па яе прызнанні, "далёка за шэсцьдзесят", місіс Хадсон - вялікая жанчына, высокая і энергічная, яе сівыя валасы апраѓляюць добрае і жыццярадасны твар. За гарбатай са парэчкавы пірагом, які яна падала ѓ сваёй ѓтульнай гасцінай, у нас адбыѓся наступны размову:
  
  Э. Ф. Прыемна пазнаёміцца з вамі. Я адчуваю, што ѓ пэѓным сэнсе ѓжо ведаю вас, пасля прачытання апавяданняѓ доктара Ватсана. Мне вельмі шкада, што я прапусціѓ наведванне Бэйкер-стрыт, 221Б, але ѓ вас тут цудоѓнае месца. Такое прыгожае асвятленне, а сад проста патанае ѓ кветках. І Ота, безумоѓна, ѓражлівая сабака. Вы, павінна быць, адчуваеце сябе ѓ поѓнай бяспецы, калі ён ахоѓвае ваш дом.
  
  Місіс Х. Дарагі Ота, баюся, лаяльны да агіднасці. Даруй, калі ён напалохаѓ цябе. Яго падарыѓ містэр Холмс пасля таго, як я пасяліѓся тут. "Магчыма, у нас усё яшчэ ёсць ворагі", - сказаѓ ён, хоць ён ужо даѓно сышоѓ з дэтэктыѓнай працы. Я цаню яго дабрыню, але не магу сказаць, што моцна непакоюся аб такіх рэчах. Але наконт Бэйкер-стрыт - вам не трэба турбавацца аб тым, што вы яе прапусцілі. У доме не было нічога выключнага, за выключэннем яго сувязі з містэрам Холмсам. За апошнія некалькі гадоѓ у нас было так шмат турыстаѓ, якія зазіралі ѓ вітрыны і патрабавалі, каб іх пусцілі, як быццам мы былі музеем. Шкада, што тады ѓ мяне не было Ота. Ведаеце, ён сабака Баскервіляѓ. Вы памятаеце гісторыю доктара Ватсана?
  
  Э. Ф. О, вядома. Але я думаѓ, што ѓ Баскервіляѓ была толькі адна Сабака, і яе забілі ѓ канцы.
  
  Місіс Х. Ну, і ды, і няма. Як аказалася, з Сабакам была невялікая гісторыя. Я думаю, містэру Холмсу было трохі не па сабе з-за таго, што прыйшлося застрэліць яго, а таксама трохі цікава даведацца аб паходжанні такога незвычайнага жывёлы. Пасля таго, як таямніца была раскрытая, містэр Холмс нанёс яшчэ адзін візіт дылера, які прадаѓ сабаку гэтаму жахлівае містэру Стэплтону, і высветліѓ, дзе яны яе ѓзялі. Здарылася так, што сабака была родам з вёскі Джайлс-Тор, размешчанай усяго ѓ дваццаці мілях або каля таго ад Баскервіль-Холу. Іх там дзясяткі. Жыхары вёскі кажуць, што яны адбыліся ад паляѓнічых сабак, завезеных адным з рыцараѓ Вільгельма Заваёѓніка - Жилем з як-то там Сюр-Мер, які пасяліѓся там. Яго род вымер стагоддзі таму, але сабакі квітнелі. Пасля таго, як легенда аб Ганчака распаѓсюдзілася па акрузе, мясцовыя жыхары сталі называць іх баскервильскими ганчакамі. Жыхары вёскі думаюць, што сэр Х'юга і яго людзі, верагодна, бачылі вандроѓнага баскі. На самай справе большасць прадстаѓнікоѓ гэтай пароды тыгровыя. Толькі прыкладна кожны дзесяты чорны, як тутэйшая ганчак або ота.
  
  Гэта адна з рэчаѓ, па якіх я сумую, калі містэр Холмс побач. Ён так шмат ведае! Здавалася, я заѓсёды пазнаю што-то дзіѓнае і новае аб гэтым свеце.
  
  Э. Ф. ці Часта вы атрымліваеце весткі ад містэра Холмса?
  
  Місіс Х. О, так. Мы засталіся добрымі сябрамі. Ён піша і дасылае мне мёд з сваіх вулляѓ і часам наносіць візіт, калі прыязджае ѓ Шатландыю. Я думаю, вясковая жыццё ѓ Суррее яму па душы. Ён здаецца больш ѓлагоджаным і кажа мне, што цяпер чытае і праводзіць хімічныя эксперыменты ѓ сваё задавальненне.
  
  
  
  Э. Ф. Вы не ведаеце, ці займаецца ён да гэтага часу які-небудзь дэтэктыѓнай працай?
  
  Місіс Х. Я ѓ гэтым упэѓнены. Часам ён прыходзіць як-то нечакана, ведаеце, як быццам яго выклікалі сюды без папярэджання. І ѓ такіх выпадках ён быѓ трохі скрытны адносна прычын свайго прыезду ѓ Шатландыю - і ѓ яго быѓ такі погляд у вачах.
  
  Э. Ф. Які погляд?
  
  Місіс Х. Я не зусім памятаю, як выказаѓся доктар Ватсан - ён апісаѓ гэта значна лепш, чым я магу. Той бляск, які раней казаѓ нам пра тое, што, як любіѓ выказвацца містэр Холмс, "гульня пачалася".
  
  Э. Ф. Ён сказаѓ, што робіць?
  
  Місіс Х. Вельмі мала. Ён заѓсёды быѓ вельмі стрыманы ѓ сваёй дэтэктыѓнай працы. Але я мяркую, што ѓрад часам звяртаецца да яго. Аднойчы, калі ён прыехаѓ сюды, ён вяртаѓся з якога-то заданні для Марскога Лорда на Гебрыдскія астравах.
  
  Э. Ф. А што чуваць ад доктара Ватсана?
  
  Місіс Х. Часам піша яго жонка. Ён таксама на пенсіі, і місіс Уотсан кажа, што яго часта турбуе баявое раненне ѓ нагу - ці гэта было ѓ плячо? Я не магу ѓспомніць. Мы з доктарам Ватсана не былі настолькі блізкія. Я была для яго проста домовладелицей, фігурай на заднім плане, на самай справе - што і да лепшага, улічваючы ѓсе абставіны. Якімі б раздражняльнымі ні былі наведвальнікі Бэйкер-стрыт у пошуках містэра Холмса, я з цяжкасцю ѓяѓляю, як бы я паставіѓся да таго, што сам стаѓ знакамітым.
  
  Э. Ф. Гэта з-за наведвальнікаѓ вы беглі ѓ вёску ѓ Шатландыі пасля тых гадоѓ, праведзеных у Лондане?
  
  Місіс Х. О, не, я нарадзілася і вырасла ѓ Перте, так што прыезд сюды сапраѓды быѓ чым-то накшталт вяртання дадому. У мяне ёсць сям'я паблізу - у маёй сястры і яе мужа ёсць паб у Вілідж, а яшчэ адзін брат жыве ѓ Блэр Атол, і, вядома, ёсць розныя пляменніцы і іх дзеці. І пасля жыцця ѓ гарадах я адчуѓ, што перамены ѓ краіне будуць доѓгачаканымі.
  
  Э. Ф. ці Так гэта? Я ведаю некаторых лонданцаѓ, якія ніколі не маглі адчуваць сябе камфортна за межамі горада.
  
  Місіс Х. Спатрэбілася некаторы час, каб прывыкнуць да цішыні. Але я па-ранейшаму занятая царкоѓнымі кірмашамі, дабрачыннасцю і клапачуся пра дзяцей сваіх пляменніц, а таксама вучуся вырошчваць гародніну і рабіць варэнне. У нашы дні я сапраѓдная вясковая лэдзі. З'еш яшчэ парэчкавы пірага. Гэта быѓ адзін з любімых тартоѓ доктара Ватсана.
  
  Э. Ф. Дзякуй, я, мабыць, вазьму яшчэ кавалачак. Як Шэрлак Холмс наогул стаѓ вашым жыхаром?
  
  
  
  Місіс Х. О, самым звычайным чынам, адгукнуѓшыся на маё аб'яву аб здачы пакояѓ. Цяпер, калі я думаю пра гэта, які гэта быѓ жудасны год!
  
  Э. Ф. Аб божа,што здарылася?
  
  Місіс Х. Шмат чаго. Горш за ѓсё было тое, што бедны Гары - мой муж - збег на Кантынент, таму што за ім палявала паліцыя.
  
  Э. Ф. У самай справе! Чаму?
  
  Місіс Х. Яны падазравалі яго ѓ датычнасьці да ведерному крамы ѓ Эдынбургу, які скончыѓся вельмі дрэнна. Я так хвалявалася.-
  
  Э. Ф. Магазін тавараѓ для дома? Што гэта?
  
  Місіс Х. Гэта былі нейкія людзі, якія прадавалі акцыі залатога рудніка ѓ Канадзе.
  
  Э. Ф. Я не разумею. Што ѓ гэтым дрэннага?
  
  Місіс Х. Я не вельмі добра памятаю дэталі. Альбо там не было ніякага золата, альбо там не было рудніка, я не памятаю, чаго менавіта.
  
  Э. Ф. Божа мой! Як атрымалася, што вашага мужа западозрылі ѓ датычнасці да гэтага?
  
  Місіс Х. Ну, ён быѓ, так сказаць, у гэтай сферы дзейнасці.
  
  Э. Ф. Ваш муж быѓ ашуканцам?
  
  Місіс Х. Грубае слова, але, не надаючы гэтаму занадта вялікага значэння, я выказаѓ здагадку, што менавіта такім ён і быѓ. Ён быѓ "ѓ гульні", як яны гэта называлі. Гэта азначае, што ён быѓ чалавекам, годным даверу, і даволі добры ѓ гэтым. Ніколі ні за што не быѓ асуджаны, хоць паліцыя Англіі, Шатландыі, Ірландыі і Уэльса мела на яго, час ад часу, на працягу трыццаці гадоѓ.
  
  Э. Ф. Божа мой, і цябе не турбавала, што ты замужам за ім?
  
  Місіс Х. Шчыра кажучы, няма, калі не лічыць турботы з-за рызыкі. Не, Гары ніколі ні да каго не ѓжываѓ гвалту, а што тычыцца грошай, якія ён браѓ - ну, я шатландзец, а людзі, у якіх ён браѓ, былі ѓ асноѓным англічанамі і багатымі. Наколькі я разумею, ім давядзецца за многае адказаць. Маіх бабулю і дзядулю выгналі з фермы ѓ Клиренсе, і яны страцілі ѓсё, што ѓ іх было. Многія людзі, падобныя ім, памерлі ад голаду ці былі вымушаныя эміграваць. Два брата маёй бабулі адплылі са сваімі сем'ямі ѓ Новую Зеландыю, але іх карабель загінуѓ у моры. Кажуць, мая бабуля памерла ад разрыву сэрца, калі пачула гэтую навіну. Мой дзядуля адправіѓся пешшу са сваімі дзецьмі - маёй маці, яе сястрой і братам - у Перт і знайшоѓ працу на млыне. Мой бацька таксама быѓ рабочым на фабрыцы, але ён пачаѓ піць і быѓ забіты ѓ бойцы. Так што мая маці падтрымлівала нас, займаючыся мыццем, і мы з сёстрамі працавалі разам з ёй. Мы працавалі з світання і далёка за поѓнач, і ѓ нас рэдка была цёплая адзенне ці дастаткова ежы. Наколькі я разумею, Гары забраѓ толькі тое, што ангельцы і ѓладальнікі зямлі і млыноѓ забралі ѓ нас. Кажу вам, міс, пасля таго, як мы з Гары пажаніліся, пакуль была жывая мая маці, я кожны месяц дасылаѓ ёй грошы, каб яна магла мець некаторыя выгоды, якія не магла сабе дазволіць, калі мы былі дзецьмі. І я адчуваѓ, што тое, што я даваѓ ёй, было не больш таго, што ей належала.
  
  Э. Ф. Божа мой, як ты прайшла шлях ад тых пачаткоѓцаѓ да лонданскай домовладелицы?
  
  Місіс Х. У пэѓным сэнсе мне пашанцавала. Я была жывой дзяѓчынай, з прыемным пеѓчага голасу і здольнасцю да міміцы. Калі я не дапамагала маме сціраць і гладзіць, я падзарабляла спевам на вуліцы. Потым сябар майго дзядзькі, які працаваѓ у тэатры, парэкамендаваѓ мяне мэнэджэра. Я вучыѓся там, больш ці менш, спяваѓ у перапынках паміж выступамі, каб ѓтрымаць публіку на сваіх месцах, пакуль кандытары працавалі ѓ праходах. Калі я стаѓ старэй, я гуляѓ характэрныя ролі. А потым я сустрэла Гары.
  
  Э. Ф. Як вы пазнаёміліся з Гары... э-э, містэрам Хадсанам?
  
  Місіс Х. Ён таксама быѓ акцёрам, гастраляваѓ з трупай з Лондана. Мы пазнаёміліся праз аднаго, і ён заляцаѓся за мной. Вярнуѓшыся ѓ Лондан, ён паслаѓ за мной, і там мы пажаніліся. Але некалькі месяцаѓ праз тэатральная трупа распалася, і мы абодва засталіся без працы. На шчасце для нас, прыкладна ѓ гэты час з'явіѓся стары сябар Гары і пазнаёміѓ яго з давернай гандлем. Гэта быѓ выдатны і пацешны ірландзец па імя О'браэн, спачын гасподзь яго душу. Гары захапіѓся гульнёй - дапамог яго акцёрскі вопыт - і ѓ яго нядрэнна атрымлівалася.
  
  Э. Ф. Вы працавалі з містэрам Хадсанам паводле яго, э-э, прафесіі?
  
  Місіс Х. Спачатку адзін ці два разы, паволі. Але Гары гэтая ідэя не спадабалася. Гэта можа здацца дзіѓным, улічваючы, як ён зарабляѓ на жыццё, але ён прагнуѓ рэспектабельнасці. Ён быѓ кокнуць па нараджэнні і выхаванню, але ѓ яго заѓсёды было імкненне да лепшага жыцця. Асабліва пасля нараджэння маленькага Гары, ён трымаѓ нас далей ад сваіх дзелавых адносін. Гэта была ідэя Гары - купіць нам дом на Бэйкер-стрыт асабліва пасля ѓдалага выйгрышу. Ён казаѓ, што дом і я былі яго страхоѓкай і пенсіяй. "Я ведаю, што калі я вырашу адпачыць ад сваіх прац, у мяне будзе мой боні Джын, да якой я змагу вярнуцца дадому", - казаѓ ён мне. "І калі здарыцца горшае, у цябе, па меншай меры, будзе жыллё і даход для сябе і дзіцяці". Гары заѓсёды быѓ добрым чалавекам, па-свойму.
  
  Але вы хацелі б ведаць, як я пазнаёміѓся з містэрам Холмсам і доктарам Ватсана. Што ж, як я ѓжо сказаѓ, для нас гэта былі цяжкія часы. Я жыѓ у страху, што Гары зловяць і будуць судзіць за забойства, і я шчыра сумняваѓся, ці ѓбачу я яго калі-небудзь зноѓ.
  
  Э. Ф. Божа мой! Забойства?
  
  Місіс Х. Ды. Гэта было дрэнная справа. Баронет - сэр Радэрык Пара, калі я правільна памятаю, - быѓ забіты, і гісторыя заключалася ѓ тым, што ён быѓ бейтс, які раскрыѓ афёру і быѓ забіты, таму што пагражаѓ звярнуцца да закона. Нейкі персік тут, у Лондане, сцвярджаѓ, што Гары быѓ адным з людзей, уцягнутых у гэтую афёру.
  
  Э. Ф. Які жах! Але што вы маеце на ѓвазе, калі кажаце, што сэр Радэрык быѓ бейтса?
  
  Місіс Х., што ён быѓ адным з падманутых людзей.
  
  Э. Ф. Божа мой! А што такое персік?
  
  Місіс Х. О, дарагая, баюся, я даю вам адукацыю ѓ духу крымінальных колаѓ! Персік - гэта стукач, паліцэйскі інфарматар - злачынец, які ходзіць паѓсюль і даносіць паліцыі аб тым, што намышляюць яго таварышы-злачынцы.
  
  Э. Ф. Навошта камусьці гэта рабіць? Пастаянна чуеш пра гонару сярод злодзеяѓ, ці ведаеце, і ѓсё такое.
  
  Місіс Х. О, у злачынным элеменце мала гонару. Персік звычайна даносіць на сваіх таварышаѓ, каб дамагчыся ласкі ад паліцыі і суддзі за свае ѓласныя злачынствы. На самай справе гэты чалавек нічога не ведаѓ, але інспектар Грегсон на працягу многіх гадоѓ спрабаваѓ злавіць Гары і быѓ толькі гатовы паверыць яму. Бедны Гары настойваѓ мне, што ён не мае да гэтага ніякага дачынення і што ѓ "Ліверпулі" ён займаецца зусім іншай гульнёй. Але, вядома, ён не мог сказаць пра гэта інспектару Грегсону, таму яму давялося знікнуць з вачэй далоѓ, інакш яго арыштавалі.
  
  Потым, у дадатак да ѓсяго іншага, я страціѓ свайго жыхара, містэра Постлтуэйта. Яго злавілі на крадзяжы з тэатра, якім ён кіраваѓ, - ён збег пасярод ночы, хто завінаваціѓся вялікую частку квартальнай арэнднай платы. Інспектары Скотленд-Ярда цэлымі днямі гойсалі па хаце, абшукваючы яго пакоі ѓ пошуках доказаѓ, якія паказваюць на тое, куды ён дзеѓся, і даймалі мяне і маю бедную дзяѓчынку, пакуль яна не прыстрашыла падаць у суд. І Грегсон падазраваѓ, што Гары нейкім чынам прыклаѓ да гэтага руку. Прыкладна год праз, яны знайшлі Постлетуэйта дзе-то ѓ Ёркшыры. Я ѓпэѓнены, што містэр Холмс схапіѓ бы яго значна раней, калі б да яго звярнуліся. Мы з ім раз ці два пагаварылі аб Постлтуэйте, і містэр Холмс выказаѓ здагадку, што ён не з'ехаѓ бы з Англіі. Я не магу ѓспомніць чаму - калі Постлетуэйта сапраѓды знайшлі, я падумаѓ, што гэта проста ѓдалая здагадка. Але, як я ѓжо казаѓ, прайшоѓ месяц ці больш, перш чым шуміха сціхла настолькі, што я змог абвясціць, што пакоі здаюцца ѓ арэнду. Я ѓжо тады баяѓся, што нікому не спатрэбяцца пакоя ѓ маім доме, улічваючы тое ѓвагу, якое мы прыцягвалі да сябе з боку паліцыі. Я быѓ шчыра ѓдзячны, калі з'явіѓся містэр Холмс.
  
  Э. Ф. Я б выказаѓ здагадку, што так, пасля ѓсяго гэтага. Якой была ваша першая сустрэча з ім?
  
  Місіс Х. Я памятаю, што ён прыходзіѓ паглядзець пакоя і быѓ зацікаѓлены ѓ тым, каб зняць іх, але сказаѓ, што яму спатрэбіцца іншы жыхар, каб падзяліць выдаткі. Ён вярнуѓся на наступны дзень з доктарам Ватсана на буксіры, і яны тут жа знялі пакоя.
  
  Э. Ф. Якім было ваша першае ѓражанне пра Шэрлака Холмса?
  
  Місіс Х. Джэнтльмен з прыемнымі манерамі, але трохі чапурыстая і адчужэнне. Я хацеѓ бы сказаць, што ѓбачыѓ у ім што-нешта такое, што наводзіла на думку аб велічы, але, шчыра кажучы, ён быѓ проста высокім, хударлявым маладым чалавекам, трохі афіцыйным і адхіленым, з даволі напышлівым паводзінамі. Наогул-то, спачатку я больш сімпатызаваѓ доктару Ватсону. У яго былі больш прыязныя манеры, хоць я думаю, што ён быѓ трохі шакаваны, калі даведаѓся, як муж яго кватэрнай гаспадыні зарабляе сабе на жыццё. Містэр Холмс, аднак, быѓ значна больш стромкім персанажам. Нават тады, я не думаю, што яго можна было чым-небудзь здзівіць.
  
  Э. Ф. Павінна быць, было даволі непрыемна мець Холмса ѓ якасці жыхара - дзіѓныя людзі, навещающие ѓ любы час сутак, хімічныя эксперыменты, перастрэлкі, падазраваныя, цікавыя фота з вокнаѓ, і таму падобнае.
  
  Місіс Х. Не зусім. У мяне былі іншыя жыхары, якія, па меншай меры, так жа стараліся. Напрыклад, Постлтуэйт. А яшчэ быѓ Вялікі Панці, пажыральнік агню. Аднойчы ѓвечары, за вячэрай выпіѓшы занадта шмат віна, ён вырашыѓ папрактыкавацца ѓ новым эфекце ѓ сваіх пакоях і падпаліѓ шторы. Нам пашанцавала, што ѓвесь дом не згарэѓ дашчэнту. І там быѓ пане Флерон са сваім удавам, які збег і з'еѓ адну з котак. Містэр Холмс быѓ на самай справе даволі ручным па параѓнанні з імі. І, вядома, ён заѓсёды плаціѓ за рамонт. І ён аказаѓ нам з Гары вялікую паслугу неѓзабаве пасля пераезду.
  
  Э. Ф. Што гэта было?
  
  Місіс Х. Ён зняѓ з Гары падазрэнні ѓ забойстве. Ён даведаѓся пра гэта сам. Я не расказала ні яму, ні доктару Ватсону аб праблеме беднага Гары. У рэшце рэшт, яны былі джэнтльменамі, і я не думаѓ, што ім спадабаецца вестку аб тым, што муж іх кватэрнай гаспадыні - злачынец, якога шукае паліцыя. Думаю, я патлумачыѓ адсутнасць Гары тым, што сказаѓ што-то аб тым, што ён падарожнічае. Але аднойчы, калі ѓ доктара Ватсана не было дома, калі я прыносіла містэру Холмсу сняданак, ён раптам сказаѓ мне: "Місіс Хадсон, як бы вы паставіліся да таго, каб зноѓ убачыць свайго мужа тут, у Лондане?"
  
  Я не была ѓпэѓненая, да чаго ён хіліць, таму проста сказала што-то аб тым, што мне заѓсёды прыемна, калі праца містэра Хадсона дазваляе яму праводзіць час са сваёй сям'ёй.
  
  "Місіс Хадсон," сказаѓ ён, - я ведаю, што ваш муж хаваецца з-за праблем з законам. Інспектар Грегсон палічыѓ патрэбным распавесьці мне пра містэрам Хадсон і забойстве сэра Радэрыка Пара неѓзабаве пасля таго, як я зняѓ гэтыя пакоі. Я прагледзеѓ некалькі паведамленняѓ пра гэта ѓ эдынбургскі газетах і ѓзяѓ на сябе смеласць напісаць аднаму майму знаёмаму тамтэйшаму паліцэйскаму інспектару. З таго, што я даведаѓся аб гэтай справе, я мяркую, што заява вашага мужа аб тым, што ён невінаваты ѓ забойстве, магчыма, заслугоѓвае разгляду.
  
  " Сэр? - Перапытаѓ я, але адчуѓ, што вось-вось ѓпаду ѓ прытомнасць ад страху. Я ведаѓ, што містэр Холмс разумны і пачынае рабіць сабе імя як дэтэктыѓ. Але я не мог сказаць, ці магу я давяраць яму. Наколькі я ведаѓ, ён працаваѓ з паліцыяй, каб затрымаць Гары, і спадзяваѓся заваяваць маё давер, каб высачыць яго. І, па праѓдзе кажучы, нават у мяне былі толькі словы Гары аб тым, што ён не быѓ часткай гэтага плана. Гары быѓ не з тых, хто кажа аб тым, што ён задумаѓ. "Калі ты не ведаеш, табе не трэба хлусіць", - часта казаѓ ён мне.
  
  "Місіс Хадсон, калі ласка, сядайце", - сказаѓ містэр Холмс, і я села на крэсла містэра Ватсана за сталом, спрабуючы вырашыць, што рабіць далей. Містэр Холмс здзівіѓ мяне дабрынёй свайго тоны. "Я бачу, ты неахвотна давяраеш мне ѓ гэтым," сказаѓ ён, гледзячы мне ѓ вочы, " але я дзейнічаю шчыра. Ты адзін, і я б не аддаѓ цябе. Акрамя таго, " працягваѓ ён з агеньчыкам у вачах, - улічыце той факт, што калі б я гэта зрабіѓ, мне прыйшлося б шукаць іншае жыллё, і доктар Ватсан ніколі б мне гэтага не дараваѓ.
  
  Я злёгку ѓсміхнуѓся на гэта, і ён працягнуѓ. "Я так разумею, што ѓ вас ёсць спосаб зносін з містэрам Хадсанам".
  
  Я падумаѓ пра гэта імгненне, а затым вырашыѓ, што магу давяраць яму, па меншай меры, настолькі. "Так," сказаѓ я, "я магу перадаць яму паведамленне".
  
  "Ну, тады чаму б не дазволіць яму вырашаць? Адпраѓ яму ліст і прыкладзі да яго вось гэта." І ён падышоѓ да свайго стала, напісаѓ некалькі слоѓ на аркушы паперы, склаѓ яго і працягнуѓ мне.
  
  Э. Ф. Што ён напісаѓ?
  
  Місіс Х. Я пачакала, пакуль не спушчуся ѓніз, каб зірнуць на газету, хоць ён і не забараняѓ гэтага рабіць. Ён напісаѓ кароткую запіску: "Містэр Хадсон: Калі вы сапраѓды не вінаватыя ѓ смерці сэра Радэрыка Пара, я гатовы паспрабаваць апраѓдаць вас, але мне спатрэбіцца ваша дапамога. Калі вам патрэбна мая дапамога, сустрэньце са мной у зручнае для вас час і ѓ абраным вамі месцы - з Шэрлакам Холмсам.
  
  Ну, лісты, якія мы з Гары пісалі адзін аднаму, ішлі вакольным шляхам, таму што мы баяліся, што паліцыя можа сачыць за тым, адпраѓляѓ я яму якія-небудзь лісты ці атрымліваѓ іх ад яго. Я аддаѓ ліст з запіскай містэра Холмса містэру Макбиту, нашаму мясніка. Містэр Макбит быѓ сябрам Гары, і ён перадаѓ мае лісты іншаму сябру Гары, містэру Деланью, які гандляваѓ віном. Делань адправіѓ іх да запатрабавання ѓ горад у Італіі, дзе спыніѓся Гары. Адказы Гары - пад імем П'етра Руволо, калі я памятаю, - былі адпраѓленыя ѓ Делань на апеку яго замежнага пастаѓшчыка ѓ Кале. Гары распавёѓ мне ѓсё гэта пазней; у той час я не ведаѓ, як да яго траплялі лісты ад мясніка. У нас з містэрам Макбитом быѓ код, калі прыйшоѓ ліст ад Гары. Калі я хадзіла выбіраць мяса для нашага вячэры, ён казаѓ, што ныркі ѓ той дзень былі асабліва смачнымі, каб я ведала, што ліст будзе дастаѓлена ѓ той дзень, і абавязкова вскрою пасылку сама, а не дазволю гэта зрабіць дзяѓчыне.
  
  Прайшлі тыдні, перш чым я атрымаѓ адказ на запіску містэра Холмса. Затым мне прыйшоѓ ліст ад Гары з укладзенай у яго запіскай, адрасаванай містэру Холмсу. Містэр Холмс паказаѓ яго мне. У ім гаварылася: "Паважаны сэр, я цаню вашы намаганні ад майго імя. Я прабуду ѓ Парыжы тыдзень, пачынаючы з 15 верасня. На вуліцы Эколь ёсць кафэ Le Chien Sourd. Скажыце гаспадару, месье ђлонні, хто вы такі, і ён пашле за мной.
  
  Э. Ф. Божа мой, якая інтрыга! Ды гэта ж як шпіёнская гісторыя!
  
  Місіс Х. Што ж, дарагі Гары таксама трохі паѓтарыѓ гэта пазней у сваім жыцці. Аднак, працягваючы, містэр Холмс прачытаѓ запіску і вывучыѓ паперу, сказаѓшы толькі "хм" і "сапраѓды". Я прапанаваѓ аплаціць яго праезд да Парыжа, але ён адмовіѓся. Аднак перад ад'ездам містэр Холмс папрасіѓ у мяне фатаграфію Гары. Адзінае, што ѓ мяне было, было з яго акцёрскіх часоѓ - Гары не хацеѓ, каб яго фатаграфіі валяліся паѓсюль, - але я аддаѓ іх містэру Холмсу з такім падрабязным апісаннем, якое толькі мог. Яго не было некалькі дзён. Вярнуѓшыся, ён сказаѓ мне: "Місіс Хадсон, я пазнаёміѓся з вашым мужам, і ён выдатны, інтэлігентны чалавек, нягледзячы на сваю няѓдалую прафесію ". Ён больш нічога не сказаѓ аб гэтай сустрэчы, але праз некалькі дзён зноѓ з'ехаѓ, які суправаджаецца доктарам Ватсана. Прайшло больш за тыдзень, перш чым яны вярнуліся. Бедны доктар Ватсан выглядаѓ змардаванай і сказаѓ што-то аб тым, што ніколі ѓ жыцці яго так не люляе. Але містэр Холмс быѓ увесь у агні і насцярожаны, як сабака, якая ѓзяла след. Ён паклікаѓ мяне да сябе і сказаѓ: "Місіс Хадсон, твой муж прыедзе сюды наступным вечарам ці двума, свайго роду інкогніта. Твая дзяѓчына, верагодна, пазнае яго?
  
  " Верагодна, няма, калі ён переодет, сэр, але я не магу быць упэѓнены.
  
  Ён на імгненне задумаѓся і сказаѓ: "Тады пераканайся, што менавіта ты адкрыеш дзверы. Калі ён прыйдзе, ён спытае пра мяне. Калі вы даведаецеся яго, не падавайце выгляду, але скажыце яму, што марак зараз прыйдзе, і праводзіце яго наверх, як калі б ён быѓ незнаёмцам.
  
  Я не спаѓ ні ѓ тую, ні ѓ наступную ноч. А на другую ноч, дзе-то пасля дзесяці, пачуѓся званок у дзверы, і я пабег адкрываць. У пярэдні пакой увайшоѓ устрывожанага выгляду мужчына, паставіѓ сакваяж і, зняѓшы капялюш і расшпіліѓшы паліто, ціхім, даволі збянтэжаным голасам спытаѓ пра містэрам Холмса. "Я мяркую, ён чакае мяне", - сказаѓ ён. На ім быѓ каѓнерык святара, у яго былі рудаватыя бакенбарды і махры валасоѓ вакол лысіны. Мне спатрэбілася імгненне, каб даведацца ѓ гэтым чалавеку Гары, але, як бы цяжка гэта ні было, я не падаѓ выгляду, што ведаю яго, а праводзіѓ яго наверх і распавёѓ, што містэр Хоумс прасіѓ расказаць пра маракі. "О, добра", - прамармытаѓ ён і зірнуѓ на мяне з намёкам на ѓсмешку.
  
  Холмс адкрыѓ дзверы і ѓпусціѓ яго. Праз некалькі хвілін доктар Ватсан спусціѓся па лесвіцы і сказаѓ: "Я схаджу за іншым наведвальнікам, місіс Хадсон. Містэр Холмс хацеѓ бы, каб вы пасядзелі і пачакалі нашага вяртання.
  
  Як бы я ні быѓ устрывожаны, стомленасць адолела мяне, і я заснуѓ у сваім крэсле. Мяне разбудзіѓ гук поворачиваемого ѓ замку ключа доктара Ватсана. З доктарам Ватсана быѓ высокі мужчына, апрануты ѓ працоѓныя штаны і матроскі бушлат, з фуражкай у руках. Ён быѓ стары, але моцна складзены, з вуглаватымі рысамі асобы і цвёрдым прамым позіркам. "Місіс Хадсон, гэта Пітэр Мудзі", - сказаѓ доктар Ватсан. "Не маглі б вы, калі ласка, падняцца з намі наверх?" Зусім збянтэжаны гэтым момантам, я рушыѓ услед за імі.
  
  Калі мы падняліся па лесвіцы, на пляцоѓцы з'явіѓся містэр Холмс. " А, містэр Мудзі! - павітаѓ ён яго. " Заходзьце. місіс Х., ці магу я пагаварыць з вамі? Калі доктар Ватсан і містэр Мудзі прайшлі ѓ гасціную, Холмс застаѓся са мной у холе і прашаптаѓ: "Вельмі важна, каб містэр Мудзі не ведаѓ, хто такі містэр Хадсон, да адпаведнага моманту. Калі ласка, не кажы яго імя або свайго ѓласнага, пакуль я табе не скажу.
  
  Пакой была ярка асветлена. Гары сядзеѓ там, скінуѓшы аблічча вікарыя, яго лысіна і бакенбарды зніклі. Ён устаѓ, калі я ѓвайшоѓ, але не падаѓ выгляду, што пазнаѓ мяне. Нягледзячы на тое, што я ведаѓ, што гэта было часткай плана містэра Холмса, было крыху няёмка бачыць, як ён паводзіць сябе як незнаёмы. доктар Ватсан сеѓ, і містэр Холмс запрасіѓ містэра Мудзі сесці таксама. "І, мэм, ці не маглі б вы, калі ласка, прысесці вунь там?" сказаѓ ён, паказваючы на крэсла побач з Гары.
  
  Калі мы ѓсе расьселіся, містэр Холмс пачаѓ гаварыць. "Містэр Мудзі велікадушна прарабіѓ доѓгі падарожжа сюды з Шэтландскіх выспаѓ, каб падзяліцца з намі сваімі унікальнымі ведамі аб некаторых падзеях, якія адбыліся ѓ Эдынбургу ѓ мінулым годзе. Містэр Мудзі, не будзеце ці вы ласкавы?
  
  Пітэр Мудзі уздыхнуѓ і апусціѓ погляд на свае грубыя рукі, усё яшчэ трымаючы кепку, затым зноѓ перавёѓ погляд на нас і з рашучым выглядам загаварыѓ на шетландском гаворцы, такім густым, што нават мне часамі было цяжка яго разабраць. "Гэтую гісторыю цяжка распавядаць, і яшчэ цяжэй пражыць", - сказаѓ ён. "Некалькі гадоѓ таму мая адзіная дачка Элізабэт пакінула наш дом у Леруике, каб паступіць на службу ѓ Эдынбург. Яна была нашай малодшай, дзіцем нашай старасці і вельмі дарога нам. Яна была добрай дзяѓчынай, але жыццё на Шэтландскіх выспах не падрыхтавала яе да жыцця ѓ вялікім горадзе, і яна стала ахвярай сэра Радэрыка Пара. Ён спакусіѓ яе абяцаннямі ажаніцца, а затым кінуѓ, калі яна сказала яму, што чакае дзіця. Яе сорам быѓ так вялікі, што яна ледзь не памерла з голаду, замест таго, каб расказаць нам, што з ёй стала, але сяброѓка пачула аб тым, што здарылася, і даслала нам вестачку, і я паехала ѓ Эдынбург і прывезла яе і дзіцяці дадому. Маё беднае дзіця! Яна была прыгожай маладой жанчынай, але калі я знайшоѓ яе, яна была такой бледнай і худы, і яе дух быѓ зламаны, сэр. Ён спыніѓся, і яго рукі сціснулі фуражку, як быццам збіраліся разарваць яе напалам. "Ліззі і яе дзіця засталіся са мной і маёй жонкай, але яна захварэла на сухоты, калі была ѓ патрэбе ѓ Эдынбургу. Яе дзіця захварэѓ і памёр, і я падумала, што гэта міласэрнасць, хай даруе мяне Бог, улічваючы, як ён з'явіѓся на святло. Што тычыцца Ліззі, то, хоць мы клапаціліся аб ёй, як маглі, у мінулым годзе яе забрала сухоты. Калі яна памерла, я страціѓ розум ад гора. Я быѓ карабельным цесляром, але быѓ ужо занадта стары, каб выходзіць у мора, і ѓсё, аб чым я мог думаць, - гэта знайсці сэра Радэрыка, калі ён усё яшчэ быѓ жывы, і знішчыць яго, як сабаку, якой ён быѓ. Прабачце, сэр, але я так злуюся, калі думаю аб ім...
  
  "Усё ѓ парадку," сказаѓ містэр Холмс. " Працягвайце.
  
  " Добра. Ну, у сэра Радэрыка была сее-якая ѓласнасць за межамі Стэрлінгаѓ, але ѓ той час ён праводзіѓ шмат часу ѓ Эдынбургу. Я даведаѓся, дзе ён спыніѓся, і пачаѓ ісці за ім на адлегласці, адсочваючы яго перамяшчэння і вышукваючы прыдатны момант, каб сустрэцца з ім тварам да твару. Неѓзабаве я выявіѓ, што ён амаль кожны дзень хадзіѓ у офіс "Юкон энд Макензі Майнинг компані" і, здавалася, праводзіѓ шмат часу з іншым чалавекам з гэтага офіса па імя Стритч, які, мяркуючы па яго акцэнту, быѓ родам з Канады. Парр быѓ буйным, грубым задзіракі, і Стритч, здавалася, трохі пабойваѓся яго.
  
  "Пакуль я заставаѓся ѓ Эдынбургу і назіраѓ за сэрам Родериком, мой розум пачаѓ распагоджвацца, і я зразумеѓ, што ён быѓ не больш чым чванливым хуліганам, наѓрад ці якія стаяць таго, каб яго павесілі, і якія пакінулі маю бедную жонку ѓ яшчэ большае гора. Але ѓ той жа час я пачаѓ падазраваць, што ён і гэты хлопец, Стритч, намышляюць нешта нядобрае. Сэр Радэрык праводзіѓ шмат часу за выпіѓкай у пабе побач з офісам горназдабыѓной кампаніі, так што я таксама пачаѓ праводзіць час там. Калі ён быѓ п'яны, што здаралася часта, ён дазваляѓ сабе намёкі на тое, што зарабляе вялікія грошы нейкіх закулісных спосабам. 'Ягняты на закол", - казаѓ ён часам, смеючыся і размахваючы пачкам банкнот. Стритч адводзіѓ яго ѓ бок і прасіѓ замаѓчаць, але сэр Радэрык падымаѓ яго на смех або злаваѓся.
  
  "Убачыѓшы, што сэр Радэрык можа быць замяшаны ѓ чым-небудзь злачынным, я падумаѓ, што мог бы адпомсціць яму, здаѓшы яго закону. Але мне трэба было ведаць больш пра тое, чым яны са Стричем займаліся. Таму я знайшоѓ працу па рамонце і платніцкім работ для ѓладальніка будынка. Я мог прыходзіць і сыходзіць, калі мне заманецца, і быѓ практычна нябачны для жыхароѓ.
  
  "Я заѓважыѓ, што ѓ офіс часам заходзіѓ трэці чалавек, і што ён быѓ кім-то, каму містэр Стрыгчы, па-відаць, падпарадкоѓваѓся. За кабінетам містэра Стритча быѓ вузкі праход, дзе я мог стаяць і чуць падзеі, якія адбываюцца там размовы. Я стаѓ падслухоѓваць, калі прыязджаѓ сэр Радэрык, і калі з'явіѓся гэты трэці чалавек, я вярнуѓся туды, каб паглядзець, што ён скажа Стритчу.
  
  "Стритч звяртаѓся да іншага мужчыну як да Колфаксу, або часам да Джэку. Ён паведамляѓ аб тым, як прасоѓваецца бізнэс, і, падобна, яны праводзілі час, праглядаючы нейкія рахункі. Стритч таксама скардзіѓся на сэра Радэрыка. 'Мяне не хвалюе, колькі бізнесу ён прынясе", - сказаѓ ён. 'Ён не заткнется, і гэта толькі пытанне часу, калі ён абрыне на нас закон'. У першыя раз ці два Колфакс выслухаѓ Стритча і сказаѓ яму: "Проста пастарайся прымусіць яго замаѓчаць, наколькі гэта магчыма'. Але аднойчы Стритч сказаѓ яму: "Пара кажа, што хоча атрымаць вялікую долю прыбытку, або ён пагражае сам пайсці ѓ паліцыю і сказаць, што мы спрабавалі надзьмуць яго'. Колфакс выслухаѓ яго, а затым сказаѓ: 'Мы павінны пазбавіцца ад яго'. Усё было вельмі проста.
  
  Некалькі раніцы праз я прыйшоѓ на працу і выявіѓ офіс "Юкон энд Макензі" пустым, на дзверы не было нават шыльды, якая распавядае аб тым, што стала з кампаніяй. У той дзень у пабе я пачуѓ, што цела сэра Радэрыка было знойдзена ѓ завулку ѓ Старым горадзе. Яго задушылі, а грошы і гадзіны забралі. Але яго гадзіны знайшлі праз пару вуліц адсюль. Іх выкінулі ѓ каналізацыю, але ланцужок зачапілася за краты.
  
  "Пасля смерці сэра Радэрыка у мяне не было неабходнасці помсціць, і я вырашыѓ вярнуцца дадому. Але перш чым зрабіць гэта, я пайшоѓ у паліцыю, каб распавесці ім усё, што мне было вядома пра Юкон і Макензі, думаючы, што, магчыма, змагу дапамагчы людзям, у якіх скралі грошы. Але я здзейсніѓ памылку, распавёѓшы паліцыі, адкуль я даведаѓся пра сэре Родерике, і замест таго, каб паверыць мне, калі я сказаѓ ім, што ён быѓ адным з зладзеяѓ, яны ледзь не арыштавалі мяне за яго забойства.
  
  "Дзякуй, містэр Мудзі", - сказаѓ містэр Хоумс. "Цяпер у мяне да вас два пытання. Па-першае, я б папрасіѓ вас добранька разгледзець гэтага чалавека, " сказаѓ ён, гледзячы на Гары і жэстам прапаноѓваючы яму ѓстаць. " Вы калі-небудзь бачылі яго падчас вашага знаходжання ѓ Эдынбургу?
  
  Містэр Мудзі павярнуѓся ѓ сваім крэсле і доѓга глядзеѓ на Гары з-пад светлых броваѓ. Затым ён павярнуѓся да містэру Холмсу і сказаѓ: "Не, сэр, я ніколі не бачыѓ гэтага чалавека да сённяшняга вечара".
  
  " Ён чым-небудзь падобны на Колфакса або Стритча?
  
  " Не, сэр. Абодва яны былі значна вышэй і не поѓныя. Колфакс, у прыватнасці, рухаѓся як ваенны. Мне здаецца, я як-то чуѓ, як хто-то назваѓ яго маёрам.
  
  Містэр Холмс кіѓнуѓ, як быццам задаволены. " Тады мой наступны пытанне да вас, містэр Мудзі, заключаецца ѓ наступным: у размовах, якія вы чулі сярод людзей, уцягнутых у махінацыі горназдабыѓной кампаніі, згадвалася ці вам калі-небудзь імя Гары Хадсона?
  
  Містэр Мудзі выглядаѓ здзіѓленым. "Наогул-то, так". Я адчуѓ, што маё сэрца перастала біцца. Я пачуѓ, як містэр Холмс сказаѓ: "Не маглі б вы расказаць нам, што аб ім казалі?"
  
  "Так. Гэта было ѓ адным з размоваѓ паміж Стричем і Колфаксом. Стритч быѓ засмучаны і сказаѓ што-то аб тым, што ѓ мінулы раз, калі ён кіраваѓ крамай з Гары Хадсанам, не было ні адной з гэтых праблем і ніякіх чортавых - прабачце за выраз, мэм -дылетантаѓ. Колфакс адказаѓ: 'Ну, ты працуеш не з Гары Хадсанам, ты працуеш са мной, і ты будзеш рабіць тое, што я скажу ".
  
  Містэр Холмс жэстам запрасіѓ Гары сесці. "Дзякуй, містэр Мудзі", - сказаѓ ён. "На выпадак, калі вам цікава, гэты чалавек - Гары Хадсон, а лэдзі побач з ім - яго жонка". Містэр Мудзі, выглядаючы трохі збітым з панталыку, кіѓнуѓ нам. містэр Холмс працягнуѓ: "А цяпер, калі я магу папрасіць вас яшчэ аб адным ласку, не пагадзіцеся вы пайсці са мной заѓтра ѓ госці да інспектара мясцовай паліцыі Грегсону і расказаць яму сваю гісторыю?"
  
  "Так, сэр, я б так і зрабіѓ", - адказаѓ містэр Мудзі.
  
  "Што ж," сказаѓ містэр Холмс, адкідваючыся на спінку крэсла. " Містэр Хадсон, калі Грегсон сумленны чалавек, якім я яго лічу, паслязаѓтра вы можаце заставацца тут у поѓнай бяспецы. А цяпер, я думаю, келіх брэндзі быѓ бы добрым завяршэннем гэтага вечара.. Ватсан, будзьце так ласкавы, прынясіце бутэльку і шклянкі. Я думаю, місіс Хадсон трохі нядужыцца. Таму што я ѓпала ѓ абдымкі Гары, перапоѓненая радасцю і палёгкай.
  
  У той вечар, пасля таго як містэр Холмс пасадзіѓ містэра Мудзі ѓ таксі да гатэля, дзе той спыніѓся, Гары зноѓ надзеѓ касцюм святара і таксама з'ехаѓ. "Я не ѓпэѓнены, што цалкам давяраю інспектару Грегсону", - сказаѓ ён, калі мы стаялі разам у калідоры. "Калі ён пойдзе бокам, мне, магчыма, прыйдзецца зноѓ прапусціць. Але, о, Джыні, любоѓ мая, давай спадзявацца на лепшае ". І ён пацалаваѓ мяне адзін раз і знік на цёмнай, зацягнутай туманам вуліцы.
  
  Вы можаце сабе ѓявіць, якое было чакаць наступнага раніцы, пасля таго як містэр Холмс і доктар Ватсан сышлі за Пітэрам Мудзі і прыйшлі на сустрэчу з інспектарам Грегсон. Убачыць Гары так адзін раз, а потым, магчыма, ніколі больш, было амаль больш жорстка, чым не бачыць яго наогул. Я паспяшалася вярнуцца з крамы і амаль нічога не паспела зрабіць, толькі падбягала да вітрыне пры кожным гуку колаѓ або капытоѓ на вуліцы. Здавалася, прайшла вечнасць, перш чым Холмс і Ватсан вярнуліся - і Гары быѓ з імі. Я думаѓ, што ѓпаду ѓ прытомнасць. Холмс запрасіѓ нас абодвух падняцца да яго ѓ пакой, і як толькі мы апынуліся там, ён з відам трыѓмфатара патлумачыѓ, што адбылося. "Наш размова прайшоѓ нават лепш, чым я чакаѓ. Я ведаѓ, што Грегсон вёѓ перапіску з паліцыяй Эдынбурга з нагоды гэтай справы і быѓ у курсе аповяду Піцера Мудзі і яго апазнання Стритча і Колфакса. Ён ужо пачаѓ сумнявацца ѓ гісторыі, расказанай яму інфарматарам, і заяву Мудзі ясна дало яму зразумець, што ѓ яго няма ніякіх спраѓ супраць містэра Хадсона. Таму ён паабяцаѓ, што містэр Хадсон Хадсон не будзе арыштаваны за забойства Пара, пры ѓмове, што не з'явіцца дадатковых доказаѓ яго дачынення да махінацый горназдабыѓной кампаніі Юкона і Макензі. Што ж тычыцца Колфакса і Стритча, то яны, падобна, зніклі з твару зямлі.
  
  Гары выглядаѓ задуменным. "Што ж, я магу паклясціся, што я не меѓ ніякага дачынення да махінацый Юкона і Макензі больш, чым я вам сказаѓ, так што, калі не з'явіцца іншы персік з хлуснёй лепей, я больш не дастаѓлю вам клопатаѓ, па меншай меры, па гэтай нагоды. Спадзяюся, з Стричем усё ѓ парадку. Я чуѓ пра колю Фэксе. Ён стрыманы, небяспечны тып, і я не ведаю, чаму Стритч меѓ з ім якое-то справа. Але Стритч быѓ даволі легковерен - дзіѓна казаць аб даверлівых чалавеку, але у яго выпадку гэта было праѓдай. Калі б мне давялося рызыкнуць выказаць здагадку, Колфакс вярнуѓся ѓ Канаду, і я б не здзівіѓся, калі б небарака Стритч быѓ дзе-небудзь на дне акіяна - Колфакс не добры да сваім саѓдзельнікам у злачынстве ".
  
  Э. Ф. Нейкая змрочная гісторыя!
  
  Місіс Х. Так, вядома. Але гэта вярнула мне майго Гары. І аказалася, што Стритч ѓсё-ткі жывы. Ён быѓ схоплены ѓ Канадзе і пацвердзіѓ, што Гары не меѓ ніякага дачынення да схеме здабычы карысных выкапняѓ або забойства баронета. Наколькі я ведаю, Колфакса так і не знайшлі.
  
  У той дзень я прыгатавала любімы вячэру Гары - смажаную барановую нагу з бульбай і рэпай. Я папрасіла Піцера Мудзі далучыцца да нас, але яго запрасілі спыніцца ѓ старога таварыша па караблі і яго сям'і. Але містэр Холмс і доктар Ватсан павячэралі з намі, каб адсвяткаваць паспяховае вяртанне Гары.
  
  Гары сказаѓ, што ён быѓ рады, наколькі гэта магчыма, добрага вячэры. "Ежа ѓ Італіі хвацкая, калі вы любіце такія рэчы," сказаѓ ён, "але, о, як я засумаваѓ па добрай ангельскай мяса і бульбе".
  
  Ён распавёѓ, як містэр Холмс сустрэѓся з ім у Парыжы і здабыѓ яго давер- "Мне было ясна, што ён зрабіѓ больш, чым проста прыняѓ аповяд Грегсона. Я быѓ уражаны тым, як шмат ён ведаѓ аб тым справе ѓ Эдынбургу - вядома, значна больш, чым я. Па просьбе Холмса Гары зрабіѓ сваю фатаграфію і перадаѓ яе містэру Холмсу разам з адрасам, па якім містэр Холмс мог адправіць яму тэлеграму. Яны дамовіліся аб фразе, з дапамогай якой містэр Холмс назаве сябе аѓтарам. Некалькі тыдняѓ праз ад містэра Холмса прыйшла тэлеграма, у якой Гары загадвалася вярнуцца ѓ Лондан. Гары так і зрабіѓ, а астатняе вы ѓжо чулі.
  
  Містэр Холмс расказаѓ, як яны з Ватсана спачатку адправіліся ѓ Эдынбург, каб пагаварыць з інспектарам паліцыі, адказным за расследаванне забойства Пара і махлярства з Юконом і Макензі. Ён пацвердзіѓ, што ніхто з тых, каго ён дапытваѓ, не апісваѓ нікога, падобнага на Гары, сярод інтрыганаѓ. Містэр Холмс ѓжо сёе-тое ведаѓ пра містэрам Мудзі з яго папярэдняй перапіскі, і яго важнасць для справы стала яшчэ больш відавочнай у размове з інспектарам. Такім чынам, містэр Холмс і доктар Ватсан селі на параход да Леруика і асабіста пагаварылі з містэрам Мудзі. Гэта інтэрв'ю яшчэ раз пацвердзіла, што Гары не быѓ сярод людзей, уцягнутых у схему. Містэр Мудзі ласкава пагадзіѓся паехаць з імі ѓ Лондан, і містэр Холмс адправіѓ Гары сваю тэлеграму, перш чым яны пакінулі Леруик.
  
  
  
  Доктар Ватсан еѓ лепш, чым калі-небудзь за апошнія дні, і працягваѓ распавядаць аб тым, якая смачная бараніна і як яму было дрэнна падчас іх падарожжа. "Гэта было жудаснае падарожжа", - сказаѓ ён. "Мяне ніколі не нудзіла ѓ моры. І калі мы дабраліся да Шетландских выспаѓ, яны былі самым бясплодным і штармавым фарпостам, які я калі-небудзь бачыѓ. Маленькія каменныя хаціны на балотах, тарфяныя вогнішчы, холад і вецер. Нават бараніна мела рыбны прысмак. Мне сказалі, што авечкі ядуць марскія водарасці з-за адсутнасці добрай травы для пражытка, і іх рацыён надае мясу смак. Я не мог гэта ёсць. Але Холмс, падобна, гэтага не заѓважаѓ."
  
  Гары прапанаваѓ містэру Холмсу заплаціць за ѓсё, што той зрабіѓ. "Гэта можа заняць некаторы час, таму што мне трэба стаць на ногі, "сказаѓ ён, - але вы атрымаеце кожны шылінг". Але містэр Холмс не ѓзяѓ ні пені. Ён сказаѓ, што быѓ бы шчодра ѓзнагароджаны, калі б Гары навучыѓ яго некаторым прыёмам упэѓненых у сабе людзей і час ад часу знаёміѓ яго з людзьмі, якія маглі б быць яму карысныя. Гары быѓ больш чым гатовы дапамагчы. На самай справе яны з містэрам Холмсам хутка пасябравалі.
  
  Э. Ф. У самай справе! Як гэта было?
  
  Місіс Х. Містэр Холмс, вядома, вывучаѓ криминалистику, і ён знаходзіѓ Гары і яго прафесію інтрыгуючым. І Гары быѓ вельмі разумным чалавекам, хоць і самавук. Яны маглі гадзінамі размаѓляць адзін з адным, пакурваючы кожны сваю трубку, асабліва пасля таго, як Гары пакінуѓ гандаль і купіѓ вінны магазін разам са сваім сябрам Морысам-містэрам Деланьи. Гары шмат чаму навучыѓ містэра Холмса аб некаторых відах злачынстваѓ і пазнаёміѓ містэра Холмса з многімі людзьмі з лонданскага злачыннага свету, якія аказалі яму вялікую дапамогу. містэр Холмс нават час ад часу звяртаѓся да яго з просьбай дапамагчы ѓ некаторых яго справах. На самай справе, мы з Гары абодва вучылі містэра Холмс навучыѓся карыстацца сцэнічным грымам. Я дапамагаѓ яму з некаторымі маскировками, аб якіх пісаѓ доктар Ватсан. Вы памятаеце выпадак, які доктар Ватсан апісаѓ як "Скандал у Багеміі"? Дзе містэр Холмс ѓпершыню сустрэѓ Ірэн Адлер?
  
  Э. Ф. О, вядома.
  
  Місіс Х. Мне заѓсёды здавалася, што містэр Холмс мае некаторую пяшчота да гэтай міс Адлер. Ну, для гэтага я намаляваѓ яго святаром-нонканфармістам, і Гары паказаѓ яму, як хадзіць. І мы адлюстравалі беспрацоѓнага грума, калі я правільна памятаю. У рэшце рэшт ён і сам стаѓ нядрэнна грыміравацца.
  
  Э. Ф. Што здарылася з містэрам Хадсанам? Ён-
  
  Місіс Х. Жывая і здаровая, мая дарагая. У дадзены момант ён на акіянскім лайнеры, направляющемся ѓ Амерыку. Я ведаю, гэта гучыць дзіѓна, але Гары, дарагі мой, проста не можа кінуць гульню. Час ад часу ён адпраѓляецца ѓ марское падарожжа і пакрывае яго кошт гульнёй у карты. Проста каб падтрымаць яго, як ён кажа. Часам я хаджу з ім, але мне гэта не падабаецца так моцна, як яму. На караблі проста няма чым заняцца. Так што гэтай вясной я вырашыла застацца дома і атрымліваць асалоду ад сваім садам. Але, мая дарагая, ужо позна, і табе давядзецца ісці ѓ вёску пешшу. Ты прыехала на цягніку з Эдынбурга?
  
  Э. Ф. Ды.
  
  Місіс Х. Тады не буду вас затрымліваць. Калі вы адправіцеся цяпер, у вас будзе досыць часу, каб паспець на дзённы цягнік. Калі вы ѓбачыце містэра Дункана, білетнага касіра, не маглі б вы, калі ласка, сказаць яму, што ѓ чалавека, які прадаѓ Ота містэру Холмсу, ёсць на продаж яшчэ адзін вывадак шчанюкоѓ? Ота пачаѓ тут невялікае захапленне сабакамі Баскервіляѓ, не кажучы ѓжо пра тое, што стаѓ бацькам некалькіх уражлівых шчанюкоѓ па ѓсёй вёсцы. Цяпер у некалькіх чалавек па суседстве ёсць баскі, і, падобна, мы, хутчэй за ѓсё, станем яшчэ адным фарпостам гэтай пароды. Да пабачэння, дарагая, і дзякуй табе за тое, што зайшла і паслухала балбатню пажылы лэдзі. Будзьце асцярожныя, праязджаючы міма фермы Мюрреев. У іх ёсць баскі, і часам яны дазваляюць яму свабодна бегаць па іх зямлі. О, здаецца, цяпер я яго чую.
  
  Гэта была праѓда. Ота падняѓ галаву і захныкаѓ, пачуѓшы гэты гук, перш чым ѓстаць побач з місіс Хадсон, калі яна праводзіла мяне да дзвярэй і памахала рукой на развітанне. І калі я зноѓ прайшоѓ праз вароты і павярнуѓ на прасёлак, я зноѓ пачуѓ удалечыні працяглы, нарастаючы выццё, апісаны доктарам Ватсана. Нават у ясным святле травеньскага поѓдня гэтае месца здавалася страшным і злавесным, як верасовыя пусткі, якія цямнелі на вяршынях пагоркаѓ ззаду мяне. Пакуль я ішоѓ назад у вёску, час ад часу азіраючыся, каб пераканацца, што крыніца гэтага жалобнага крыку не варта за мной, я думаѓ аб сюрпрызах, якія выявіла мая гутарка з місіс Хадсон, і пра тое, як у многіх адносінах яна ажывіла змрочныя гісторыі пра доктара Ватсана і Шэрлака Холмсе у ціхамірных палях і далінах шатландскай сельскай мясцовасці.
  
  OceanofPDF.com
  
  
  ІРЭН АДЛЕР
  
  Для Шэрлака Холмса яна заѓсёды была жанчынай. Я рэдка чуѓ, каб ён згадваѓ яе пад якім-небудзь іншым імем. У яго вачах яна засланяе і дамінуе над усімі прадстаѓніцамі свайго полу ... Для яго была толькі адна жанчына, і гэтай жанчынай была нябожчыца Ірэн Адлер, з сумнеѓнай памяццю.
  
  - "Скандал у Багеміі"
  
  
  
  
  аѓтар КАРА БЛЭК
  
  
  
  
  
  Кабарэ з Забойцамі
  
  НІЦА, 1914 год
  
  
  
  Чорныя, як у жука, вочы Нейдж Адлер звузіліся, калі яна спынілася ѓ ценю, адкідаецца бахромчатой пальмай арека. Жанчына паѓляжала ѓ плеценым шэзлонгу з асунутым тварам, малітоѓна склаѓшы рукі, але Нейдж ведаѓ, што яна прыйшла занадта позна.
  
  "Мне шкада. Вельмі шкада", - сказала медсястра, беручы Нейдж за руку і ведучы яе праз веранду клінікі. "Ваша маці памерла паѓгадзіны таму. Вельмі мірна".
  
  Нягледзячы на іх адрозненні, яна любіла сваю маці. І Нейдж ведала, што яе маці адказвала ёй узаемнасцю на свой асаблівы манер. У кутках яе вачэй навярнуліся слёзы.
  
  "Дзякуй, сястрычка".
  
  Яна паставіла сваю дарожную сумку і перахрысцілася. Яе маці выглядала ѓлагоджанай. Нарэшце-то.
  
  Васемнаццацігадовая Нейдж ѓ акулярах без аправы і з зачэсаны наверх каштанавымі валасамі вёскі. Яе плечы паніклі. Удалечыні будынка Ніцы, аздобленыя персікавы і тытунёвай пліткай, спускаліся да блакітным Міжземнага мора. У бязвоблачным правансальску небе лунаѓ гарачы паветра. За акном бальніцы маленькія вьюрки цытрынавага колеру шчабяталі на парэнчах балкона. З саду унізе падалі касыя прамяні святла і даносіѓся водар апельсінавых дрэѓ.
  
  Пасталеѓшы, Нейдж праводзіла мала часу са сваёй маці, актрысай, якая калі-то спявала ѓ Ла Скала, але ѓ яе развіліся вузлы на галасавых звязках. Яе маці занялася акцёрскім майстэрствам і пастаянна гастралявалі. Урал, Бадэн-Бадэн, Лейпцыг, але ніколі Пікадзілі або Брадвей, дзе бацькі яе аднакласнікаѓ хадзілі ѓ тэатр. Па крайняй меры, так яна сказала Нейджу. Нейдж, якая вырасла ѓ манастырскай школе-інтэрнаце, праводзіла канікулы з Леон, ахмістрыняю сваёй маці, або школьнымі сябрамі.
  
  І ѓсё ж у апошняй тэлеграме маці яна абяцала адказаць на пытанні аб яе сям'і. На тыя, якія яна так часта задавала. Нарэшце-то. Але цяпер яна гэтага ніколі не даведаецца.
  
  Засмучаная і расчараваная, Нейдж заправілі выбившийся завітак ѓ свой шыньены і обмахнулась веерам ад задушлівай вільготнасці. Пад акном тралейбус з тэнтам каціѓ па брукаванай вуліцы, якая вядзе да клініцы.
  
  "Сястра, - сказала яна, - магчыма, нам варта абмеркаваць арганізацыю пахавання".
  
  "Твая мама пакінула гэта для цябе". Сястра працягнула ёй сумку, абцягнутую габеленам. "Яна дала мне на мінулым тыдні на выпадак, калі... "
  
  Унутры ляжаѓ часопіс у скураным пераплёце, пацёрты альбом з фотаздымкамі і пацёртыя тэатральныя праграмкі. Калі Нейдж адкрыла часопіс, адтуль выпалі складзеныя лісты паперы, спісаныя цёмна-сінімі чарніламі кароткім почыркам яе маці. Яна ѓзяла яго, разгладзіла тоѓстыя лісты і пачала чытаць. Яе вочы пашырыліся ад здзіѓлення:
  
  
  
  
  
  Мая дарагая дачка, калі ты чытаеш гэта, я не магу сказаць табе пра гэта асабіста. Таму я павінен зрабіць гэта ѓ дзённіку. Не першы мой выбар, але я быѓ такім баязліѓцам, што, магчыма, гэта да лепшага. Мая дарагая, я ведаю, ты не одобряешь мой лад жыцця, і я ѓпэѓнены, што па меры чытання ты будзеш не ѓхваляць яшчэ больш, але жыццё - гэта не тое, чаго мы заслугоѓваем. І дзякуй Богу за гэта. Я дабяруся да твайго бацькі, але я павінен растлумачыць усё па-свойму, якім бы заблытаным гэта ні здавалася.
  
  Да таго, як ты нарадзілася, дарагая, я працаваѓ агентам міністэрства ѓ Парыжы. І яшчэ некалькі гадоѓ праз. І цяпер, па сканчэнні столькіх гадоѓ, урад хоча ѓзнагародзіць мяне медалём за мой удзел у справе Дрэйфуса. Чалавек сапраѓды стаѓ ахвярай ганьбы. Такім чынам, дарагі Сусед, калі ласка, прыміце невялікую гонар ад Дзяржаѓнага савета ад майго імя. Хто ведае ... магчыма, яны дадуць вам пасаду.
  
  Але навошта, спытаеце вы, медаль для вандроѓнай актрысы?
  
  Дастаткова сказаць, што ѓ твайго бацькі не было нават пробліску ѓ вачах, калі ѓсё гэта пачалося. Мне не пашанцавала пасля таго, як у мяне ѓтварыліся вузлы на галасавых звязках, што паклала канец маёй опернай кар'еры. Але, па свайму звычаю, я прызямліѓся ѓ сваіх чаравіках на гузіках халоднай, сырой парыжскай зімой 96-га. Я была ѓдавой, якая адчувае цяжкае фінансавае становішча, і некаторыя чыноѓнікі міністэрства ведалі, што аднойчы я абхітрыла Шэрлака Холмса. Я была той жанчынай, як Холмс назваѓ мяне пасля нашай сустрэчы ѓ "скандал у Багеміі".
  
  У больш позніх справаздачах доктара Ватсана ні разу не згадвалася аб маім удзеле ѓ справе Дрэйфуса з Холмсам. Але Ватсону я не падабаѓся - такі раѓнівы і падступны чалавек на малпавы манер! І ён апусціѓ большую частку маёй гісторыі. Па праѓдзе кажучы, у большасці выпадкаѓ ён стараѓся выглядаць добра. Я ніколі не імкнуѓся высветліць падрабязнасці дзіѓных адносін Ватсана з Холмсам. Але толькі дурань стаѓ бы двойчы спадзявацца на свой поспех, каб перахітрыць Холмса.
  
  Думкі аб гэтым чалавеку, як я часта думала пра Холмса, прыходзілі мне ѓ галаву ... Адзіным чалавеку, не лічачы майго дарагога нябожчыка мужа Нортана, чый розум не саступаѓ мойму.
  
  Але я адцягнуѓся.
  
  Справа Дрейфус было папулярнай тэмай на працягу многіх гадоѓ. Капітан Альфрэд Дрэйфус, як вы, верагодна, ведаеце, быѓ адзіным афіцэрам-габрэем ѓ французскім генеральным штабе ѓ 1894 годзе, і яго абвінавацілі ѓ перадачы французскіх ваенных сакрэтаѓ немцам. Ён паѓстаѓ перад ваенным трыбуналам за зачыненымі дзвярыма, быѓ прызнаны вінаватым аднагалосным вердыктам і прысуджаны да пажыццёвага зняволення на востраве Д'ябла ѓ Французскай Гвіяне.
  
  Але я забег наперад у сваёй сазе. Той знясільваючай зімой у Парыжы, пасля праслухоѓвання ѓ Англійскай тэатры, я атрымала ролю місіс Дэвентри ѓ п'есе Оскара Уайльда "Тады казалі аб Лондане". Але гэта ледзь дапамагала зводзіць канцы з канцамі.
  
  Холмс быѓ у зале. Слава Богу, я зразумеѓ гэта толькі пасля аб'явы заслоны.
  
  Пасля прадстаѓлення ѓ дзвярах маёй грымёрнай з'явіѓся прадстаѓнічы сівавалосы мужчына ѓ чорным оперным плашчы з велізарным букетам рэдкіх ханаанскіх лілей.
  
  "Мадам Нортан, калі ласка, прыміце сціплы букет і мае кампліменты, мінулыя і сапраѓдныя", - сказаѓ ён. "Ваша выступленне стаіць у адным шэрагу з палявымі лілеямі: чыстае і незаплямлены". Беспамылкова вядомы нізкі голас насцярожыѓ мяне. Аднак мужчына быѓ вельмі высокі, вышэй, чым я памятаѓ Холмса. І фігура ѓ яго была больш круглявая. Яго твар, больш шырокае - твар іншага чалавека.
  
  "Навошта вы прыйшлі, месье ..." - сказаѓ я азадачана.
  
  "Герцаг дэ Ланган," перабіѓ ён. Ён хутка ѓвайшоѓ у дзверы, што супярэчыла яго габарытах, прыклаѓшы палец да вуснаѓ. Яго чорныя вочы бліснулі, і маё сэрца затыхкала.
  
  Шэрлак Холмс!
  
  "Прашу, прасвятлі мяне ... Герцаг". Я ѓхмыльнуѓся. "Мая роля не заслугоѓвае такіх лілей, якія так рэдкія зімой. Я не знаходжу параѓнання ні з сабой, ні з цяплічнымі кветкамі. Цягавіты пустынны хмызняк, чэпкі і дзікі, які змагаецца з ветрам і квітнеючы пад дажджом, здаецца больш прыдатным ".
  
  
  
  - З гэтым пагадзіѓся б і мудры чалавек. Холмс усміхнуѓся ѓ адказ. Яго погляд затрымаѓся на ёй. " І ѓсё ж, калі прадстаѓніц майго падлогі можна было абвінаваціць у мудрасці?
  
  Я свяцілася; я нічога не магла з сабой парабіць. Такі дасціпны і абаяльны мужчына ѓзбуджаѓ мяне, забыѓшыся аб усіх знешніх праявах. Прайшло так шмат часу з тых часоѓ, як я адчувала такую сілу цягі. Я не ведаю, што на мяне знайшло, але калі працоѓны сцэны высунуѓ галаву, абвяшчаючы: "Выклік на біс, мадам Нортан, хутчэй, калі ласка!" Я прыцягнуѓ Холмса або дюка дэ Лангана бліжэй, на вачах ва ѓсіх, за кулісамі, і пацалаваѓ яго. Моцна і хутка. І, да майго яшчэ большага здзіѓлення, ён адказаѓ. "Цябе нялёгка забыць, Ірэн," сказаѓ ён, дыхаючы мне ѓ вуха. " І ты ѓсё ѓскладнялі. У яго вачах прамільгнула дзіѓнае выраз, ці то шкадавання, ці то тугі, ці то сумесі таго і іншага, што я не змагла расшыфраваць.
  
  Хлопчык за кулісамі тузануѓ мяне за рукаѓ, выцягваючы пад сцяну апладысментаѓ. Я адчуѓ такі страх, якога не адчуваѓ з часоѓ майго опернага трыумфу ѓ Ла Скала. Мяне хвалявала не тое, чаму Холмс так пераапрануѓся і замяшаны я ѓ яго махінацыях, што яны, відавочна, прадвяшчалі, а толькі тое полымя запал і інтрыгі, якое ѓвайшло ѓ маю скурчаную працай і маркотную жыццё.
  
  Бачання позняга вячэры ѓ піѓной з шампанскім і вустрыцамі кружыліся ѓ мяне ѓ галаве. Але калі я вярнуѓся пасля некалькіх выхадаѓ на сцэну, Холмс знік. Заінтрыгаваны і расчараваная больш, чым хацела б прызнаць, я ѓзяла букет з туалетнага століка, заваленага слоічкамі з пудрай.
  
  Ля ѓваходу за кулісы не было відаць ні аднаго извозчичьего экіпажа. Мяне віталі толькі жоѓты святло газавых ліхтароѓ і мокрыя, слізкія камяні бруку. Прыгнечаны, я шчыльна закутался ѓ плашч, каб дайсці да свайго пакоя на пагорыстай Манмартры. Асабліва доѓга і цяжка было ісці пад халодным дажджом, які імжыѓ. Чаму Холмс з'явіѓся пераапранутым? Магчыма, выкарыстаѓ мяне ѓ якасці хітрыкі, каб выйсці праз заднюю частку кінатэатра. Хадзіла мноства чутак аб яго ѓжыванні наркотыкаѓ, але я ведаѓ, што ён устрымліваѓся, калі вёѓ справу. Я сціснула кветкі, цяжкія і паказныя, гатовая выкінуць іх на сметнік ... . Мне не дастаѓляла задавальнення змагацца з імі падчас майго узыходжання па крутых вулачках да Манмартр.
  
  І тут я намацаѓ тонкую шкляную трубку, падобную на капсулу, сярод сцеблаѓ лілей. Пад газавым ліхтаром на вуліцы Луѓр я нахіліѓся, каб зашнураваць халявы чаравікаѓ. Я вытряхнула белую паперу, згорнутую ѓнутры. На ёй было напісана дробным чорным павуцінневы почыркам;
  
  Чакай мяне на плошчы Гудо, з задавальненнем.
  
  Як непадобна на Холмса казаць "калі ласка".
  
  Я ведаѓ гэтую плошчу, дзе зарослае дрэвамі месца выходзіла на старую пральню, цяпер атэлье мастакоѓ. І гэта было ѓ квартале ад маёй кватэры. Засунуѓшы газету ѓ чаравік, я ѓстаѓ і паспяшаѓся ѓ бок Манмартра.
  
  Цёмна-зялёны фантан на плошчы Гудо, увянчаны востраканцовымі купаламі, якія трымалі чатыры дзяѓчыны, струменіѓся ѓ ночы. Кроплі вады застыглая на булыжниках, адлюстроѓваючыся ѓ дрыготкім святле газавага ліхтара. Устрывожаны, я знайшоѓ цёмны дзвярны праём і закутался ѓ плашч, ратуючыся ад холаду. Круглае месца было пустынным пад адзіным скелетообразным дрэвам, пазбаѓленым лісця.
  
  З адкрытага светлавога люка ѓ спусцістай даху даносіліся прыглушаныя гукі смеху і пляшущий жоѓты святло. Высокая постаць кралась ѓздоѓж будынка. Ён стаяѓ перада мной, вырисовываясь сілуэтам на фоне чорных ажурных галін, навісае над беззвездным небам.
  
  " Да чаго такая сакрэтнасць і маскіроѓка, Холмс? - Спытаѓ я, пераводзячы дыханне і спрабуючы стрымаць хваляванне.
  
  " Пацярпі маё прытворства, Ірэн, у мяне ёсць ѓсяго імгненне. Яго вочы ѓпіліся ѓ мяне. Ён ацаніѓ мой мокры, перапэцканы выгляд, так непадобны на касцюміраванае выканаѓцу ѓ грыме, прымалі ѓзнагароды незадоѓга да гэтага.
  
  "У мяне не было часу, каб сказаць вам раней", - сказаѓ ён. "Мары-Шарль-Фердынанд Уолсин Эстерхази".
  
  "Вы вымаѓляеце гэтае імя так, як быццам яна што-то значыць для мяне, Холмс", - сказаѓ я, збіты з панталыку сваёй стомленасцю. Маё дыханне ператварылася ѓ адрывістае хрыпенне.
  
  " Магчыма, вы ведаеце яго як графа Эстерхази, палюбоѓніка Бижу-акрабаткі?
  
  "Bijou? Мы выступаем у адным рэвю, Холмс, "сказаѓ я, ашаломлены знянацку," але акрамя гэтага...
  
  "У графа Эстерхази картачныя даѓгі," перабіѓ ён. " Сур'ёзныя. Картачныя даѓгі ... Так вось што ѓсё гэта значыла? Маё ѓзбуджэнне пры выглядзе Холмса выпарылася.
  
  " Приглядывай за ім, Ірэн; даведайся, як ён працуе ѓ ваенным міністэрстве. Атрымай запрашэнне ѓ ігральны прытон на бульвары Клішэ. Прытон над друкарняй. Ірэн, зрабі гэта. Ты мяне абхітрыла аднойчы, але дапамажы мне цяпер."
  
  " Але, Холмс, чаму...
  
  "Толькі ты можаш быць маімі вачыма і вушамі там. Ніякіх пытанняѓ. Калі ласка. Зрабі гэта для мяне. Я не буду прасіць цябе аб адным ласку".
  
  Ён сунуѓ пачак су ѓ кішэню майго паліто. На кароткі міг ён знайшоѓ маю халодную руку, сціснуѓ яе сваёй цёплай далонню і пацалаваѓ.
  
  "Я знайду цябе зноѓ", - сказаѓ ён. І, узмахнуѓшы плашчом, знік.
  
  
  
  Яго аѓру інтрыгі і непасрэднасці было цяжка развеяць. І, па праѓдзе кажучы, магнетызм Холмса прыцягваѓ мяне, як бы я ні быѓ устрывожаны. Так было заѓсёды.
  
  Гэта тычылася не толькі азартных гульняѓ, я быѓ упэѓнены, калі спыніѓся ля кафэ пад маім будынкам і купіѓ некалькі кавалкаѓ вугалю. Ноч і доѓгая прагулка продрогли да костак. У сваёй маленькай мансардзе я паклала ханаанскія лілеі ѓ разбіты графін, які стаяѓ на стале, распаліла невялікі агонь і поворошила вуглі. За маім акном металічныя парэнчы лесвіцы, якая вядзе на маю пагорыстыя вуліцу, пакрыліся скарынкай лёду. Мая мансарда на Манмартры з выглядам на грифельно-шэрую парыжскую дах, ѓтульна уладкавалася ѓ выкладзенага цэглай каміннага жолабы і пастаянна подрумянивающуюся. Бонус, паколькі халоднай зімой 1896 года цэны на вугаль ѓзляцелі да нябёсаѓ. І нават нягледзячы на стомленасць, я адчуѓ, што ад гарышча зыходзіць ветлівае цяпло. Адклаѓшы свае апасенні да наступнага дня, я заснуѓ.
  
  Я прачнуѓся ад цьмеюць вуглёѓ і нягучнай музыкі, доносившейся з вуліцы.
  
  Катрыншчык, а яго ухмыляющийся прыдуркаваты сын круціѓ ручку, стаяѓ унізе, на бруку. Шмат начэй яны спалі на суседнім віядук. Я кінуѓ ім некалькі су і, дрыжучы, расой ледзяной вадой са збанка.
  
  Адзіным заняткам, якое я ведала, была сцэна. Папіваючы слабы ранішні кава, я гартала некралог сваіх бацькоѓ. Яны загінулі ѓ трентонском шторме некалькі гадоѓ таму. Мая адзіная сувязь з Амерыкай знікла. Вярнуѓшыся на дошку, мая старая прачка мама сказала б: "Твая бабуля, няхай яна жывая". Але гэта быѓ доѓгі шлях ад узбярэжжа Нью-Джэрсі да Правага берага Парыжа. Часам здавалася, што гэта занадта далёка. У іншыя дні - недастаткова далёка.
  
  Але гэта было цэлае жыццё назад. У Амерыцы для цябе нікога не засталося, Нейдж. Францыя, мая прыёмная краіна, - твая краіна.
  
  Я пасяліѓся на Манмартры, багемным цэнтры мастакоѓ, сацыялістаѓ і пісьменнікаѓ. Мяне прыцягвалі не толькі мастацтва і анархія. Брукаваныя і утаптаныя земляныя вуліцы рабілі гэта танным. Танным да чорцікаѓ. У той час Манмартр ѓсё яшчэ быѓ вёскай, якая мяжуе з Парыжам.
  
  Але ѓ той раніцу я знайшоѓ у сябе пад дзвярыма канверт, які праглядзеѓ. Унутры было напісана: "Нарэшце-то для цябе ёсць праца ... чакай мяне раніцай. Прывітанне".
  
  Здзіѓлены, я працёр стол анучай, прывёѓ у парадак свае нешматлікія пажыткі і ѓшчыкнуѓ сябе за шчокі, каб надаць румянец. Чаму гэта адбылося зараз ... гэта як-то звязана з Холмсам? Гэтыя думкі прыходзілі мне ѓ галаву, але я не знаходзіѓ адказаѓ.
  
  Чаго Холмс не ведаѓ, ды і адкуль яму было ведаць, так гэта маёй сувязі з міністэрствам Францыі. У лепшым выпадку слабой.
  
  
  
  Трагічная гібель майго першага мужа Нортана пад коламі некіраванага экіпажа ѓ Трыесце перавярнула мой лёс. Швагер Нортана Месли, афіцэр французскай арміі, наймаѓ яго для выканання выпадковых заданняѓ. Толькі пасля смерці Нортана я даведаѓся, спачын гасподзь яго душу, што ён узяѓ на сябе ролю неафіцыйнага сувязнога ѓ Парыжы эмісара караля Георга. Але безграшовы ѓдавы не ѓключаліся ѓ аплатную ведамасць караля.
  
  Я ѓсё яшчэ была прыгожая; за гэта варта дзякаваць вады Бадэн-Бадэна. Але я набліжалася да таго, што французы ветліва называюць жанчынай пэѓнага ѓзросту. Вымалёѓвалася змрочная перспектыва высакароднай беднасці ѓ прыбярэжным Сен-Мальо, дзе выкладалі драматургію адпачывальнікам ангельскай дзецям або аматарскім тэатрам.
  
  Сутыкнуѓшыся з такімі рэальнымі перспектывамі і развагамі, што гэта будзе мой апошні шанец у тэатры, перш чым, на жаль, мне давядзецца сысці на супакой, я аднавіѓ свае сувязі ѓ полусвете.
  
  Гэты змрочны свет куртызанак, артыстаѓ, танцавальных залаѓ і кафэ-кабарэ прапаноѓваѓ спорадическую працу. І ѓсё ж гэта дало мне час прайсці праслухоѓванне ѓ "належны" тэатр. Калі б толькі ролю місіс Дэвентри магла падтрымаць мяне, я б адмовілася ад усяго астатняга.
  
  Але гэта быѓ мой зяць Месли, малады ваенны аташэ, які звярнуѓся да мяне за некалькі месяцаѓ да гэтага. Аднойчы мы сустрэліся ѓ садзе Цюільры, і ён згадаѓ, што мог бы мне дапамагчы. Але з тых часоѓ ні слова.
  
  Раздаѓся гучны стук у перакошаную драѓляную дзверы.
  
  Я адкрыѓ яе і ѓбачыѓ Меслея, майго швагра. Яго высокая пастава ѓ маёй цеснай каюце; сіні плашч, які хавае яго палкавую форму, але не яго бліскучыя чорныя боты, здаваліся недарэчнымі. "Маленькая, э-э, усяго толькі невялікая праца, але пастаянная", - сказаѓ ён, далучаючыся да мяне на Манмартры тым лютаѓскім днём.
  
  "Я цаню тваю дапамогу, Месли. Пасля смерці Нортана наша сувязь не была цеснай". Месли, па сутнасці, мала што быѓ мне павінен, таму я быѓ удзячны за любую ѓвагу.
  
  "Майму заступніку патрэбныя паслугі амерыканскага эмігранта ѓ Парыжы", - сказаѓ ён, разгладжваючы свае завостраныя вусы.
  
  Месли, які звычайна звяртаѓся да гутарковай контраргументам і бясконцым дыскусіям у гальскай традыцыі, здаваѓся незвычайна непасрэдным.
  
  " Не кажучы ѓжо пра такой адукаванай і прыгожай жанчыне, як ты, Ірэн.
  
  Пасля яго кароткага праявы абаяння я спадзяваѓся, што ён працягне свой прамы падыход і прыступіць да справы.
  
  "Толькі ты можаш гэта зрабіць".
  
  Здзіѓленая, я адарвала погляд ад жорсткага гарсаж з чорнай тафты, які спрабавала прыручыць металічным прасам з высокай ручкай. У дымчатом люстэрку было відаць маё паласатае ранішняе сукенка ад bustle, адзінае прыстойнае, якое ѓ мяне захавалася, і мае доѓгія валасы, скручаныя ѓ анучку і выкладзеныя вакол галавы.
  
  Я адчуѓ надзею. Па крайняй меры, я мог зарабіць што-то акрамя той драбніцы, якую прысвойваюць у тэатры і кафэ-кабарэ. Жар, выходны ад догорающих вуглёѓ у чыгунку, прыводзіѓ мяне ѓ адчай. Аднойчы хто-то гладзіѓ для мяне ѓсю раніцу; цяпер я ацаніла такія намаганні!
  
  "А праца?" - Спытаѓ я.
  
  "Мы зробім так, каб гэта было варта вашага часу", - сказаѓ Месли.
  
  Калі я павесіла полусмятый касцюм з тафты на шырму для пераапранання ѓ тры чвэрці і звярнула на яго сваю ѓвагу, я здзівілася, чаму ён не адказаѓ на маё пытанне.
  
  Згараючы ад цікаѓнасці, але адчуваючы неабходнасць гуляць ролю гаспадыні нават у абмежаванай ступені, я паставіла два куфля з тоѓстым дном на грубы драѓляны стол і наліла з графіна "він руж". Меслай прыняѓ запрашэнне і падняѓ свой келіх.
  
  "Салют!" - Сказаѓ я.
  
  Ён падняѓ свой келіх, чокнуѓся з маім і асушыѓ гнілую настойку, якую я па тандэце купіѓ у бістро ѓнізе. "Пэѓныя перадумовы ѓ Трэцяй Рэспубліцы патрабуюць стараннага вывучэння", - сказаѓ Месли, яго погляд быѓ накіраваны на маю сцяну з тэатральнымі афішамі. "Пастаяннае назіранне, калі вы разумееце, што я маю на ѓвазе".
  
  Для мяне гэта прагучала унікліва.
  
  "Дарагі Месли, мае шпіёнскія ролі выконваліся толькі на сцэне". Я ѓсміхнуѓся. "Нортан выканаѓ іх у рэальным жыцці, аб чым я даведаѓся зусім нядаѓна, але я выдатны перакладчык ... "
  
  "Я маю на ѓвазе вашых знаёмых у полусвете," перабіѓ ён. "Ты парыш сярод цыганок, дзёрзкіх прыгажунь ѓ трусіках, полулежащих одалисок і празрыстых мадэляѓ ѓ вуалях верхам на цыркавых конях".
  
  У вуснах Меслая гэта гучала экзатычна і пышна, але ён і не падазраваѓ, што для таго, каб выжыць у гэтай суровай негламурной жыцця, жанчыне патрэбныя цвёрдая воля, гнуткі інтэлект і ѓ той жа час уменне здавацца пакорлівай і панадлівай. Жанчыны скакалі па канатах. Такім чынам, можна было пазбегнуць вуліц. Магчыма, можна было нават атрымаць перамогу.
  
  "Так, Месли, я знаёмы з гэтай асяроддзем", - сказаѓ я. "Больш, напэѓна, нічога".
  
  "Але ѓ вас ёсць уваход за кулісы, куды мала хто можа трапіць", - сказаѓ ён. "За кулісамі, у казіно і бардэлі, у прытонах сярод вялых наркаманаѓ, тых, хто паліць опіум, зразумела, тайны візіт, каб выклікаць падазрэнне ѓ мужчыны".
  
  
  
  Яго бровы прыѓзняліся ѓ маленні.
  
  Холмс сказаѓ прыкладна тое ж самае. Што Месли хацеѓ, каб я зрабіѓ?
  
  Банкнота ѓ пяцьсот су ѓ яго руцэ, зацягнутай у пальчатку, спакусіла мяне. Мае касцюмы былі закладзеныя, наш апошні рахунак у гатэлі на Рю дэ ла Пэ так і застаѓся неаплачаным, а мая пакаёѓка, Леон Герард, адправілася ѓ работный дом, калі я была не ѓ стане яе сабе дазволіць. Мяне мучыла сумленне, калі я бачыла, як яе дзіця просіць міласціну на вуліцы.
  
  Цяпер я мог, нарэшце, выплаціць Леон пратэрмінаваную зарплату і пазбавіць яе дзіцяці ад неабходнасці прасіць міласціну на абочыне.
  
  "Што канкрэтна ты маеш на ѓвазе, Месли?" - Спытаѓ я.
  
  Ён паставіѓ недопитый шклянку і прыгладзіѓ вусы. "Ірэн, мы прапануем табе сплесці сетку, можна сказаць," ён усміхнуѓся, - інфарматараѓ ѓ мюзік-холах, тэатрах і бардэлях Манмартра. Заводзіце знаёмства з консьерж, прыбіральніцамі, заѓсёднікамі кавярняѓ і метрдотелями рэстаранаѓ."
  
  Я чакаѓ, калі апусціцца гільяціна - калі ён скажа мне пра мэты сваіх пошукаѓ. Але яго захоплены погляд сачыѓ за серабрыстым туманам, стелющимся па ѓзгорку Батт справа. Пад намі каляска з драѓняным вуглём загрохотала па бруку, калі прадавец крыкнуѓ "вугаль". Ён спыніѓся, і я падштурхнуѓ яго далей.
  
  "Месли, каб зрабіць гэта, я павінен ведаць, чаму, інакш я не змагу знайсці правільнага ..." Тут я завагаѓся, ледзь не сказаѓшы "мушар", але "падсадная качка" не было прыемным адценнем ні ѓ французскай мове, ні ѓ якой-небудзь іншай мове.
  
  Ён паціснуѓ плячыма. "Згоду. Нас цікавяць звычкі некаторых французскіх афіцэраѓ. Артылерыйскія афіцэры, іх заганы і грашкі".
  
  Мае думкі зноѓ вярнуліся да таямнічаму з'яѓлення Холмса і да таго, як ён маліѓ мяне паведаміць інфармацыю аб ваенным графе. Ці магло гэта быць звязана ... але як?
  
  " З мэтай шантажу, Месли?
  
  "Магчыма, але больш падобна на подкуп", - сказаѓ Месли. "Мы хочам ведаць, хто звязаны з капітанам Дрейфусом".
  
  У той час Дрейфус, малавядомы ваенны афіцэр, паѓстаѓ перад ваенным трыбуналам і быѓ сасланы на востраѓ Д'ябла. Яго імя яшчэ не было намінальным. Гэта было да сумна вядомай артыкула Заля "Я абвінавачваю".
  
  "Гэта здаецца цяжкім", - сказаѓ я. Тэатральная каманда была згуртаванай, у полусвете панавала таварыства, а інтэлектуалам быѓ уласцівы непачцівыя гумар.
  
  "Разумнае размеркаванне гэтых грошай дапаможа", - сказаѓ ён, выцягваючы з кішэні пачак банкнотаѓ па дзесяць су.
  
  
  
  У яго словах быѓ сэнс, і я, вядома, спадзяваѓся на гэта.
  
  "Дапусцім, ваша зносіны са мной будзе пазначана, калі", - сказаѓ ён, беручы бутэльку віна, - "бутэлька будзе стаяць на падваконніку вашага акна. Мы сустрэнемся тут".
  
  "Вашы візіты могуць прыцягнуць увагу", - сказала я, думаючы аб маім любознательном канс'ержкі, якой я завінавацілася арэндную плату за тыдзень. - Прыходзь у "Булён дэ Пер", сталовую на Пігаль, якой кіруюць добрыя бацькі, якія ратуюць аблудныя душы. Па крайняй меры, гэта дае перадышку і што-небудзь цёплае для страѓніка. Я падміргнуѓ. " Сталовая знаходзіцца паміж рэстаранам "Багема" і клубам "Бум-Бум" на плошчы Пігаль. Папу Анджэла можна даверыць перадачу паведамленняѓ на выпадак, калі хто-небудзь з нас не прыйдзе.
  
  "Ааа, тэрміновы пераклад", - сказаѓ Месли.
  
  Добра, хай Месли вызначыць нашу дамоѓленасць як складаную працэдуру маскіроѓкі. Мяне гэта мала турбавала.
  
  Мы дамовіліся аб нашай наступнай сустрэчы, затым ён нырнуѓ пад нахільную драѓляную дах і сышоѓ. Я назіраѓ за яго размашистой хадой, калі ён збочваѓ на слізкую ад дажджу вуліцу Лепик. Ён не павярнуѓся, хоць я ѓпэѓненая, што ён ведаѓ, што я выпраѓляю яго поглядам з акна.
  
  Знайсці інфармацыю аб гэтым капітана Дрейфусе або графе не павінна было апынуцца занадта складаным, па меншай меры, я на гэта спадзяваѓся. Як толькі я набраѓся смеласці, самі абыходы Манмартра і плошчы Пігаль апынуліся цікаѓнымі. Баючыся гулка смеху, я быѓ ашаломлены гальскім поціскам плячэй і адкрытай далонню, якую атрымала мая місія. Каб узаконіць свае пошукі, я намякнуѓ, што на карту пастаѓлена гонар прынца Валійскага, будучага Эдуарда VII, вядомага аматара начнога жыцця і пэѓных "дамоѓ".
  
  Пакуль што я падкупіѓ кривоносого вышибалу ѓ Cabaret aux Assas sins, каб той паведамляѓ мне пра візіты афіцэраѓ, вышмараваѓ далонь натурщицам у атэлье на Манмартры бутэлькай абсэнту, заручыѓся дапамогай Ружы ла Руж, вулічнай прастытуткі і часам спявачкі з кабарэ, і дамовіѓся з піяністам, які забаѓляѓся ѓ сумна вядомым бардэлі Sentier, каб той сачыѓ за перавагамі афіцэраѓ.
  
  Я таксама скарысталася паслугамі маёй былой пакаёѓкі Леон. Паколькі Эстерхази, афіцэр французскай арміі, працаваѓ у ваенным міністэрстве, Леон, часта наведвала офіс пад падставай пошуку працы, не спускала з яго вачэй.
  
  На шчасце для нас з Леон, ёй прапанавалі працу прыбіральшчыцы офісаѓ і памочніцы консьерж, у якога была хворая нага, і ён набліжаѓся да пенсіі.
  
  
  
  Але як атрымаць запрашэнне ѓ ігральны прытон, аб якім згадваѓ Холмс? Я шмат думаѓ па дарозе на рэпетыцыю. У глыбокай задуменнасці я прайшоѓ міма круглай металічнай шыльды "ТЫТУНЬ" над крамай цёмнага дрэва ѓ пачатку вуліцы Толоз. Я зноѓ абдумаѓ словы Холмса і задаѓся пытаннем, ці працавалі яны з Меслеем на адну бок. Ці няма.
  
  Але я задаваѓся пытаннем, як заваяваць давер Бижу. Што віднеѓся на вяршыні цагляна-чырвоны мулен маячыѓ удалечыні, ветразі якога даѓно перасталі круціцца. Я падняѓся па шырокай лесвіцы з падзяляюць лесвіцу цёмна-зялёнымі газавымі ліхтарамі, падобнымі на кароны. Праз кожныя некалькі прыступак ад яе ответвлялись кратаваныя пляцоѓкі, вядучыя да высокім кватэрах і крамах.
  
  Да таго часу, як я дабраѓся да Le Chat Noir, я адчуваѓ сябе ані не мудрэй. Я прабралася за кулісы міма блазнаѓ, чревовещателей і танцорак жывата да Бижу, акробатке рэвю, разминающейся. Бижу падняла нагу, абцягнутую гафрыраваная панталонах, прама ѓверх і зрабіла надрэз на лодыжцы за шыяй. Пасля яшчэ адной энергічнай расцяжкі яна, да майго вялікага захаплення, склалася ѓ поѓны шпагат. "Фантастыка", сказаѓ я. "Бижу, у цябе, павінна быць, патройныя суставы".
  
  Яна ѓсьміхнулася.
  
  На туалетным століку стаяѓ флакон дарагіх духаѓ.
  
  "Ці закаханы," сказаѓ я.
  
  "Спытай майго новага палюбоѓніка", - сказала яна, выгнуѓшы свае гнуткія рукі дугой. "Ён вялікі майстар, арыстакрат, хоць у спальні гэтага не скажаш", - сказала Бижу, заразліва усміхнуѓшыся щербатыми зубамі. Філасофія будуара Бижу здавалася асвяжальнай, калі не угодливой. Яна распусціла свой цёмна-каштанавы пучок на верхавіне, пахітала галавой, затым сабрала іх у пучок. Яна выцягнула свае доѓгія ногі, затым выгнула спіну, як кошка. "Атрымлівае асалоду ад добрай жыццём, ці не так?" Спытаѓ я, спадзеючыся, што яна дзяѓбне на прынаду.
  
  "Яму падабаюцца столікі", - сказала яна.
  
  - Аматар покера або "чемин дэ фер"?
  
  Яна паціснула плячыма. " І тое, і іншае, вядома.
  
  "Я неабыякавы да баккаре". Я гучна ѓздыхнуѓ. "Хочаце верце, хочаце не, але я дапамог многім 'сяброѓ' у Гранд Казіно. Аднойчы мы сарвалі банк у Монтэ. Вядома, малдаѓскі прынц працягваѓ купляць мне фішкі. Сінія. І я працягваѓ выйграваць ѓсё больш. Іх было шмат і шмат. У канцы вечара я пачаставаѓ усіх афіцыянтаѓ шампанскім ".
  
  "Але цяпер табе не пашанцавала, а, амерыканец?" У Бижу была вулічная кемлівасць.
  
  "Хай фішкі распавядаюць гісторыю, але калі мне шанцуе, нішто не перашкаджае. Бижу, па-іншаму і не скажаш, але я прыцягваѓ поспех".
  
  
  
  Золкі холад, які далятаѓ ад сырых каменных сцен, трохі рассейваѓся маленькай вугальнай печчу. Пах грыму і смурод тэл не былі заглушаныя таннай ружовай вадой, якую дзяѓчаты шчодра выкарыстоѓвалі для канкана.
  
  "Чаму б табе не прадставіць мяне, Бижу?" Сказала я, наносячы пудру перад люстэркам з ртутнага шкла ва ѓсю даѓжыню маленькай гардэробнай. "У мяне падарунак".
  
  "Толькі адзін?" Бижу ѓсьміхнулася, яе панталоны з фальбонамі месцамі ужо пара прыйшла. "Эх, амерыканец ... Ён мог бы пайсці на гэта. У яго ёсць сябры, якім ты б спадабалася.
  
  
  
  
  
  Заслону "Le Chat Noir revue" адкрыѓся, і з'явіѓся свістун ѓ чорна-белым касцюме п'еро з белым тварам і слязьмі, чыя мелодыя супернічала з спевам птушак. На заднім плане раздаваліся гукі акардэона, пакуль выступалі Бижу і Фрэдэрык, акрабаты. Затым рушыла ѓслед мая пародыя на ангельскую. Англа-французскія адносіны былі напружанымі з часоѓ бітвы пры Ватэрлоо. Я адлюстраваѓ пантамімай знакамітую фразу Напалеона пра тое, што брытанцы былі нацыяй крамнікаѓ. Малюючы надзьмутага бюракрата, я выбіраѓ бліжэйшага дзябёлага джэнтльмена ѓ натоѓпе, садзіѓся да яго на калені і літаральна прымушаѓ яго ёсць арахіс у мяне з рук. Гледачам гэта падабалася кожны раз.
  
  Да майго расчаравання, у зале не было і следу графа Бижу. Ні на наступны дзень. Бижу таксама не было відаць. Мне пара пагаварыць са сваімі інфарматарамі, развязаць ім мовы яшчэ некалькімі су.
  
  "Ça va, Anton?" - Спытаѓ я швейцара ѓ "Кабарэ Асасінаѓ", калі на наступны вечар цягнуѓся па плошчы Пігаль. Я далучыѓся да яго пад веерообразным навесам са шкла і жалеза.
  
  "Выдатна, але свет, здаецца, ляжыць цяжарам на тваіх плячах", - сказаѓ Антон.
  
  "Нічога такога, што не растлумачыла б некаторыя цікавыя навіны", - сказаѓ я сабе пад нос. Некалькі барадатых мужчын выйшлі з дзвярэй кабарэ, тупаючы ботамі па мокрым бруку. Антон жэстам папрасіѓ мяне пачакаць.
  
  Добра, мне патрэбна была зачэпка або абяцанне такой.
  
  Здзіѓленая адмовай мужчын ад прапановы Антона злавіць ім экіпаж, я глядзела, як яны спускаюцца па круты звілістай вуліцы.
  
  " Значыць, гэтыя забойцы аддаюць перавагу хадзіць пешшу? Я глядзела на кроплі дажджу, танцуючыя па бруку.
  
  Ён ухмыльнуѓся, і яго крывой нос бліснуѓ у святле лямпы. "Проста чэхі з Прагі з поѓнымі жыватамі, якія жадаюць адпрацаваць свой вячэру", - сказаѓ ён. "Але яны былі цікаѓныя, чакалі аднаго. Вугорскага афіцэра. Графа".
  
  
  
  " Венгерскі граф так і не з'явіѓся? - Спытала я, навострив вушы. Ліѓ дождж, і я абхапіла сябе рукамі, ратуючыся ад холаду.
  
  "Гэты венгр - французскі афіцэр, які атрымаѓ прызначэнне. Мяркуючы па іх размовы, любові там не прапала".
  
  Заінтрыгаваны, я прыжмурыѓся. " Вы кажаце па-чехословацки?
  
  "Мая маці была чэшкай", - сказаѓ ён. "Але я не падзяляю гэтага са многімі".
  
  "Яны згадвалі графа Эстерхази?" Спытаѓ я. Я ведаѓ, што Эстерхази - польская прозвішча.
  
  "Эстерхази?" Ён патузаѓ сябе за бараду. "Фердынанд Валсин быѓ тым, каго яны згадвалі. Ён прыходзіѓ, але я не бачыѓ, як ён сыходзіѓ".
  
  Дзе я гэта чуѓ? Я моцна задумаѓся.
  
  Вядома, ад Холмса! Мары-Шарль-Фердынанд Уолсен Эстерхази ... Граф Эстерхази. - Вы не бачылі, як ён сыходзіѓ?
  
  "У мяне ж няма вачэй на патыліцы, калі я бяру свой абед, ці не так?" Я ѓхмыльнуѓся. "Але я думаѓ, ва ѓсіх швейцараѓ ёсць іншы набор".
  
  Па крайняй меры, цяпер я ведаѓ, што Эстерхази прыязджаѓ, і іншыя таксама шукалі яго.
  
  " Антон, а што тут адбываецца, акрамя кабарэ і ежы?
  
  "А гульня "Чемин дэ фер" з высокімі стаѓкамі?" - спытаѓся ён ціхім голасам.
  
  Я кіѓнуѓ. " Стаѓкі вышэй, чым у гульні над друкарняй на плошчы Клішэ?
  
  "Многія нашчадкі перайшлі з рук у рукі тут, калі над Манмартр ѓзышоѓ світанак".
  
  Гэта гучала як гульня, якая прыцягнула б Эстерхази ... Як банальны матылёк на полымя.
  
  Я ѓклала яму ѓ руку банкноты па франку. "Калі гэты Уолсин аб'явіцца, пазней або ѓ любы час. Адпраѓ ганца, знайдзі мяне ці пакінь запіску майго консьерж".
  
  Але, вяртаючыся дадому з плошчы Пігаль у той золкі вечар, я заѓважыѓ, што за мной варта каржакаваты мужчына з бакенбардамі. Так было з тых часоѓ, як Бата Лавуар, старая пральня, захопленая мастакамі, выходзіла фасадам на брукаваную плошчу. Мяне ахапілі благія прадчуванні.
  
  За мной пайшлі міма невялікага парку і ѓверх па крутых звілістых брукаваных вулачках.
  
  Я нырнуѓ у мясцовую закусачную. Мужчына, які рушыѓ услед за мной, чакаѓ звонку. Ён глядзеѓ у вітрыну, але я мог бачыць яго буйную фігуру скрозь літары, намаляваныя на вітрыне крамы, покачивающуюся ѓзад-наперад.
  
  Выбраѓшы кавалачак сыру, я аплаціѓ суму, належную па мойму крэдыце, і хутка напісаѓ запіску ѓладальніку. Уладальнік у фартуху спакаваѓ маю куплю, выцер рукі аб свой запэцканы фартух, затым хутка кіѓнуѓ, паказваючы на заднюю частку крамы. І падміргнуѓ.
  
  Я прабралася ѓ заднюю частку крамы, міма чанаѓ з салёнай рыбай, свежезабитых трусіных кумпячкоѓ на лёдзе, прислоненных мяшкоѓ з мукой. За вуліцай Лепик вузкая брукаваная вуліца была пакрыта лёдам, а з ручных калясак звісалі ледзяшы.
  
  Узрадаваны тым, што вузкая вулачка апусцела, і тым, што я страціѓ мужчыну, я не паддаѓся мокры снег і дабраѓся да свайго авальнага дворыка на суседняй вуліцы. Пасля выплаты шматлікіх даѓгоѓ у мяне засталося недастаткова сродкаѓ, каб знайсці альтэрнатыѓнае жыллё. Так што я застаѓся, радуючыся сваёй удачы мець цёплую мансарду.
  
  Мадам Люзар, канс'ержкі, жанчына з жорсткімі валасамі, падобная на баявой сякеру, сунула пачак лістоѓ у мае похолодевшие рукі. Яна шчыльна захуталася ѓ шаль, адкрыла дзверы сваёй ложы і вярнулася да мурлыкающей котцы, якая сядзела перад палаючым камінам. Маё хваляванне дасягнула апагею, калі я падымалася па рыфленым истертым прыступках будынка, абмацваючы цісненне пергаментныя канверты. Несумненна, сведчанне заможнага адпраѓніка.
  
  Апынуѓшыся ѓнутры, я з цяжкасцю сцягнула з сябе мокры плашч, пакідаючы лужыны на грубым драѓляным падлозе. Заткнула аконныя шчыліны абрыѓкамі газет, каб не было скразняку, я нацягнула адзіную сухую пару легінсы і запаліла газавы ліхтар. Маленькая пакой хутка прагрэлася дзякуючы каміна, разведенному мадам Люсар ѓнізе. Я павесіла плашч сушыцца на калок. Часта я спала на цаглянай падлозе, излучающем цяпло, і сушыла вопратку за некалькі гадзін. У адрозненне ад іншых, якія кожную зіму дрыжалі і падхоплівалі пнеѓманію, я лічыла, што мне пашанцавала.
  
  Я адкрыла тоѓсты канверт і знайшла аб'яву аб маючым адбыцца праслухоѓванні ѓ Англійскай тэатры.
  
  Не забыта ... выдатна! Другарадная роля ѓ фарсе Джорджа Бернарда Шоѓ "Гасцёѓня". Я ведаѓ большую частку першага акта, астатняе мог вывучыць за дзень. Радасць перапаѓняла мяне. Сапраѓдная ролю, і хто-то дадумаѓся адправіць яе мне!
  
  Я села, прыхінуѓшыся спінай да цёплага цагліне, са шклянкай віна, з аб'явай аб праслухоѓванні і поѓная здзіѓлення. Менавіта тады я заѓважыла бутэльку на падаконніку. Павярнуѓся і паказаѓ на сустрэчу з Меслеем. Тое, што я павінен быѓ зрабіць, але ён, відавочна, увайшоѓ у маю мансарду, апярэдзіѓшы мяне.
  
  Мой страѓнік скрутило вузлом ад турботы. Тое нямногае, што я сабрала, рабіла мяне нявартым інфарматарам. І думка аб тым, каб зноѓ цягнуцца на вуліцу ѓ пранізлівы холад цёмнай зімовай ночы, напоѓніла мяне не проста прадчуваннем.
  
  Я асушыѓ сваю шклянку. Знайшоѓ сваю амаль сухую вопратку і маленькі каменьчык, які я саграваѓ цэглай. Для начных падарожжаѓ я засоѓваѓ гарачы каменьчык у муфту, і цяпло надавала маіх пальцах спрыт.
  
  Месли, магчыма, і арганізаваѓ гэтую сустрэчу, але я хацеѓ высветліць мэту сваіх роспытаѓ. Або памыць рукі, вырашыѓ я. Я быѓ настолькі поѓны рашучасці разабрацца ѓ гэтай ѓтоенасці, што радасць ад майго маючага адбыцца праслухоѓвання пацьмянела.
  
  Я заѓважыѓ Меслея, щеголявшего не ѓ сваёй франтаваты форме, а ѓ цьмяным паліто, па-над яе, разливающего лыжкай суп за доѓгім сталом у "Булён дэ Перэс". Запацелыя матавыя вокны надавалі слабое свячэнне і казачны выгляд заняпалай плошчы Пігаль звонку. Бацька Анджэла павітаѓ мяне, прапанаваѓшы цёплае поціск рукі і міску. Я стаяла ѓ чарзе з "клошарами", "стомленымі дамамі ночы" і "асарці галодных Манмартра". Духмяны і гарачы луковый суп з густым, вадкім расплаѓленым сырам заѓсёды пакрываѓ мае вантробы.
  
  На гэты раз я апусціла некалькі купюр у банку для ахвяраванняѓ, радуючыся магчымасці падзякаваць бацькоѓ за іх дапамогу.
  
  "Навошта ты заходзіѓ у мой пакой?" Спытаѓ я, сядаючы насупраць Меслая.
  
  "І цябе таксама добрага вечара, Ірэн," сказаѓ ён, пацягваючы сталовае віно, разведзенае вадой.
  
  "Хопіць гуляць у кошкі-мышкі, мне трэба зразумець мэта", - сказаѓ я. "Ці не разлічвай на мяне".
  
  Ён ухмыльнуѓся. - А як наконт маёй інфармацыі?
  
  "Добрая думка, я не ведаю, што я шукаю".
  
  "Дакладнасць!" сказаѓ ён. "Але будзь добрай дзяѓчынкай і скажы мне, што кажуць твае кантакты. Тады я змагу даказаць, наколькі важныя твае навыкі для майго начальніка".
  
  Я ведаѓ, што Месли не той чалавек, якога можна адштурхнуць. І, у рэшце рэшт, ён мне заплаціѓ. Я пералічыѓ спіс інфарматараѓ. "Бачыш, гэта ѓсё".
  
  "Але што ты чуѓ ... што-небудзь незвычайнае?" Ён нахіліѓся наперад. "Усё роѓна, наколькі маленькае".
  
  Пара ѓспомніць аб няяѓцы графа Эстерхази. Я пераказаѓ словы швейцара аб людзях, якія яго шукаюць.
  
  Яго твар змянілася. Я ѓбачыѓ, як збялелі костачкі яго пальцаѓ на ручцы лыжкі.
  
  " Што ты ад мяне хаваеш, Ірэн?
  
  Усе вакол нас, здавалася, спынілася. Страх падступіѓ да майго горла. Ён ведаѓ, што я нешта хаваю. Я ѓспомніла чалавека, які ішоѓ за мной па пятах. Меслай загадаѓ за мной сачыць?
  
  "Гэта Бижу", - сказаѓ я. "Яна таксама ѓдзельнічае ѓ рэвю ѓ "Каціным нуарэ". Гэты граф Эстерхази - яе палюбоѓнік".
  
  
  
  Дзіѓная ѓсмешка прамільгнула на яго твары. Ён зірнуѓ на нашых суседзяѓ па стале: старую жанчыну, якая клявала носам, і клошара, энергічна набрасывающегося на луковый суп.
  
  "Звяжыся з Эстерхази," сказаѓ ён, панізіѓшы голас, але выразна.
  
  "Як бы я гэта зрабіѓ?" - Спытаѓ я.
  
  "Але я наняѓ вас, ці не так?" - сказаѓ ён. "Вы самі разберацеся".
  
  "Мне шкада, Месли, я ведаю, што ѓ цябе ёсць праца, якую трэба выконваць, і грошы дапамагаюць, але калі сітуацыя не праясніцца, лічы, што мае паслугі спыненыя".
  
  " Ірэн, чым менш ты ведаеш...
  
  "Тым не менш я змагу даведацца для вас," я скончыѓ за яго. " Майму слову і абачлівасці можна давяраць. Я думаю, Нортан сказаѓ бы вам гэта.
  
  І, мяркуючы па погляду Меслея, я думаю, што Нортан так і зрабіѓ.
  
  "Мы ведаем, што Эстерхази быѓ здраднікам".
  
  "Хто такі мы і што ён здрадзіѓ?"
  
  "Ён прадаваѓ ваенныя сакрэты Германіі. Не капітану Дрейфусу. Чаго мы не ведаем, так гэта таго, скапіяваѓ ён Балканскі план і перадаѓ яго Германіі і кайзеру Вільгельму".
  
  " Балканскі план? - спытаѓ я.
  
  "Гэта жыццёва важна", - сказаѓ ён. "Калі ѓ немцаѓ будзе балканскі план, у іх будзе ключ да нашай абарончай стратэгіі. Усе. Але мы ѓсё яшчэ можам змяніць план і рэалізаваць новыя стратэгіі ... наѓрад ці. Але мы павінны ведаць.
  
  Але як я ѓпісаѓся ѓ гэта? А што наконт Холмса?
  
  "Як я магу гэта высветліць?"
  
  " Ён гулец. Па вушы ѓ даѓгах.
  
  Я ведаѓ гэта ад Холмса, але прыслухаѓся.
  
  "Мы ведаем, што дзе-то ён вядзе ѓлік сваіх паразаѓ, выйгрышаѓ і сакрэтаѓ, якімі валодае. Ён жартаваѓ сваім калегам, што ѓ яго ёсць "банк сакрэтаѓ".
  
  "А што наконт капітана Дрейфус?" - спытаѓ я. "Тады ваенныя апраѓдаюць яго?"
  
  Цёмныя вочы Меслея ѓспыхнулі.
  
  "Я магу казаць толькі ад імя сваёй секцыі, але Эстерхази паѓстане перад вайсковым трыбуналам", - сказаѓ ён. "Але мне патрэбна ваша дапамога, каб даць доказы таго, што план скампраметаваны".
  
  Не жадаючы прамаѓляць яго імя, я не ведаѓ іншага выйсця, акрамя як спытаць напрасткі. " А як наконт чутак пра Шэрлака Холмса? Я з высілкам захаваѓ халодная выраз твару. "У Англійскім тэатры я падслухаѓ размову. Вось і ѓсё. Як мяркуецца, ён у Парыжы".
  
  "Значыць, вы таксама чулі пра гэта Холмса?" ён спытаѓ так, як быццам гэта былі старыя навіны. Месли паціснуѓ плячыма і адламаѓ кавалак багета. "Ён вынюхвае што-то для кароны. Неафіцыйна, вядома. Брытанцы хочуць, каб Холмс паменшыѓ уплыѓ любых файлаѓ, скампраметаваных Эстерхази ".
  
  Такім чынам, Холмс працаваѓ на Англію, а я - на Францыю.
  
  "Ці азначае гэта, што ён настроены варожа ѓ адносінах да вашага міністэрству?"
  
  "Tiens." Меслай пакрышыѓ белую частка багета і раскачаць яе ѓ дробныя белыя шарыкі. "Гэта азначае, што Англія за Англію, а Францыя за саму сябе ѓ тым, як трымаць кайзера ѓ страху ... як у спрадвечныя часы. Напалеон правільна прачытаѓ іх намеры - эгаістычныя!"
  
  І хіба Францыя не была эгаістычнай? Але, магчыма, гэта было пачуццё самазахавання, паколькі іх дом і ачаг межавалі з Германіяй.
  
  Мы з Меслеем дамовіліся аб яшчэ адной сустрэчы. Калі я сыходзіѓ, на сэрцы ѓ мяне было цяжка. Супярэчлівыя эмоцыі захліснулі мяне. Тут я быѓ не ѓ ладах з Холмсам! Чаго я ніколі не хацеѓ, каб гэта паѓтарылася.
  
  Аднак Холмс так і не з'явіѓся, і, шчыра кажучы, у мяне не было ніякіх абавязацельстваѓ перад Англіяй. Холмс спрабаваѓ выкарыстоѓваць маю віну, каб дапамагчы каралю і краіне, як яны выкарыстоѓвалі майго нябожчыка мужа Нортана.
  
  Чым больш я думаѓ, тым больш разумеѓ, што ѓ мяне ёсць праца, якую трэба рабіць. Падсілкаваѓшыся сытным супам, я накіраваѓся ѓ "Кот Нуар", каб знайсці Бижу. Маім пакліканнем было акцёрства. Прыйшоѓ час мне прымяніць свае навыкі.
  
  "Бижу не бачылі і нічога пра яго не чулі", - адказаѓ Вартан, хударлявы менеджэр за кулісамі, на мой пытанне. Ён навязаѓ свой ваѓнянай шалік вакол шыі. "Наколькі я разумею, ёй не трэба вяртацца. Яна з тых, хто атрымлівае раскошны білет і прыпаѓзаюць назад, молячы, калі тэрмін яго дзеяння заканчваецца. Разумееце, што я маю на ѓвазе?"
  
  Я не быѓ упэѓнены, але кіѓнуѓ.
  
  "Яна запазычыла касцюм, сёе-тое з маіх рэчаѓ. Ведаеш, дзе яна жыве?"
  
  "Сумняваюся, што яна там".
  
  "Чаму бы і няма?"
  
  " Яна прасунулася ѓ гэтым свеце, ці не так?
  
  У Вартана было за што зачапіцца ... ці Была гэта рэѓнасць?
  
  " Але, па крайняй меры, я мог бы даведацца, куды яна паехала.
  
  Ён змераѓ мяне позіркам з галавы да ног.
  
  "Alors", сказаѓ я. "Зарабляць на жыццё і без пакупкі новых касцюмаѓ дастаткова складана".
  
  " Вуліца Андруэ. Яе маці - канс'ержкі ѓ вуглавым будынку. Гэта нельга прапусціць.
  
  Я падняѓся па вузкай лесвіцы Манмартра, званай вуліцай, і каля майго дома ѓ цені стаяла Леон.
  
  
  
  Яе вочы матроны блішчалі ад узрушанасці. Яна пацягнула мяне назад у цёмны праём лесвіцы. "Не ведаю, ці вярнуся я на працу, але ѓ мяне ёсць гэта для вас, мадам Ірэн". Яна паказала на падол сваёй доѓгай спадніцы. "Пакет з паперамі".
  
  "Сумку?"
  
  "Памятаеш канс'ержкі з гуллівай нагой ... Тую, якую, як я табе казаѓ, я дапамагаю бачыць, таму што яна часам 'нездаровая'? Яна не выкідвае паперы з смеццевых кошыкаѓ ... . Я даведаѓся, што яна іх ратуе.
  
  "І гэта ѓсё, што ѓ цябе ѓ сумцы?"
  
  "Пошта і лісты таксама!" Леон кіѓнула. "Яна лічыць мяне глупаватай і трохі марудлівасць, але мяне гэта задавальняе. Як ты і сказаѓ, я павінен трымаць вочы адкрытымі і не раскрываць рота. Такім чынам, учора ѓ яе што-то жудасна балела ѓ назе, яна таксама распухла. Пасля таго як я распаліла камін, прыбрала вялікія прыёмныя пакоі, яна кажа: 'Прынясі змесціва кошыкаѓ'. Я так і зрабіѓ, і калі я збіраѓся адправіць іх у печ, яна закрычала: "не, Не сюды!' Затым яна кажа забраць лісты з скрынь, а некаторыя ѓзяць і не распаѓсюджваць. ... яна прывяла мне нейкую дурную адгаворку, але я проста кіѓнуѓ."
  
  " Працягвай, Леон, калі ласка!
  
  "Потым я ѓспамінаю ... Вядома, яна таксама павінна была гэтым займацца, пакуль я там быѓ. Але самае цікавае, што гэтыя лісты прыйшлі з ваеннага ведамства. Там працаваѓ граф Эстерхази. Я бачыла яго ѓсяго адзін раз. ђчора. Але ён напісаѓ вось на гэтай сіняй паперы, яны называюць яе бордеро.
  
  " Цудоѓная праца, Леон!
  
  "Гэта сапраѓдная каша, але, паколькі ѓ мяне не было часу яе пасартаваць, я паклаѓ зверху сінюю акантоѓку".
  
  " Ты казачная прынцэса, Леон!
  
  Яна крыва ѓсміхнулася, яе вочы заблішчэлі, і я пашкадаваѓ, што ѓ маім жыцці так мала яе было. Я сунуѓ ёй у рукі пачак франковых банкнот, абняѓ і сказаѓ, каб яна некалькі дзён пабыла дома са сваім дзіцем.
  
  Я схавала пакет у сябе на гарышчы, ведаючы, што пазней раскладу яго і паспрабую разабрацца ѓ ім. Некалькі мятых сініх бардзюраѓ я разгладзіла, здзіѓленая вуглаватым почыркам. Але подпісы няма! Чорт вазьмі!
  
  Адзін крок наперад і два крокі назад.
  
  Так што зараз усё, што я мог зрабіць, гэта знайсці Бижу і паглядзець, ці не вядзе яе след да графу Эстерхази.
  
  Потащившись на вуліцу Андруэ, я зразумела, што яна выходзіць на кабарэ забойцаѓ ... . Так Бижу пазнаёмілася з графам?
  
  
  
  І ён знаходзіѓся ѓ квартале ад плошчы Гудо ... дзе Холмс сустрэѓ мяне!
  
  Я пастукаѓ у дзверы ложы консьерж. Адказу не было. У паѓцёмным двары будынка жанчына схілілася над кранам камунальнай вады. Яна ѓбачыла мяне і выпрасталася, затым зрабіла няѓпэѓненыя крокі з вядром, перакінутымі праз руку. У цемры яна здавалася старой і змучанай лёгкімі прыступамі паралічу.
  
  - Oui? - сказала яна, выціраючы іншую покрасневшую руку пра не занадта чысты фартух і прыжмурыѓшыся, гледзячы на мяне.
  
  "Прыемнага вечара, мадам, вы, павінна быць, маці Бижу..."
  
  "Старэйшая сястра," сказала яна, перабіваючы мяне.
  
  "Ааа, вядома, калі ласка, даруй мяне. Святла няма, і мне сказалі, што маці Бижу тут канс'ержкі".
  
  Але сястра Бижу магла быць яе маці, настолькі зняможанай і яна выглядала змучанай. Пастарэла раней часу. Занадта шмат дзяцей? Занадта шмат працы ѓ пральні, што я мог бачыць па яе хваравіта патрэсканым і запалёных руках.
  
  " Тут нікога няма. Мая маці з'ехала ѓ Ліль, а Бижу ... хто ведае?
  
  Я не паверыѓ ёй ні на секунду. Ва ѓсякім выпадку, наконт Бижу. Гэтыя змучаныя клопатамі вочы былі вулічнымі. І добра, што так і будзе. Выжыць на ѓзгорку Манмартра было нялёгка. Перш чым я паспела сказаць што-то яшчэ, я заѓважыла дзябёлага мужчыну, які сачыѓ за мной мінулай ноччу, спыніѓся ля вітрыны буланжери наадварот. На ім быѓ кацялок, залаты ланцужок ад гадзін поблескивала у святле газавага ліхтара.
  
  З ложы пачуѓся дзіцячы плач, і сястра Бижу паспяшалася наперад. Я праводзіѓ яе, затым спыніѓся ѓ вялікай цяжкай дзверы і развітаѓся. Нават не развітаѓшыся, яна закацілася ѓнутр ложы.
  
  Я ѓбачыѓ чалавека ѓ кацялку, надыходзячага да дзвярэй.
  
  Апынуѓшыся паміж непрыязна жанчынай і гоняць мужчынам ... Куды я мог пайсці?
  
  Дзверы, вядучая ѓ ніжнюю пячору, былі прыадчынены. Я праслізнула ѓнутр і закрыла яе, вырашыѓшы, што пачакаю, пакуль ён сыдзе, а потым выйду. Але калі я дабраѓся да канца стромкіх вільготных вапняковых прыступак, наперадзе паказаѓся водбліск святла. Гэта быѓ не тупіковы склеп, а тунэль, разгаліноѓваюцца наперадзе.
  
  Манмартр быѓ поѓны вапняковых кар'ераѓ, опутанных тунэлямі і поѓных выкапаных ям і кішэняѓ, падобных на сыр. І ѓсё ж над імі былі пабудаваныя будынка. Я рушыѓ услед па тунэлі да святла. Можа быць, гэта суседні склеп для кабарэ Асасінаѓ?
  
  На сырой сцяне грубымі літарамі былі напісаны назвы вуліц, мелам - размяшчэнне газаправодаѓ. Пах сырой цвілі і адкідаѓ станавіѓся ѓсё мацней. Пагоркі вільготнай зямлі і чаркі вінных бутэлек сустрэлі мяне, калі я ѓвайшоѓ у памяшканне, падобнае на склеп кабарэ. Спрабуючы зарыентавацца, я прыкінуѓ, што гэта правільны кірунак.
  
  Нізкі гул размоѓ даносіѓся з-за пакрытай плямамі ад вады драѓлянай дзверы, пакрывілася. Мяне турбавала адчуванне ліпкасць у паветры. Схапіѓшы халат з кучы брудных сініх, я зняла паліто, накінула халат над муслинового сукенкі, зачесала валасы назад і павязала на галаву сурвэтку, як гэта рабілі многія прачка і рэстаранныя мыйшчыцы кухняѓ, я спадзявалася, што маё прыкрыццё пратрымае мяне да тых часоѓ, пакуль я не выяѓлю Бижу ці графа.
  
  Я зразумеѓ, што далёка ісці мне не прыйдзецца, калі пачуѓ гучная лаянка.
  
  "Чорт бы цябе ѓзяѓ, Эстерхази ... Ты павінен пяць тысяч! Зьвядзі свае рахункі. Плаці!"
  
  "Хто ты?" П'янлівы голас прашыпеѓ мне ѓ вуха.
  
  Я падскочыѓ.
  
  " Жанчына, якая мые посуд, сэр.
  
  "І што ты тут робіш?" Гэты голас належаѓ вельмі п'янаму мужчыну з плямамі і рагамі ежы на камізэльцы. Ён трымаѓ мяне за локаць хваткай, падобнай на кляшчы.
  
  У паніцы я агледзеѓся. "Яны, сэр". Я сказаѓ, апусціѓшы галаву і паказваючы на кучу бруднай посуду.
  
  "Тады прыступай да справы", - сказаѓ ён, моцна ущипнув мяне за зад і усміхнуѓшыся.
  
  Ён расчыніѓ дзверы. " А цяпер, спадары, не кажаце, што я занадта спазняюся на гульню!
  
  Я хутка падняѓ вочы. ђнутры, вакол авальнага стала, у паветры, густым ад цыгарнага дыму, сядзелі трое мужчын. У руках у іх былі куфлі і карткі. На стале стаялі горкі рознакаляровых чыпсаѓ і графін з віскі.
  
  "Заѓсёды гатовая да новага партнёру", - сказаѓ голас. Я прыгледзелася. Бижу, абмахваючыся веерам і, відавочна, нудзячыся, прытулілася да пляча гэтага мужчыны. Прыгожы і расчырванелы, ён фарсіѓ дагледжанай рудай казлінае бародкай і вусамі. Гэта, павінна быць, ён!
  
  "Не ратуйся з гэтага, Эстерхази", - сказаѓ яму адзін з мужчын. "Разлічыся, перш чым..."
  
  "Хай наш сябар далучыцца да нас", - сказаѓ Эстерхази, разгладжваючы кончыкі вусоѓ. П'яны мужчына, хістаючыся, увайшоѓ ѓнутр.
  
  " Прыбяры гэта. Вызвалі мяне трохі месцы. "Ён махнуѓ мне рукой. "Ты чуѓ мяне ... Прыбяры!" прагрымеѓ ён.
  
  
  
  Мая рука дрыжала, але я не падняла галавы, узяла паднос і накіравалася ѓ пракураны склеп. Я маліла Бога, каб Бижу мяне не пазнала.
  
  "Прынясіце нам яшчэ віскі," сказаѓ мужчына.
  
  "Добрая ідэя", - сказаѓ Эстерхази. "На гэты раз я заплачу".
  
  "І як?" - спытаѓ падазроны мужчына.
  
  "Пазыковая распіска".
  
  " Як і ѓсе астатнія? Ён выцягнуѓ руку наперад, калі Эстерхази што-то надрапаѓ на сурвэтцы.
  
  "Вазьмі гэта", - сказаѓ ён, працягваючы яго мне ѓ руку. "Прынясі ірландскае віскі і чыстыя шклянкі".
  
  "Так, сэр", - я панізіѓ голас, апусціѓ вочы і паспрабаваѓ уздыхнуць.
  
  Але слугі былі нябачныя, за выключэннем лёгкіх абразаѓ. Ніхто не звяртаѓ на мяне ѓвагі.
  
  Я хутка напоѓніла паднос, выцерла стол сурвэткай, пазбягаючы траплення каляровых фішак, і выйшла.
  
  "Паспяшайся! Прыслуга стала такой гультаяватай ѓ гэтыя дні ..." - было апошняе, што я пачула, таропка прабіраючыся праз склеп у пошуках лесвіцы. Я паклала сурвэтку Эстерхази ѓ кішэню сукенкі. Выйшаѓшы з-за прылаѓка ѓ кабарэ, я паставіла нагружаны паднос на прылавак.
  
  Столікі кабарэ былі запоѓненыя. Гукі акардэона і звон бакалаѓ напаѓнялі паветра. Пакуль я ішоѓ, некалькі наведвальнікаѓ, яшчэ больш выматаных выпіѓкай, папрасілі мяне прыбраць з іх столікаѓ. Не звяртаючы на іх увагі, я падышла да цяжкай аксамітнай парцьеры, павешанай, каб у дзверы не пранікаѓ скразняк.
  
  Адкрыѓшы дзверы, я сутыкнуѓся тварам да твару з дородным джэнтльменам ѓ кацялку, ад якога, як я думаѓ, мне ѓдалося збегчы. Ён утаропіѓся на мяне. Я скурчыѓся. Нехта падпіхнуѓ яго наперад, і я, удзячная за шалік і ѓсё яшчэ ѓ халаце, апусціла погляд і працягнула ісці. Маё сэрца шалёна калацілася. Апынуѓшыся на вуліцы, я пабегла.
  
  Дастаткова сказаць, што, як толькі я дабралася да крытага дзвярнога праёму, я сарвала маскіроѓку, перавяла дыханне, шкадуючы аб сваім зімовым паліто, пакінутага ѓ склепе. Дрыжучы ѓ сваім тонкім муслиновом сукенка. Назад я пайшоѓ вакольным шляхам, праз Манмартр.
  
  Мая канс'ержкі, мадам Люсар, перадала мне пошту. Яшчэ рахунку. У сябе на гарышчы я скінула мокрыя чаравікі на шнуроѓцы і паставіла іх побач з цёплым цэглай.
  
  Раздаѓся гучны стук у дзверы.
  
  Няѓжо мадам Люссар проглядела нейкі ліст?
  
  Я адкрыѓ дзверы і ѓбачыѓ каржакаватага мужчыну з бакенбардамі, яго мокрае паліто было заціснута пад пахай. Яго маленькія свіныя вочкі напоѓнілі мяне жахам. Як ён мяне знайшоѓ?
  
  " Мадам Нортан?
  
  Я павольна кіѓнуѓ.
  
  "Эміль Кавур", - сказаѓ ён, здымаючы сваю капялюш з дажджавымі кроплямі, цяжка дыхаючы ад напружання. "Прабачце маю смеласць, але запэѓніваю вас, нам ёсць аб чым пагаварыць".
  
  " Хто вы такі, месье? - спытаѓ я.
  
  Ён патузаѓ сябе за казліны бародку. " Пытанне, мадам, над якім наймудрэйшыя філосафы разважаюць і па гэты дзень. Калі вы дазволіце мне ѓвайсці, мы зможам прыбрацца так, каб ваш консьерж нас не чуѓ.
  
  Зірнуѓшы ѓніз, я ѓбачыѓ святло яе алейнай лямпы на лесвічнай пляцоѓцы.
  
  Мне нічога не заставалася, як падпарадкавацца.
  
  У Эміля Кавура былі бакенбарды, як у барановай адбіѓной. Ён адчуваѓ сябе як дома на адзіным крэсле ѓ маёй мансардзе, з хісткай ножкай і ѓсім іншым. Ён агледзеѓ касцюмы, панавешаныя на цвіках, якія тырчаць з сцен, і закурыѓ кароткую чорную цыгару.
  
  " Чаму вы перасьледуеце мяне, месье Кавур?
  
  "Падобна на тое, вы аддаеце перавагу багемны лад жыцця, мадам Нортан," сказаѓ ён, не адказваючы мне. " Нейкія мастацкія схільнасці?
  
  Яго саманадзейныя манеры раздражнялі мяне.
  
  "Любіць і не мець выбару - гэта не адно і тое ж", - сказаѓ я. "Як гэта цябе тычыцца?"
  
  "Выдатны выгляд," сказаѓ ён, устаючы і падыходзячы да акна. Блакітна-чорны парыжскі вечар унізе усеивали кропкавыя агні. "Мы ведаем, што Манмартр - рассаднік анархістаѓ, няѓдачнікаѓ, якія імкнуцца сабатаваць Трэцюю рэспубліку".
  
  Спалоханае выраз майго твару не засталося для яго незаѓважаным. Сачыѓ ён за мной, думаючы, што я намышляю падарваць ѓрад? Калі так, то як я мог адгаварыць яго, не раскрыѓшы заданні Меслея? Але я забег наперад ... . Хто ён такі? ... Дзе яго дакументы?
  
  І тут мой погляд упаѓ на сумку, якую Леон прынесла мне пад сталом. Што рабіць?
  
  "Сын майго консьерж ѓ паліцыі", - сказала я, адлюстраваѓшы на твары выраз, якое калісьці было ѓ мяне за сталом для баккары у казіно Манака. Я адчыніла дзверы. "Ён паслужлівы. Вельмі дапамагае, калі абражаюць жыхароѓ. Я папрашу вас сысці, пакуль у мяне няма такога настрою. "
  
  " Прапануеце мне сысці, мадам Нортан? - спытаѓ ён, здзіѓлена наморщив лоб.
  
  
  
  " Мае манеры мяне падводзяць. "Я ѓсміхнуѓся. " Я заѓсёды прашу, перш чым патрабаваць.
  
  Кавур застаѓся каля акна. " Зачыніце дзверы, мадам. Не думаю, што вы хочаце, каб у будынку даведаліся аб вашым мінулым.
  
  Што гэты мажны тхор прыхаваѓ у рукаве з манжэтамі? Я таксама ѓмеѓ блефаваць. Мае абавязкі былі выплачаныя. Толькі што выплачаныя. Але гэта ѓсё роѓна. Я зарабляѓ на жыццё, хоць і бедна. Я б нічога не раскрыѓ, пакуль ён не прадаставіць даверчыя граматы.
  
  " Нейкая сувязь з тагачасным наследным прынцам, мадам Нортан, гэта асвяжае вашу памяць?
  
  Я зачыніѓ дзверы.
  
  "Хто ты такі?" - спытаѓ я.
  
  "Скажам так, я з'яѓляюся часткай агульнага дабра, як называюць сябе ваенныя, абараняючы Маці-Францыю".
  
  Нейкае ѓнутранае пачуццё падказвала мне не згадваць імя майго швагра Меслая. "Прускі ганьба 1870 года і камунары разрываюць тканіна нашага грамадства на часткі", - сказаѓ ён, і яго голас павысіѓся, нібы звяртаючыся да натоѓпу. Ён быѓ амаль смешны, але ён ведаѓ мае сакрэты. Гэта рабіла яго небяспечным чалавекам, да якога варта прыслухоѓвацца. Няѓжо мой былы палюбоѓнік, цяперашні кароль, трымаѓ мяне пад наглядам? Але я сумнявалася ѓ гэтым ... . Манеры і рыторыка Кавура выдавалі расчараванага баявога каня.
  
  Яго наступныя словы здзівілі мяне яшчэ больш. "Бижу, акрабатка, у le Chat Noir згадала цябе".
  
  "Дык вось чаму ты ідзеш за мной?"
  
  " Скажам так, гэта робіць цябе цікавай.
  
  "Так, вядома, мы ѓдзельнічаем у рэвю, папулярным сярод рабочага класа, арыстакратыі і буржуазіі з трушчоб. На плошчы Пігаль выстройваюцца чэргі на вячэрнія ранішнікі".
  
  "Нас цікавіць граф Эстерхази, французскі афіцэр, яе палюбоѓнік", - сказаѓ ён.
  
  "Але чаму?"
  
  "Будзь карысны, і я буду карысны цябе", - сказаѓ ён, працягваючы мне візітную картку з выгравіраваным імем Эміля Кавура, Статыстычнае кіраванне.
  
  " Спытай Бижу сам.
  
  Яго маленькія вочкі звузіліся. "Некаторыя міністры ѓ пэѓным ѓрадзе, падобна, занепакоеныя вашым..."
  
  " Існаванне? Той факт, што я ѓтаіѓ кампрамат на згаданага манарха, але не выкарыстаѓ і ніколі не буду ім карыстацца? Яны не давяраюць мне, ці не так, паколькі лічаць сябе памагатымі і маюць справу з хлусам.
  
  
  
  Кавур адвесіѓ глыбокі паклон. "Яны ніколі не казалі, што вы разумны". Калі ён падняѓ вочы, яго твар перакрывіѓся ад весялосці. "Падман - гэта валюта, як вы, здаецца, ведаеце, у гэтых пытаннях".
  
  Дзівацтвы. Я хацела, каб ён сказаѓ, чаму я і чаму цяпер.
  
  "Мадам Нортан", - сказаѓ ён. "Доказы супраць Дрэйфуса не павінны быць скампраметаваныя. Я разлічваю на ваша ѓсебаковае супрацоѓніцтва".
  
  "Што гэта за пагроза?" - спытаѓ я.
  
  "Калі нападуць на аднаго ваеннага, мы ѓсе станем на яго бок".
  
  "Але я не разумею, чаму вы не абаранілі Дрейфус, афіцэра..."
  
  "Ён габрэй, мадам," перабіѓ ён. " Яны абараняюць сабе падобных.
  
  "Дык вось у чым уся справа?" ђва мне паднялося агіду.
  
  "Вядома, ён быѓ аѓтсайдарам; ён прадаваѓ сакрэты".
  
  "Калі выказаць здагадку, што гэта зрабіѓ не ён, а нехта іншы з афіцэрскага складу, гэта опозорило б ваша падраздзяленне. Ніколі не прызнавай памылку, але працягвай рабіць грубыя памылкі. Хіба гэта не ваенны дэвіз?"
  
  Ён падняѓ кій у мой бок. Я сказіѓ праѓду і зайшоѓ занадта далёка.
  
  "Прэч, пакуль..."
  
  Дзверы адчыніліся. " Мяркую, мадам Нортан папрасіла вас выдаліцца. Вядома, я гатовы дапамагчы, калі вам спатрэбіцца дапамога на лесвіцы.
  
  Мы з Кавуром азірнуліся. Я ѓтаропіѓся ѓ твар Холмсу, таксама вядомаму як герцаг дэ Ланган.
  
  Адчуѓшы трывогу за саркастычным тонам, Кавур коратка кінуѓ "добры вечар", злосна паглядзеѓ на мяне і пайшоѓ.
  
  Холмс пачакаѓ, пакуль ён спусціцца па лесвіцы, затым увайшоѓ ѓнутр. Ён тут жа заціснуѓ пальцамі кнот свечкі, майго адзінага крыніцы святла, і падышоѓ да акна.
  
  " Ён сышоѓ. Але яго шпіён, катрыншчык, стаѓ сачыць за табой.
  
  Мне было цяжка адчуваць гнеѓ. Небарака, я не зайздросціѓ шарманщику ні за якую работу, якую ён мог знайсці ѓ такі холад.
  
  "Я мог бы справіцца з гэтым, Холмс", - сказаѓ я.
  
  "І, без сумневу, ты б атрымала поспех, Ірэн. Я, напрыклад, бязмежна паважаю твае здольнасці. Але ѓсё не так, як ты сабе ѓяѓляеш", - сказаѓ ён. "Павер мне".
  
  Ён падышоѓ да мяне, затым рэзка падышоѓ да закладзенай цэглай трубе і сеѓ, скрыжаваѓшы ногі.
  
  
  
  " Але ты не сказаѓ мне нічога. Нічога.
  
  Я падышоѓ да акна, цёмнаму апраѓленне неба, усланых зоркамі. "Уся гэтая надвор'е праймае да касцей; мароз, а снегу нават няма! Я ніколі не бачыѓ Парыж у снезе. Вы можаце ѓ гэта паверыць, Холмс?
  
  "Я таксама, Ірэн", - сказаѓ ён, у яго тоне чулася пакорлівасць. "Я павінен табе растлумачыць".
  
  "Тлумачэнне? Чаму б не пачаць з таго, на каго ты працуеш і чаму. Тады мы пойдзем адтуль ".
  
  " Адзіная праблема, Ірэн, у тым, што французы і англічане, - самыя дзіѓныя суседзі па ложку.
  
  " Вы забываеце, Холмс, што я амерыканец.
  
  На гэты раз ён быѓ спакойны.
  
  Я села, скруціѓшыся абаранкам побач з ім, паклаѓшы галаву яму на плячо. Які распаѓсюджваецца жар ад подрумяненного цёплага цэглы і яго павольнае, роѓнае дыханне супакоілі мяне.
  
  Не ведаю, колькі часу мы сядзелі моѓчкі. Пакуль Холмс не адважыѓся сказаць мне, чаго ён хоча. Але прама ѓ нас на вачах, пад маім выщербленным сталом, ляжала торба, якую Леон прынесла з міністэрства, з "бордеро" Эстерхази. А ѓ маёй кішэні яго фірмовая сурвэткі для віскі.
  
  Нейкім чынам усё гэта павінна было быць звязана.
  
  "Мы не хочам новай вайны. З кайзерам Вільгельмам менш за ѓсё", - сказаѓ Холмс з уздыхам. "Каралеѓскі ваенна-марскі флот яшчэ не паправіѓся ад апошняй. Шакіруюча, але факт: ваенна-марскі флот трымае гэта ѓ сакрэце. Гадамі трымаецца ѓ сакрэце. Якім-то чынам французы ведаюць пра балканскім плане з нашым паменшаным флотам і далёка не бездакорнымі магчымасцямі і ѓпотай злараднічаюць. Тым не менш, іх флот амаль гэтак жа знішчаны, ён не вытрымаѓ бы нямецкай марскі атакі, і яны будуць моцна спадзявацца на наш. Самая подлая загадка для ѓсіх заключаецца ѓ тым, што гэтая інфармацыя магла ѓтрымліваць ваенную таямніцу ".
  
  Такім чынам, брытанцы былі "эгаістычныя", як выказаѓся Месли, але на тое былі важкія прычыны. І французы таксама.
  
  "Але як вы можаце сказаць, ці перадаѓ гэты Эстерхази балканскі план?"
  
  Холмс выцягнуѓ свае доѓгія ногі. "Не самы адораны уяѓленнем хлопец, ён назваѓ гэта 'Б' ... вось і ѓсё. Але ѓ нас няма копій яго "бордеро"; падобна на тое, консьерж шпіёніць на карысць немцаѓ і рыецца ѓ смецці ".
  
  Я хацела сказаць яму, што яго пальцы амаль дакраналіся да іх. Але я стрымалася. Ці То з лаяльнасці да Меслею, ці то з-за гневу на мінулую гісторыю выкарыстання брытанцамі Norton, я не быѓ упэѓнены, але я не мог аддаць Холмсу дакументы. Я змагаѓся з цікаѓным цягай да Холмсу, роѓнаму мне і нават больш, разумеючы, што якія-небудзь адносіны з ім немагчымыя.
  
  "Якая розніца, Холмс, даведаецеся пра гэта ѓ рэшце рэшт вы ці французы? У турме сядзіць небарака Дрейфус".
  
  " Думай аб вышэйшай дабро, Ірэн.
  
  "Чыё большую карысць?"
  
  "Мудрае заѓвагу", - сказаѓ ён. "Але мой працадаѓца будзе пярэчыць супраць гэтага". Ён выглядаѓ стомленым. Прайграѓ. "Ведаеш, Ірэн, гэтая бясконцая гульня ѓ шахматы еѓрапейскай палітыкі вычарпала для мяне свой ход. Пасля гэтага я аддаляюся ѓ Сомерсет-Даунс ".
  
  Ці павінен я яму верыць?
  
  А потым вялікія, шчыльныя, белыя шматкі заскакалі ѓ цемры. Я падбегла да акна. Снег, падобны на цукровую пудру, пакрываѓ бруку і дахі ѓнізе. Маленькі дзіця бег па вуліцы, крычучы "Сусед, сусед", пакуль маці не паклікала яго ѓнутр.
  
  " Глядзіце, Холмс, ідзе снег. Наш першы парыжскі снег!
  
  Ён падышоѓ да акна, і мы са здзіѓленнем назіралі. Ён абняѓ мяне, грэючы.
  
  "Здаецца, я прывык да таго, што ты перамагаеш мяне ѓ гульні, Ірэн", - сказаѓ ён, пацягнуѓшы мяне назад да цаглянага каміна. "Мне гэта нават падабаецца".
  
  Ці ведаѓ ён больш, чым паказваѓ? Але я таксама ведала. Мы пачалі цалавацца з таго месца, на якім спыніліся, за кулісамі. На гэты раз нас не адцягвалі выклікі на заслону. Ён разаслаѓ маё коѓдру на падлозе, і ѓ цемры, свидетельствуемой толькі ціха падаючымі сняжынкамі, ты, дражайшая Суседка, была зачата. Па любові. Двума людзьмі, якія ніколі не змаглі б жыць разам.
  
  Перад світаннем я пракраѓся на гарышча, узяѓ тыя нешматлікія рэчы, якія ѓ мяне былі, і сумку. Я перакуліѓ бутэльку ѓ акне. Адзінай рэччу, якую я ѓзяѓ у Холмса, быѓ яго плашч, паколькі раніцу было такое халоднае. Я затрымаѓся ля дзвярэй, выцягнуѓ адзін з бордеро. Загадкавае пасланне было напісана тым жа почыркам, што і на сурвэтцы Эстерхази. Літара B была ѓ ніжнім куце. Я выцягнуѓ іншы, на гэты раз B ѓ верхнім левым куце. Той я паклаѓ на стол для Холмса. Я мог дазволіць сабе быць шчодрым.
  
  Да таго часу, як я дабраѓся да булёна дэ Перэс на плошчы Пігаль, я вырашыѓ пераканаць Месле ѓ тым, што мне патрэбен заслужаны адпачынак на Поѓдні. І я вазьму з сабой Леонэ і яе маленькую дачку. Такім чынам, мой дарагі Нейдж, вы нарадзіліся дзевяццю месяцамі пазней у Грассе, парфумернай вёсачцы непадалёк у гарах. Холмс нічога пра гэта не ведае. Апошняе, што я чуѓ, верны свайму слову, ён жыѓ у Самэрсэце і заляцаѓся за пчоламі. Пчаляр.
  
  Але, узброеная гэтым веданнем і, я спадзяюся, большай памяркоѓнасцю да сваёй маці, ты павінна вырашыць, шукаць яго ці няма. Якім бы ні было тваё рашэнне, мая мілая Суседка, я ведаю, што яно будзе правільным . Твая кахаючая маці.
  
  
  
  
  
  Калі сястра вярнулася, яна ѓбачыла маладую жанчыну з торбаю на плячы. "Ці магу я дапамагчы вам знайсці жыллё паблізу?"
  
  "Не, дзякуй, сястра, я іду на станцыю", - сказаѓ Нейдж. "Калі я потороплюсь, то паспею на цягнік, які ідзе да парома праз Ла-Манш. Я павінен ехаць у Англію".
  
  OceanofPDF.com
  
  
  ПАЛКОђНІК СЕБАСЦЬЯН МОРАН
  
  "У мяне выдатная калекцыя "М", - сказаѓ Холмс]. "Самога Марыярці дастаткова, каб праславіць любы ліст, а вось і отравительница Морган, і Мерридью агідных памяці, і Мэтьюз, які выбіѓ мне левы ікол ѓ зале чакання на Чаринг-Крос, і, нарэшце, вось наш сённяшні сябар".
  
  Ён працягнуѓ кнігу, і я прачытаѓ: "Моран, Себасцьян, палкоѓнік. Беспрацоѓны. Былы 1-й піянерскі атрад Бенгалоры. Нарадзіѓся ѓ Лондане ѓ 1840 годзе. Сын сэра Огастеса Марана, К. Б., былога брытанскага пасланніка ѓ Персіі. Атрымаѓ адукацыю ѓ Ітане і Оксфардзе. Служыѓ у кампаніі Джоваки. Афганская кампанія, Чарасиаб (дэпешы), Шерпур і Кабул. Аѓтар кніг "Цяжкая дзічыну Заходніх Гімалаяѓ", 1881; "Тры месяцы ѓ джунглях", 1884. Адрас: Кондуит-стрыт. Клубы: "Англа-індыян", "Танкервиль", картачны клуб "Багатель".
  
  На палях акуратным почыркам Холмса было напісана: "Другі па небяспекі чалавек у Лондане".
  
  - "Прыгода ѓ пустым доме"
  
  
  
  
  аѓтар ПІТЭР ТРЕМЕЙН
  
  
  
  
  
  Эцюд у аранжавых танах
  
  
  Дзе-то ѓ сховішчах банка "Кокс і Ко" на Чаринг-Крос ёсць патрапаны ѓ падарожжах бляшаны паштовую скрыню, на вечку якога напісана маё імя, Джон Х. Уотсан, доктар медыцыны, былы вайсковец Індыйскай арміі. Ён запоѓнены паперамі, амаль усе з якіх ѓяѓляюць сабой справаздачы аб справах, якія ілюструюць цікавыя праблемы, якія містэру Шэрлаку Холмсу даводзілася ѓ розны час вывучаць.
  
  - "ПРАБЛЕМА МОСТА ТОР"
  
  
  Гэта адна з такіх работ.
  
  
  
  
  
  Менавіта мой дарагі сябар, дэтэктыѓ-кансультант містэр Шэрлак Холмс, звярнуѓ маю ѓвагу на памылку друку.
  
  "На самай справе, мой дарагі Ватсан!" - усклікнуѓ ён аднойчы раніцай за сняданкам, працягваючы мне нумар часопіса collier's Magazine. "Як вы можаце выпускаць з-пад увагі нешта падобнае? Я часта лавіѓ сябе на тым, што адзначаю значныя вольнасці, якія вы дапускаеце ѓ сваіх справаздачах аб маіх справах, але гэтая дата з'яѓляецца меншай памылкай. Падрабязнасці, мой дарагі Ватсан. Вы павінны звяртаць увагу на дэталі!"
  
  Я ѓзяѓ у яго з рук нумар часопіса і зірнуѓ на старонку, па якой раздражнёна пастукваѓ яго тонкі паказальны палец. Collier's толькі што апублікаваѓ мой справаздачу аб справе "Чорнага Піцера", у якім Холмсу ѓдалося зняць з маладога Джона Нелигана абвінавачванне ѓ забойстве капітана "Чорнага Піцера" Кэры. Ён стаѓ прычынай арышту сапраѓднага злачынцу, Патрыка Кэрнс. Гэты выпадак адбыѓся каля васьмі гадоѓ таму, калі быць дакладным, у 1895 годзе. На самай справе, я наогул вырашыѓ напісаць гэта толькі з некаторай асцярогай. Хоць падзеі адбываліся ѓ Сасэксе, усе трое мужчын былі ірландскімі маракамі, і Холмс заѓсёды быѓ стрыманы, калі справа даходзіла да таго, каб дазволіць публіцы прачытаць усё, што асацыявалася ѓ яго з Ірландыяй.
  
  Я павінен паспяшацца сказаць, што гэта адбылося не з-за нейкага фанатызму з боку Холмса. Гэта было проста указанне майму старому аднаму не згадваць нічога, што магло б звязаць яго з англа-ірландскім паходжаннем. Ён быѓ адным з сям'і Холмсаѓ з Голуэя. Як і яго брат Майкрофт, ён пачаѓ сваё навучанне ѓ Трыніці-каледжы ѓ Дубліне, перш чым атрымаѓ дыплом бакалаѓра ѓ Оксфардзе па прыкладу свайго таварыша па Трыніці Оскара Уайльда. Па прыбыцці ѓ Англію Холмс сутыкнуѓся з некаторымі праявамі ксенафобіі, антиирландской і антиколониальной варожасці. Падобныя забабоны настолькі турбавалі яго, што ён стаѓ старанна пазбягаць якіх-небудзь публічных сувязяѓ з краінай свайго нараджэння. Гэтая эксцэнтрычнасць ѓзмацнілася ѓ наступныя гады з-за прадузятай рэакцыі грамадскасці на падзенне і турэмнае зняволенне таго, хто кліча Уайльда, якога ён добра ведаѓ.
  
  Хоць Холмс дазволіѓ мне распавесці аб некаторых з яго ранніх спраѓ у Ірландыі, такіх як "Бойка ѓ клубе на Килдэра-стрыт", "Прывід абацтва Таллифейн" і "Выкраданне Майкрофта Холмса", як мяркуецца, здзейсненае фенианцами, я шчыра паабяцаѓ свайму сябру, што гэтыя рахункі будуць размешчаны ѓ маім банку са строгімі інструкцыямі аб тым, што яны не будуць разблакавалі раней, чым праз пяцьдзесят гадоѓ пасля маёй смерці або смерці майго сябра, у залежнасці ад таго, што адбудзецца пазней.
  
  Таму, баючыся якой-небудзь памылкі ѓ тым, што я нейкім чынам звязаѓ яго з нацыянальнасцю трох чалавек, замяшаных у справе "Чорнага Піцера", я ѓзяѓ у яго часопіс і асцярожна зазірнуѓ на старонку.
  
  "Я быѓ вельмі асцярожны, каб не згадваць аб якой-небудзь ірландскай сувязі ѓ гэтай гісторыі", - сказаѓ я, абараняючыся.
  
  "Памылка ѓзнікае менавіта там, дзе вы аддаяце належнае маім разумовым і фізічным здольнасцях за 95-ы год", - раздражнёна адказаѓ Холмс.
  
  "Я не разумею", - сказаѓ я, вывучаючы старонку.
  
  Ён забраѓ у мяне часопіс і прачытаѓ, старанна вымаѓляючы словы: "У гэтым памятным 95-м годзе яго ѓвагу прыцягнула цікавая і узаемазвязаных чарада спраѓ, пачынаючы з яго знакамітага расследавання раптоѓнай смерці кардынала Тугі - расследавання, якое было праведзена ім па прамым жаданні Яго Святасці Папы Рымскага ..." .
  
  Ён зрабіѓ паѓзу і запытальна паглядзеѓ на мяне.
  
  "Але справа было вядомым", - запратэставаѓ я. "Таксама было публічна прызнана, што Папа звярнуѓся менавіта да вас за дапамогай. Я захаваѓ некаторыя артыкулы, якія з'явіліся ѓ адкрытай прэсе ... "
  
  "Тады я прапаную вам звярнуцца да вашага архіва плётак, Ватсан," рэзка перабіѓ ён. " Паглядзіце артыкул.
  
  Я падышоѓ да паліц, дзе ѓ мяне захоѓвалася некалькі альбомаѓ для выразак, у якія я час ад часу ѓстаѓляѓ цікавыя артыкулы, звязаныя з жыццём і кар'ерай майго сябра. Мне запатрабавалася некаторы час, каб знайсці шэсць цаляѓ калонкі, якія былі прысвечаны гэтай справе ѓ "Морнинг пост".
  
  "Вось вы дзе", - пераможна сказаѓ я. "Выпадак з кардыналам Тугой быѓ зарэгістраваны".
  
  Яго погляд быѓ ледзяным.
  
  " А вы звярнулі ѓвагу на дату публікацыі артыкула?
  
  "Вядома. Гэта тут, за лістапад 1891 года..."
  
  "Тысяча восемсот дзевяноста першы?" паѓтарыѓ ён з знарочыстай марудлівасцю.
  
  Я раптам зразумеѓ, да чаго ён хіліць.
  
  Я запісаѓ дату як 1895 год. У маім паслужным спісе адсутнічала чатыры гады.
  
  "Гэта было так даѓно", - паспрабаваѓ апраѓдацца я. "Гэта лёгка забыцца".
  
  "Не для мяне", - змрочна адказаѓ Холмс. "У справе фігураваѓ мой стары праціѓнік, ролю якога я даведаѓся толькі пасля ѓласнай смерці гэтага чалавека, калі ён знаходзіѓся пад вартай у паліцыі ѓ пачатку 1894 года. Вось чаму я ведаѓ, што дата, якую вы прыпісалі гэтай справе, была няслушнай ".
  
  Я нахмурыѓся, спрабуючы ѓлавіць сувязь.
  
  " Стары праціѓнік? Хто б гэта мог быць?
  
  Холмс рэзка ѓстаѓ, падышоѓ да свайго маленькага сейфа, нахіліѓся да яго і, павазіѓшыся з запорным механізмам, дастаѓ адтуль пачак паперы.
  
  "Гэта, - сказаѓ ён, паварочваючыся да мяне і пастукваючы па паперы муштуком сваёй трубкі, - было тым, што я знайшоѓ у кватэры майго праціѓніка, калі пайшоѓ абшукваць яе пасля яго смерці. Гэта чарнавік лісты. Я не ѓпэѓнены, ён адправіѓ яго ці няма. Магчыма, гэта не мае значэння. Я лічу, што гэта была выпадковасць, што я знайшоѓ яго раней паліцыі, якая, несумненна, здрадзіла б гэта агалосцы або, што яшчэ горш, яно магло трапіць у іншыя рукі, так што праѓда, магчыма, ніколі б не стала вядомая мне. Гэта справаздачу аб маіх недахопах, Ватсан. Я дазволю вам убачыць гэта, але ніякія іншыя вочы не ѓбачаць гэтага пры маім жыцці. Вы можаце пакласці яго ѓ свой банкаѓскі скрыню разам з іншымі вашымі крамзолямі. Магчыма, па сканчэнні якога-небудзь падыходнага часу пасля маёй смерці яго можна будзе адкрыць для ѓсеагульнага агляду. Гэта я пакіну нашчадкам ".
  
  Я ѓзяѓ у яго дакумент і звярнуѓ увагу на паучий почырк, якім былі запоѓненыя яго старонкі.
  
  
  
  Я ѓ замяшанні паглядзеѓ на Холмса.
  
  "Што гэта?" - спытаѓ я.
  
  "Гэта праѓдзівая гісторыя пра тое, як кардынал Туга перажыѓ сваю смерць. Вы былі так добрыя, што назвалі гэта справа адным з маіх поспехаѓ. Гэта пакажа вам, як мяне цалкам перахітрылі. Гэта напісаѓ адказны за гэта чалавек.
  
  У мяне па-дурному адвісла сківіца.
  
  "Але я быѓ з вамі ѓ той час. Вы раскрылі справу да задавальнення Скотленд-Ярда. Хто... ?"
  
  "Палкоѓнік Себасцьян Моран, чалавек, аб якім я аднойчы казаѓ вам, быѓ другім па небяспекі чалавекам у Лондане. Ён быѓ маім праціѓнікам, а я гэтага не ведаѓ. Прачытайце гэта, Ватсан. Прачытайце гэта і даведаецеся, наколькі схільным памылак я магу быць ".
  
  
  Клуб "Кондуит-стрыт", Лондан, W1
  21 траѓня 1891 г.
  
  
  
  Мой дарагі "Воѓчы шчыт"
  
  Такім чынам, ён мёртвы! Гэтая навіна красуецца на газетных рэкламных шчытах на кожным рагу вуліцы. Яго сябар, Уотсан, па-відаць, даѓ інтэрв'ю журналістам у Мейрингене, Швейцарыя, паведаміѓшы голыя падрабязнасці. Холмс і Марыярці разам кінуліся насустрач смерці над Рейхенбахским вадаспадам. Шэрлак Холмс мёртвы, і ѓ гэтых навінах я не бачу смутку па Марыярці, які адправіѓ яго да д'ябла! Марыярці ѓ яго ѓзросце не быѓ вулічным драчуном і павінен быѓ пасылаць сваіх наймітаѓ выконваць фізічную працу. Так што заѓчасная смерць Марыярці была яго ѓласнай віной. Але тое, што ён асудзіѓ на смерць гэтага ханжеского і эгацэнтрычнага зануды, дастаѓляе мне радасць.
  
  Холмс заѓсёды раздражняѓ мяне. Я памятаю нашу першую сутычку ѓ клубе на Килдэра-стрыт ѓ Дубліне, яшчэ ѓ 73-м. Тады ён быѓ усяго толькі маладым студэнтам, толькі што паступілі ѓ Оксфард. Ён і яго брат Майкрофт, які ѓ той час быѓ чыноѓнікам Дублінскага замка, абедалі ѓ клубе. Так атрымалася, што мы з Марыярці таксама абедалі там. З-за нейкага нікчэмнага непаразуменні з-за недарэчнага выпадку з туалетам з гэтым старым ідыётам, герцагам Клонкарри і Страффаном, ѓмяшанне Холмса прывяло да таго, што мяне выкінулі з Клуба і забаранілі сяброѓства.
  
  Гэта быѓ не апошні раз, калі гэта нікчэмнасць раздражняла мяне і срывало мае планы. Але ёсць адзін выпадак, калі яго адносіны са мной не ѓвянчаліся поспехам. Цяпер маё ѓласнае эга павінна заявіць, што я атрымаѓ верх над гэтым дублінскім джекином, я даказаѓ, што я лепшы чалавек, але, на жаль, ён пайшоѓ насустрач сваёй смерці, сам таго не падазраючы. Я б усе аддаѓ, каб ён пайшоѓ на верную смерць, ведаючы, што Себасцьян Моран з Дерринакли перахітрыѓ яго, калі ён сцвярджаѓ, што з'яѓляецца найвялікшым дэтэктывам Еѓропы! Але, мой дарагі "Воѓчы шчыт", дазволь мне расказаць табе ѓсю гісторыю, хоць я цаню, што ты ведаеш большую яе частку. Вы адзіны, каму я магу гэта распавесці, бо, вядома, вы ѓ канчатковым рахунку неслі адказнасць за вынік.
  
  У лістападзе 1890 года Яго эмінэнцыя кардынал Джакома Туга, нунцый папы Льва XIII, быѓ знойдзены мёртвым у ложку ѓ доме нейкага члена брытанскага кабінета міністраѓ на Гейфер-стрыт недалёка ад Вестмінстэрскага палаца Факты, як вы, несумненна, памятаеце, зрабілі фурор. Вы памятаеце, што лорд Солсберы узначальваѓ кансерватыѓнае ѓрад, якое ѓ той час не было размешчана да сувязях з татам. Галоѓнай прычынай была пазіцыя ѓрада супраць ірландскага самакіравання, выяѓленая ѓ іх лозунгу "Самакіраванне - гэта праѓленне Рыма". У тым жа месяцы Парнэл быѓ пераабраны лідэрам Ірландскай партыі, нягледзячы на спробы дыскрэдытаваць яго. Ірландская партыя кантралявала чатыры пятых ѓсіх месцаѓ у ірландскім парламенце ѓ Вестмінстары. Яны лічыліся грознай апазіцыяй.
  
  Лекар па прозвішчы Томсан, выкліканы для агляду цела папскага нунцыя, выклікаѓ далейшыя спекуляцыі, адмовіѓшыся падпісаць пасведчанне аб смерці, паколькі ён паведаміѓ паліцыі, што абставіны смерці былі незразумелымі і падазронымі. Мясцовы коранер падтрымаѓ доктара ѓ гэтым стаѓленні.
  
  Трывога, якая рушыла за гэтым заявай, была экстраардынарнай. Папулярная прэса патрабавала адказу, ці азначае гэта, што папскі нунцый быѓ забіты. Што яшчэ больш важна, і кансерватыѓныя, і ліберальныя газеты патрабавалі ад урада заявы аб тым, ці быѓ нунцый пасярэднікам у якой-небудзь палітычнай пагадненні, заключаць з ірландскімі каталікамі
  
  Што кардынал Туга рабіѓ у доме міністра ѓрада кансерватараѓ сэра Гібсана Глассфорда? Яшчэ больш чутак і скандалаѓ разгарэлася, калі высветлілася, што Глассфорд быѓ стрыечным братам, хоць і далёкім, графа Зетланда, віцэ-караля Дубліна. Больш таго, Глассфорд быѓ вядомы як прадстаѓнік памяркоѓнага крыла торы і не без сімпатыі адносіѓся да справы ірландскага самакіравання.
  
  Ці існаваѓ нейкі змова торы з мэтай прадастаѓлення ірландцам самакіравання, нягледзячы на ѓсе іх запэѓніванні ѓ падтрымцы юнионистов? Усе лідэры Торы, у тым ліку лорд Солсберы, Артур Бальфур, лорд Хартингтон і Джозэф Чэмберлен, прысягнулі Саюзу і здзейснілі мноства візітаѓ у Ірландыю, заяѓляючы, што Саюз ніколі не будзе разарваны, і вось кардынал знойдзены мёртвым у доме міністра-кансерватара, які, як вядома, меѓ сувязі з Ірландыяй. Гэта стала велізарным узрушэннем для палітычнага свету.
  
  Каталіцкія біскупы Англіі адмаѓлялі, што ім што-небудзь вядома аб знаходжанні кардынала Тугі ѓ краіне. Ватыкан адказаѓ тэлеграфам, таксама адмаѓляючы, што ім вядома аб знаходжанні кардынала Тугі ѓ Англіі. Такія абвяржэння толькі падцяплілі новыя чуткі аб таемных перамовах.
  
  Што тычыцца самога сэра Гібсана Глассфорда - што ён мог сказаць на ѓсё гэта? Што ж, гэта была сапраѓды пацешная і мудрагелістая частка гісторыі.
  
  Глассфорд адмаѓляѓ, што яму што-небудзь вядома аб прысутнасці кардынала Тугі ѓ яго доме. У гэта з цяжкасцю верылася не толькі прэсы, але і паліцыі. Фактычна, ліберальная прэса сустрэла заяву міністра з насмешкай, а ѓ рэдакцыйных артыкулах сцвярджалася, што ѓрад хавае нейкую змрочную таямніцу, раздаваліся заклікі да Глассфорду неадкладна сысці ѓ адстаѓку. Лорд Солсберы пачаѓ дыстанцыявацца ад свайго малодшага міністра.
  
  Глассфорд заявіѓ, што ён і яго дамачадцы ляглі спаць у сваё звычайнае вячэрні час. Дамачадцы складаліся з самага Глассфорда, яго жонкі, двух маленькіх дзяцей, няні, прыслужніка па прозвішчы Хоган, кухары і двух пакаёвак - усе яны пакляліся, што ѓ тую ноч у доме не спынялася ніякіх гасцей і ѓжо тым больш Яго эмінэнцыі.
  
  Раніцай адна з пакаёвак, спусціѓшыся з свайго пакоя на гарышчы, заѓважыла прыадчыненыя дзверы пакоя для гасцей і ѓсё яшчэ гарэѓ святло лямпы. Увагу да сваіх абавязкаѓ заахвоціла яе ѓвайсці, каб пагасіць святло, і тады яна ѓбачыла кардынала Тугу. Яго адзенне была акуратна складзеная ѓ изножье ложка, чаравікі акуратна пастаѓленыя пад туалетны столік, Ён ляжаѓ у ложку ѓ начной кашулі. Яго твар быѓ бледны, а вочы шырока адчыненыя.
  
  Пакаёѓка ѓжо збіралася папрасіць прабачэння і выйсці з пакоя, думаючы, што гэта госць, аб познім прыбыцці якога яна не ведала, калі заѓважыла ненатуральную нерухомасць цела і остекленевший погляд вачэй. Яна выйшла з пакоя і выклікала прыслужніка Хогана, які, пераканаѓшыся, што мужчына мёртвы, паведаміѓ пра гэта свайму гаспадару, пасля чаго была выкліканая паліцыя.
  
  
  
  Неѓзабаве па вопратцы і запісной кніжцы ѓдалося ѓстанавіць асобу Яго эмінэнцыі.
  
  Дамачадцаѓ старанна дапыталі, але ніхто не прызнаѓся, што калі-небудзь бачыѓ кардынала Тугу папярэдняй ноччу або якой-небудзь іншай ноччу; ніхто не пускаѓ яго ѓ дом. Глассфорд быѓ непахісны ѓ тым, што яны з жонкай ніколі не сустракаліся з кардыналам і нават не чулі пра яго, не кажучы ѓжо аб тым, каб запрасіць яго прыняць удзел у якасці госця ѓ іх доме.
  
  Каб навесьці даведкі ѓ каталіцкай суполцы Лондана, высветлілася, што кардынал Туга прыбыѓ у горад інкогніта за два дні да гэтага і спыніѓся ѓ бацькі Майкла, аднаго з святароѓ царквы Святога Патрыка на Соха-сквер. Гэта была першая грамадская каталіцкая царква, адкрытая ѓ Англіі з часоѓ Рэфармацыі. Яна была асвечана ѓ 1792 годзе. Але бацька Майкл сцвярджаѓ, што ён ня ведаѓ мэты візіту кардынала Тугі. Кардынал проста сказаѓ яму, што прыбыѓ з Парыжа на параходзе ѓ Вікторыю і меѓ намер правесці два дні на важных сустрэчах. Ён заклікаѓ бацькі Майкла нікому не згадваць пра яго прысутнасці, нават свайму біскупу.
  
  Такім чынам, і гэта быѓ момант, які турбаваѓ паліцыю больш за ѓсё, па словах бацькі Майкла, кардынал пайшоѓ у свой пакой у прэзбітэрыі, то ёсць у доме святара, на Саттон-стрыт, Соха, у дзесяць гадзін вечара, калі бацька Майкл зазірнуѓ да Яго высокапраасвяшчэнству, таму што кардынал пакінуѓ свой малітоѓнік у бібліятэцы, і святар падумаѓ, што, магчыма, той захоча ѓзяць яго перад сном. Такім чынам, ён убачыѓ кардынала ѓ ложку ѓ яго начным уборы, і той выглядаѓ добра і падцягнутае. У сем гадзін наступнага раніцы кардынал Туга быѓ знойдзены мёртвым пакаёѓкі ѓ паѓтары мілях адсюль, у доме сэра Гібсана Глассфорда на Гейфер-стрыт, Вэстмінстэр.
  
  Прэса падвоіла свае заклікі да адстаѓкі Глассфордов, а ліберальная прэса пачала заклікаць усе ѓрад лорда Солсберы падаць у адстаѓку. У Белфасце ѓспыхнулі беспарадкі, справакаваныя юнионистами, і розныя групоѓкі Аранжавага ордэна, сектанцкіх юнионистского руху, выйшлі на марш, і грукат іх жахлівых барабанаѓ ламбег разносіѓся па вуліцах каталіцкіх гета.
  
  Паліцыянты прызналіся, што ѓвогуле не мелі ні найменшага падання. Яны, аднак, падвергнулі прыслужніка, небараку Хогана, вельмі дбайнаму вывучэнню і допыту, і высветлілася, што ѓ яго былі некаторыя слабыя сувязі з Ірландскай партыяй, паколькі ѓ партыі складаѓся якой-то стрыечны брат. Глассфорд, чалавек прынцыпаѓ, адчуваѓ, што павінен падтрымаць свайго прыслужніка, і такім чынам падліѓ алею ѓ агонь спекуляцый.
  
  Паліцыя прызнала, што не была ѓпэѓненая ѓ тым, як кардынал прыйшоѓ да сваёй смерці, не кажучы ѓжо аб прычынах, і не магла абвінаваціць каго-небудзь у дачыненні да гэтага.
  
  З-за падазрэнні ѓ ірландскіх сувязях, якое было простым прадузятасцю з боку ѓладаѓ з-за каталіцкіх сувязяѓ, справа было перададзена ѓ Спецыяльнае ірландскае аддзяленне, якое цяпер часцей называюць Спецыяльным аддзяленнем Скотланд-Ярда. Камісар паліцыі Джэймс Манро сфармаваѓ гэта падраздзяленне дзесяць гадоѓ таму для барацьбы з ірландскім рэспубліканскім тэрарызмам. Кіраѓніком Спецыяльнага аддзела быѓ старэйшы інспектар Джон Г. Литтлчайлд. І менавіта дзякуючы прыватным са справаздачамі дэтэктыва-інспектара Галлахера я змог з некаторым камфортам назіраць за тым, як разгортваюцца цяпер падзеямі.
  
  Прыкладна праз сем дзён пасля паведамлення аб смерці кардынала Тугі старэйшага інспектара Литтлчайлда наведаѓ Майкрофт Холмс. Гэта было выключнае падзея, паколькі Майкрофт Холмс, будучы высокапастаѓленым урадавым чыноѓнікам у Уайтхолл, не меѓ звычкі наносіць візіты сваім падначаленым. З Майкрофтом Холмсам прыехаѓ яго невыносны малодшы брат Шэрлак, і мой сябар Галахер, які ведаѓ пра тое, што адбылося непасрэдна ад самога Литтлчайлда, распавёѓ мне аб гэтай сустрэчы. Дзяѓчынцы ѓручылі цісненне канверт з гербам. Не было сказана ні слова. Ён адкрыѓ яго і выявіѓ ліст, цалкам напісаны на латыні, мовы, якога ён не ведаѓ. Пыху братоѓ Холмс выявілася ѓ тым, што яны не прапанавалі пераклад, пакуль старэйшы інспектар не папрасіѓ аб ім.
  
  Гэта было ліст не ад каго іншага, як ад Джаакіна Печчи, які на працягу трынаццаці гадоѓ сядзеѓ на папскім троне ѓ Рыме як Леѓ XIII. У лісце ѓтрымлівалася просьба да паліцыі дазволіць Шэрлаку Холмсу расследаваць абставіны смерці папскага нунцыя і аказаць любую неабходную падтрымку. Майкрофт Холмс дадаѓ, што прэм'ер-міністр санкцыянаваѓ сам запыт, прадставіѓшы запіску ад лорда Солсберы на гэты конт.
  
  Мне сказалі, што Литтлчайлд адчуваѓ моцную непрыязнасць да Шэрлаку Холмсу. Холмс не меѓ сімпатыі да Литтлчайлду, таму што часта абражаѓ некаторых з лепшых супрацоѓнікаѓ Скотленд-Ярда - напрыклад, інспектара Лестрейда. Інспектар Тобіяс Грегсон і інспектар Стэнлі Хопкінс таксама падвергнуліся публічнага абсмейванню з-за з'едлівага мовы Холмса. Але што мог зрабіць Литтлчайлд у такіх абставінах, акрамя як прыняць удзел Холмса з усёй магчымай ветлівасцю?
  
  Холмс і яго невыносны і нязграбны кампаньён Ватсан павінны былі мець карт-бланш на роспыты дамачадцаѓ сэра Гібсана Глассфорда і любыя іншыя роспыты, якія яму заблагорассудятся. Малая, на шчасце, паставіла адно ѓмова, якое павінна было спатрэбіцца мне. Дэтэктыѓ-інспектар Галахер павінен быѓ пастаянна суправаджаць Холмса, каб гэта справа заставалася афіцыйным расследаваннем Скотленд-Ярда. Такім чынам, я быѓ у курсе ѓсяго, што рабіѓ так званы Вялікі Дэтэктыѓ, у той час як ён зусім не падазраваѓ аб маёй ролі ѓ гульні.
  
  Гэта тая частка гісторыі, якую мне распавёѓ мой сябар Галахер.
  
  Першае, аб чым Холмс паведаміѓ Галлахеру, было тое, што ён тэлеграфаваѓ сакратара кардынала Тугі ѓ Парыж. Сакратар пацвердзіѓ, што кардынал Туга сеѓ на цягнік да Лондана, паабяцаѓшы вярнуцца на працягу сарака васьмі гадзін. Паездка была выкліканая з'яѓленнем незнаёмца ѓ рэзідэнцыі кардынала Тугі ѓ Парыжы позна ноччу. У сакратара склалася ѓражанне, што наведвальнік быѓ амерыканцам, паколькі ён гаварыѓ па-ангельску з акцэнтам. Калі яго спыталі аб яго бізнэсе, мужчына прад'явіѓ невялікі кардонны ліст з імем і сімвалам на ім. Сакратар не мог успомніць назву, але быѓ упэѓнены, што прылада мела форму арфы. Мужчына правёѓ з кардыналам некалькі хвілін, і на наступную раніцу кардынал сеѓ на цягнік. Больш таго, кардынал настаяѓ на падарожжа ѓ адзіночку, што было ѓ вышэйшай ступені незвычайна.
  
  Інспектар Галахер адзначыѓ, што, калі б Холмс пракансультаваѓся з ім, ён быѓ бы праінфармаваны аб тым, што гэтая інфармацыя ѓжо была ѓ руках паліцыі, пракансультаваѓшыся з сакратаром кардынала. Холмс быѓ занадта пыхлівы, каб бянтэжыцца гэтым фактам. Ён верыѓ, што нічога не будзе дасягнута, калі ён асабіста гэтага не даб'ецца.
  
  Галахер суправаджаѓ Холмса і Ватсана ѓ кебе да іх першага пункта прызначэння: мясцовага морга, дзе захоѓвалася цела кардынала, да вялікага абурэнню каталіцкай царквы, якая палічыла абуральным, што Яго высокапраасвяшчэнству такім чынам перашкодзілі похорониться ѓ адпаведнасці з іх звычаямі.
  
  Холмс настаяѓ на тым, каб яны з Ватсана агледзелі цела, і гэта было зроблена пасля доѓгіх спрэчак у кампаніі першага осматривавшего цела лекара Томсана і каранера, пры гэтым Галахер назіраѓ за тым, што адбываецца без асаблівага энтузіязму. На самай справе Галахер прыняѓ удзел Холмса вельмі непажаданым: ён, здавалася, прэтэндаваѓ на ѓладу над медыцынскімі экспертамі і, разглядаючы труп з вялікай лупай, схіліѓся над ім. Раптам ён з шыпеннем выдыхнуѓ і павярнуѓся да сваіх спадарожнікаѓ.
  
  "Хіба вы не звярнулі ѓвагі на невялікі сіняк на гэтай шыйнай вене", - заѓважыѓ ён, драматычна паказваючы пальцам, як чалавек, які выявіѓ нешта ѓнікальнае.
  
  "Я ѓжо казаѓ пра гэта, містэр Холмс", - цярпліва адказаѓ доктар Томсан, каранера быѓ відавочна незадаволены.
  
  "Калі вы прачытаеце мой справаздачу, гэтае пытанне было развязанае ..." - пачаѓ ён, але Холмс жэстам загадаѓ яму замаѓчаць
  
  "Але што з колатай ранай, якая бачная пад маім шклом. Што з гэтым, сэр?" - ён запатрабаваѓ адказу ѓ доктара.
  
  "Я палічыѓ гэта недарэчным," адказаѓ Томсан. - Які-небудзь перакус, вось і ѓсё".
  
  Холмс павярнуѓся да свайго прыяцеля, льстивому Ватсону.
  
  "Ватсан, калі ласка, звярніце ѓвагу на гэты знак і майце на ѓвазе, што я давёѓ яго да ведама гэтых джэнтльменаѓ".
  
  Галахер палічыѓ яго выказванне даволі абразлівым, як і доктар Томсан і каранера, якія з непрыхаваным нецярпеннем чакалі, калі Холмс завершыць сваё даследаванне
  
  Нарэшце Холмс павярнуѓся да Галлахеру і запатрабаваѓ паказаць вопратку, якая была знойдзена пры целе Яго прыасвяшчэнства.
  
  "Ці ёсць якія-небудзь сумневы ѓ тым, што гэтая адзенне, знойдзеная побач з целам, належыць кардыналу?" - спытаѓ ён, калі яму ѓручылі скрутак.
  
  "Абсалютна ніякіх", - запэѓнілі яго. "Бацька Майкл сам агледзеѓ і апазнаѓ іх".
  
  У пасылцы знаходзіліся запісная кніжка кардынала, ружанец і кішэнны малітоѓнік
  
  "Я мяркую, што ні адзін з гэтых матэрыялаѓ не быѓ выдалены або падроблены?" пацікавіѓся Холмс.
  
  Галахер пачырванеѓ ад сораму.
  
  " Скотленд-Ярд, містэр Холмс, не мае звычкі адбіраць або змяняць доказы, як вам добра вядома.
  
  Холмс, здавалася, не звярнуѓ увагі на яго абразы і пакапаѓся ѓ запісной кніжцы, у якой было некалькі банкнот у французскай і ангельскай валютах і мала што яшчэ, акрамя двух кардонных візітных картак. На іх было напісана "T. W. Tone" і невялікае прылада для гульні на арфе, увянчанае каронай. Холмс паказаѓ іх Ватсону і ціха сказаѓ: "Добранька запомніце гэта, Ватсан, стары сябар". Гэта выглядала так, як быццам Галахер не павінен быѓ чуць, але ён зрабіѓ гэта, і належным чынам паведаміѓ мне аб гэтым факце.
  
  Затым Холмс нахмурыѓся і ѓважліва вгляделся у пакунак з вопраткай.
  
  " Хіба кардынал не павінен быѓ быць у начной кашулі? Скажыце на ласку, дзе гэта?
  
  "Ён быѓ загорнуты асобна ад іншай адзення", - запэѓніѓ яго Галахер, дастаючы яго. "Паколькі менавіта ѓ гэта было апранутае цела, было палічана, што яго варта захоѓваць асобна на выпадак, калі яно дасць якія-небудзь зачэпкі".
  
  Невыносны Холмс дастаѓ начную кашулю і пачаѓ яе разглядаць. Цікавае выраз з'явілася на яго твары, калі ён панюхаѓ яе. Павярнуѓшыся, ён узяѓ іншую вопратку і панюхаѓ яе. Ён так доѓга нюхаѓ кожны прадмет па чарзе, што Галахер палічыѓ яго вар'ятам.
  
  "Дзе яны захоѓваліся на працягу апошніх некалькіх дзён?"
  
  "Яны былі загорнутыя ѓ мешкавіну і тут захоѓваліся ѓ шафе на выпадак, калі яны спатрэбяцца ѓ якасці доказаѓ".
  
  "У сырам шафе?"
  
  "Вядома, няма. Яны захоѓваліся ѓ сухім месцы".
  
  Паѓгадзіны праз яны сустрэліся ѓ доме святара айца Майкла, дзе Яго Эксцэленцыя ѓ апошні раз бачылі жывым. Ён абышоѓся з бедным святаром у той жа бесцырымонна манеры, што і з лекарам і коронером. Яго уступнае слова было, па-відаць, надзвычай абразлівым.
  
  " Наколькі вам вядома, кардынал прымаѓ наркотыкі? - патрабавальна спытаѓ ён.
  
  Бацька Майкл выглядаѓ здзіѓленым, настолькі ѓзрушаным, што імгненне не мог нічога сказаць, а затым, узяѓшы сябе ѓ рукі пасля жорсткага абразы Холмса, паківаѓ галавой.
  
  "У яго не было звычкі ѓводзіць сабе іголкай якое-небудзь атрутнае рэчыва?" Холмс працягваѓ, не зважаючы на абурэнне, якое ён выклікаѓ.
  
  "Ён не быѓ..."
  
  "... наколькі вам вядома?" Холмс зняважліва ѓсміхнуѓся. "Ці атрымліваѓ кардынал якія-небудзь лісты або паслання, пакуль быѓ тут?"
  
  Бацька Майкл не прызнаѓ, што яму што-небудзь вядома па гэтаму нагоды, але, па патрабаванні Холмса, быѓ выкліканы эканом. Яна ѓспомніла, што ѓ дзверы пресвитериума пастукаѓся мужчына, патрабуючы сустрэчы з Яго преосвященством. Больш таго, ахмістрыня сказала, што мужчына быѓ добра захутаны, у насунутай капелюшы і паднятым каѓняры паліто, што не ѓяѓляла магчымасці для апазнання. Яна памятала, што ён гаварыѓ з ірландскім акцэнтам. Ён прад'явіѓ картку з напісаным на ёй імем. Ахмістрыня не магла ѓзгадаць назву, але ѓспомніла, што на картцы было выбіта маленькае прылада, якое, як яна падумала, было арфай.
  
  Галахер не мог утрымацца, каб не адзначыць, што Скотленд-Ярд задаваѓ гэтыя пытанні яшчэ да ѓмяшання Холмса.
  
  -За выключэннем пытанняѓ, звязаных з наркотыкамі, - адказаѓ Холмс з паблажлівым выразам твару.
  
  Затым Холмс запатрабаваѓ паказаць спальню, дзе бацька Майкл пажадаѓ спакойнай ночы Яго преосвященству. Ён старанна агледзеѓ яе.
  
  " Наколькі я разумею, гэты пакой знаходзіцца на трэцім паверсе дома. Гэта раздражняе да крайнасці.
  
  Бацька Майкл, Галахер і нават Ватсан абмяняліся озадаченными поглядамі адзін з адным, калі Холмс замітусіѓся па спальні. У прыватнасці, ён перабраѓ астатнюю вопратку кардынала Тугі, прынюхваючыся да яе, як сабака, якая спрабуе знайсці пах.
  
  Затым Холмс выдаткаваѓ добрых паѓгадзіны, аглядаючы прэзбітэраѓ звонку, на вялікі раздражненне Галахера і недоумению Ватсана.
  
  З Соха яны даехалі на фурманцы да дома сэра Гібсана Глассфорда на Гейфер-стрыт. Глассфорд, па-відаць, быѓ блізкі да сьлёз, калі вітаѓ іх у сваім кабінеце.
  
  "Мой дарагі Холмс", - сказаѓ ён, трымаючы руку Вялікага Шпіка так, нібы баяѓся адпусціць яе. "Холмс, вы павінны мне дапамагчы. Ніхто мне не паверыць, нават мая жонка цяпер думае, што я распавядаю ёй не ѓсё, што ведаю. Шчыра кажучы, Холмс, я ніколі не бачыѓ гэтага аббатису, пакуль Хоган не паказаѓ мне мёртвае цела ѓ пакоі. Што гэта значыць, Холмс? Што гэта значыць? Я б сышоѓ у адстаѓку, калі б гэта прынесла хоць нейкую карысць, але баюся, што няма. Як можна вырашыць гэтую дзіѓную загадку?
  
  Холмс з знарочыстай асцярожнасцю вызваліѓ руку і адышоѓ у далёкі канец пакоя.
  
  " Цярпенне, міністр. Цярпенне. Я магу працягваць, толькі валодаючы фактамі. Памылкова блытаць дзівацтва з таямніцай. Праѓда, абставіны гэтай справы дзіѓныя, але яны захоѓваюць сваю загадкавасць толькі да тых часоѓ, пакуль факты не будуць растлумачаны. Ватсан, вы ведаеце мае метады. Галоѓнае - умець разважаць заднім лікам. "
  
  Ватсан кіѓнуѓ, як быццам зразумеѓ, але выглядаѓ няшчасным. Інспектар Галахер быѓ амаль упэѓнены, што нязграбны доктар паняцця не меѓ, аб чым казаѓ пагардлівы чалавек. Глассфорд выглядаѓ такім жа збітым з панталыку, і ѓ яго хапіла смеласці сказаць пра гэта.
  
  "Факты, мой дарагі сэр!" раѓнуѓ Холмс. " У мяне пакуль няма фактаѓ. Найвялікшая памылка - будаваць тэорыі, не валодаючы фактамі. Непрыкметна чалавек пачынае скажаць факты ѓ адпаведнасці з тэорыямі, замест таго каб тэорыі падганяць пад факты ".
  
  Ён прымусіѓ Глассфорда, яго жонку і ѓсіх слуг азнаёміцца з паказаннямі, якія яны ѓжо перадалі паліцыі, а затым запатрабаваѓ паказаць спальню, у якой быѓ знойдзены яго эксцэленцыя.
  
  "Я заѓважыѓ, што гэтая спальня знаходзіцца на чацвёртым паверсе вашага дома. Як стомна!"
  
  Ён зноѓ прайшоѓся па спальні, надаючы асаблівую ѓвагу дывановым пакрыцці, пару разоѓ усклікнуѓшы пры гэтым.
  
  "Я мяркую, што за сем дзён было б немагчыма падумаць, што што-то засталося б некранутым".
  
  Абвінаваѓчая нотка прымусіла дэтэктыва-інспектара Галлахера пачырванець ад раздражнення.
  
  "Мы зрабілі ѓсё магчымае, каб сабраць доказы, містэр Холмс", - пачаѓ ён.
  
  "І лепш за ѓсё было знішчыць усе наяѓныя доказы," самаздаволена агрызнуѓся Холмс.
  
  Затым ён выйшаѓ з дома і спыніѓся, азіраючыся па баках, як быццам што-то шукаѓ. Але ён, здавалася, здаѓся, паківаѓшы галавой. Ён ужо адварочваѓся, калі яго погляд упаѓ на двух мужчын на супрацьлеглым баку дарогі, якія зазіралі ѓ адкрыты каналізацыйны люк. З прыступак дома пажылая жанчына, якая трымала на руках сабаку-пекінес, з неадабрэннем назірала за іх цяжкай працай, дакладней, за яго адсутнасцю. На твары Холмса з'явілася выраз цікавасці, і ён падышоѓ да іх.
  
  "Добры дзень, джэнтльмены", - вітаѓ ён рабочых. "Па выразе вашага асобы я бачу, што тут што-то не так".
  
  Рабочыя ѓтаропіліся на яго, разявіѓшы раты, яны не прывыклі, каб да іх звярталіся як да джэнтльменам.
  
  "Не, шэф", - адказаѓ. адзін, ківаючы галавой. "Мы лічым, што тут усё ѓ парадку". Ён зірнуѓ на пажылую лэдзі і сказаѓ пакрыѓджаным голасам. "Але, здаецца, мы павінны праверыць, не ці так?"
  
  Пажылая дама блізарука ѓтаропілася на Холмса.
  
  
  
  -Малады чалавек! " звярнулася яна да яго імператарскім тонам. - Я мяркую, вы не служачы мясцовай каналізацыйнай завода?
  
  Холмс павярнуѓся, пакінуѓшы двух працоѓных ѓсё яшчэ змрочна глядзіць у яму на дарозе, і слаба ѓсміхнуѓся.
  
  " Ці магу я чым-небудзь быць карысны, мадам?
  
  "Я не сышоѓся ѓ поглядах з вашымі мясцовымі рабочымі. Яны запэѓніваюць мяне, што я ѓяѓляѓ сабе раскопкі каналізацыйнай кампаніі каля майго дома. Я нічога не выдумляю. Аднак, паколькі гэтыя раскопкі спыніліся, ці, хутчэй, іх гукі, якія так перашкаджалі мне нармальна выспацца ноччу, я мяркую, што нас больш не будуць турбаваць гэтыя начныя беспарадкі?"
  
  " Начныя беспарадкі? - Спытаѓ Холмс з узрастаючым цікавасцю.
  
  Калі яна пацвердзіла, што за два тыдні да гэтага паскардзілася ѓ каналізацыйную кампанію на начныя беспарадкі, выкліканыя вібрацыяй і прыглушаным стукам пад вуліцай, з-за якіх ѓздрыгвала яе дом, адзін з рабочых набраѓся смеласці і выступіѓ наперад. Ён паднёс палец да сваёй фуражцы.
  
  " Прашу прабачэння, лэдзі, але пры ѓсім маім павазе і да таго падобным, ніхто з нашых хлопцаѓ тут не корпаѓся. Апошнія месяцы ѓ гэтым раёне не праводзілася ніякай працы ".
  
  Холмс з хвіліну пастаяѓ, разглядваючы старую і рабочых, а затым з крыкам "Вядома!" кінуѓся назад да дому Глассфорда, і на яго стук у дзверы зноѓ з'явіѓся дварэцкі Хоган.
  
  "Пакажы мне свой склеп", - загадаѓ ён здзіѓленаму мужчыну
  
  Сэр Гібсан выйшаѓ з свайго кабінета, потревоженный шумам, выкліканым вяртаннем Холмса ѓ дом, і выглядаѓ здзіѓленым.
  
  " У чым справа, містэр Холмс? - спытаѓ я.
  
  - У склеп, прыяцель, - дыктатарскім тонам загадаѓ Холмс, цалкам ігнаруючы той факт, што Глассфорд быѓ членам ѓрада.
  
  Усім гуртам яны спусціліся ѓ склеп. На самай справе пад вялікім домам знаходзілася некалькі падвалаѓ, і Хогану, які цяпер прынёс лямпу, было загадана правесці іх праз вінныя стэлажы, склад вугалю, кацельню і памяшкання, запоѓненыя цацанкамі і разнастайнай выкінутай мэбляй ѓздоѓж адной сцяны.
  
  "Турбавалі вас у апошні час якія-небудзь падземныя раскопкі? Яны, павінна быць, праводзіліся ѓначы". - Што гэта? - спытаѓ Холмс, калі той аглядаѓ сцены склепа, Глассфорд выглядаѓ збянтэжаным.
  
  
  
  "Зусім няма", - адказаѓ ён, а затым павярнуѓся да свайго дворецкому. "Ваша пакой наверсе, у задняй частцы дома, не так, Хоган? Вас хто-небудзь патрывожыѓ?
  
  Дварэцкі паківаѓ галавой.
  
  - А падземная чыгунка праходзіць паблізу? - Настойваѓ Холмс.
  
  "Метро тут нас не турбуе", - адказаѓ сэр Гібсан. "Кальцавая лінія, будаѓніцтва якой было завершана шэсць гадоѓ таму, знаходзіцца даволі далёка на поѓнач адсюль".
  
  "Гэтая сцяна павінна быць з паѓночнага боку", - прамармытаѓ Холмс і, павярнуѓшыся да Хогану, загадаѓ яму паднесці бліжэй лямпу, пакуль ён будзе аглядаць сцяну. Ён прабыѓ там добрых пятнаццаць хвілін, перш чым у раздражненні здаѓся. Інспектар Галахер усміхнуѓся пра сябе і не змог утрымацца ад выпаду: "Ваша тэорыя не апраѓдвае вашых надзей, містэр Холмс?"
  
  Холмс нахмурыѓся.
  
  "Мы вернемся да бацькі Майклу", - амаль зароѓ ён.
  
  У прэзбітэрыі ён запатрабаваѓ сустрэчы са святаром і, калі яго правялі ѓ кабінет, спытаѓся без прадмоѓ: "У вас ёсць склеп?"
  
  Бацька Майкл кіѓнуѓ.
  
  -Прашу вас, раскажыце мне аб гэтым раней, - напышліва запатрабаваѓ Холмс.
  
  Святар так і зрабіѓ, Холмс ішоѓ за ім, а Ватсан і Галахер замыкалі шэсце. Гэта быѓ звычайны падвал, у асноѓным выкарыстоѓваецца для захоѓвання вугалю, з віннымі паліцамі ѓздоѓж адной сцяны. Холмс кідаѓся па ёй туды-сюды, як тхор, пакуль не дабраѓся да іржавай жалезнай дзверы.
  
  "Куды гэта вядзе?" - патрабавальна спытаѓ ён.
  
  Бацька Майкл паціснуѓ плячыма.
  
  "Яна вядзе ѓ новы склеп. Як вы ведаеце, мы аднаѓляем царква і ствараем склеп. Раней дзверы вяла ѓ іншую камеру, але яе не адчынялі з тых часоѓ, як я тут.
  
  "Якой даѓжыні?" спытаѓ Холмс, уважліва вывучаючы яго.
  
  "Дзесяць гадоѓ".
  
  "Зразумела", - прамармытаѓ Вялікі Шпік. Затым ён шырока ѓсміхнуѓся. "Зразумела". Ён паѓтарыѓ гэта зноѓ, як быццам хацеѓ вырабіць ѓражанне на ѓсіх, што знайшоѓ нейкае рашэнне таямніцы.
  
  " А Падземная чыгунка праходзіць паблізу?
  
  Бацька Майкл паківаѓ галавой.
  
  
  
  "Наш архітэктар пераканаѓся ѓ гэтым, перш чым мы пачалі аднаѓляць царкву. Нам трэба было забяспечыць трывалы падмурак ".
  
  Галлахеру здалося, што ён гатовы пусціцца ѓ скокі пры выглядзе удрученного выразы асобы Холмса. Гэта доѓжылася ѓсяго імгненне, а затым Холмс павярнуѓся да яго.
  
  "Я хачу бачыць сталічнага камісара каналізацыі і карты сістэмы пад Лонданам".
  
  Галахер адчуваѓ, што цяпер мае справу з маньякам. Здавалася, Холмс распрацаваѓ нейкую тэорыю, якую ён быѓ поѓны рашучасці даказаць любой цаной.
  
  Містэр Берт Смолл, менеджэр каналізацыйнай сістэмы, пагадзіѓся сустрэцца з Холмсам і даць планы мясцовасці ѓ офісе кампаніі Canon Row, размешчаным прама насупраць Вестмінстэрскага палаца на куце Парламент-стрыт.
  
  "Я не бачу сувязі, якую я хацеѓ бы ѓсталяваць". Холмс ѓ адстаѓцы сказаѓ, з агідай адсоѓваючы ад сябе планы: "Здаецца, немагчыма пераадолець каналізацыю ад Соха-сквер да Гейфер-стрыт, па меншай меры, наѓпрост за кароткі прамежак часу. І Падземны чыгуначны шлях нідзе не праходзіць побач з дамамі бацькі Майкла або Глассфорда.
  
  Менавіта тады Берт Смолл прыйшоѓ на дапамогу Холмсу, прадэманстраваѓшы, што раскрываць яго справы дапамагаѓ не толькі інтэлект, але і ѓдача і супадзенне.
  
  "Можа быць, вы глядзіце не на тую сістэму метро, містэр Холмс", - выказаѓ меркаванне ён. "Пад Лонданам шмат іншых сістэм метро, акрамя каналізацыі і новай чыгуначнай сістэмы".
  
  Холмс паглядзеѓ на яго, прыпадняѓшы бровы.
  
  " Пад Вестминстером ёсць яшчэ адна сістэма тунэляѓ?
  
  Містэр Смолл ѓстаѓ і ѓзяѓ некалькі ключоѓ, усміхаючыся з перавагай.
  
  "Я табе зараз пакажу".
  
  Містэру Берта Смоллу - чалавеку моманту, як цынічна ахарактарызаваѓ яго Галахер, - спатрэбілася ѓсяго некалькі хвілін, каб вывесці іх з свайго офіса за кут, да Вестминстерскому мосце. Тут містэр Смолл павёѓ іх уніз па лесвіцы на Набярэжную, да падставы статуі каралевы Боадицеи ѓ яе калясьніцы з двума дочкамі. Тут была маленькая жалезная дзверы, якую ён адчыніѓ і прапанаваѓ ім ісці за ім.
  
  
  
  Пралёт жалезных прыступак прывёѓ іх у тунэль. містэр Смолл, здавалася, напоѓніліся ѓсе гонару і паказаѓ, што ён размешчаны як раз над падземным калектарам ніжняга ѓзроѓню, які праходзіць ніжэй за ѓзровень Тэмзы. Яны маглі бачыць, што ён быѓ пабудаваны з цэглы, але хутчэй арачны, чым круглы, і меѓ вышыню каля шасці футаѓ. Па словах містэра Смолла, ён быѓ спраектаваны для правядзення чыгунных труб з вадой і газам.
  
  Ён узяѓ ліхтар і пасвяціѓ ім уздоѓж цёмнай, непрыступнай дарогі.
  
  Галахер адчуваѓ, як рака прасочваецца скрозь цагляную мур, сцякае па сценах з абодвух бакоѓ, і, перш за ѓсё, ён адчуваѓ пах, гніласную смурод ракі і гулкі тунэль перад імі. Холмс пачаѓ прынюхвацца з уздыхам задавальнення.
  
  Містэр Смолл паказаѓ у канец тунэля.
  
  "Гэтыя тунэлі цягнуцца адсюль ѓздоѓж ракі да самога Банка Англіі, містэр Холмс. Гэта тунэлі сэра Джозэфа Базальджетта, якія ён завяршыѓ пятнаццаць гадоѓ таму", - горда сказаѓ ён. "Вы, верагодна, бачылі, джэнтльмены, што сэр Джозэф памёр некалькі месяцаѓ таму. Сістэма тунэляѓ пад Лонданам была яго лепшым дасягненнем і..."
  
  Холмса не зацікавіла хвалебная гаворка інжынеру-будаѓніку, які дрэнна пабудаваѓ тунэлі.
  
  "А ці ёсць іншыя сувязі?"
  
  "Усяго такіх тунэляѓ налічваецца адзінаццаць з паловай міль. Яны разыходзяцца веерам па горадзе", - адказаѓ містэр Смолл, міргаючы ад таго, што яго перапынілі.
  
  " Яны злучаюцца з Соха-сквер і Гейфер-стрыт? - Спытаѓ Холмс.
  
  "Ні ѓ адным з гэтых тунэляѓ няма прамога злучэння. Вам трэба было б прайсці ад Соха-сквер да Шафтсбери-авеню, каб знайсці ѓваход, а затым вам давялося б выйсці тут і дайсці да Гейфер-стрыт ".
  
  "Тады гэта для мяне бескарысна", - раздражнёна адрэзаѓ Холмс. "Давайце вернемся да сутнасці".
  
  Дэтэктыѓ-інспектар Галахер усміхнуѓся, убачыѓшы, што Вялікі Дэфектыѓныя настолькі засмучаны, што якая б тэорыя ѓ яго ні была, яна не можа быць пацверджана.
  
  Калі яны выйшлі на Набярэжную, містэр Смолл, магчыма, жадаючы змякчыць благое настрой Холмса, выказаѓ яшчэ адно меркаванне
  
  "Ёсць яшчэ адна сістэма тунэляѓ, містэр Холмс," нарэшце адважыѓся ён. " Магчыма, яны праходзяць у паказаным вамі кірунку, але я не ѓпэѓнены. У мяне ёсць план ѓзлому ѓ офісе. Але ён зачынены ѓжо больш за дзесяць гадоѓ. "
  
  Холмс заявіѓ, што хацеѓ бы азнаёміцца з планамі.
  
  Галахер лічыѓ, што Холмс адправіѓся ѓ чарговую пагоню за дзікімі гусямі, і, знаходзячыся праз дарогу ад свайго офіса ѓ Скотленд-Ярдзе, пакінуѓ Холмса і Ватсана з містэрам Смоллом. Ён вярнуѓся, каб далажыць аб праведзенай рабоце свайму начальніку Литтлчайлду. Два гадзіны праз Галахер атрымаѓ кароткую цыдулку ад Холмса з просьбай сустрэцца з ім у доме Глассфорда на працягу паѓгадзіны і прывесці з сабой атрад узброеных паліцыянтаѓ, якія павінны былі размясціцца перад будынкам і з тыльнага боку.
  
  Галахер неахвотна выканаѓ загад Холмса, параіѓшыся са старшым інспектарам Литтлчайлдом, які звязаѓся з камісарам.
  
  Холмс сустрэѓ Галлахера ля дзвярэй дома Глассфорда і неадкладна адвёѓ яго ѓ склеп. Першае, што заѓважыѓ Галахер, было адтуліну ѓ паѓднёвай баку склепа, якое раней было завалена грудамі старой мэблі, за гэтым адтулінай знаходзіѓся тунэль даѓжынёй каля дзесяці футаѓ, прорытый ѓ лонданскай гліне. Але праз дзесяць футаѓ яна ѓпіралася ѓ добра пабудаваны, абліцаваны цэглай тунэль. Ён быѓ арачнай цаглянага мура, каля чатырох з паловай футаѓ у вышыню і чатырох футаѓ у шырыню, і праз яго праходзіць чыгуначная галінка малой каляіны. Галахер быѓ збянтэжаны, паколькі гэта вызначана не быѓ тунэль, злучаны з чыгуначнай сістэмай. Холмс загадаѓ выставіць паліцэйскага ѓ якасці ахоѓніка ѓ гэты момант, а затым запрасіѓ Галлахера далучыцца да яго ѓ кабінеце сэра Гібсана Глассфорда
  
  Холмс сабраѓ усіх у кабінеце Глассфорда. Там былі сам святар, яго жонка і ѓся прыслуга, няня, кухар, пакаёѓкі і дварэцкі Хоган. Вялікі Дэтэктыѓ выглядаѓ такім жа задаволеным, як панч самім сабой, і Галахер паведаміѓ, што відовішча было вельмі адштурхвае.
  
  "Справа было простым", - усклікнуѓ Холмс у сваім звычайным педантичном стылі. "Я звярнуѓ вашу ѓвагу на сінякі і след ад уколу над венай на шыі кардынала. Для большасці людзей, якія мелі справу з ужываннем наркотыкаѓ, след ад уколу быѓ прыкметай шпрыца для падскурных ін'екцый. Звычайна гэта метад, з дапамогай якога лекі або зёлкі ѓводзяцца пад скуру пацыента з дапамогай ..."
  
  "Я думаю, мы ведаем метад, Холмс", - прамармытаѓ Галахер. "Доктар Томсан не пагадзіѓся з вамі. Сапраѓды, ён правёѓ тэсты, якія не паказалі ніякіх прыкмет ѓвядзення ѓ цела кардынала якога-небудзь старонняга рэчывы, не кажучы ѓжо пра наркотыкі або атруты, якія маглі б выклікаць смерць ".
  
  "Не было неабходнасці ѓводзіць такое старонняе рэчыва", - працягваѓ Холмс з выглядам ката, наевшегося вяршкоѓ. "У шпрыцы не было наогул ніякага рэчывы".
  
  " Але як?.. "пачаѓ сэр Гібсан.
  
  "У ім не было нічога, акрамя паветра", - працягваѓ Холмс. "Гэта выклікала паветраную эмбалію - трапленне бурбалкі паветра ѓ крывацёк. Гэта было смяротна. Кардынал Туга быѓ забіты".
  
  Галахер глыбока ѓздыхнуѓ.
  
  "Мы ѓжо падазравалі , што..." - запратэставаѓ ён.
  
  "Цяпер я даказаѓ, што вашы падазрэнні пацвердзіліся", - пагардліва адказаѓ Холмс. "Цяпер, калі мы ведаем метад, наступны пытанне заключаецца ѓ тым, як цела было дастаѓлена сюды?"
  
  "Вы прыклалі нямала намаганняѓ, каб даказаць сваю тэорыю аб тым, што існуе праход праз падземную каналізацыю ад Соха-сквер сюды", - прамармытаѓ Галахер.
  
  Холмс паблажліва ѓсміхнуѓся.
  
  "Як вы заѓважылі, гэта не тэорыя. Было відавочна, што цела трэба было перавезці з Соха-сквер на Гейфер-Плейс. Наѓрад ці па вуліцах на ѓвазе ва ѓсіх, я думаю, а, Ватсан? Холмс усміхнуѓся ѓласным гумару. "Мне было ясна, што цела вынеслі праз сырой, смярдзючы калектар. Тунэль, у якім перавозілі цела, у дадзеным выпадку яго начную кашулю, даткнуѓся з вылучэннямі, што сцякаѓ са сцен. Пахі, якія ѓсё яшчэ былі прыкметныя пасля некалькіх дзён знаходжання на складзе паліцыі. На іншай вопратцы кардынала паху не было. Тыя, хто перавозіѓ цела, неслі яе загорнутай асобна ѓ мяшок або якую-небудзь іншую абалонку, якая абараняла іх. Адзіны пытанне заключаѓся ѓ тым, з дапамогай якога спосабу тунэлявання гэта было дасягнута?"
  
  Ён зрабіѓ паѓзу, верагодна, каб атрымаць асалоду ад іх захапленнем яго логікай. Ён сустрэѓ толькі здзіѓленне
  
  " Цела перавозілі не па каналізацыі, як гэта здарылася, Галахер. У 1861 годзе кампанія Pneumatic Dispatch пабудавала падземную чыгуначную сістэму. Планавалася перавозіць толькі пошту. Аднак два гады праз Паштовае аддзяленне адкрыла сваю ѓласную сістэму, і гэта, у спалучэнні з тым фактам, што ѓ пнеѓматычнай сістэме пачалі з'яѓляцца механічныя няспраѓнасці і ѓцечкі паветра, прывяло да таго, што планы па яе пашырэнні былі адкладзеныя ѓ доѓгую скрыню. Дзесяць гадоѓ таму ѓся гэтая сістэма была закінутая і таксама была забытая ".
  
  
  
  Холмс зрабіѓ паѓзу, чакаючы, як штукар, які збіраецца выцягнуць труса з капелюша.
  
  "За выключэннем містэра Смолла", - заѓважыѓ Галахер, не жадаючы, каб Холмс патрабаваѓ адабрэння.
  
  " І групай людзей, якія мелі намер нанесці шкоду. Цела кардынала разам з адзеннем перанеслі з яго спальні ѓ прэзбітэрыі ѓ склеп. Нягледзячы на запэѓніванні, што дзверы не адчынялі на працягу дзесяці гадоѓ, я заѓважыѓ сляды пацёртасцяѓ, якія сведчаць аб тым, што яе адкрывалі нядаѓна. Цела было перанесена ѓ новы склеп, дзе рабочыя падчас сваіх раскопак даткнуліся са старым пнеѓматычным тунэлем, які вёѓ прама да Вестминстеру. У рамках падрыхтоѓкі да гэтай жудаснай падзеі, якое было добра спланавана, загадзя быѓ прарыты тунэль у падвал дома сэра Гібсана. Мяне насцярожылі скаргі, якія былі пададзеныя ѓ мясцовую каналізацыйную кампанію пажылы лэдзі наадварот, якая была патрывожыць гэтым. Пасля я даведаѓся, што, будучы пажылы, яна перанесла сваю спальню на ніжні паверх, амаль на ѓзровень зямлі. Менавіта так яе патурбавалі ѓначы. Мне падалося цікавым, што яе асцярогі не падзяляѓ ніхто у гэтым доме.
  
  "Але я ѓжо казаѓ вам, што на ніжнім паверсе жыве толькі дварэцкі," заѓважыѓ сэр Гібсан, " а Хоган не скардзіѓся ні на якія падобныя гукі. А вы, Хоган?
  
  Мужчына панура паківаѓ галавой.
  
  " Такім чынам, - рассеяна працягваѓ Холмс, - нашы змоѓшчыкі, бо гэта яны і ёсць, выманілі сваю ахвяру з Францыі пад падставай таго, што ён патрэбен быѓ для пасярэдніцтва ѓ нейкіх перамовах паміж гэтым урадам і членамі Ірландскага рэспубліканскага брацтва. Ідэя спадабалася марнае славы кардынала Тугі, і ён прыехаѓ сюды, падпарадкоѓваючыся прызыву змоѓшчыкаѓ нікому больш не распавядаць. Ён быѓ забіты, а цела дастаѓлена праз гэтую падземную сістэму ".
  
  "Але з якой мэтай?" - спытаѓ Глассфорд. "Чаму яго забілі і змясцілі ѓ мой дом?"
  
  "Мэта складалася ѓ тым, каб дасягнуць менавіта таго, чаго гэта амаль дасягнула. Спроба дыскрэдытаваць вас як члена ѓрада і распаліць антаганізм супраць любога руху Ірландскай партыі, накіраванага на працяг сваёй палітычнай кампаніі ѓ парламенце ".
  
  "Я не разумею"
  
  "Нейкая група людзей больш за ѓсё выйграла б, дыскрэдытаваѓ як урад, приверженное справе юнионистов, так і тых, хто імкнецца толькі да самакіраванні ѓ Злучаным Каралеѓстве? Абодвум гэтым мэтам быѓ бы нанесены непапраѓны ѓдар з-за датычнасці міністра-кансерватара да забойства кардынала і падазрэнняѓ у нейкім змове паміж імі? Куды дзелася б спачуванне?"
  
  "Я мяркую, што больш радыкальныя ірландскія нацыяналісты - рэспубліканцы".
  
  "Ватсан, ваш рэвальвер!" раптам крыкнуѓ Холмс.
  
  Было занадта позна. Хоган выцягнуѓ свой уласны рэвальвер.
  
  "Усім заставацца на сваіх месцах!" - крыкнуѓ ён.
  
  "Не будзь дурнем, Хоган", - раѓнуѓ Галахер, робячы крок наперад, але Хоган пагрозліва махнуѓ сваім зброяй.
  
  "Я не дурань", - усклікнуѓ дварэцкі. "Я бачу, да чаго гэта вядзе, і я не буду пакутаваць у адзіночку".
  
  "Вам не збегчы!" усклікнуѓ Холмс. " Паліцыя ѓжо акружыла гэта месца.
  
  Хоган проста праігнараваѓ іх.
  
  Ён хутка адступіѓ назад, вымаючы ключ з замка дзверы кабінета. Затым ён зачыніѓ дзверы, павярнуѓ ключ, і яны пачулі, як ён выходзіць з хаты.
  
  Калі Галахер зноѓ наваліѓся ѓсім вагой на дзверы, Холмс загадаѓ яму спыніць.
  
  "Ён далёка не сыдзе".
  
  Фактычна, Хоган ледзь паспеѓ дайсці да кута вуліцы, як супрацоѓнікі Адмысловага аддзела заклікалі яго спыніцца і здацца. Калі ён адкрыѓ агонь, ён быѓ застрэлены і памёр на месцы. Што было, з майго пункту гледжання, маім дарагім "Воѓчым шчытом", і да лепшага.
  
  Холмс зноѓ сеѓ з тым пагардлівым выглядам, які ён прымаѓ, калі думаѓ, што звязаѓ ѓсе канцы з канцамі.
  
  " Хоган быѓ членам Ірландскага рэспубліканскага брацтва Фениев. Ён убіѓся да вас на службу, сэр Гібсан, і яму было загадана чакаць загадаѓ. Д'ябальскі змова складаѓся ѓ тым, каб выкарыстоѓваць забойства Яго Прыасвяшчэнства для звяржэння вашага ѓрада.
  
  "І мы ведаем імя чалавека, які завабіѓ кардынала сюды", - важна ѓмяшаѓся Уотсан, загаварыѓшы ледзь ці не ѓпершыню за ѓвесь час расследавання. "Мы павінны быць у стане высачыць яго і арыштаваць".
  
  Холмс з жалем паглядзеѓ на свайго памочніка.
  
  " Нам вядома яго імя, Ватсан?
  
  
  
  " У самай справе, чаму? Ён выпусціѓ з ѓвазе той факт, што пакінуѓ сваю візітоѓку. Г. У. Тон Памятаеш?
  
  "Г. У. Тон - Тэабалда Вулф Тон - гэта імя чалавека, які ѓзначальваѓ ірландскае паѓстанне 1798 года", - ѓмяшаѓся сэр Гібсан глухім голасам. Уотсан пачырванеѓ ад прыкрасці. Сэр Гібсан зірнуѓ на Холмса. " Мы можам высветліць, хто яшчэ ѓдзельнічаѓ у гэтым змову, містэр Холмс?
  
  "Гэта будзе вырашаць Адмысловы аддзел", - адказаѓ Холмс амаль грэблівым тонам. "Я баюся, аднак, што яны не будуць мець вялікага поспеху. Я падазраю, што тыя, хто быѓ уцягнуты ѓ гэты мяцеж, да цяперашняга часу ѓжо пакінулі краіну".
  
  " Чаму Хоган застаѓся?
  
  "Я мяркую, што ён лічыѓ сябе ѓ бяспецы ці што застаѓся, каб з першых рук паведаміць аб наступствах змовы"
  
  Глассфорд падышоѓ да Холмсу з працягнутай рукой.
  
  "Мой дарагі сэр," сказаѓ ён, - мой дарагі, дарагі сэр. Я ... краіна ... ѓ вялікім даѓгу перад вамі".
  
  Грэблівая манера Холмса выклікала агіду. Галахер сказаѓ мне, што знайшоѓ яго ілжывую сціпласць сапраѓды агіднай.
  
  Гэта праѓда, што калі ѓрад апублікавала факты змовы ѓ тым выглядзе, у якім іх ім выклаѓ Холмс, справа аб смерці кардынала Тугі набыло шырокую агалоску. Урад нават прапанавала Холмсу невялікую пенсію, але ён адмовіѓся, магчыма, хутчэй з-за яе драбніцы, чым з якой-небудзь сціпласці з яго боку. Ён нават адмовіѓся ад папскага рыцарскага звання ѓ удзячнага біскупа Рыма.
  
  Агідна, мой дарагі "Воѓчы шчыт". Усё гэта было даволі агідна.
  
  Але, як вам добра вядома, праѓда заключалася ѓ тым, што Холмс і блізка не падышоѓ да вырашэння гэтага пытання. О, я дапускаю, што ён змог распрацаваць метад, з дапамогай якога я забіѓ кардынала Тугу. Прызнаюся, я лічыѓ гэта даволі дасціпным метадам. Я натыкнуѓся на гэта, калі ѓ маладосці наведваѓ лекцыю ѓ Трыніці-каледжы. Яе чытаѓ доктар Роберт Макдоннелл, які пачаѓ першыя пералівання крыві ѓ 1865 годзе. Макдоннелл адмовіѓся ад выкарыстання шпрыца з-за небяспекі эмбаліі або бурбалак паветра, якія прыводзяць да смяротнага зыходу пры трапленні ѓ крывацёк. Мой метад пры адпраѓцы Кардынала быѓ просты: спачатку панюхаць хлараформ, каб прадухіліць барацьбу, а затым зрабіць ін'екцыю.
  
  Мае людзі чакалі, і мы перанеслі цела апісаным Холмсам метадам. Так, я аддаю яму належнае ѓ тым, што тычыцца метаду і сродкаѓ. Ён прымусіѓ Хогана раскрыць сябе. Хоган быѓ адным з маіх лепшых агентаѓ. Ён мужна сустрэѓ сваю смерць. Але Холмс больш нічога не дамогся ... . Мы ведаем прычыну, мой дарагі "Воѓчы шчыт", ці не так?
  
  Што ж, цяпер, калі Холмс пайшоѓ насустрач сваёй смерці над Рейхенбахским вадаспадам, я мяркую, вы маглі б падумаць, што шанцаѓ на тое, што праѓда ѓсплыве, мала? Я шмат думаѓ пра гэта. Сапраѓды, менавіта таму я пішу вам поѓны справаздачу ѓ форме гэтага ліста. Арыгінал я пакіну на захоѓванне ѓ надзейным месцы. Ці бачыце, мне патрэбна некаторая страхоѓка, каб прадухіліць любы няшчасце, якое ён мне паднясе. Як вы добра ведаеце, гэта было б сумна, калі б стала вядомая сапраѓдная праѓда пра тое, хто стаяѓ за смерцю кардынала Тугі і чаму гэта было зроблена.
  
  Прыбраѓшы з дарогі гэтага напышлівага раздражняльніка Шэрлака Холмса, я спадзяюся пражыць здаровае і доѓгае жыццё, Паверце мне-
  
  Себасцьян Моран (палкоѓнік)
  
  
  [Дадатковае заѓвага прыкладаецца Уотсанам.]
  
  
  Прачытаѓшы гэты незвычайны дакумент, я спытаѓ Холмса, ці ёсць у яго якія-небудзь сумневы ѓ яго сапраѓднасці.
  
  "О, няма ніякіх сумневаѓ, што гэта напісана рукой Марана і ѓ яго стылі лісты. Вы заѓважылі, што ѓ мяне на паліцах да гэтага часу стаяць дзве яго кнігі? Цяжкая здабыча ѓ Заходніх Гімалаях і тры месяцы ѓ джунглях".
  
  Я ѓспомніѓ, што Холмс набыѓ гэтыя тома неѓзабаве пасля гісторыі з "Пустым домам".
  
  "Моран быѓ кім заѓгодна, але ён не быѓ баязліѓцам. Магчыма, ён нават быѓ патрыётам ѓ своеасаблівым і перакручаным сэнсе. Яго сям'я паходзіла з Конамары і стала англиканцами пасля заваёвы Ірландыі вильямитами. На самай справе яго бацькам быѓ сэр Огастес Моран, камандзір Лазні, некалі жорсткі міністр у Персіі. Малады Моран скончыѓ Ітан, Трыніці-каледж, Дублін і Оксфард. Сямейнае маёнтак знаходзілася ѓ Дерринакли. Усё гэта вы ведалі аб ім да часу нашай сустрэчы ѓ справе аб Пустым доме. Я не маю на ѓвазе, што ѓ яго не было недахопаѓ, калі я сказаѓ, што Моран не быѓ баязліѓцам і патрыётам. У яго быѓ злачынны склад розуму. Ён быѓ даволі небагатым маладым чалавекам, схільным да азартных гульняѓ, распусты, дробным злачынстваѓ і добрага жыцця.
  
  "Ён купіѓ сабе афіцэрскі чын у індыйскай арміі і служыѓ у 1-м бэнгальскай паліцу піянераѓ, ён удзельнічаѓ у некалькіх кампаніях і згадваѓся ѓ дэпешах. Большую частку сваёй вайсковай кар'еры ён правёѓ у Індыі, і я разумею, што ѓ яго была нядрэнная рэпутацыя паляѓнічага на буйную дзічыну. Я ѓспамінаю, што ѓ холе клуба на Килдэра-стрыт да таго, як яго адтуль выключылі, быѓ усталяваны бенгальскі тыгр, якога ён забіѓ. Распавядалі, што ён палез за ім у каналізацыю, калі параніѓ яго. Для гэтага патрэбныя жалезныя нервы ".
  
  Я ѓ замяшанні паківаѓ галавой.
  
  "Вы называеце яго патрыётам? Вы маеце на ѓвазе, што ён працаваѓ на ірландскіх рэспубліканцаѓ?"
  
  Холмс усміхнуѓся.
  
  "Ён быѓ патрыётам. Я сказаѓ, што ѓ Марана былі крымінальныя схільнасці, але ён не быѓ баязліѓцам, на жаль, таленты такіх людзей часта выкарыстоѓваюцца дзяржавай у сваіх мэтах. Вы заѓважылі, што Моран прызнае, што інспектар Галахер трымаѓ яго ѓ курсе кожнага нашага кроку ѓ гэтай справе. На жаль, Галахер быѓ забіты пры выкананні службовых абавязкаѓ неѓзабаве пасля гэтых падзей, таму мы не можам атрымаць ад яго пацверджання. Аднак я думаю, што мы можам паверыць Морану. Так чаму Марана трымалі ѓ курсе? Палкоѓнік Моран працаваѓ на Сакрэтную службу.
  
  Я быѓ ашаломлены.
  
  "Вы ж не хочаце сказаць, што ён працаваѓ на нашу ѓласную Сакрэтную службу? Божа літасцівы, Холмс, гэта дзіѓна. Вы хочаце сказаць, што наша ѓласная Сакрэтная служба загадала забіць кардынала? Гэта абсурдна. Амаральна, наш урад гэтага не пацерпіць ".
  
  "Калі ѓрад сапраѓды што-то ведала пра гэта. На жаль, калі ѓ вас ёсць Сакрэтная служба, яна становіцца неподотчетной ні перад кім. Я мяркую, што нават за Сакрэтнай службай стаяла іншая арганізацыя, з якой Моран быѓ звязаны".
  
  " Я што-то не улавливаю, Холмс.
  
  "Я мяркую, што Моран і тыя, хто загадаѓ яму зрабіць гэта, былі членамі якой-небудзь экстрэмісцкай аранжавай фракцыі".
  
  " Аранжавая фракцыя? Я не разумею. Я збянтэжана развёѓ рукамі.
  
  "Аранжавы ордэн быѓ створаны ѓ 1796 годзе, каб захаваць пазіцыі англіканскай панавання ѓ Ірландыі і прадухіліць аб'яднанне дублінскага каланіяльнага парламента з парламентам Вялікабрытаніі. Аднак аб'яднанне адбылося ѓ 1801 годзе, і затым Аранжавы ордэн страціѓ падтрымку Сваіх заступнікаѓ, у тым ліку каралеѓскіх герцагаѓ і тытулаваных землеѓладальнікаѓ, якія хутка змірыліся з новым статус-кво, будучы альбо откупившимися новымі паборамі, альбо фінансавымі хабарамі. Астатняя арыстакратычная падтрымка была спыненая, калі Ордэн быѓ уцягнуты ѓ змова з мэтай перашкодзіць Вікторыі ѓспадкаваць трон і паспрабаваць пасадзіць на трон свайго Імперскага вялікага магістра, Яго Каралеѓскае Высокасць герцага Камберлендского. Правал дзяржаѓнага перавароту, каталіцкая эмансіпацыя 1829 года, зняцце многіх абмежаванняѓ, якія накладаюцца на прадстаѓнікоѓ гэтай рэлігіі, а таксама Законы аб рэформе, якія пашыраюць грамадзянскія правы людзей, - усё гэта практычна прывяло да знікнення Аранжавага парадку.
  
  "Тыя, хто змагаѓся за захаванне сектанцкіх руху, зразумелі, што яно павінна мець больш шырокую аснову, і яно адкрыла сваё сяброѓства для ѓсіх нязгодных пратэстантаѓ, так што неѓзабаве яго шэрагі папоѓніліся прэсвітэрыянамі Ольстэра, якія раней былі выключаны з яго. Напалоханыя ідэяй аб тым, што ѓ самакіравальнай Ірландыі большасць будуць каталікамі, гэтыя раскольнікі сталі яшчэ больш фанатычнымі і экстрэмісцкімі.
  
  "Спроба знішчыць Ірландскую партыю, якая імкнецца да самакіраванні, якую цяпер падтрымліваюць лібералы, была прадпрынятая нязломным юнионистами з партыі Торы, такімі як лорд Рэндольф Чэрчыль, які параіѓ партыі разыграць Аранжавую карту.' Падтрымка Чэрчыля і Торы зноѓ зрабіла Аранжавы ордэн рэспектабельным, і кіруючыя арыстакраты і вядучыя торы, якія раней отмежевывались ад Ордэна, цяпер адчулі сябе здольнымі далучыцца да яго. Граф Эннискиллен быѓ прызначаны вялікім магістрам ордэна за два гады да гэтых падзей і з дапамогай торы працягваѓ прысвячаць ордэн Уніі і пратэстанцкаму перавазе ".
  
  "Але навошта ім спатрэбілася ладзіць гэты складаны фарс?" - Спытаѓ я.
  
  памятаеце, што адбылося ѓ тым лістападзе 1890 года? Раскол у ірландскай партыі заживал, і Парнэл быѓ пераабраны яе лідэрам. Яны зноѓ збіраліся выступіць адзіным фронтам у парламенце, і лорду Солсберы неѓзабаве мелася быць паездка ѓ краіну. Трэба было што-то зрабіць, каб дыскрэдытаваць ѓмераных ѓ кабінеце Солсберы, каб вярнуць іх "на бок' юнионистов супраць любых планаѓ даць Ірландыі самакіраванне, каб дапамагчы ім застацца ва ѓладзе ".
  
  " Але забіць кардынала...
  
  "... прывабіѓшы яго з Парыжа ѓ гэтую краіну, думаючы, што ён збіраецца сустрэцца з членамі ірландскіх нацыяналістаѓ, " умяшаѓся Холмс
  
  "... наѓмысна забіць кардынала, каб выклікаць такую трывогу і ... Так бо гэта д'ябальшчына, Холмс".
  
  "На жаль, мой дарагі Ватсан, такая прырода урадаѓ, якія ѓтрымліваюць сакрэтныя арганізацыі, якія ні перад кім не даюць справаздачу. Мяне судзілі і прызналі неплацежаздольным, Ватсан. Гэта справа стала маім самым вялікім правалам ".
  
  " О, перастаньце, Холмс, вы не маглі ведаць...
  
  Холмс паглядзеѓ на мяне з жалем.
  
  "Ты павінен прыняць насмешкі і абразы Марана там, адкуль яны прыйшлі. Большага ты зрабіць не мог", - запэѓніѓ я яго.
  
  Ён паглядзеѓ на мяне сталёвым позіркам.
  
  "О, так, я мог бы. Я казаѓ вам аб тым, як важна звяртаць увагу на дэталі. З самага пачатку я дапусціѓ самае, што не даруецца няѓвагу да дэталяѓ. Калі б я быѓ больш пільным, я мог бы прыпісаць гэта злачынства патрэбнай прычыне. Гэта ёсць у тэксце Марана, факт, які быѓ вядомы мне з самага пачатку і які я праігнараваѓ ".
  
  Я разважаѓ над тэкстам, але не мог знайсці ніякага прасвятлення.
  
  " Карткі наведвальнікаѓ, Ватсан. Памылка ѓ картках наведвальнікаѓ, прадстаѓленых таямнічым наведвальнікам кардыналу.
  
  " Памылка? О, вы маеце на ѓвазе, што гэта імя Г. У. Тон, імя каго-то даѓно памерлага? Я не ведаѓ, што гэта выдуманае імя.
  
  "Назва была прыдумана проста для таго, каб пацвердзіць думку аб тым, што мы павінны былі мець справу з ірландскімі рэспубліканцамі. Не, справа была не ѓ гэтым. Гэта было прылада для гульні на арфе, якое таксама павінна было навесці на думку, што яно было падорана ірландскім нацыяналістам, паколькі з'яѓляецца нацыянальным сімвалам Ірландыі. Справа ѓ тым, што арфа была ѓвянчаная каронай - гэта сімвал нашай каланіяльнай адміністрацыі ѓ Ірландыі. Ні адзін нацыяналіст не змог бы вынесці выгляду кароны над арфай. Я павінен быѓ гэта зразумець".
  
  Холмс некаторы час сядзеѓ, ківаючы галавой, а затым працягнуѓ:
  
  " Пакладзеце справа кардынала Тугі у свой багажнік, Ватсан. Я не хачу больш пра гэта чуць.
  
  Нават тады я вагаѓся.
  
  "Дапусцім, што Моран працаваѓ на нейкага начальніка - прыйшлі вы, азіраючыся назад, да якога-небудзь высновы адносна таго, хто быѓ начальнікам Марана? Хто быѓ той чалавек, які аддаѓ яму загад і каму ён пісаѓ свой ліст?"
  
  Холмс быѓ вельмі сур'ёзны, калі азірнуѓся на мяне.
  
  "Так, я ведаю, кім ён быѓ, ён памёр у той жа год, калі Моран быѓ арыштаваны за забойства сына лорда Мейнута. Вы памятаеце, што Моран памёр пад вартай у паліцыі пасля свайго арышту? Меркавалася, што гэта самагубства. Я зразумеѓ, што ѓ гэтым трэба было ѓсумніцца. Але потым я пачуѓ аб смерці... Ён зрабіѓ паѓзу і ѓздыхнуѓ. "Начальнік Марана быѓ бліскучым палітыкам, але бязлітасным. Ён больш, чым хто-небудзь іншы, абудзіѓ нянавісць аранжавых да ірландскім каталікам, каб захаваць Саюз ".
  
  " Ён быѓ членам ѓрада? - Усклікнуѓ я ѓ жаху.
  
  "Ён быѓ такім незадоѓга да гэтай падзеі, але ён усё яшчэ быѓ ѓплывовым".
  
  "А гэта кодавае назва 'Воѓчы шчыт'? Па ім вы змаглі вызначыць, хто гэта быѓ?
  
  "Гэтая частка была простай. Імя, якое гучыць так па-англосаксонски, што я проста перавёѓ "Wolf Shield" назад на англасакскім, і імя мужчыны адразу стала вядомым. Але хай ён цяпер адпачне там, дзе яго забабоны больш не змогуць уплываць на яго меркаванні ".
  
  Паважаючы пажаданне майго старога сябра, я надзейна захаваѓ гэтыя паперы, прыклаѓшы да іх кароткую нататку аб тым, як яны трапілі ѓ мае рукі. Менавіта Холмс з яго з'едлівым пачуццём гумару прапанаваѓ мне аформіць гэта як "Эцюд у аранжавых танах", што было яго спосабам мякка папракнуць мяне за тое, што ён палічыѓ мелодраматичным назва майго першага яго справы, у якім я ѓдзельнічаѓ. Разам з гэтай запіскай я паклаѓ рукапіс Марана ѓ свой дарожны куфар, які цяпер захоѓваецца ѓ маім банку на Чаринг-Крос. Я пагадзіѓся з інструкцыямі Холмса аб тым, што мае душеприказчики не павінны выкрываць яго да тых часоѓ, пакуль не пройдзе па меншай меры пяцьдзесят гадоѓ з дня нашай скону.
  
  Адзінае, чаго я тут не змясціѓ, - гэта імя начальніка Марана, але тое, што мог бы назваць любы, хто знаёмы з англосаксонскими асабістымі імёнамі.
  
  OceanofPDF.com
  
  
  ДРУГАЯ МІСІС ВАТСАН
  
  З сваёй запісной кніжкі я даведаюся, што ѓ студзені 1903 года, адразу пасля заканчэння англа-бурскай вайны, мяне наведаѓ містэр Джэймс М. Дод, буйны, свежы, загарэлы, сумленны брытанец. Добры Ватсан у той час кінуѓ мяне дзеля жонкі - адзіны эгаістычны ѓчынак, які я магу прыгадаць за ѓвесь час нашага зносін. Я быѓ адзін.
  
  - "Прыгода побледневшего салдата"
  
  
  
  
  аѓтар МАЙКЛ МЭЛЛОРИ
  
  
  
  
  
  Загадка маладога пратэстоѓца
  
  "Мама, звонку спынілася карэта, і з яе выходзіць мужчына", - абвясціла наша пакаёѓка Міс, вызірнуѓшы з-за фіранкі на пярэднім акне. Карэты - у адрозненне ад двуколок, гроулеров або гэтых новых матарызаваных двухпавярховых пачвараѓ - даволі рэдкія на нашай вуліцы, якая з'яѓляецца рэспектабельным, але наѓрад ці багатым раёнам паѓночна-захаду Лондана. "Ён падыходзіць да дзвярэй!" Міс усхвалявана закрычала.
  
  Яе ѓзбуджэнне падагрэла маё ѓласнае цікаѓнасць, і я падышоѓ да акна, каб паназіраць разам з ёй. Пра чалавека, аб якім ішла гаворка, я нічога не мог разгледзець, хоць ля абочыны спыніѓся стыльны цемна-зялены фаэтон, запрэжаны двума пышнымі коньмі, якіх трымаѓ у цуглях суровага выгляду кучар ѓ высокай капелюшы.
  
  Я нікога не чакала гэтым раніцай, і калі наведвальнік шукаѓ майго мужа, доктара Джона Х. Ватсана, яго чакала расчараванне. Джон адправіѓся ѓ чарговае лекцыйнае турнэ, на гэты раз па Шатландыі. Згодна з яго апошняга ліста, нават суровыя шатландцы прагна слухалі апавяданні пра яго абавязкам зносінах са сваім эксцэнтрычным іншым Шэрлакам Холмсам. Джон амаль шэсць месяцаѓ распавядаѓ масам усё больш яркія гісторыі аб сваёй жыцця з вялікім дэтэктывам, і апетыт публікі да ѓсяго, што звязана з Холмсам, здаваѓся ненаедныя. Адважуся выказаць здагадку, што адзінае месца ѓ Імперыі, дзе літанія "Холмс, Холмс, Холмс, Холмс, Холмс" вычарпала свой прыём, было прама тут, на Куін-Эн-стрыт, 17. Але я не збіраюся псаваць зусім добры дзень разважаннямі пра Шэрлака Холмса.
  
  
  
  Пачуѓся хуткі стук у дзверы, і Міс кінулася адчыняць. Прызнаюся, мне было не менш цікава даведацца, кім можа быць наш таямнічы наведвальнік, хоць я ніякім чынам не была гатовая да адкрыцьця.
  
  Міс правяла мужчыну ѓ пакой адпачынку. Ён быѓ сярэдняга ѓзросту і мініятурнага целаскладу - ледзь ці пяці футаѓ ростам, калі нават больш - і апрануты ѓ выдатны жамчужна-шэры касцюм, пальчаткі у тон і капялюш-хомбург. Як толькі капялюш была знятая, я ѓбачыла, што яго цёмныя валасы змазаныя алеем і падзеленыя акуратным праборам пасярэдзіне. Ён глядзеѓ на мяне з выглядам перавагі вышэйшага класа, якога хапіла б на самы далёкі балкон опернага тэатра.
  
  "Гэты джэнтльмен прыйшоѓ пабачыцца з табой, мама," сказала Міс з усёй пристойностью, на якую была здольная.
  
  Як толькі шок ад знешняга выгляду мужчыны прайшоѓ, я пачаѓ смяяцца. "Гары!" Я заплакаѓ.
  
  "Прывітанне, качачкі!" - сказаѓ ён, і шырокая крывая ѓхмылка расплылась па яго эльфийскому твару. " Ніколі не чакала ѓбачыць даѓніну Гары надзьмутым, як які-небудзь квітнеючы герцаг, не так, мая дзяѓчынка?
  
  Раптоѓнае ператварэнне Гары з дэндзі вышэйшага класа ѓ блазна-кокнуць відавочна заспела Міс знянацку. Я прыйшоѓ ёй на дапамогу. "Міс, я ведаю, ты чула, як я казаѓ аб маім сябру Гары Бенбоу. Больш гадоѓ таму, чым я магу ѓспомніць, мы з ім выступалі на сцэне з акцёрамі-аматарамі Деланси. Гары быѓ комікам трупы, у той час як я была інжэню. Гары, гэта наша пакаёѓка, Міс.
  
  "Прывітанне, любімая", - сказаѓ ёй Гары, варушачы бровамі. "Як наконт таго, каб прынесці даѓніны Гары кубачак вады, мая дзяѓчынка? Сёння ѓ мяне не было магчымасці спыніцца, каб выпіць ранішнюю пінту піва, так што я нагулял смагу.
  
  Міс пайшла на кухню за вадой.
  
  "Сядай, Гары," прапанаваѓ я.
  
  "З задавальненнем, качаняты, але ѓ мяне мала часу", - сказаѓ ён. "Кучар не будзе чакаць вечна".
  
  "Я спадзяюся, у вас, па меншай меры, будзе дастаткова часу, каб растлумачыць гэты выхад і гэты ѓбор". У апошні раз, калі я бачыѓ Гары, ён быѓ у значна больш сціплых абставінах і зарабляѓ грошы на вакзале Вікторыя. " Вы выявілі закапаны скарб? - спытаѓ я.
  
  "Пацешна, што ты так кажаш", - адказаѓ ён, калі Міс вярнулася з вадой, якую ён адным глытком асушыѓ і вярнуѓ шклянку. " Зараз вы глядзіце на Хэвиленда Бомонт, эсквайра, эксперта па антыкварыяту.
  
  "Гэта што, жарт, Гары?"
  
  " Ні кропелькі з гэтага. Бачыце, каля месяца таму я займаѓся сваімі справамі, рабіѓ шыльду 'Боб, надевающий сэндвіч" для новай кавярні ѓ Ковент-Гардене. Калі я шпацыраваѓ па садзе, зазіраючы ѓ кабінкі і ѓсё такое іншае, я ѓбачыѓ гэты стол з наборам старых талерак, якія былі дакладнай копіяй тых, што былі ѓ маёй бабулі. Яны былі яе самымі дарагімі рэчамі. Потым я бачу, што ѓ гэтай бухце іх называюць антыкварыятам і прадаюць за дзевяць цэнтаѓ. Пры першай жа магчымасці я выползаю з-за сваёй шыльды і гляджу на іх, і пакуль я гляджу, коув пачынае распавядаць мне разнастайныя стравы з труса і свініны аб тым, калі яны былі прыгатаваныя, хто іх падрыхтаваѓ і дзе - толькі ён усё пераблытаѓ. Таму я пачынаю паѓтараць тое, што мне расказвала пра іх мая бабуля, і перш чым ты паспяваеш сказаць, што Боб - твой дзядзька, ён пачынае пытацца, адкуль я так шмат ведаю пра антыкварных талерках. Такім чынам, качаняты, што я павінен сказаць? Што я проста хлопец, чыя дарагая бабуля навучыла яго разбірацца ѓ талерках, і вялікае вам дзякуй, што не обзываете мяне овощечисткой, шэф? Толькі не вашу Нэлі. І я кажу: 'Ну, сэр, у мяне ёсць брат-блізнюк, які сапраѓдны эксперт па антыкварыяту -"
  
  "О, Гары, ты гэтага не рабіѓ!" Я перабіѓ.
  
  "Я не думаѓ, што гэта каму-то пашкодзіць. Але потым коув пачынае напяваць і хмыкать, і не паспяваеш азірнуцца, як ён уручае мне візітоѓку і просіць пайсці сказаць майму брату, каб ён зайшоѓ у антыкварны магазін у Мейфэре, якім кіруе яго сябар. Таму я пакідаю таблічку з надпісам "сэндвіч" прама там, дзе яна ляжыць, і бягу ѓ тэатр "Хамерсміт", дзе мой прыяцель-швейцар пускае мяне ѓ костюмерную. Я ѓваходжу туды як просты даѓніна Гары Бенбоу, а выходжу як Хэвиленд Бомонт, эсквайру".
  
  Прамаѓляючы апошнія тры словы, Гары, здавалася, вырас на цэлых два цалі, а яго натуральны акцэнт кокні настолькі цалкам растварыѓся ѓ тоне джэнтльмена з вышэйшага грамадства, што ён мог бы абдурыць члена парламента. Кім бы ні быѓ Гары Бенбоу, ён быѓ першакласным акцёрам.
  
  "Я памчаѓся па адрасе, які мне далі ѓ "коув", - працягваѓ ён, - і наступнае, што я памятаю, гэта тое, што мяне ѓзялі кансультантам у паважаную фірму "Эдвард Чыпенхэм і кампанія", якая займаецца антыкварыятам". Апошняе слова ён вымавіѓ так, нібы адпрацоѓваѓ яго вымаѓленне. "Мне, вядома, давялося вярнуць касцюм у тэатр, але з усімі гэтымі пчоламі і мёдам, якія яны плацяць мне толькі за тое, каб я з'явіѓся, я пайшоѓ і купіѓ адзін з сваіх!" Ён падняѓ рукі і разгарнуѓся, ганарліва дэманструючы нарад. "Прыдатныя чарапашкі і титферы ѓ прыдачу!" - дадаѓ ён, паказваючы свае пальчаткі і капялюш. "І я магу карыстацца трэнерам боса кожны раз, калі мне трэба".
  
  " І таму ты прыйшоѓ сюды, каб прыхарошвацца, як паѓлін, ці не так, Гары?
  
  
  
  "Божа, Амелія, я б хацеѓ, каб усе было так проста. Я не супраць сказаць табе, што на гэты раз я сапраѓды прыклаѓ да гэтага руку".
  
  Гэта было нядзіѓна, паколькі кожны раз, калі я бачыѓ Гары, у яго былі якія-небудзь непрыемнасці. "Што ты нарабіѓ на гэты раз, Гары?"
  
  "Ну, усё ішло як па масле, пакуль у краму не прыйшла гэтая жанчына са старым сямейным дакументам, аб якім яна хацела ѓсё ведаць, і містэр Чыпенхэм сам прызначыѓ мяне на гэтую працу. Цяпер і яны, і яна чакаюць, што я ва ѓсім разбяруся, а я не магу зрабіць з гэтага адназначную выснову! Ну, я сеѓ і сказаѓ сабе: 'Гары, і калі ёсць хто-то, хто можа выцягнуць мяне з гэтай ямы, так гэта прыяцель тваёй сяброѓкі Амеліі Шэрлак Холмс". І вось я тут. Пойдзем паглядзім на даѓніну. Я магу адвезці цябе ѓ карэце.
  
  Я пастараѓся не ѓзлавацца. "Містэр Холмс з'ехаѓ з Бэйкер-стрыт, і ѓ мяне няма магчымасці звязацца з ім," хутка сказаѓ я. " Прашу прабачэння.
  
  Строга кажучы, гэта было праѓдай. Містэр Холмс сапраѓды пакінуѓ Бэйкер-стрыт, 221Б, неѓзабаве пасля таго, як Джон адмовіѓся ад пасады пастаяннага біёграфа вялікага дэтэктыва, аддаѓшы перавагу стаць маім мужам. Гэта быѓ крок, які містэр Холмс працягваѓ разглядаць як акт дэзертырства. Гэтак жа дакладна было і тое, што я не мог неадкладна звесці каго-небудзь з містэрам Холмсам, хоць ад Гары я утаивал тое, што я, магчыма, змог бы знайсці яго праз яго брата ѓ Уайтхолл, Майкрофта, з якім у мяне, як ні дзіѓна, завязалася сардэчнае знаёмства за апошні год. Але я ѓсё яшчэ быѓ занадта злы, каб нават думаць пра гэта.
  
  У мяне таксама не было ніякага намеры паведамляць Гары пра інцыдэнт, які адбыѓся ѓ нашым доме не за тыдзень да гэтага, а ѓсяго праз дзень ці два пасля таго, як Джон паехаѓ у сваё турнэ. Я вяртаѓся дадому пасля наведвання бібліятэкі і ведаѓ, што Міс сышла за пакупкамі. Аднак, калі я дабраѓся да нашага дома, я выявіѓ, што ѓваходная дзверы не зачынены! Падумаѓшы, што, магчыма, Міс вярнулася рана або што-то забылася, я адкінуѓ асцярожнасць і ѓвайшоѓ. "Міс?" Я паклікаѓ, але яна не адказала. Увайшоѓшы ѓ нашы пакоі, я заѓважыла, што дзверы ѓ нашу з Джонам спальню прыадчынены, і накіравалася да яе. " Міс, чаму ты сёння убираешься? Ты павінна быць...
  
  Шок, які я адчула, убачыѓшы містэра Шэрлака Холмса ѓ сваёй спальні, глядзіць у люстэрка ѓ маім лепшым зялёным вельветовом сукенка, цяжка, калі не немагчыма, перадаць словамі. Пасля таго, як я выдала ѓздых, больш падобны на віск, містэр Холмс нядбайна павярнуѓся да мяне. "Місіс Ватсан, як маецеся?" - спакойна спытаѓ ён.
  
  "Містэр Холмс" ... што ... як... Я запнуѓся. "Як ... Міс ѓпусціла вас?"
  
  
  
  "Вашу дзяѓчыну нідзе не маглі знайсці", - адказаѓ ён. "Але нават калі б яна была тут, гэта не мела б вялікага значэння. У мяне есць ключ".
  
  - У цябе ёсць што? - Усклікнула я.
  
  Ён пакорпаѓся ѓ кішэні сваіх штаноѓ, нядбайна кінутых папярок нашай ложка, дастаѓ ключ і падняѓ яго. " Добры Ватсан падарыѓ яго мне і прапанаваѓ карыстацца вашым домам кожны раз, калі ён мне спатрэбіцца.
  
  О, гэта было ѓжо занадта! Я б вызначана паразмаѓляла пра гэта з Джонам. Але мае думкі тут жа былі перапыненыя гукам разрываемых швоѓ. "Маё сукенка!" Я заплакала. "Чаму?.."
  
  "Вы ведаеце, што мая праца часам патрабуе маскіроѓкі, і часам мэтазгоднасць дыктуе, што самая эфектыѓная маскіроѓка - гэта маскіроѓка жанчыны", - сказаѓ ён, яшчэ раз зірнуѓшы ѓ люстэрка і паправіѓшы плечы сукенкі. "Наѓрад ці можна чакаць, што я зайду ѓ бліжэйшы магазін куцюр'е і примерю новую парыжскую моду. Лёс распарадзіѓся так, што спалучэнне твайго росту і маёй худзізны азначае, што адзенне, пашытая для цябе, павінна быць мне якраз, асабліва калі я приседаю.
  
  - Але не маглі б вы, па меншай меры, спачатку спытаць мяне?
  
  "Калі б час не мела значэння, я б не прыйшоѓ сюды такім чынам. Я прашу вас выйсці з пакоя, місіс Уотсан, таму што я павінен пераапрануцца назад у сваю звычайную вопратку, і ваша далейшае прысутнасць не прынясе нічога, акрамя гарантыі таго, што вы станеце больш дасведчаныя аб маіх асабістых фізічных асаблівасцях, чым любы прадстаѓнік вашага полу, за выключэннем маёй маці.
  
  У мяне адвісла сківіца, і, баюся, маё твар пачырванеѓ, і я не змагла вымавіць ні слова. Моѓчкі, хоць ѓнутры ѓсё кіпела, я ѓвайшла ѓ гасціную, бразнуѓшы за сабой дзверы спальні.
  
  Я ѓсё яшчэ сярдзіта хадзіла па пакоі, калі праз некалькі хвілін з'явіѓся містэр Холмс, абматаѓшы маё параднае сукенка вакол сваёй рукі, як анучу, і, нават не кіѓнуѓшы, накіраваѓся да дзвярэй. "Гэта невыносна!" - Крыкнуѓ я, труся за ім.
  
  Спыніѓшыся, ён павярнуѓся да мяне тварам. ђзбуджэнне, якое ѓспыхнула ѓ яго пранізлівых шэрых вачах, змагалася з выразам змрочнай рашучасці. "Як і злачынства, місіс Уотсан", - ціха сказаѓ ён і пайшоѓ.
  
  З таго дня я не бачыла містэра Холмса і нічога пра яго не чула, ды і не жадала - хіба што для таго, каб гарантаваць бяспечнае вяртанне майго вельветового сукенкі. Але хопіць пра Шэрлака Холмсе; цяпер мне трэба было мець справу з Гары Бенбоу.
  
  - Чорт вазьмі, - прыгнечана прамармытаѓ Гары. Аднак яго расчараванне з-за таго, што ён пазбавіѓся савета Шэрлака Холмса, было нядоѓгім. Праз некалькі секунд яго твар зноѓ расплыѓся ѓ шырокай усмешцы. "Усё ѓ парадку, Амелія," весела сказаѓ ён. " Каму наогул патрэбен Шэрлак Холмс? Замест гэтага вы можаце дапамагчы майму кліенту.
  
  - Я? Гары, я не...
  
  "Вось ты зноѓ, дзяѓчынка мая, недооцениваешь сябе", - цокнул мовай ён. "Я ведаю, колькі праблем ты вырашыла для людзей у адзіночку. Божа, Амелія, калі б не ты, я б да гэтага часу спяваѓ сабе перад сном кожную ноч у "маладыя гады была' з-за той гідкай гісторыі з гэтымі двума маленькімі засранцами.
  
  У мінулым годзе мне ѓдалося дапамагчы вызваліць Гары з турмы, калі яго абвінавацілі ѓ выкраданьні, але гэта было зроблена як адзін. Я наѓрад ці лічыѓ сябе дэтэктывам, каб пракансультавацца або што-то ѓ гэтым родзе. Гэта, аднак, не спыніла Гары.
  
  " Ну, калі б я не ведаѓ лепш, я б сказаѓ, што вы даѓно зніклы стрыечны брат Шэрлака Холмса.
  
  "Калі ласка, Гары", - выгукнула я. "Мець яго знаёмым - гэта ѓжо дастаткова складана. Але, шчыра кажучы, я нічога не разбіраюся ѓ антыкварыяце".
  
  "Вам не абавязкова разбірацца ѓ антыкварыяце", - сказаѓ ён. "Гэта стары дакумент з якім-то вершам або дзіцячай считалочкой на ім. Дама, якая прынесла яго, называе гэта загадкай. Так што каштоѓны не сам дакумент, а словы, якія на ім напісаны ".
  
  "Што за слова?"
  
  " Дакладна. І, наколькі я цябе ведаю, ты хутчэй знойдзеш адказ на гэтую загадку, чым адкрыеш дзвярны замак цьвіком у выглядзе падковы. Не тое каб я, вядома, ведаѓ, як гэта зрабіць.
  
  "Вядома", - сказаѓ я з усмешкай. "Ну, я мяркую, не пашкодзіць паглядзець-"
  
  "Гэта тая самая дзяѓчына!" - усклікнуѓ ён, пляснуѓшы ѓ далоні. "Цяпер проста даверся мне, я ѓсё ѓладжу, ні аб чым не хвалюйся".
  
  Выканаѓшы яшчэ адзін невялікі танец, ён падкінуѓ капялюш ѓ паветра, спрытна злавіѓ яе на галаве і пацягнуѓся да дзвярной ручцы. - А цяпер мне пара, качаняты. Затым, яшчэ раз адлюстраваѓшы высакародны акцэнт, ён дадаѓ: "Я буду на сувязі, мая дарагая", - і знік з пакоя.
  
  Усё яшчэ не акрыяѓшы ад раптоѓнага з'яѓлення Гары, я не заѓважыла, што Міс зноѓ увайшла ѓ пакой, пакуль яна не сказала: "Ты ведаеш некаторых з самых цікавых людзей, мам".
  
  "А хіба няма?" Прамармытаѓ я.
  
  
  
  Яна адышла да акна, каб паглядзець, як ад'язджае карэта. " Чаго ён хацеѓ?
  
  " Ніколі нельга быць да канца ѓпэѓненым, у чым замяшаны містэр Бенбоу, дарагая, хоць я ѓпэѓненая, што хутка гэта дазнаюся.
  
  Я сапраѓды даведалася аб гэтым праз два дні, калі фаэтон зноѓ пад'ехаѓ да нашага дому, і на гэты раз кіроѓца пастукаѓ у дзверы і ѓручыѓ Міс запіску наступнага зместу: Амелія, надзень свае лепшыя ѓпрыгажэнні і едзь з кіроѓцам. " Мае лепшыя каштоѓнасці? - Пацікавілася я ѓслых. Ахопленая ѓ роѓнай ступені цікаѓнасцю і благім прадчуваннем, я пайшла ѓ сваю спальню, выйшаѓшы адтуль некалькі хвілін праз, упрыгожаная ніткай жэмчугу і адпаведнымі завушніцамі, я рушыла ѓслед за фурманам да экіпажу і паехала менавіта туды, куды і чакала, - у краму Эдварда Чиппенхэма і Кампаніі ѓ Мэйфейре.
  
  Гары павітаѓ мяне ѓ дзвярах. "Як добра, што ты прыйшла", - вымавіѓ ён нараспеѓ, падкрэсліваючы свае словы падміргваннем. Правёѓшы мяне праз краму, які быѓ бітком набіты персаналам, але, на здзіѓленне, без рэальных тавараѓ для продажу, мы апынуліся ѓ раскошным, обшитом панэлямі канферэнц-зале ѓ задняй часткі. Там за доѓгім, да бляску адпаліраваны сталом сядзела прыемнай зьнешнасьці маладая жанчына, на самай справе амаль дзяѓчынка, - якая ѓстала і сарамліва ѓсміхнулася, калі я ѓвайшоѓ. Зачыніѓшы за намі дзверы, Гары паказаѓ на жанчыну і сказаѓ: "Гэта місіс Джэйн Рамзі. Місіс Рамзі, гэта наш эксперт па дакументах, лэдзі Амелія Петтигрю".
  
  Лэдзі Амелія Петтигрю? Я з цяжкасцю стрымалася, каб не разинуть рот пры вестцы аб маім уступленьні ѓ спіс пэраѓ. Гэта праѓда, што я нарадзілася Амелией Петтигрю, і мне падабаецца верыць, што я лэдзі ва ѓсе часы, але толькі Гары Бенбоу мог узяць такія простыя ісціны і ператварыць іх у такі маштабны падман.
  
  "Калі ласка, сядайце, сядайце, лэдзі Петтигрю," ён запрасіѓ мяне са сваім штучным мейфейрским акцэнтам.
  
  "Дзякуй", - сказаѓ я скрозь сціснутыя зубы, сядаючы насупраць маладой жанчыны.
  
  "Дзякуй, што пагадзіліся дапамагчы мне, лэдзі Петтигрю", - сказала місіс Рамзі. "Містэр Beaumont сказаѓ мне, што вы зможаце адказаць на ѓсе мае пытанні. Я спадзяюся, што ты зможаш.
  
  "Я таксама, мой дарагі", - адказала я, скоса зірнуѓшы на Гары.
  
  Місіс Рамзі дастала з маленькай сумачкі што-то падобнае на ліст пергаменту памерам з ліст і паклала яго на стол перада мной. На ім выцвілымі архаічнымі літарамі быѓ напісаны вельмі своеасаблівы верш:
  
  
  У тым месцы, дзе граф і каралева абодва памерлі,
  Перад асвячэннем Сэнт-Эндрус-кроса,
  Дзе Лайон сустракаецца з Мерсером Шалом, выяѓляецца
  ѓспамін аб страце маладых пратэстоѓцаѓ.
  Верхняя вежа,
  якая ђзвышаецца над Дадлі,
  Спускаецца кароль
  І замак сурун
  Час, калі можа быць знойдзена рэліквія.
  
  
  "Што вы можаце мне расказаць пра гэта?" - нецярпліва спытала яна.
  
  "Магу сказаць вам, што той, хто гэта напісаѓ, не ѓмеѓ пісаць па літарах", - адказаѓ я. "Адкуль гэта ѓзялося?"
  
  "Чарльз, мой муж, называе гэта проста 'загадкай'. Відавочна, яно захоѓвалася ѓ яго сям'і шмат гадоѓ, перадаючыся з пакалення ѓ пакаленне, колькі хто-небудзь сябе памятае, але яго значэнне застаецца невядомым. Я ѓ некаторай ступені рызыкую, прыносячы гэта сюды, але я проста хачу здзівіць яго.
  
  " Як здзівіць яго? - Спытаѓ я.
  
  " Знайшоѓшы рашэнне загадкі. Бачыце, мы з Чарльзам жанатыя зусім нядоѓга. Ён значна старэйшы за мяне, і ... ну, з ім не так-то проста жыць. Але я так хачу даставіць яму задавальненне. За той кароткі час, што мы разам, я чула, як ён казаѓ аб гэтай загадку амаль з пачуццём глыбокай павагі, але ён працягвае ламаць галаву над яе значэннем. Не будзе вялікім перабольшаннем сказаць, што гэты кавалак пергаменту - самая важная рэч у яго жыцця. Я спадзяюся, што, знайшоѓшы рашэнне, я змагу зрабіць яго шчаслівым ".
  
  Бедная дзяѓчына была так маладая, так невінаватая, дык шчырая ѓ сваіх жаданнях, што мне давялося задацца пытаннем, што ж гэта быѓ за шлюб.
  
  Я зноѓ перачытаѓ загадку. Гары быѓ абсалютна мае рацыю; гэта сапраѓды было падобна на дзіцячы вершык. Можа быць, згублены верш Матухны Гускі?
  
  "Ёсць яшчэ адна рэч, якую вам варта ведаць, лэдзі Петтигрю," працягвала місіс Рамзі. "Ёсць прычына, па якой гэты вершык так важны ѓ сям'і. Я ведаю, гэта прагучыць даволі мудрагеліста, але "рэліквія", згаданая ѓ вершы, лічыцца нейкім страчаным скарбам. На самай справе, я перакананы, што Чарльз разглядае гэты дакумент як свайго роду карту скарбаѓ ".
  
  
  
  Я паглядзела на яе, а затым на Гары, вусны якога былі скривлены ѓ крывой усмешцы. "Карта скарбаѓ", - задуменна вымавіла я. "Менавіта так ваш муж апісаѓ вам гэты дакумент?"
  
  "На самой справе, няма, не так шматслоѓна. Праѓда ѓ тым, лэдзі Петтигрю, Чарльз ніколі не падымаѓ гэтае пытанне наѓпрост і не казаѓ пра гэта са мной ѓ якім-небудзь кантэксце. Але я падслухаѓ яго размову з Мэры, сваёй дачкой ад першага шлюбу.
  
  "І вы гаварылі з ёй наѓпрост па гэтай нагоды?"
  
  Жанчына, здавалася, раптам збянтэжылася. "Баюся, нам з Мэры яшчэ трэба будзе пасябраваць. Ці бачыце, яна ѓсяго на пару гадоѓ маладзейшы за мяне і даволі ѓпартая".
  
  " Я так разумею, што першай місіс Рамзі больш няма ѓ жывых?
  
  " Вядома, няма. Чарльз - строгі каталік, лэдзі Петтигрю, і, як вы ведаеце, Царква не ѓхваляе развод. Я б не стала яго жонкай, калі б яго першая жонка не памерла. Магчыма, менавіта той факт, што я замяняю Мэры маці, падняѓ бар'ер паміж ёй і мной - я не ведаю. Але я вельмі спадзяюся, што вы зможаце даць мне савет, хоць я не магу дазволіць сабе шмат плаціць вам за ваш час.
  
  "Не турбуйцеся, місіс Рамзі," перапыніѓ яе Гары. " Мы працуем за камісійныя.
  
  Я павінен быѓ прызнаць, што гэты своеасаблівы вершык і гэтая гісторыя аб схаваных скарбах зацікавілі мяне - як, я ѓпэѓнены, Гары і меркаваѓ. Я спытаѓ, ці магу я пакінуць пергамент сабе, і місіс Рамзі зноѓ праявіла прыкметы дыскамфорту.
  
  "Мяркую, гэта было б нядрэнна," сказала яна, - але Чарльз не ведае, што я ѓзяла яго. У рэшце рэшт, наѓрад ці было б дзіѓна, калі б ён даведаѓся. Таму, калі ласка, лэдзі Петтигрю, паклапаціцеся аб тым, каб з ім нічога не здарылася. Я б не хацела, каб Чарльз злаваѓся.
  
  Я ѓсім сэрцам спачуваю беднай дзяѓчынцы. Наколькі складанай была яе сітуацыя дома? Магчыма, я мог бы сказаць што-небудзь, каб яна адчула сябе крыху спакайней.
  
  "Я прыму ѓсе меры засцярогі", - запэѓніѓ я яе. "І я спадзяюся, ты не сочтешь мяне непрыстойным, калі я скажу табе гэта, мая дарагая, але я магу крыху паспачуваць тваёй сітуацыі. Я таксама другая жонка свайго мужа".
  
  "Тады ты павінен ведаць, на што гэта падобна," выпаліла яна. " Прабачце мяне, лэдзі Петтигрю, я не асмельваюся параѓноѓваць маю сітуацыю з вашай, але вам часам не здаецца, што вы жывяце ѓ цені былой жонкі вашага мужа?
  
  "Мне няма чаго дараваць, мая дарагая, - сказала я," і так, я часта адчуваю прысутнасць той, з кім мой муж раней дзяліѓ сваё жыццё". І часам Джон таксама кажа аб сваёй першай жонцы Мэры, падумала я, але прытрымала мову.
  
  Маладая жанчына ѓсміхнулася. " О, вы не ѓяѓляеце, наколькі лепш я сябе адчуваю, ведаючы, што мая сітуацыя не ѓнікальная. Дзякуй вам, лэдзі Петтигрю. Яна ѓстала і працягнула мне руку, якую я паціснуѓ. Затым Гары вывеѓ яе з пакоя. Калі ён вярнуѓся, ён быѓ падобны на дзіцяці, які толькі што выйграѓ у латарэю права ѓласнасці на кандытарскую. "Ну, Амелія, што ты думаеш?"
  
  "Шчыра кажучы, Гары, я адчуваю сябе крыху злачынцам, прадстаѓляючы сябе беднай дзяѓчынцы тым, кім я не з'яѓляюся. Лэдзі Петтигрю, у самай справе!"
  
  " Глупства, качаня, проста паглядзі, наколькі лепш ты прымусіѓ яе адчуць сябе, пагаварыѓшы з ёй.
  
  "Мяркую, што так", - прызнаѓ я. "Але я паняцця не маю, ці сапраѓды я магу дапамагчы ёй". Я зноѓ зірнуѓ на ліст пергаменту. "Адзіныя радкі, якія маюць хоць нейкі сэнс, - гэта радкі ѓ апошняй частцы верша. Спасылкі на Тауэр, Дадлі, караля і Замак, падобна, паказваюць на маладога лорда Дадлі, мужа лэдзі Джэйн Грэй ".
  
  " Хто такія лорд і лэдзі?
  
  "Лэдзі Джэйн Грэй была няшчаснай дзяѓчынкай-падлеткам, які трапіѓ у палітычных і рэлігійных інтрыг бацькі, лорда Дадлі, графства Нортумберленд, які быѓ дарадцам Эдуарда ... па-шостае, гэта было? Так, Шосты. ... які сам быѓ усяго толькі хлопчыкам. У выніку лэдзі Джэйн была абвешчаная каралевай Англіі. Гэта было да праѓлення Лізаветы, да таго, як якая-небудзь жанчына сапраѓды была каранавана як суверэна, так што ідэя ѓсё яшчэ была некалькі новай. Але змова разваліѓся на кавалкі, калі на трон узышла Крывавая Мэры, старэйшая дачка Генрыха Восьмага. І лэдзі Джэйн, і Дадлі былі арыштаваныя як здраднікі, заключаны ѓ Лонданскі Тауэр і пакараныя.
  
  Гары выглядаѓ збянтэжаным. "Павінна быць, я прапусціѓ той дзень у школе".
  
  Я ѓсміхнулася. " Гэта звязана не столькі са школай, Гары, колькі з гадамі маёй працы гувернанткай. Гісторыя заѓсёды была маім любімым прадметам, пасля літаратуры. Магчыма, калі-небудзь я вазьму цябе ѓ вучні.
  
  "Так, значыць, гэта ѓсё? Загадка пра гэтага хлопца, Дадлі Грэючы?"
  
  "Я не ведаю, Гары. Некаторыя згадкі здаюцца падыходнымі, але іншыя няма. 'Замак' дастаткова ясны - якім бы ні быѓ Лонданскі Тауэр, гэта перш за ѓсё замак. 'Верхняя вежа', па-відаць, адносіцца да месца, дзе павінны былі ѓтрымлівацца зняволеныя. А 'Восстающий Дадлі", верагодна, малады лорд, які амаль даслужыѓся да статусу прынца. Было б лагічна выказаць здагадку, што 'Кароль' - гэта адсылка да Эдуарду Шостаму, хоць чаму ён павінен быць "Схільным", можна толькі здагадвацца, калі толькі ѓ гэтага слова няма архаічнага значэння. 'Каралева' магло азначаць альбо лэдзі Джэйн, альбо Мэры, хоць 'граф' выклікае здзіѓленне. Гэта магло азначаць Нортумберленд, хоць, калі мне не змяняе памяць, ён быѓ герцагам, а не графам. Што тычыцца спасылак на 'вул Андрэй,' 'Леѓ' і 'Мерсер, - я баюся, што я паняцця не маю."
  
  "Але ты атрымаеш гэта, качаня", - сказаѓ Гары, падморгваючы мне. "Я цябе цалкам давяраю".
  
  Я ѓздыхнуѓ. Гары, магчыма, быѓ маім самым старым сябрам, і мне не хацелася прычыняць яму боль або расчароѓваць якім-небудзь чынам, але ѓ душы я маліѓся, каб гэты яго апошні план не прывёѓ да непрыемнасцяѓ.
  
  Гары змог скарыстацца паслугамі фаэтона, каб адвезці мяне дадому. Апынуѓшыся там, я зняѓ з паліцы старую кнігу па гісторыі Англіі і пачаѓ сядзець круком над ёй, спадзеючыся, што на старонках з'явіцца падказка, якая дапаможа вызначыць спасылкі ѓ загадку. І ѓсё ж, чым больш я чытаѓ, тым больш загадкавымі станавіліся гэтыя радкі.
  
  Адной з фраз, якая працягвала азадачваць мяне, была "малады пратэстовец", якая мела на ѓвазе постаць, актыѓна якая змагаецца супраць кіруючага манарха, магчыма, нават узурпатара. Ні лорд Дадлі, ні лэдзі Джэйн не падыходзілі пад гэта апісанне, паколькі іншыя спрабавалі захапіць уладу ад іх міжвольнага імя. Спасылка на "Лайона" магла азначаць саму Англію, хоць "гандляра" мела мала сэнсу. Ці можа гэта быць імем? Я прагледзеѓ паказальнік кнігі, каб паглядзець, ці змагу я знайсці якіх-небудзь вядомых персанажаѓ па імя "Мерсер". Я нічога не знайшоѓ, хоць некалькімі запісамі ніжэй наткнуѓся на імя, якое пранізала мой розум маланкай ѓсведамлення: Монмут.
  
  Я хутка перагартаѓ названыя старонкі і бегла прагледзеѓ гісторыю, дапоѓніѓшы тое, што я ѓжо ведаѓ аб няѓдалай спробе ѓзурпацыі трона ѓ Якава II. У 1685 годзе герцаг Монмут, незаконнанароджаны сын Карла II, падняѓ паѓстанне супраць Джэймса, якое было ѓ такой жа ступені Свяшчэннай вайной, як і бітвай за трон, прычым Джэймс, з аднаго боку, прытрымліваѓся моцных каталіцкіх сімпатый, у той час як мяцежны герцаг адстойваѓ пратэстанцкае справа. Паѓстанне Монмута было хутка задушана, а герцага судзілі і пакаралі смерцю. Гэта, па-відаць, задавальняла фразу рэдла "маладыя пратэстоѓцы прайгралі" значна больш, чым гісторыя лэдзі Джэйн Грэй. Асацыяцыя з Монмутом таксама надала новае значэнне таму факту, што слова "Пратэстоѓцы" было напісана з вялікай літары - яно азначала не толькі таго, хто пратэставаѓ супраць права кіруючага манарха на трон, але і таго, хто быѓ пратэстантам. Больш за тое, спасылка на "Сьв. Эндрус крыж", які быѓ сімвалам Шатландыі, цяпер можа разглядацца як які ѓяѓляе Якава II, які таксама быѓ каралём шатландцаѓ. Але тады, што наконт "Дэвон"? Як, чорт вазьмі, ён ѓпісаѓся ѓ паѓстанне Монмута?
  
  Пасля яшчэ аднаго гадзіны ці каля таго бясплённых пошукаѓ, у якіх амаль нічога не было прыкметна, акрамя стомленасці вачэй і галаѓнога болю, я вырашыѓ адкласці разгадванне загадкі на вечар.
  
  На наступную раніцу, апрануѓшыся і паснедаѓшы, адчуваючы сябе цалкам адпачылым, я зноѓ узяѓ пергамент і аднавіѓ працу над ім, але хутка натыкнуѓся на тую ж каменную сцяну збянтэжанасці. Станавілася ясна, што лепш за ѓсё мне было б звярнуцца за дапамогай да прафесійнаму навукоѓцу.
  
  Паведаміѓшы Міс, што я сыходжу, я выйшаѓ у сонечны восеньскі дзень з прыемным умераным кліматам і адправіѓся ѓ вельмі прыемную прагулку міма якія крычаць прадаѓцоѓ газет і рыбных крам, якія прадаюць рыбу, уніз па Оксфард-стрыт, дзе сеѓ на аѓтобус і даехаѓ на ім амаль да уражлівага парога маёй мэты - Брытанскага музея. Пасьпяшаѓшыся ѓнутр разам з натоѓпам іншых лонданцаѓ, я накіраваѓся прама ѓ чытальная зала, размешчаны ѓ велізарнай ратонда будынка, і азіраѓся па баках, пакуль не выявіѓ хударлявага сівога мужчыну, чыя сутулая постаць і акуляры з тоѓстымі шкламі сведчылі аб жыцці, праведзенай сярод тамоѓ. З маіх папярэдніх візітаѓ я ведаѓ, што ён быѓ супрацоѓнікам бібліятэкі, хоць я так і не даведаѓся яго імя. Аднак ён быѓ настолькі неад'емнай часткай чытальнай залы, што я б не здзівіѓся, даведаѓшыся, што замест таго, каб у канцы дня выдаляцца да сабе дадому, ён кожную ноч уладкоѓваѓся на паліцы разам з кнігамі.
  
  Придвинувшись да яго ѓшчыльную, я прашаптала: "Прабачце мяне, але мне патрэбна некаторая дапамогу".
  
  Ён павольна павярнуѓся ѓ мой бок. " Так?
  
  " Мне трэба знайсці такую-сякую інфармацыю аб Монмуте.
  
  "О так, Монмут," павольна вымавіѓ ён, смакуючы светы. - Цябе цікавіць "Герцаг" ці "Вуліца"?
  
  " Герцаг. Сумняваюся, што вуліца дапамагла б мне.
  
  "Цалкам дакладна", - фыркнуѓ бібліятэкар. "Калі ласка, прытрымлівайцеся за мной".
  
  Ён падвёѓ мяне да адной канкрэтнай паліцы, дзе я ѓбачыѓ амаль тузін тамоѓ, прысвечаных выключна герцагу і яго ѓплыву на гісторыю. Амаль не гледзячы, ён абраѓ менавіта два тамы, зняѓ іх з паліцы і ѓклаѓ мне ѓ рукі. "Лепш за ѓсё пачаць з іх", - сказаѓ ён.
  
  Я ѓ думках застагнаѓ, калі [зірнуѓ на тыя, што засталіся тома, ведаючы, што спатрэбіцца два тыдні, каб прачасалі кожную кнігу ѓ пошуках падказак. Але я паслухмяна аднёс першыя два тамы да бліжэйшага стала, у той час як бібліятэкар знік у лабірынце паліц.
  
  Пасля гадзіны чытання я атрымаѓ не больш разумення, чым тое, з якім увайшоѓ, за выключэннем адкрыцця, што адзін з маіх любімых водараѓ ѓ жыцці, тонкі, але беспамылкова вядомы водар друкаваных старонак у кнізе, прымудраѓся раздражняць мой нос, калі старонкі, аб якіх ідзе гаворка, былі старымі і досыць пыльнымі. Я чхнуѓ і адначасова зачыніѓ кнігу. Гэта было бескарысна. Магчыма, мне было б лепш выплюхнуць свой гнеѓ на містэра Холмса дастаткова доѓга, каб выкласці гэтую пякельную галаваломку яму на талерку, як Гары і прасіѓ у першую чаргу.
  
  "Як у нас справы?" - спытаѓ голас ззаду мяне, і, павярнуѓшыся, я ѓбачыла, што вярнулася мая сяброѓка, бібліятэкар.
  
  "Не вельмі добра", - прызнаѓся я. "Магчыма, мне ѓсё-ткі варта было папрасіць вуліцу".
  
  "Хммм", - фыркнуѓ ён. "Я нават не разумею, чаму яны далі вуліцы імя, гэтак звязанае з вядомым здраднікам. На самай справе не было неабходнасці змяняць яго. Я не бачу нічога дрэннага ѓ назве Сэнт-Эндрус-стрыт. Але, падобна, гэта і ёсць падмурак, на якім пабудаваны гэты Велічны горад: пастаянныя перамены, і па большай частцы проста дзеля пераменаѓ. Калі вас гэта зацікавіць, я мог бы накіраваць вас да асобніку "Зніклага назаѓсёды Лондана".
  
  Ён паглядзеѓ на мяне, як быццам чакаючы адказу, але я не змог нічога сфармуляваць. Ці правільна я пачуѓ? "Прабачце, але ці не маглі б вы паѓтарыць гэта?" Я, нарэшце, справіѓся.
  
  "Я прапаноѓваѓ кнігу "Зніклы Лондан", капітальную калекцыю фотаздымкаѓ будынкаѓ і славутасцяѓ, зробленых непасрэдна перад тым, як іх знеслі".
  
  " Не, я маю на ѓвазе Монмут-стрыт і Сэнт-Эндрус-стрыт.
  
  "Ах, гэта," фыркнуѓ ён. - Проста вуліца, вядомая цяпер як Монмут-стрыт, калі-то называлася Сэнт-Эндрус-стрыт. Я думаѓ, усё гэта ведаюць.
  
  "О," выдыхнула я, падносячы руку да галавы. Увесь гэты час я ѓспрымаѓ фразу крыж Святога Эндруса ѓ загадку як малюнак гэтага крыжа, на якім святы прыняѓ пакутніцкую смерць. Але што, калі гэта быѓ зусім не рэлігійны крыж? Што, калі ён азначаѓ, што адна вуліца перасякае іншую? Нябёсы, няѓжо загадка была літаральна дарожнай картай, якая паказвае шлях да яе таямніцы?
  
  "Мадам, вам нядобра?" - спытала бібліятэкарцы.
  
  
  
  "Што? Не, са мной усё ѓ парадку, дзякуй", - хутка адказала я, "але ѓ вас выпадкова няма карты, на якой паказана вуліца, калі яна называлася Сэнт-Эндрус?"
  
  "Я ѓпэѓнены, што так", - сказаѓ ён. "Мы ганарымся тым, што пры наяѓнасці дастатковага часу можам вырабляць усё, што заѓгодна". Ён знік у задняй пакоі і вярнуѓся хвілін праз дзесяць, давёѓшы, што стрымаѓ сваё слова. "Вось мы і на месцы", - сказаѓ ён, трымаючы ѓ руках складзеную карту Лонданскага сіці. "Гэта датаваны ѓсяго толькі сарака пяццю гадамі таму, але гэта ѓжо сховішча састарэлай інфармацыі. Я веру, што вы знойдзеце тут тое, што шукаеце ".
  
  Перанясучы карту на бліжэйшы стол, ён асцярожна разгарнуѓ і вывучыѓ яе, яго кашчавы палец застыѓ над раздзелам пасярэдзіне. "А, вось і мы", - сказаѓ ён, ткнуѓшы пальцам у пэѓнае месца. Калі я агледзеѓ яго, маё сэрца падскочыла.
  
  Яшчэ трохі распытаѓшы бібліятэкара і запісаѓшы дэталі карты, я накіраваѓся дадому. Там я патэлефанаваѓ Гары ѓ офіс "Чыпенхэм і Ко".
  
  "У мяне атрымалася!" - Крыкнуѓ я ѓ тэлефонную будку, прылада, якое я звычайна ненавіджу, але якое часам аказваецца зручным. "Я разгадаѓ загадку!"
  
  "Гор... Я маю на ѓвазе, сумленнае слова, гэта не заняло ѓ цябе шмат часу".
  
  " Шчыра кажучы, Гары, гэта адбылося ѓ такой жа ступені выпадкова, як і ѓсё астатняе. Але ѓ мяне гэта ёсьць.
  
  Я паглядзела на накід, які зрабіла па карце, той, на якім была намаляваная Сэнт-Эндрус-стрыт, працу, сям'ю, мараль не толькі Эрл-стрыт і Куін-стрыт, але і Мерсер-стрыт, дзе яна сустракалася са сваім паѓночна-заходнім працягам, вуліцай Белага Льва. Гэтая серыя скрыжаванняѓ была цалкам заключана ѓ ромб, які складаецца з Тауэр-стрыт, якая падымалася ѓверх да Дадлі, які, у сваю чаргу, падымаѓся да Кінг-стрыт, якая спускалася назад да Касл-стрыт. " Усе словы вершыка былі назвамі лонданскіх вуліц, Гары, якія паказваюць на тое, дзе ѓ апошнюю чаргу хто-небудзь стаѓ бы шукаць багацця. Гэта вуліцы, якія вядуць да Севен Дайалс і навакольныя яе".
  
  " Сем цыферблатаѓ? Каб мне праваліцца! "усклікнуѓ ён, затым узяѓ сябе ѓ рукі, верагодна, дзеля каго-небудзь яшчэ ѓ офісах Эдварда Чиппенхэма і Кампаніі, хто мог знаходзіцца ѓ межах чутнасці. "Э-э, я маю на ѓвазе, скажыце, калі ласка, лэдзі Петтигрю," вымавіѓ ён на высокім англійскай.
  
  Я працягваѓ апісваць падказкі, якія знайшоѓ на карце, усё яшчэ дзівячыся як вырашэння загадкі, так і розуму яе стваральніка. Севен-Дайлс быѓ раёнам, непасрэдна які прымыкае да месца сыходжання сямі вуліц у цэнтр горада, які калі-то быѓ адзначаны высокай калонай з сям'ю сонечнымі гадзінамі - адсюль і яго назва. Першапачаткова гэта была спроба стварыць фешэнэбельны раён, але ён хутка прыйшоѓ у заняпад і ѓ рэшце рэшт ператварыѓся ѓ адну з горшых і найбольш крымінальных трушчоб, якія калі-небудзь былі ѓ горадзе. Нядаѓнія спробы аднавіць гэты раён дапамаглі, але пасля наступлення цемры гэтага месца па-ранейшаму трэба было пазбягаць.
  
  "Самым важным ключом да ѓсёй загадку," сказаѓ я Гары, - быѓ той, які мы цалкам праігнаравалі: слова 'ніл', якое я прыняѓ за арфаграфічную памылку. Але чалавека, які вырабіѓ Сем цыферблатаѓ ѓ канцы 1600-х гадоѓ, звалі Томас Ніл.
  
  "І з тых часоѓ пад квітнеючым лежбищем было схавана скарб", - разважаѓ ён. "Увесь гэты час ніхто так і не даведаѓся".
  
  " Гэта пераходзіць да самай захапляльнай часткі, Гары. Па словах бібліятэкара Брытанскага музея, калона была знесена натоѓпам у 1770-х гадах з-за чутак аб тым, што пад ёй закапана скарб. Цалкам верагодна, што крыніцай гэтых чутак была загадка, якая дапамагае пацвердзіць, што ёй сапраѓды так шмат гадоѓ, як сцвярджае місіс Рамзі ".
  
  "Гор," - зноѓ сказаѓ Гары, і на гэты раз ён нават не папрацаваѓ выправіцца. "Яны знайшлі што-небудзь, калі перавярнулі гэта?"
  
  " Гісторыя кажа, што няма. Больш таго, пазней часткі калоны былі перавезены ѓ Суррей і сабраны зноѓку прыкладна сто гадоѓ праз. Калі б што-то было схавана ѓнутры саміх камянёѓ, гэта, напэѓна, ужо было б выяѓлена.
  
  " Значыць, гэта ѓсё-такі ѓсяго толькі казка?
  
  "Не абавязкова. Мой сябар з музея таксама выпадкова згадаѓ, што ѓ дадатак да сямі сонечным гадзінам наверсе сама калона выконвала ролю гіганцкіх сонечных гадзін, адкідваючы цені на суседнія будынкі, якія служылі для вызначэння часу сутак. І што гаворыцца ѓ загадцы? Што "час', у якое рэліквія будзе знойдзена, будзе раскрыта? Я мяркую, што што-то было схавана ѓ Сямі цыферблатах і што гэта было наѓмысна ѓстаноѓлена ѓ пэѓны 'час', адлюстраванае ценем ад калоны. Калі б мы ведалі дакладны час, то, магчыма, змаглі б дакладна вызначыць гэтае месца. Гэта, вядома, было б нялёгка, паколькі калоны там больш няма, але гэта можна было б зрабіць з дапамогай матэматычных вылічэнняѓ ".
  
  "Амелія, ты афігенны геній!" - Усклікнуѓ Гары. " Місіс Рамзі будзе на сёмым небе ад шчасця, калі пачуе гэта. Я паведамлю ёй прама зараз! Я хачу, каб ты сам паведаміѓ ёй навіны, таму я дам табе ведаць, калі прыйсці. А яшчэ лепш, я зноѓ прышлю за табой карэту. Ды дабраславіць вас Гор, качаняты!"
  
  Лінія хутка абарвалася. Пасля замены прымача гэтага няшчаснага прылады я яшчэ раз вывучыѓ загадку. Не магло быць ніякіх сумненняѓ у тым, што рашэнне, якое я атрымаѓ, было правільным. Той факт, што ѓсе назвы, згаданыя ѓ загадку, ідэальна адпавядалі вуліцах Севен Дайалс, не мог быць супадзеннем. Выбар часу таксама меѓ сэнс. Калона была ѓзведзена ѓ 1694 годзе, усяго праз дзевяць гадоѓ пасля паѓстання Монмута. Магчыма, "рэліквія" усё гэта час захоѓвалася ѓ часовым тайніку, а затым яе ѓладальнікі вырашылі схаваць яе ѓ больш сталым месцы. Закапаць яго ѓ Seven Dials, павінна быць, было нескладаным справай, улічваючы будаѓніцтва, якое вялося ѓ гэтым раёне ѓ той час. Адзіным недахопам дальнабачнасці з боку складальніка загадкі былі здагадкі, што калона застанецца стаяць вечна і назвы вуліц ніколі не зменяцца.
  
  Усё гэта мела такі цудоѓны сэнс. Нават містэр Холмс быѓ бы вымушаны пагадзіцца з гэтым. Чаму ж тады я адчуѓ лёгкую нотку турботы з нагоды свайго вываду, як быццам у аналізе быѓ сур'ёзны загана, які я не мог выявіць? Магчыма, я проста занадта шмат думаѓ пра гэта.
  
  Я вырашыѓ адкінуць усе думкі пра загадку і замест гэтага ѓзяѓ ручаёк. Гэтая выхадка Гары, хоць і была інтрыгуючай, моцна адставіла мяне ѓ чытанні.
  
  Я прачытаѓ менш адной кіраѓніка з "Нашага агульнага сябра" майго любімага аѓтара містэра Дыкенса, калі раздражняльны тэлефонны званок вывеѓ мяне з мірнай засяроджанасці. Падняѓшыся з крэсла, я падышоѓ да рэчы і раѓнуѓ на яе: "Так, прывітанне".
  
  Гэта быѓ Гары. "Амелія, місіс Рамзі сышла".
  
  " Пайшоѓ? Куды?
  
  "Я не ведаю. Я спрабаваѓ патэлефанаваць ёй па нумары, які яна мне дала, і папрасіць яе прыехаць у краму, але яе там не было. Замест гэтага мне патэлефанавала нейкая дзяѓчына і сказала, што місіс Рамзі кудысьці з'ехала, але яна не ведае куды.
  
  Дачка, Мэры, без сумневу.
  
  "Чаму яна пайшла вось так, нікому не сказаѓшы?"
  
  "Я думаю, можа быць, яна гэтага не рабіла", - змрочна сказаѓ Гары.
  
  " Што, чорт вазьмі, ты маеш на ѓвазе?
  
  "Ну, гэтая дзяѓчына пачынае пытаць мяне, хто я такі і што мне было трэба ад місіс Рэмзі, а калі я прадстаѓляюся - па крайняй меры, тым, за каго я сябе выдаю, - яна прыходзіць у лютасць і пачынае пытацца аб такіх рэчах, як, ці ёсць у мяне з сабой рэдл і дзе знаходзіцца магазін. А потым яна кажа, што я не меѓ права забіраць гэты кавалак пергаменту ѓ сям'і, як быццам я скраѓ гэтую чортаву штуковіну!
  
  "Мне не падабаецца, як гэта гучыць, Гары. Чаму б табе не падысці сюды, на выпадак, калі дзяѓчынкі задаволяць якія-небудзь непрыемнасці ѓ краме?"
  
  " Добра, качаняты, я буду тут у два рахунку.
  
  І зноѓ лінія абарвалася.
  
  У гэты момант у пакой увайшла Місіі, і толькі калі я ѓбачыѓ, што яна апранута ѓ сваю асабістую вопратку, я ѓспомніѓ, што абяцаѓ ёй выхадны на вечар, прапанаваѓшы схадзіць на новую п'есу ѓ тэатр на Лестэр-сквер. Я, вядома, ведаѓ, што замест гэтага яна апынецца ѓ мюзік-холе, але гэта мала што значыла. Яна была адданым працаѓніком і заслугоѓвала вечарынкі, нават калі яе густы ѓ забаѓках вар'іраваліся ад нізінных да адкрыта обывательских. Баюся, такая рыса сучаснай моладзі.
  
  "Табе што-небудзь трэба, перш чым я пайду, мам?" - спытала яна, відавочна жадаючы як мага хутчэй адправіцца ѓ шлях.
  
  " Не, дарагая. Забаѓляйся, але не засиживайся дапазна.
  
  "Добра, мама", - сказала яна, влетая у дзверы.
  
  Я пачала збіраць свае запісы і складаць іх разам з пергаментным лістом у акуратную чарку на стале ѓ гасцінай. Менавіта тады, сярод поѓнай цішыні, запанавала ѓ хаце, недахоп у маіх развагах адносна рашэння загадкі, які няѓлоѓна танчыѓ на краях майго свядомасці, дражнячы мяне, стаѓ выразна бачны. Мая ідэнтыфікацыя герцага Монмута як "маладога пратэстоѓца" у спалучэнні са выпадковым адкрыццём, што сучасная Монмут-стрыт калісьці называлася Сэнт. Эндрус-стрыт была ключом, які дазволіѓ загадку - але як аѓтар загадкі змог зазірнуць на два стагоддзі ѓ будучыню і даведацца, што Сэнт-Эндрус-стрыт збіраюцца перайменаваць у гонар герцага?
  
  Ці Было гэта простым супадзеннем? Боскае адкрыцьцё? Ці быѓ аѓтар загадкі свайго роду празорцам, адноѓленай версіяй Настрадамуса? Ці сама загадка была майстэрскай сучаснай падробкай? З усяго, што я ведаѓ аб працэсе датавання паперы і чарнілаѓ, лініі ж маглі быць напісаны два тыдні таму, ѓзятыя з старажытнай легенды. Але падробка з якой мэтай? Аказалася, што загадка Сямі Цыферблатаѓ яшчэ не раскрыла ѓсіх сваіх сакрэтаѓ.
  
  Я падышоѓ да акна. Неба пачало цямнець. Я падумаѓ, што Гары хутка павінен быць тут. Але прайшоѓ час, а я ѓсё яшчэ чакаѓ яго прыбыцця. Дзе, чорт вазьмі, ён быѓ? Пасля яшчэ аднаго трывожнага гадзіны маё стан нервовасці і нецярпення стала настолькі моцным, што я ледзь не ѓскочыѓ з крэсла, калі пачуѓся рэзкі стук у дзверы. Нарэшце, Гары прыбыѓ. "Міс, дзверы", - паклікаѓ я, а потым успомніѓ, што яна пайшла. Падышоѓшы да ѓваходных дзвярэй, я расчыніла яе толькі для таго, каб выявіць, што там стаіць не мой мініятурны сябар, а, хутчэй, высокі, вытанчана выглядае мужчына нявызначанага сярэдняга ѓзросту.
  
  "Я з Чиппенхэма, мадам", - сказаѓ ён. "Карэта чакае ля ѓваходу". Гэта быѓ не той кучар, які прыязджаѓ раней.
  
  " Няѓжо? Я так разумею, што місіс Рэмзі прыбыла ѓ краму.
  
  " Так, мадам, яна цяпер там. Я завяду вас туды.
  
  "Дазвольце мне спачатку загарнуцца", - сказала я, пакідаючы мужчыну ѓ дзверы, а сама вяртаючыся ѓнутр.
  
  "І яшчэ, мадам, я павінен пераканацца, што вы не забыліся захапіць з сабой загадку", - крыкнуѓ ён.
  
  "Дзякуй", - крыкнула я ѓ адказ, апранаючы куртку. Затым, спыніѓшыся, каб забраць са стала стос папер, я накіравалася назад да дзвярэй. Выйшаѓшы на вуліцу, мужчына падвёѓ мяне да звычайнага экіпажу. "Што здарылася з фаэтоном?" Я спытаѓ.
  
  " Выкарыстоѓваецца, мадам. Містэр Бенбоу дамовіѓся пра гэта.
  
  "Зразумела", - прамармытаѓ я, накіроѓваючыся да таксі. Затым раптам спыніѓся, адчуѓшы халадок усярэдзіне. "Вы кажаце, містэр Бенбоу арганізаваѓ гэта?" Я спытаѓ.
  
  "Так, мэм. Якія-то праблемы?
  
  Сапраѓды, так яно і было. Я разгарнуѓся і накіраваѓся назад да ѓваходных дзвярэй. "Думаю, мне варта вярнуцца і патэлефанаваць у Чыпенхэм, каб паведаміць ім, што я ѓжо ѓ шляху", - сказаѓ я мужчыну.
  
  "Я думаю, што няма", - сказаѓ мужчына, кідаючыся перагарадзіць мне дарогу. З кішэні ён дастаѓ маленькі сярэбраны пісталет.
  
  "Хто вы?" Спытала я, імкнучыся казаць задзірлівым тонам, які не адпавядаѓ маім эмоцыям. "Вы не з Чиппенхэма". Калі б гэты чалавек на самай справе быѓ супрацоѓнікам кампаніі, ён бы называѓ Гары містэрам Бомонтом, а не містэрам Бенбоу.
  
  "На вашы пытанні будуць дадзены адказы ѓ належнае час", - сказаѓ мужчына. "А пакуль сядайце ѓ таксі".
  
  " Ведаеш, я магла б закрычаць.
  
  "І я мог бы страляць".
  
  Вырашыѓшы, што аб тым, каб спрачацца з гэтым нягоднікам, не можа быць і гаворкі, як і аб якой-небудзь спробе да ѓцёкаѓ, у мяне не было іншага выбару, акрамя як зрабіць так, як ён сказаѓ. Забраѓшыся ѓ кабіну, я напружана адкінуѓся на сядзенне, адчуваючы, як яго рулю пісталета ѓпіраецца мне ѓ бок. Ён пастукаѓ па даху кабіны, і яна прыйшла ѓ рух.
  
  "Загадай мне загадку, будзь добры", - сказаѓ ён, працягваючы вольную руку, у якую я ѓклаѓ паперы, уключаючы пергамент. Ён хутка засунуѓ іх у кішэню паліто.
  
  "Куды ты мяне вядзеш?" - Спытала я.
  
  "У мой замак", - адказаѓ ён.
  
  - У вашым замку?
  
  " Дом кожнага чалавека - гэта яго крэпасць, ты згодны?
  
  Тады мяне ахінула. " Вы Чарльз Рамзі.
  
  Мужчына кіѓнуѓ у знак згоды.
  
  "Дзе твая жонка?" - спытаѓ я.
  
  "Гэта дурное стварэнне, якое я ѓшанаваѓ сваім імем?" - выплюнуѓ ён, яго голас небяспечна павысіѓся. "Ты больш пра яе не пачуеш".
  
  " Што ты з ёй зрабіѓ? - Спытала я, адчуваючы дрыжыкі не толькі ад начнога паветра.
  
  "Яна здрадзіла мяне, місіс Уотсан, а я не з тых, хто здольны на здраду. Без сумневу, яна рыдала ѓ вас на плячы пра мяне, казала вам, што я нейкі халодны і бессердечное жывёла. У мяне ёсць прычыны для сваіх дзеянняѓ, сапраѓды гэтак жа, як у мяне ёсць пэѓныя устаноѓленыя правілы, кіраѓнікі маім домам. Самае важнае правіла заключаецца ѓ тым, што тое, што належыць мне, не павінна перадавацца ѓ рукі іншых. Нідзе гэта не дастасавальна так моцна, як да таго ліста пергамента, які яна ѓзяла ѓ мяне і аддала цябе. Джэйн здзейсніла недаравальны ѓчынак; яна вынесла загадку з дома без майго ведама і падзялілася інфармацыяй аб ёй з іншымі ".
  
  "Яна ѓсяго толькі хацела зрабіць цябе шчаслівай", - сказаѓ я.
  
  "Я ажаніѓся на ёй не дзеля шчасця, а дзеля таго, што яна магла мне даць. Звычайны маленькі дурань ніколі гэтага не разумеѓ".
  
  Я глядзела прама перад сабой, пакуль мы імчаліся па вузкіх вулачках да месца прызначэння. "Што са мной будзе?" Спытала я, мой страх мяшаѓся з абурэннем.
  
  "Ты валодаеш ведамі, якія мне патрэбныя", - сказаѓ ён. "Пасля таго, як я атрымаю гэтыя веды, ты ѓсведамляеш сваю карыснасць для мяне і будзеш выкінуты".
  
  - Выкінуты? - Усклікнуѓ я з абурэннем.
  
  Ён глыбей упер пісталет мне ѓ бок. "Асцярожней, мадам. Вы былі б няправыя, мяркуючы, што я не застрэлю вас, калі прыйдзецца, незалежна ад таго, ці атрымаѓ я вашу інфармацыю або няма. містэр Бенбоу распавёѓ мне дастаткова аб рашэнні гэтай загадкі, каб пераканаць мяне, што астатняе я мог бы сабраць разам сам.
  
  "Дзе Гары?" - спытаѓ я.
  
  "Ён у бяспекі. На дадзены момант".
  
  Я падняѓ вочы да столі, але нягоднік побач са мной, здавалася, прачытаѓ усе мае думкі. "Не марнуйце час на роздум, не маглі б вы папярэдзіць вадзіцеля", - сказаѓ ён. "Я ѓзяѓ на сябе смеласць сказаць яму, што вы псіхічна неѓраѓнаважаныя. Яго праінструктавалі - і заплацілі - ігнараваць усё, што ён можа пачуць, што выходзіць з кабіны".
  
  Мы ехалі ѓ изматывающем маѓчанні яшчэ тры чвэрці гадзіны, а затым таксі пачатак запавольваць ход. "Вось мы і прыехалі", - сказаѓ Рамзі. " Я цаню той факт, што вы не спрабавалі здзейсніць якую-небудзь глупства. Жанчына са здаровым сэнсам - вялікая рэдкасць у нашы дні, місіс Уотсан, і я віншую вас.
  
  " Ці можаш пакінуць свае віншаванні пры сабе! Я ощетинилась.
  
  Мой які расце гнеѓ прымусіѓ Рамсэй ѓсміхнуцца. Або, магчыма, гэта была мая расце бездапаможнасць. "А зараз," сказаѓ ён, "я выйду першым, трымаючы пісталет накіраваным на цябе, а потым ты павольна выйдзеш і пойдзеш побач са мной прама да дзвярэй".
  
  Я маѓчаѓ, калі ён выйшаѓ з таксі і, схаваѓшы пісталет ад кіроѓцы, заплаціѓ за паездку. Затым, вынікаючы яго патрабаванням, я павольна спусціѓся і застаѓся побач з ім. Мы разам глядзелі, як таксі знікае на цёмнай вуліцы, якая была пустая, калі не лічыць іншага экіпажа, спыніѓся ля тратуара некалькімі дамамі далей. Я ведаѓ, што любая спроба праскочыць па вуліцы і папярэдзіць вадзіцеля гэтага таксі прывядзе да катастрофы.
  
  "Замкам" Рамзі аказалася сціплае цагляны жыллё ѓ Ламбет, у якое ён мяне і запрасіѓ. Як толькі мы ѓвайшлі ѓ дом, я пачула голас Гары: "Амелія, з табой усё ѓ парадку?"
  
  Іншы голас зароѓ: "Заткніся, ты!" За гэтым рушыѓ услед гук моцнай аплявухі.
  
  "Гары!" - Крыкнуѓ я.
  
  "Ён там", - сказаѓ Рамзі, падштурхоѓваючы мяне пісталетам. "Працягвай".
  
  Я ѓвайшоѓ у ѓтульна абстаѓлены, хоць і цьмяна асветленую пакой. Гары Бенбоу быѓ прывязаны да крэсла, яго валасы наліплі на лоб ад поту. Над ім стаяла маладая дзяѓчына, на твары якой застыла хмурнае выраз, і якая глядзела на мяне самымі знежывелымі вачыма, якія я калі-небудзь бачыѓ.
  
  "Прабач мяне, Амелія," прастагнаѓ Гары. - Яны прымусілі мяне сказаць ім, дзе цябе знайсці. Даруй мяне за ѓсё, качаня.
  
  Я зноѓ перавёѓ позірк на дзяѓчыну. " Я мяркую, вы Мэры Рамзі.
  
  Дзяѓчына ѓсміхнулася.
  
  "Мэры, пакажы добрыя манеры", - скамандаваѓ Рэмсі, падахвочваючы яе намаляваць пародыю на ѓсмешку, обнажившую буйныя крывыя зубы. "Як пажываеш?" - прорычала яна.
  
  Рамзі высунуѓ крэсла ѓ цэнтр пакоя, штурхнуѓ мяне на яго і загадаѓ дзяѓчыне звязаць мяне, як яна звязала Гары. Увесь гэты час ён трымаѓ пісталет накіраваным на мяне. Мэры Рамзі выканала сваю задачу з знарочыстай грубіянствам, і вяроѓкі балюча нацерлі мне запясці. " Яны абавязкова павінны быць такімі тугімі? Я застагнала, звяртаючыся да Рамзі.
  
  "Яны павінны", - адказаѓ ён. "Я не той чалавек, які можа дазволіць сабе рызыкаваць".
  
  "Ты наогул не мужчына, ты свіння," - парыраваѓ я, але затым ѓскрыкнуѓ, калі дзяѓчына схапіла мяне за валасы і тузанула за іх, адкідваючы маю галаву назад.
  
  "Я не думаю, што ты разумееш, з кім размаѓляеш", - сказала яна. "Табе варта было б ляжаць на падлозе, скребясь перад сваім суверэнам, законным каралём Англіі!"
  
  На шчасце, яна адпусціла мае валасы, і я зноѓ перавяла свой поѓны болю погляд на Рамзі. " Вы законны кароль Англіі?
  
  Ён пакланіѓся. " Як і мой бацька, і яго бацька, і кожны член маёй сям'і мужчынскага полу з часоѓ Вільгельма Аранскага, узурпатара, які няѓмольна адвёѓ краіну ад Праѓдзівай Царквы. Ён хадзіѓ перада мной павольнымі, мернымі крокамі. "Я прамы нашчадак Якава Другога, апошняга каталіцкага караля каралеѓства і апошняга сапраѓднага манарха. Нават нягледзячы на тое, што майго прозвішча няма ні ѓ адной агульнапрынятай генеалагічнай табліцы, маё паходжанне ад Джэймса з'яѓляецца фактам ".
  
  "Іншымі словамі, ваш продак быѓ незаконнанароджаным", - сказаѓ я.
  
  "Я адразу зразумеѓ, што ён вырадак", - дадаѓ Гары, затым, кінуѓшы на мяне збянтэжаны погляд, дадаѓ: "Прабач за мой мову, Амелія".
  
  Недарэчная клопат беднага Гары пра прыстойнасць перад тварам такой сур'ёзнай небяспекі выклікала ѓ мяне бездапаможны, невясёлы смяшок. На жаль, няшчасная дзяѓчынка ззаду мяне памылкова прыняла мой смех за каментар да заявы яе бацькі і зноѓ схапіла мяне за валасы, люта вывярнуѓшы маю галаву.
  
  "Мэры!" Рамзі закрычаѓ. "Колькі разоѓ я павінен табе паѓтараць: высакароднасць абавязвае". Дзяѓчына адпусціла яго.
  
  Я паківаѓ раскалывающейся ад болю галавой. - Чаго вы ад мяне хочаце, ваша вялікасць? У апошнія два словы я ѓклаѓ як мага больш яду. Калі Рамзі і пакрыѓдзіѓся, то ніяк гэтага не паказаѓ.
  
  "Канчатковы адказ на загадку", - адказаѓ ён. "Дакладнае месцазнаходжанне скарбы".
  
  "Чаму ты так упэѓнены, што скарб існуе?" - Спытаѓ я.
  
  " О, гэта тут, місіс Уотсан. Тое, што рэдл называе "рэліквіяй", на самай справе з'яѓляецца астаткам стану ѓ золаце і каштоѓнасцях, якое было сабрана для фінансавання паѓстання ѓ Монмуте. Калі няшчасны герцаг прайграѓ сваю заяѓку на трон - а таксама сваю галаву, - тое, што засталося ад яго ваеннага куфра, было схавана з веданнем таго, што аднойчы законны манарх, той, каму Богам прызначана правіць гэтай імперыяй, паѓстане і верне трон у нашчадкаѓ прэтэндэнтаѓ. Я гатовы выканаць гэта прызначэнне і прызначэнне Сапраѓднай Царквы. Гэта скарб прафінансуе наша ѓзыходжанне. Ён спыніѓся і ѓсміхнуѓся. "Іранічна, ці не так? Што багацце, сабранае пратэстантам у спробе зрынуць апошняга караля-каталіка, цяпер будзе выкарыстана для аднаѓлення статусу каталіцкай царквы ѓ Імперыі?"
  
  "Вар'яцтвам было б маё апісанне", - адказаѓ я. "Вы не можаце ѓсур'ёз верыць, што будзеце каранаваныя".
  
  " Я? На жаль, няма. Магчыма, калі б адзін з маіх продкаѓ палічыѓ патрэбным прыняць сваю ниспосланную Богам лёс, я б так і паступіѓ, але я змірыѓся з верагоднасцю таго, што ніколі не сяду на англійская трон. Я раблю гэта не для сябе, місіс Уотсан, а хутчэй для майго сына. Пры правільным выкарыстанні і інвеставанні скарб можа прынесці багацце, аб якім я нават не марыѓ, а з багаццем прыходзіць ѓлада. Уявіце, мужчына каралеѓскай крыві нарадзіѓся ѓ такім багацці і ѓлады. Чаго толькі не змог дасягнуць гэты блаславёны хлопчык?"
  
  Раптам я зразумеѓ, як быѓ уладкаваны гэты шалёны змова. " Цябе не проста не хапае скарбы, ці не так? - Спытаѓ я. " У вас таксама няма сына, ці не так, містэр Рамзі? Менавіта па гэтай прычыне вы жаніліся на такі малады жанчыне, каб вырабіць на святло спадчынніка мужчынскага полу. Гэта было тое, што яна магла даць вам.
  
  "І менавіта па гэтай прычыне я ажанюся на іншы маладой жанчыне, і яшчэ на адной пасля яе, і яшчэ на адной пасля яе, калі гэта будзе тое, што спатрэбіцца", - заявіѓ Рамзі. "У мяне будзе сын! Я не пацярплю долі Джэймса і ерэтыка Генрыха, калі пасля мяне застануцца толькі дочкі. "Ён кінуѓ пагардай погляд на Мэры.
  
  " А калі ѓ іх не народзіцца сын, ты заб'еш іх, каб зноѓ ажаніцца.
  
  "Што такое некалькі асобных жыццяѓ у параѓнанні з аднаѓленнем Праѓдзівай Царквы?" ён крычаѓ. "Жыцця гэтых жанчын нічога не значаць".
  
  "Як смееш ты называць сябе чалавекам веры?" Я плюнуѓ. "Ты агідны, ганьбіш-"
  
  "Досыць!" - прагрымеѓ ён, супакойваючы мяне. "Я не зацікаѓлены больш марнаваць час на дэбаты, зыход якіх ужо прадвызначаны. Вы былі вельмі разумныя, зразумеѓшы загадку, місіс Уотсан, я аддаю вам належнае. Хоць я ѓпэѓнены, што ѓ канчатковым выніку змог бы расшыфраваць гэта сам, вы зэканомілі мне каштоѓны час, і я не магу быць няѓдзячным. Але цяпер мне патрэбен апошні кавалачак галаваломкі. "Ён апусціѓся перада мной на калені, наблізіѓшы свой твар да майго, прыставіѓшы рулю пісталета да майго сэрца. "Дзе закапана скарб?"
  
  "Я... не... ведаю," прамармытала я, спрабуючы пераадолець агіду і страх. " Пакінь яе ѓ спакоі! Гары ѓскрыкнуѓ, заахвоціць Мэры кінуцца да яго крэсла і са злосцю стукнуць яго па твары.
  
  "Я не ведаю!" Я закрычаѓ. "Рашэнне загадкі - Сем цыферблатаѓ, і я веру, што ѓ пэѓны час сутак калона з Сямі цыферблатаѓ адкідвае цень на месца, дзе схавана скарб, але ѓ які час, я не ведаю!"
  
  Рамзі падняѓся на ногі і падаѓся назад, і я адчула палёгку, пазбавіѓшыся ад непрыемнага спякота яго дыхання. "Я веру вам, місіс Уотсан. Вы пераканалі мяне, што ні вы, ні Бенбоу не валодаеце інфармацыяй, якую я шукаю. Для мяне гэта невялікая няѓдача. Аднак гэта азначае, што вы двое больш не патрэбныя. Ён развярнуѓся да Гары і накіраваѓ пісталет яму ѓ грудзі. Вочы Гары пашырыліся, і ён бездапаможна змагаѓся з сабой. Я адвярнуѓ галаву і заплюшчыѓ вочы. Я не мог глядзець. Я чакаѓ жудаснага гуку кулі.
  
  Але замест стрэлу я пачула іншы гук, гучны стук у дзверы дома. Я адкрыла вочы і ѓбачыла, як Рамзі паглядзеѓ на сваю дачку, якая накіравалася да дзвярэй. "Не звяртай увагі, не звяртай увагі!" - запатрабаваѓ ён, зноѓ падымаючы пісталет. Але грукат працягваѓся, толькі цяпер ён даносіѓся з двух розных напрамкаѓ.
  
  
  
  "Яны таксама ззаду!" Мэры закрычала.
  
  Я пачуѓ прыглушаны крык, які ледзь не давёѓ мяне да слёз радасці: "Паліцыя, адкрыйце!"
  
  "Божа, пилеры!" Гары ликующе усклікнуѓ.
  
  Я не адважваѓся нават задавацца пытаннем, чаму паліцыя абрала менавіта гэты час для нападу на дом Рамзі, баючыся, што яны зноѓ могуць з'ехаць!
  
  Відавочна, гэтак жа збітыя з панталыку і напалоханыя, калі і разгневаныя такім развіццём падзей, Рамсэй і Мэры паглядзелі адзін на аднаго, нібы не ведаючы, што рабіць далей. Праз імгненне мы пачулі трэск распахиваемой дзверы, і праз секунду пасля гэтага ѓ пакой увайшлі з паѓтузіна афіцэраѓ у форме з кіямі. Наперадзе брыгады ішоѓ сяржант, які накіраваѓ пісталет на ашаломленага Рамзі і лёгка абяззброіѓ яго. Мэры не была гэтак падатлівым. Змагаючыся як вар'ятка, ёй спатрэбіліся аб'яднаныя сілы трох афіцэраѓ, каб утрымаць яе. Нягледзячы ні на што, я не мог прымусіць сябе зненавідзець гэтую няшчасную дзяѓчынку. Яна была стварэннем свайго вар'ята бацькі, і таму ѓ яе, верагодна, ніколі не было шанцу.
  
  Іншы афіцэр спрабаваѓ развязаць Гары і мяне. Мае рукі, калі іх вызвалілі, былі падобныя на расплаѓлены свінец. На шчацэ Гары, там, дзе Мэры ѓдарыла яго, утварыѓся сіняк. Калі сітуацыя была ѓзятая пад кантроль, сяржант павярнуѓся да мяне. "Вы, павінна быць, місіс Уотсан", - сказаѓ ён.
  
  "Так, але як, чорт вазьмі, ... як...?" У адзін з нешматлікіх выпадкаѓ у маім жыцці я страціла дар прамовы.
  
  "Хадзем на вуліцу, мадам. Вы таксама, сэр", - ён паклікаѓ Гары.
  
  Калі констебли суправаджалі абодвух Рэмзі да паліцэйскай машыне, я падслухаѓ, як Чарльз Рэмзі размаѓляць, ні да каго канкрэтна не звяртаючыся: "Гэта яшчэ не канец! У мяне будзе сын! Калі ён нарадзіѓся ѓ турме, так таму і быць! Я пакруціѓ галавой, адчуваючы няёмкую сумесь жалю і агіды.
  
  Я ѓсё яшчэ ламаѓ галаву над тым, як своечасова прыбыла паліцыя, калі падняѓ галаву і ѓбачыѓ нешта яшчэ больш загадкавае: перада мной стаяѓ Шэрлак Холмс! Ён падышоѓ да таго месца, дзе стаяла я, выраз яго твару ѓяѓляла сабой супярэчлівую сумесь турботы і чаго-то падобнага на збянтэжанасць. На кароткі міг мне здалося, што ён збіраецца працягнуць руку і утешающе пакласці яе мне на плячо, але калі такое было яго жаданне, ён адолеѓ яго. "Спадзяюся, вы не пацярпелі, місіс Уотсан?" няёмка спытаѓ ён.
  
  "Наѓрад ці," выдыхнула я, адчуваючы слабасць. " І я павінна выказаць здагадку, што ты - сродак майго выратавання з рук вар'ята, але як, чорт вазьмі, ты даведаѓся, дзе мяне знайсці? Як ты наогул даведаѓся, што я ѓ бядзе?
  
  
  
  "Я выпадкова апынуѓся перад вашым домам як раз своечасова, каб стаць сведкам пагроз з боку чалавека, якога толькі што заключылі пад варту", - адказаѓ ён. "Я адразу зразумеѓ, што што-то не так, па напрузе і рыгіднасці вашага цела. Больш таго, мужчына стаяѓ занадта блізка да вас, каб гэта быѓ нявінны размова. Я схаваѓся ѓ цені і назіраѓ да тых часоѓ, пакуль не заѓважыѓ металічны водбліск у руцэ мужчыны, у якім адразу ж пазнаѓ рулю пісталета. Пасля таго, як вас сілай пасадзілі ѓ таксі, я паклікаѓ аднаго з сваіх і загадаѓ кіроѓцу прытрымлівацца за вамі, што мы і рабілі ѓсю дарогу сюды.
  
  "Тады гэта было ваша таксі, якое я бачыѓ у канцы вуліцы", - сказаѓ я.
  
  "Так. Я яшчэ раз назіраѓ, як вас прымусілі увайсці ѓ дом, і як толькі вы апынуліся ѓнутры, я паслаѓ кіроѓцы за паліцыяй, а сам застаѓся назіраць звонку. Констебли хутка прыбытку, а астатняе вы ведаеце.
  
  "О, Божа, дапамажы мне," прастагнала я, цяпер ужо баючыся, што магу ѓпасці. Адзінае, што трымала мяне на нагах, - гэта мой адмову зваліцца ѓ жаночы прытомнасць перад містэрам Холмсам.
  
  "Магчыма, Нябёсы ѓжо зрабілі гэта", - сказаѓ ён. "Хоць я не горача веру ѓ руку Провіду, вмешивающуюся ѓ справы смяротных, я павінен задацца пытаннем, ці не было задзейнічана ѓплыѓ больш магутнай сілы, якая змясціла мяне ѓ патрэбнае месца сапраѓды ѓ патрэбны час, каб палегчыць ваша нараджэнне".
  
  "Містэр Холмс, толькі не кажыце мне, што вы верыце, што вас накіравалі на вуліцу Каралевы Ганны па волі Божай!" - Што? - спытаѓ я, уражаны гэтым прызнаннем.
  
  "Гэта толькі час дае мне падставу для разважанняѓ", - адказаѓ дэтэктыѓ. Затым, панізіѓшы голас, каб ніхто з афіцэраѓ, якія назіралі за тым, што адбываецца, не мог пачуць, ён сказаѓ: "Прычына, па якой я прыйшоѓ да вас дадому, была значна больш банальнай: я прыйшоѓ вярнуць ваша сукенка".
  
  Я ѓтаропілася на яго на імгненне, а затым выбухнула гучным, амаль істэрычным смехам. "Містэр Холмс, - выдыхнула я, - вы можаце пакінуць сукенка сабе".
  
  Ён паглядзеѓ на мяне з здзіѓленым выразам твару, а затым таксама выліѓся выбухам смеху. Гэта быѓ першы раз, калі я бачыѓ такі прыкмета весялосці, выходны ад Шэрлака Холмса.
  
  Імгненне праз ён узяѓ сябе ѓ рукі. "У мяне няма жадання затрымліваць вас далей, місіс Уотсан," сказаѓ ён, і сардоническая ѓсмешка кранула яго тонкія вусны. "Гэта праца паліцыі. Добры вечар". З гэтымі словамі ён павярнуѓся, амаль нябачным прайшоѓ скрозь натоѓп, якая пачала збірацца на вуліцы, і растварыѓся ѓ ночы. Наступнае, што я памятаѓ, гэта тое, што Гары, скончыѓ частаваць паліцыю гісторыяй свайго выкрадання, падышоѓ да мяне.
  
  "Гор, качкі", - сказаѓ ён, гледзячы ѓ кружащуюся натоѓп, - "Гэта з ім вы размаѓлялі?"
  
  Я кіѓнуѓ. " Гэта быѓ Шэрлак Холмс.
  
  " Значыць, вы знайшлі спосаб звязацца з ім?
  
  "Так, з гэтага моманту я буду пакідаць для яго запіску ѓ сваёй хімчыстцы", - сказала я, а затым зноѓ пачала бездапаможна хіхікаць, да вялікага недоумению майго старога прыяцеля.
  
  Пасля поѓнага допыту ѓ паліцыі мне, нарэшце, дазволілі вярнуцца дадому. Была амаль поѓнач, калі я вярнуѓся на Куін-Эн-стрыт, дзе мяне з распасцёртымі абдымкамі сустрэла Міс, якая рана вярнулася дадому з мюзік-хола, выявіла дом пустым і правяла апошнія два гадзіны, працуючы амаль да вар'яцтва з-за майго невытлумачальнага адсутнасці. Выказаѓшы крыху больш упэѓненасці, чым я на самой справе адчуваѓ, у тым, што са мной усё ѓ парадку, я адправіѓся ѓ сваю пасцель, дзе добра праспаѓ да наступнага раніцы.
  
  Нядзіѓна, што ѓ той дзень Гары з'явіѓся ѓ нашай дзверы. Маскарадным касцюма ѓжо не было, і замест яго на ім былі яго больш знаёмыя пацёрты карычневы пінжак і патрапаны кацялок. Я чакаѓ, што ён скажа, што фірма "Чыпенхэм і Ко" звольніла яго, якая да гэтага часу, павінна быць, даведалася падрабязнасці яго падману, але замест гэтага ён сказаѓ мне, што звольніѓся. "Сяброѓства з гэтымі адборнымі дзяѓчынкамі кожны раз прывядзе цябе да непрыемнасцяѓ", - сказаѓ ён з ухмылкай.
  
  Гісторыя сям'і Рамзі мала асьвятлялася ѓ прэсе, пакуль праз два дні ѓ іх доме ѓ Ламбет не было знойдзена цела Джэйн Рамзі. Пасля гэтага гісторыя трапіла на першыя палосы ѓсіх газет - загаловак у "Ілюстраваных лонданскіх навінах" абвяшчаѓ: "Чалавек, які стане каралём", без якіх-небудзь выбачэнняѓ перад містэрам Кіплінг - і рэпарцёры пачалі збірацца і раіцца перад нашым домам. Нягледзячы на ѓсе мае спробы звесці гэта да мінімуму, яны, натуральна, згулялі на руку маёй асацыяцыі з маім галоѓным выратавальнікам, Шэрлакам Холмсам. Вядома, рэпарцёры напішуць тое, што яны напішуць, хоць я не магу сказаць, што Гары моцна дапамог майму справе. Упіваючыся усеагульным увагай, як любы добры акцёр, ён карыстаѓся любой магчымасцю, каб публічна ахарактарызаваць мяне як натуральнага пераемніка містэра Холмс, якога, як ён паспяшаѓся паказаць, прыцягнулі да справы толькі пасля таго, як я выканаѓ важную працу, звязаную з рашэннем галаваломкі. Што містэр Холмс думаѓ пра ѓсё гэта, я паняцця не маю.
  
  
  
  На працягу тыдня шуміха ѓляглася настолькі, што мы з Міс змаглі заняцца сваімі звычайнымі справамі, не падвяргаючыся нападкам натоѓпаѓ мужчын з нататнікамі і ручкамі. Але я не мог пазбавіцца ад успамінаѓ аб словах містэра Холмса. Няѓжо ѓ гэтым сапраѓды замяшана Провід? Няѓжо яно нейкім чынам выбрала менавіта той момант, калі Шэрлак Холмс прыйшоѓ у наш дом, ведаючы, што хвілінай раней ці пазней гэта азначала б, што і Гары, і я цяпер ляжалі б у схаваных магілах? Ці былі мы, як чалавечыя істоты, ѓцягнутыя ѓ якой-то грандыёзны задума, які быѓ за межамі нашага разумення?
  
  Ці раптоѓнае з'яѓленне містэра Холмса было проста удалым збегам абставін? Ці былі мы, у рэшце рэшт, проста рабамі выпадковых дзеянняѓ любога іншага чалавека? Наколькі іншы быѓ бы ѓся гісторыя, больш за тое, уся цывілізацыя, калі б любы з мільёна маленькіх індывідуальных дзеянняѓ і рашэнняѓ, якія здзяйсняюцца кожны дзень, ажыццяѓлялася па-іншаму? Разважаць пра гэта было ашаламляльна.
  
  Я не мог выкінуць загадку Маладога пратэстоѓца з галавы да вяртання Джона з яго лекцыйнай паездкі (і хоць я ѓсё яшчэ меѓ намер абмеркаваць з ім пытанне аб тым, каб ён перадаѓ містэру Холмсу ключ ад нашага дома, мне чаму-то, здавалася, менш неабходным рабіць гэта неадкладна). Я стараѓся цалкам выгнаць гэта са сваіх думак, і па большай частцы атрымаѓ поспех. Па крайняй меры, я так думаѓ.
  
  Толькі месяцы праз два пасля вядомых падзей, калі прыемная прахалода восені саступіла месца шэрай волкасці зімы, я раптам падскочыѓ у ложку, вырваны з асабліва яркага сну, у якім я зноѓ вывучаѓ пергаментную старонку, якая змяшчае загадку. Дакумент з майго сну быѓ ідэнтычны рэальнаму, за выключэннем таго, што фраза Сэнт-Эндрюсский крыж была выдзелена яркімі залатымі літарамі. "Сьв. Андрэеѓскі крыж, " сказала я ѓслых ѓ ложку, спадзеючыся, што мой раптоѓны ѓздым не разбудзіѓ Джона.
  
  У адрозненне ад Голгофского крыжа, Андрэеѓскі крыж меѓ форму літары X. Ці рымскімі лічбамі, якія, хутчэй за ѓсё, можна было сустрэць на сонечных гадзінах, - дзесяць.
  
  Час, у якое рэліквія можа быць знойдзена.
  
  Павінна быць, гэта быѓ які адсутнічае кавалак галаваломкі. Калі сонца падала на калону роѓна ѓ дзесяць гадзін раніцы - у дзесяць вечара сонечнага святла недастаткова нават у сярэдзіне лета, - яе цень, як палец, прама паказвала на месца пахавання "рэліквіі".
  
  "Я павінен паведаміць пра гэта Гары!
  
  
  
  Але ѓ наступнае імгненне ѓ маёй свядомасці паѓстаѓ іншы яркі вобраз. Я ѓбачыѓ Гары ѓ пірацкім уборы, з рыдлёѓкай у адной руцэ і кіркай ѓ іншы. "Кропка адзначана крыжыкам, мая дзяѓчынка", я магла чуць, як ён кажа, "І хто ведае, якое крыважэрнае ѓзбуджэнне мы выявім на гэты раз?"
  
  Я засмяяѓся і здрыгануѓся адначасова.
  
  Джон застагнаѓ і перавярнуѓся на іншы бок, але не прачнуѓся.
  
  "Прабач, Гары," прашаптаѓ я, " але гэты сакрэт застанецца пры мне.
  
  З гэтымі словамі я супакоіѓся і зноѓ пагрузіѓся ѓ сон.
  
  OceanofPDF.com
  
  
  РЭДЖЫНАЛЬД МАСГРЕЙВ
  
  " Рэджынальд Масгрейв вучыѓся ѓ тым жа каледжы, што і я, і я быѓ з ім крыху знаёмы. У цэлым ён не карыстаѓся папулярнасцю сярод студэнтаѓ старэйшых курсаѓ, хоць мне заѓсёды здавалася, што тое, што лічылася гонарам, на самай справе было спробай прыкрыць крайнюю прыродную сарамлівасць. Па знешнасці гэта быѓ чалавек надзвычай арыстакратычнага тыпу, хударлявы, з высокім носам і вялікімі вачыма, з рамантычнымі і ѓ той жа час вытанчанымі манерамі ... Час ад часу мы ѓступалі ѓ размову, і я памятаю, што ён не раз выяѓляѓ жывую цікавасць да маіх метадаѓ назірання і высноваѓ ".
  
  - "Рытуал Масгрейва"
  
  
  
  
  аѓтар ДЖОРДЖ АЛЕК ЭФФИНДЖЕР
  
  
  
  
  
  Прыгода ѓ нябесных снягах
  
  Мяне завуць Рэджынальд Масгрейв. Больш за пяцьдзесят гадоѓ таму я вучыѓся ѓ Кембрыджскім універсітэце, дзе мне выпала вялікая гонар завязаць сяброѓства на ѓсё жыццё з містэрам Шэрлакам Холмсам. Доктар Джон Х. Ватсан апісаѓ адзін выпадак з гісторыі нашай дружбы развіваецца у "Рытуале Масгрейва". Хоць мы з Холмсам падтрымлівалі сувязь на працягу многіх гадоѓ, Ватсан больш ніколі не згадваѓ майго імя ѓ сваіх справаздачах. У мяне ёсць уласная тэорыя аб тым, чаму гэта так, але яна мае мала агульнага з сапраѓдным апавяданнем, і таму я пакіну яе для іншага выпадку. Падзеі, пра якія я збіраюся расказаць, адбываюцца ѓ 1875 годзе, яшчэ да таго, як Холмс і Ватсан правялі сваю знакамітую першую сустрэчу, апісаную ѓ Эцюдзе ѓ пунсовых тонах. Чытач павінен мець на ѓвазе, што ѓ той час мы з Холмсам былі яшчэ хлопцамі, і ён яшчэ не стаѓ тым Шэрлакам Холмсам, які знаёмы кожнаму чытачу твораѓ Ватсана.
  
  Гэты эпізод пачаѓся бліжэй да канца школьнага семестра. Я ѓспамінаю, што Холмс быѓ на баксёрскім рынгу, спарынгаваѓ з хлопцам, чыё імя я зусім забыѓся, але чый баксёрскі стыль застаѓся ѓ маёй памяці на паѓстагоддзя. Ён быѓ не так высокі, як Холмс, але больш моцна складаны і, здавалася, валодаѓ велізарнай хуткасцю. Ён быѓ лёгкі на пад'ём і зладзіѓ даволі нядрэннае шоѓ, танцуючы па рынгу, падскокваючы, ныраючы і ѓсё такое іншае. Можа, ён і быѓ хуткі, але Холмс быѓ хутчэй, а ѓ боксе, як мне казалі, шпаркасць мае большае значэнне. Хуткасць патрэбна для бегу, якім многія праціѓнікі Холмса на працягу многіх гадоѓ у рэшце рэшт карысталіся, каб пазбегнуць яго дубінамі.
  
  
  
  Як бы ні звалі гэтага хлопчыка, ён скакаѓ па агароджы з даволі дзіѓнай ухмылкай на твары. Я і сам дзівіѓся, што ён задумаѓ. Уразіѓшы ѓсіх нас сваёй спрытам, ён прысунуѓся бліжэй да Холмсу, пачаѓ доѓгі кругавой намах правым кулаком, якому было наканавана ніколі не дасягнуць мэты, і нанёс прамой магутны ѓдар левай прама ѓ твар. Хлопец, хістаючыся, адступіѓ на крок або два, а затым цяжка сеѓ. Холмс запытальна паглядзеѓ на ашаломленага хлопца, які адной рукой массировал твар, а іншы махал у знак таго, што ён не сур'ёзна пацярпеѓ, але вырашыѓ як мага хутчэй завяршыць спаборніцтва.
  
  "Што вы думаеце?" - Спытаѓ мяне Холмс, злазячы з рынга.
  
  "Я думаю, вам, павінна быць, цяжка знайсці тут годную канкурэнцыю", - сказаѓ я.
  
  " Не, не аб матчы. Аб тым кітайца, аб якім я табе расказваѓ. Цын Цюань-Фу, з каледжа Кайус.
  
  "Вы сказалі мне, што хто-то забраѓ у яго латуневую шкатулку, і ён адчайна хоча атрымаць яе назад. Я б не здзівіѓся, даведаѓшыся, што гэтая таямнічая скрыначка варта цэлае стан у пераліку на тое, што ѓ Кітаі выкарыстоѓваюць для грошай".
  
  Мы з Холмсам прайшлі ѓ распранальню спартсменаѓ. "Магчыма, вы да яго несправядлівыя, Масгрейв", - сказаѓ ён.
  
  "Без сумневу".
  
  "У мяне склалася ѓражанне, што містэр Чинг не занадта заклапочаны сваімі фінансамі, нягледзячы на ѓсю бачнасць".
  
  Я паціснуѓ плячыма. " Тады пошук яго каштоѓнай меднай скрыначкі, магчыма, варта таго, каб выдаткаваць на гэта час.
  
  Холмс на імгненне задумаѓся. " Вы пачакаеце? Я хацеѓ бы яшчэ крыху пагаварыць з вамі пра гэта. Магчыма, вы пагодзіцеся скласці мне кампанію, калі я нанёс візіт містэру Ч'Інгу ѓ Лондан.
  
  " Зразумела, Холмс. У любым выпадку ѓ мяне не было ніякіх рэальных планаѓ.
  
  І вось так нявінна я трапіѓ у смяротную павуцінне кітайскага д'ябла. Адкуль нам, простым студэнтам, ведаць, на які небяспечны шлях вымусіць нас пайсці гэта нядбайнае рашэнне? Ад бяспекі сярэднявечных сцен універсітэта праз кантыненты да старажытных цытадэлі Усходу - такога падарожжа я ніколі не хацеѓ здзейсніць у самыя ліхаманкавыя моманты свайго жыцця. Мы адпраѓляліся на пошукі меднай скрыначкі, адчуваючы на сваіх плячах лёсу двух магутных імперый, ведаючы, што жыццё, магчыма, незлічоныя жыцця, залежаць ад нашых дзеянняѓ. Азіраючыся назад, сапраѓды, было лепш, што мы не ведалі, што чакае нас у Лондане. Магчыма, Холмс ѓсё роѓна паехаѓ бы, але я вымушаны сумнявацца ѓ сабе. Я думаю, што мог бы знайсці больш спакойны занятак на гэтыя летнія месяцы.
  
  Рэшту навучальнага семестра прайшоѓ без здарэнняѓ. Я абараніѓ дыплом, а Холмс паспяхова завяршыѓ год навучання. Трэцяга ліпеня мы сустрэліся ѓ Лондане, дзе я наняѓ таксі, каб адвезці нас у дом Чинга на Грэйт-Боѓмэн-стрыт. Калі мы прыбылі, перш чым Холмс паспеѓ пастукаць у дзверы, яе адкрыла маладая кітаянка. За ёй стаяѓ мужчына гіганцкага росту. Ён больш за ѓсё быѓ падобны на прыдворнага еѓнуха, істота з тых, што засяляюць казкі аб таямнічых краінах. Ён узвышаѓся нада мной, як і над Холмсам, і быѓ апрануты толькі ѓ свабодныя чорныя штаны. Яго масіѓная грудзі была аголена, а бліскучыя рукі выглядалі досыць моцнымі, каб падняць кожнага з нас адной рукой. Яго жаѓтаваты твар быѓ пухлым і мяккім на выгляд, а на лысай паголенай галаве блішчаѓ пот. Яго пышныя чорныя вусы і люты погляд чорных вачэй наводзілі на думку, што, калі б нам настолькі не хапіла здаровага сэнсу, ён быѓ бы цалкам здольны здушыць любы невялікае раздражненне, якое мы ѓдваіх маглі б стварыць.
  
  Маладая жанчына трымала маленькі срэбны паднос, і Холмс ѓжо паклаѓ на яго сваю візітную картку. Я зрабіѓ тое ж самае, і калі яна павярнулася, каб перадаць карты свайму гаспадару, па нейкай выпадковасці яна страціла раѓнавагу і выпусціла і паднос, і карты. Так жа блізка, як раскаты грому суправаджаюць выбліск маланкі, гігант з аголенай грудзьмі ѓдарыѓ маладую жанчыну з такой сілай, што яна расцягнулася на падлозе.
  
  Я быѓ узрушаны, але не быѓ бяссільны адказаць. Калі велізарны мужчына занёс руку, каб ударыць яе зноѓ, я схапіѓ яго за запясце. Ён перавёѓ свой пагрозлівы погляд на мяне, і на працягу некалькіх неспакойных удараѓ сэрца мы глядзелі адзін на аднаго.
  
  Я адчуѓ лёгкае дакрананне Холмса да свайго пляча. "Будзьце асцярожныя, Масгрейв," прамармытаѓ ён. Вядома, ён меѓ рацыю, перасцерагаючы мяне. Маё абурэнне яшчэ не вычарпалася, але я адпусціла руку мужчыны і павярнулася, каб дапамагчы маладой жанчыне.
  
  "Прабач мяне", - сказаѓ я ёй. "Я прашу прабачэння за сваю нязграбнасць, за тое, што ѓдарыѓ паднос і прымусіѓ цябе выпусціць яго. Гэта была мая віна, не твая". Гэта было не зусім праѓдай. Я ѓсяго толькі спрабаваѓ засцерагчы яе ад далейшага пакарання.
  
  Я дапамог ёй падняцца на ногі, але затым яна паглядзела на мяне з такім дзікім гневам, што што-то ѓнутры мяне, што-то слабае, чаго ніколі раней не тычыліся, было паранена самым пакутлівым чынам, які толькі можна сабе ѓявіць. Яна хутка павярнулася і паспяшалася з пярэднім пакоі. Мы з Холмсам засталіся сам-насам з асілкам, ахоѓваючы дзверы. Гігант махнуѓ велізарнай рукой, паказваючы, што мы павінны ісці за ім, і мы рушылі ѓслед за ім у дзіѓна пахкае нутро гэтага злавеснага месцы.
  
  Нас правялі ѓ гасціную, аформленую ѓ адпаведнасці са густамі Усходу. Мэбля была нізкай і неанглийской, беднай, як быццам каралева Вікторыя і яе эпоха ніколі не дапускаліся ѓ гэты дом. На сценах віселі размаляваныя скруткі, якія адлюстроѓвалі тыграѓ і бамбукавыя гаі, блазнаѓ малпаѓ або дзіѓных, тоѓстых, лысых мужчын. Гэтыя тэмы часта паѓтараліся ѓ багатых вышытых парцьеры, якія дамінавалі ѓ памяшканнях, не упрыгожаных скруткамі. Тут былі фарфоравыя вазы і разьбяныя фігуркі са слановай косткі; багі, мудрацы і звяры з бронзы, нефрыту і срэбра; ідалы з па-майстэрску апрацаванага дрэва, упрыгожаныя зіготкімі чырвонымі і сінімі камянямі; і тут і там беспамылкова вядомае, незаплямлены ззянне золата.
  
  Я быѓ уражаны. "Выкрадзеная медная скрыначка, павінна быць, належала самому Канфуцыю".
  
  " Што вы сказалі, Масгрейв? - Спытаѓ Холмс.
  
  Я падняла вочы, здзіѓленая тым, што ён пачуѓ мяне. " Я проста падумала, што калі хто-то і скраѓ што-то з гэтага дома, то, магчыма, ён абраѓ што-то лепей, чым маленькую латуневую шкатулку.
  
  " Цалкам дакладна. Аднак, пакуль у нас няма дадатковай інфармацыі, няма сэнсу гадаць пра матывы злодзея.
  
  Наш велізарны гід правёѓ нас да крэслаѓ у еѓрапейскім стылі ѓ цьмяна асветленай пакоі, якія стаяць перад бледна-зялёнымі дамастовыми драпіроѓкі. Служанка прынесла нам гарбату з пірожнымі - чай быѓ англійская, але вельмі слабы, - як быццам нас запрасілі атрымаць асалоду ад вячэрнім забаѓкай ѓ доме добрага сябра.
  
  Мне яшчэ не прыходзіла ѓ галаву, што мы бездапаможныя. Ніхто не ведаѓ, дзе мы былі, калі б мелі патрэбу ѓ выратаванні, і мы не ведалі, колькі яшчэ людзей у доме магло б выступіць супраць нас, калі б нам спатрэбілася бегчы. Для мяне гэта ѓсё яшчэ было ѓсяго толькі цікаѓнай интерлюдией, цікавым вопытам перад тым, як я вазьму на сябе сур'ёзныя абавязкі дарослага жыцця. Я не меѓ ні найменшага падання аб небяспецы, якая чакала паблізу.
  
  Пачуѓся яркі, гулкі ѓдар гонга, і шторы рассунуліся. Я падавіла ѓздых. На пышным ѓзвышэнні сядзеѓ мужчына, апрануты ѓ доѓгі сурдут і штаны з жоѓтага шоѓку. На нагах у яго былі простыя чорныя тэпцікі, на галаве - мандарынавыя шапачка з рубиновой гузікам. Рукавы паліто былі доѓгімі, і рукі мужчыны былі схаваныя ѓнутры. Пакуль я назіраѓ, ён павольна працягнуѓ руку і паклаѓ свае доѓгія кастлявыя пальцы на галовы багата выразаных кітайскіх драконаѓ, якія ѓпрыгожвалі падлакотнікі крэсла.
  
  
  
  Я паглядзеѓ на Холмса. Ён кіѓнуѓ. Так, гэта быѓ мой першы погляд на Цын Цюань-Фу. У яго быѓ высокі лоб і купалападобная галава, гарачыя зялёныя вочы, а таксама ціхамірнасць і бяздзейнасць, якія я неѓзабаве навучыѓся распазнаваць як прыкмета заѓзятага ѓжывае опіум. Калі ён паказаѓ на нас, я ѓбачыѓ, што на некалькіх пальцах у яго доѓгія штучныя пазногці з чаканнага золата. "Містэр Холмс," сказаѓ ён ціхім голасам.
  
  " Містэр Чинг, калі ласка, дазвольце мне прадставіць вам майго спадарожніка...
  
  "Містэр Холмс, ва ѓніверсітэце я быѓ цалкам ва ѓладзе вашага народа і вашых звычаяѓ. Я быѓ вымушаны выкарыстоѓваць імя, пад якім вы мяне ведалі. Цын, прозвішча, якую я вырашыѓ выкарыстоѓваць, - гэта назва кіруючай дынастыі ѓ Кітаі, якую на Захадзе часта называюць Маньчжурскай дынастыяй. Яны былі ва ѓладзе дзвесце сорак гадоѓ. Аднак тут, у маім сціплым доме, я аддаю перавагу, каб вы звярталіся да мяне на маю сапраѓднага імя і тытула - гэта мая дробязная капрыз, але вы паступіце добра, калі потакнете мне ѓ гэтым. Вы будзеце называць мяне Фу Манча. Доктар Фу Манча.
  
  Немагчыма растлумачыць як, але ѓ той момант, калі ён вымавіѓ гэтыя словы, я зразумеѓ, што ён сышоѓ з розуму.
  
  "Зараз, містэр Холмс," працягваѓ ён, " што тычыцца вашага сябра. Магчыма, я павінен быць раззлаваны тым, што вы прывялі каго-то з сабой без запрашэння, але гэта нічога не значыць. Гаспадыня аднаго з вашых стомных ангельскіх пакліканых вячэр выпрабавала б смяротныя нязручнасці, але я вельмі рады пазнаёміцца з ім. Ён звярнуѓ сваю ѓвагу на мяне, і калі ён адарыѓ мяне сваёй жахлівай, пазбаѓленага пачуцця гумару усмешкай, я адчула, як у мяне пачасцілася сэрцабіцце. "Ваша імя?" - спытаѓ ён.
  
  " Масгрейв, доктар. Рэджынальд Масгрейв.
  
  " З Сассекских Масгрейвов? - Спытаѓ ён. " Вы нядаѓна скончылі універсітэт, ці не так?
  
  "Чаму б і няма". Мяне ахапіла благое прадчуванне. Я прыехаѓ разам з Холмсам, спадзеючыся сустрэць цікавага замежнага джэнтльмена і, магчыма, даведацца крыху пра экзатычных звычаях Усходу. Я не чакаѓ убачыць гэтага бедламита ѓ мантыі, восседающего на фантастычным троне. Я адчуѓ тады, як і заѓсёды ѓ яго прысутнасці, што ён возьме ѓ мяне тое, што хоча, і я быѓ бяссільны супраціѓляцца.
  
  Гэта не так, Холмс. "Я прапаную, містэр Чинг або доктар Фу Манча, - сказаѓ ён, - каб вы сказалі нам, чаго вы ад нас чакаеце, і як мага хутчэй. Мы не кітайцы і не знаходзімся ѓ Кітаі. Гэта Англія, і калі мы хочам весці бізнес, мы павінны рабіць гэта на ангельскую манер. І ѓ містэра Масгрейва, і ѓ мяне ёсць іншыя справы, якія патрабуюць нашай увагі.
  
  Фу Манча усміхнуѓся і ляніва махнуѓ рукой. "Нахабныя шчанюкі," сказаѓ ён голасам ледзь гучней шэпту. "Я ведаю, што тое, што вы кажаце, няпраѓда, але гэта не мае значэння; усё будзе так, як вы пажадаеце, містэр Холмс. З моманту нашай апошняй сустрэчы мая маленькая праблема амаль вырашылася сама сабой. Нават сёння раніцай мае слугі прывялі да мяне чалавека, якога я падазраю ѓ тым, што ён вынес медную шкатулку з гэтага дома. Я не паспеѓ паведаміць вам, што ѓ вашым візіце больш няма неабходнасці - спадзяюся, вы прабачце мяне. Тым не менш, я падрыхтаваѓ для вас сёе-якое забаѓка, і я ѓпэѓнены, што вы знойдзеце яго вельмі павучальным.
  
  Я збіраѓся сказаць, што больш за ѓсё на свеце мне хацелася як мага хутчэй пакінуць гэты дом, але Холмс загаварыѓ першым. " Значыць, скрыначка цяпер у вас? - спытаѓ ён.
  
  Я ѓбачыѓ, як доѓгія пальцы Фу Манча сціснуліся ѓ кулак. Яго ціхамірная ѓсмешка імгненна знікла, змяніѓшыся панурым выразам твару. Бровы нахмурыліся над падпаленымі зялёнымі вачыма. "Не," сказаѓ ён, яго голас быѓ амаль рыклівы, " у мяне няма скрыначкі, але я яе атрымаю!" Ён падняѓ кулак, нібы прыносячы клятву перад сваімі паганскімі багамі.
  
  На імгненне запанавала цішыня, а затым ён злёгку хістаючыся падняѓся са свайго жахлівага крэсла і жэстам запрасіѓ нас ісці за ім. "Хадзем, - сказаѓ ён, - я пакажу табе, як мы ѓ Кітаі здабываем ісціну". За аркай стаялі яшчэ двое гіганцкіх жаѓтаскурага мужчын, кожны узброены велізарным зіготкім клінком. Правільнае назву такой зброі ѓ індуісцкіх краінах - куттар; але якім бы ні было кітайскае назва іх зброі, напаѓголыя гіганты, несумненна, імгненна паклалі б канец любому нашаму раптоѓнага рашэнні пакінуць кампанію Фу Манча без яго блаславення.
  
  Мы ішлі па праходзе, асветленым толькі паходнямі, расстаѓленымі праз вялікія прамежкі часу. Па абодва бакі былі пакоі, але кожная была аддзеленая ад калідора трывалай дубовай дзвярыма: некалькі з гэтых пакояѓ ахоѓваліся падначаленымі Фу Манча. Праходзячы міма, я пачуѓ ціхія стогны, якія даносіліся з адной пакоя. Я павярнуѓся да Холмсу, мае вочы пашырыліся ад страху, але ён толькі кіѓнуѓ і на імгненне прыклаѓ указальны палец да вуснаѓ.
  
  Мы спусціліся па вузкім лесвічнага пралёту, затым яшчэ па адным, у падвал будынка. Як незвычайна, падумаѓ я, выявіць такое вялікае сховішча пад лонданскім домам. Тады я зразумеѓ, што Фу Манча, павінна быць, таксама належаць дома па абодва бакі ад гэтага, і што іх падмуркі былі злучаныя тунэлямі. Я пачаѓ уяѓляць сабе жудасныя сцэны, якія маглі разгуляцца ѓ кітайскім анклаве гэтага вар'ята. Як я даведаѓся пазней, маё ѓяѓленне аказалася не ѓ стане справіцца з гэтай задачай; ніколі за дзесяць жыццяѓ я не змог бы ѓявіць карціны такой жорсткасці і распусты, якія Фу Манча пакажа мне ѓ наступныя тыдня.
  
  
  
  Мы выйшлі з галоѓнай пакоі склепа і па вузкім, пахнущему сырасцю праходу накіраваліся да таго, што, па-відаць, было асабістай камерай катаванняѓ Фу Манча. За імгненне да таго, як я ѓвайшоѓ у камеру, я пачуѓ пакутлівы крык нейкага няшчаснага чалавека; голас быѓ настолькі поѓны болю, што я не мог сказаць, належаѓ ён мужчыну ці жанчыне. Я здрыгануѓся і спыніѓся. "Хадзем, Масгрейв," прашаптаѓ Холмс мне на вуха. " Набярыцеся адвагі. Магчыма, вы мне яшчэ спатрэбіцеся.
  
  "Божа, выратуй нас абодвух, калі я яму спатрэблюся", - падумаѓ я. Холмс прайшоѓ міма мяне, загарнуѓ за кут і ѓвайшоѓ у камеру ѓ момант злавеснай цішыні. Велізарная рука схапіла мяне за плячо, і я, павінна быць, ѓскрыкнуѓ, таму што яе напарнік ляпнуѓ мяне па вуснах. Я не мог павярнуцца, каб паглядзець, але ведаѓ, што адна з гэтых бліскучых безвалосых статуй ажыла ѓ мяне за спіной. Я рухаѓся наперад па слядах Холмса, і з кожным крокам маё сэрца білася ѓсё гучней, аддаючыся ѓ вушах. Да гэтага моманту я ніколі не адчуваѓ такой поѓнай бездапаможнасці і спусташэння.
  
  Я спыніѓся ѓ дзвярах, не ѓ сілах разабрацца ѓ тым, што ѓбачыѓ. У пакоі пераважалі вар'яцка танцуючыя цені, слепнучы на сцены паходнямі, устаѓленымі ѓ гнязда. Паветра быѓ сапрэлым, смуродным і пракураным; я папярхнуѓся і агледзеѓся ѓ пошуках Холмса. Ён стаяѓ побач з Фу Манча, з некаторай неахвотай разглядаючы постаць на далёкай сцяне.
  
  Мяне зноѓ штурханулі наперад. На гэты раз, аднавіѓшы раѓнавагу, я павярнуѓся, каб альбо ѓдарыць свайго мучыцеля, альбо, па меншай меры, даць яму зразумець усю ступень майго незадаволенасці. Там нікога не было.
  
  Я хутка далучыѓся да Холмсу, не жадаючы, каб мяне аддзялялі нават некалькі ярдаѓ ад апошняга астатку разважнасці ѓ межах дасяжнасці. " Клянуся ѓсімі сьвятымі, Холмс! - Усклікнуѓ я. "У што мы ѓляпаліся?"
  
  Холмс стараѓся здавацца спакойным, але я бачыѓ, што яму - нават яму - было цяжка кантраляваць свае эмоцыі. У наступныя гады стрыманасць у часы небяспекі стане яго адметнай рысай; гэтым ён у немалой ступені абавязаны сваім досведзе зносін з Фу Манча. "Звярніце ѓвагу", - сказаѓ Холмс з відавочным агідай. "Відавочна, кітайская тэхніка".
  
  Я паглядзеѓ, куды ён паказваѓ. На сцяне вісеѓ чалавек, яго твар быѓ звернута да вільготным, смярдзючым камянях, яго грудзі і рукі абдымалі сцяну, як быццам ён спрабаваѓ узлезці на яе. Яго запясці былі закутыя ѓ кайданы прыкладна ѓ сямі футаѓ над падлогай, шырока разведзеныя ѓ бакі, што надавала яму выгляд чалавека, у экстазе выкрикивающего падзяку міласэрнаму богу. Па праѓдзе кажучы, вага яго цела павольна разводзіѓ яго рукі і плечы ѓ бакі. Ён зноѓ закрычаѓ, і я зразумеѓ, што больш не вытрымаю. "Холмс," сказаѓ я, - тры гады перакладу грэцкіх драматургаѓ не падрыхтавалі мяне да гэтага".
  
  Больш я нічога не сказаѓ. Раптам ззаду мяне, падобна апошняму раскату грому жудаснай буры, велізарная рука ѓдарыла мяне па падставы чэрапа, і я без пачуццяѓ паваліѓся на земляны падлогу камеры катаванняѓ Фу Манча.
  
  Калі я прыйшоѓ у прытомнасць, мне не хацелася расплюшчваць вочы. Я ведаѓ, што быѓ альбо смяротна паранены, альбо адразу мёртвы, і не асабліва спяшаѓся даведвацца, што менавіта. Я паспрабаваѓ расслабіцца, спадзеючыся, што пульсацыя ѓ галаве праз некаторы час паменшыцца, але ён не выяѓляѓ да гэтага ніякага жадання. Я маліѓся аб тым, каб зноѓ ѓпасці ѓ непрытомнасць, прачнуцца і выявіць, што жудасныя пакуты спыніліся, ці ж апынуцца на Нябёсах, дзе маю ѓвагу зоймуць іншыя справы. У рэшце рэшт я сказаѓ сабе, што правесці астатак свайго жыцця на гэтым цвёрдым падлозе не было той прычынай, па якой я паступіѓ у Кембрыдж, а чалавек з Кембрыджа ні ѓ якім выпадку не падвядзе свой бок.
  
  Цяпер універсітэту амаль семсот гадоѓ, і ён настолькі багаты традыцыямі, што ѓ ім ледзь засталося месца для навукоѓцаѓ. Аднак, як я ні ѓмаѓляѓ сябе, думаючы аб славе ѓніверсітэта, я па-ранейшаму не мог прыѓзняцца ні на цалю. Мяне ахапіла млоснасць, якая толькі ѓзмацніла жудасную боль у галаве. Здавалася, прайшла цэлая вечнасць, перш чым мне ѓдалося перавярнуцца на спіну. Агонія крыху аслабла, і я змог думаць больш ясна. Толькі поспех выратавала мяне ад раздробненага чэрапа і ранняй смерці. Як бы тое ні было, я баяѓся магчымага страсення мозгу.
  
  Тут было што-то жудасна няправільна. На мяне напалі ѓ турме пад лонданскім домам доктара Фу Манча, дзе адзіным крыніцай святла былі дымныя, шыпячыя паходні. Цяпер яркае святло послеполуденного сонца лілося прама мне ѓ твар. Некаторы час я быѓ без прытомнасці, у працягу якога хто-то зноѓ нёс мяне наверх, у дом.
  
  Ува мне расло асцярогу. Агледзеѓшыся, я выявіѓ, што знаходжуся ѓ маленькай пакоі, пусты, калі не лічыць простага шэрага коѓдры, на якім я ляжаѓ. У астатнім пакой быѓ зусім пусты. За акном расло маладое калючая дрэва, яго галіны павольна разгойдваліся на ветры, пастукваючы па шкле. Глухі гук ѓзмацніѓ мае пачуцці спусташэння і страху.
  
  Я падышоѓ да адзінаму выхаду з пакоя і асцярожна паклаѓ руку на дзвярную ручку. Прыклаѓшы вуха да цяжкай дзверы, я наогул нічога не пачуѓ. Непрыемныя словы прыйшлі мне на розум - мёртвая цішыня. Не ведаю, што я чакаѓ пачуць - магчыма, крыкі, жахлівыя гукі з камеры катаванняѓ ѓнізе. Секунды цягнуліся павольна, як і пакладзена ѓ адчайных абставінах. Нарэшце, з нарастаючым пачуццём халоднага страху, я глыбока ѓздыхнуѓ і павярнуѓ ручку, якую трымаѓ у руцэ.
  
  Окованная жалезам драѓляная дзверы трохі прыадчыніліся, ледзь чуваць бразнуѓшы, і я выглянула ѓ калідор за ёй. Я зрабіѓ некалькі крокаѓ і ѓбачыѓ, што знаходжуся ѓ праходзе, які вёѓ да лесвіцы, якая вядзе ѓ падзямелле. Вакол нікога не было. Я павярнуѓ направа, да задняй частцы дома. Магчыма, разумней было б павярнуць у іншы бок, прайсці праз гасціную і фае і выскачыць на вуліцу, але я не мог уцячы, пакуль не даведаѓся пра лёс майго сябра Шэрлака Холмса. Я не буду прэтэндаваць на якое-небудзь прыроджанае мужнасць. Хутчэй, я ѓспамінаю, як думаѓ у той час, што, калі справа дойдзе да горшага, нам з Холмсам будзе лепш разам, чым каму-небудзь з нас паасобку.
  
  Хоць у мяне не хапіла смеласці праверыць дзверы ѓ калідоры і зазірнуць ѓнутр, я выказаѓ здагадку, што пакоі былі такімі ж пустэльнымі, як і тая, у якой я прачнуѓся. Што Фу Манча зрабіѓ са сваімі палоннымі? Паклаѓ ён канец іх пакутам пакараннем смерцю і рыхтаваѓ ці маю ѓласную?
  
  Я дайшоѓ да канца калідора і пачаѓ спускацца. Маё неспакой узмацніѓся, калі я ѓявіѓ, што мяне зноѓ схапілі, а затым падвяргаюць самым павольным, самым пакутлівым катаванням. І ѓсё ж я злавіѓ сябе на тым, што даводзіцца дабірацца усё далей у мігатлівы святло паходняѓ знізу.
  
  Я асцярожна зазірнуѓ за кут арачнага ѓвахода. Тут, дзе я бачыѓ змучанага палоннага, прыкаванага да сцяны, зноѓ нічога не было. Паходні ѓ гнёздах оплывали, іх слабы святло поблескивал на кроплях вады, стекавших па старажытным, смуродным камянях. Холмс і Фу Манча зніклі. Толькі пустыя жалезныя клямары і некалькі красамоѓных потеков крыві сведчылі аб тым, што хто-то калі-небудзь цярпеѓ жорсткае гасціннасць Фу Манча.
  
  Ненатуральная цішыня агарнула мяне, калі я выйшаѓ за межы гэтай пакоі, зазіраючы ѓ адну турэмную камеру за іншы. Нарэшце, не знайшоѓшы нічога карыснага, я перапыніѓ расследаванне, спусціѓся па сваіх слядах на першы паверх дома і прайшоѓ праз гасціную ѓ пярэднюю гасціную. Там нічога не было, хоць усяго некалькі гадзін таму ѓсё было цудоѓна аздоблена рэдкімі скарбамі з Усходу. Размаляваныя скруткі былі знятыя, вышытыя парцьеры прыбраныя, разьбяная мэбля таксама знікла. Зніклі таксама дэкаратыѓныя вазы і фігуркі са слановай косці, вырабы з срэбра і золата і мноства нефритовых ідалаѓ. Усё было прыбрана, як быццам старанна прадуманая пакой была ѓсяго толькі дэкарацыяй, усталяванай пасля фінальнага прадстаѓлення. З-за пустэчы пакой здавалася нашмат больш і бясконца больш адзінокай.
  
  Я ѓ здзіѓленні агледзеѓся па баках. Не было ні найменшых прыкмет таго, што хто-небудзь ці што-то займала гэты дом на працягу некаторага часу, нават обесцвеченного месца на сцяне, які сведчыць аб тым, што тут нядаѓна вісела карціна або скрутак.
  
  Было відавочна, што Холмса і завабілі мяне ѓ гэты дом і завабілі ѓ пастку - але з якой мэтай? Падзеі гэтага дня былі старанна спланаваны, каб дазволіць слугам Фу Манча выконваць свае задачы хутка і дакладна. Я не мог сабе ѓявіць, як мы з Шэрлакам Холмсам ѓпісваемся ѓ план Фу Манча, якім бы ён ні быѓ. Мне нават не хацелася разважаць аб тым, чаму мяне пакінулі ѓ доме на Грэйт-Боѓмэн-стрыт.
  
  Затым з жахлівым стукам адчыніліся ѓваходныя дзверы за фае. Прызнаюся, я ѓскрыкнуѓ ад трывогі, настолькі я быѓ уражаны раптоѓным шумам. У вестыбюль ѓварваліся двое мужчын, адзін з якіх трымаѓ пісталет напагатове.
  
  Першым няпрошаным госцем быѓ невысокі, ѓкормлены мужчына з румяным тварам, які, нягледзячы на летні сезон, быѓ апрануты ѓ доѓгае чорнае паліто і высокую шаѓковую капялюш. У другой руцэ ён трымаѓ кій з багата упрыгожаным сярэбраным булавешкай. Ён спыніѓся ѓ некалькіх кроках ад гасцінай, хутка агледзеѓся і паказаѓ на мяне сваёй кіем. "Будзь я пракляты!" закрычаѓ ён. " Ангелец!
  
  Я выпрастаѓся. "Цалкам дакладна", - сказаѓ я. "Мы ѓ Лондане".
  
  "Хто вы, сэр?" - патрабавальна спытаѓ мажны мужчына.
  
  " Я Рэджынальд Масгрейв. Калі дазволіце спытаць, хто вы?
  
  Мужчына нахмурыѓся, але не сышоѓ да адказу. Загаварыѓ прыгожы хлопец з рэвальверам у руцэ. "Гэта лорд Мэйфилд, каралеѓскі камісар па асаблівым расследаваннях".
  
  Лорд Мэйфилд павярнуѓся да яго. "Запішы гэта, Пауэрс", - сказаѓ ён. "Тады давай агледзім гэта месца. Ты сказаѓ, Мангравыя зараснікі?"
  
  Я паправіѓ яго. "Масгрейв. І вы тут нічога не знойдзеце".
  
  Адказаѓ Пауэрс. "Значыць, вы осматривались, сэр?" - спытаѓ ён мяне. Лорд Мэйфилд, здавалася, не чуѓ мяне.
  
  "Так," сказаѓ я, - я як раз скончыѓ свой агляд, калі вы ѓвайшлі".
  
  - І ѓсе пакоі такія ж пустыя, як гэтая?
  
  "Так".
  
  Выраз твару Паѓэрса посуровело, але ён прыбраѓ пісталет і больш нічога не сказаѓ. Лорд Мэйфилд памацаѓ вакол сваёй кіем з сярэбраным булавешкай, пастукваючы па сценах і падлозе, абыходзячы апусьцелы гасціную з задуменным выразам на пухлом твары. Ён устаѓ перада мной і агледзеѓ мяне з адкрытым недаверам. "Магу я спытаць, сэр," падазрона прамовіѓ ён, " як вы тут апынуліся?
  
  "Я суправаджаѓ аднаго, які атрымаѓ запрашэнне", - адказаѓ я.
  
  " Сябар, вы кажаце. Запрашэнне. Якога д'ябла вы кажаце! Вы ведаеце, каму належыць гэты дом?
  
  Я адразу неѓзлюбіѓ гэтага лорда Мэйфилда, няхай гэта будзе каралеѓскі камісар або няма. Я не збіраѓся прадастаѓляць больш інфармацыі, чым ён патрабаваѓ. Гэта было дурное стаѓленне, але я быѓ вельмі малады і не прывык да такога грэбаванню. "Так, - сказаѓ я, "гэта рэзідэнцыя доктара Фу Манча".
  
  Эфект на Мэйфилда быѓ дзіѓным. "Чорт бы мяне ѓзяѓ!" - усклікнуѓ ён, губляючы кій на падлогу і хапаючы мяне за лацкан паліто. "Як ты можаш казаць такія рэчы такім халодным тонам? Значыць, ты адна з яго пешак? Пауэрс, аддай мне свой пісталет, і хутка!"
  
  Я вызваліѓ кулак мужчыны з-пад сваёй адзення. "Я кажу гэта вельмі проста. Доктар Фу Манча пазнаёміѓся з маім сябрам у Кембрыджы. Ён запрасіѓ нас сюды, каб папрасіць Холмса аб дапамозе ѓ вяртанні якой-то выкрадзенай рэчы.
  
  Мэйфилд на імгненне беспаспяхова разявіѓ рот, не ѓ сілах вырашыць, як выказаць сваё здзіѓленне. Пауэрс выбавіѓ яго ад лішніх намаганняѓ. "Што вы выявілі, калі прыбытку?" ён спытаѓ.
  
  Я паціснуѓ плячыма. "Гэтая пакой была запоѓненая кітайскай мэбляй і творамі мастацтва. Фу Манча паказаѓ нам дом, дазволіѓшы скласці ѓяѓленне аб маштабах яго багацця і ѓплыву. Рушыла ѓслед кароткая гутарка, а затым Фу Манча павёѓ нас ѓніз, дзе ѓ яго была камера катаванняѓ і шырокае падзямелле. Там мы ѓбачылі невядомага нам зняволенага, раздзявалі дагала і прывязанага да каменнай сцяне, з якой капала вада. Перш чым я паспеѓ выказаць сваё абурэнне, мяне ѓдарылі ззаду. Праз некаторы час я прачнуѓся і выявіѓ, што ѓ доме нікога няма. Мой сябар Шэрлак Холмс знік, а доктар Фу Манча з усёй сваёй кітайскай світай знік, я не ведаю куды".
  
  Лорд Мэйфилд нахіліѓся, каб падняць свой кій. "Вы сцвярджаеце, што вас стукнулі," з сумненнем прамовіѓ ён. " Мяркую, сляды гэтага гвалту бачныя пры вас?
  
  " Вы сумняваецеся ва мне, сэр? - Холадна спытаѓ я.
  
  Сілы ѓсталі паміж лордам Мэйфилдом і мной. "Няма, няма", - мякка сказаѓ малады чалавек. "Мы навучыліся быць вельмі асцярожнымі, калі ѓмешваемся ѓ справы Фу Манча. Мы з лордам Мэйфилдом праехалі па яго слядах паѓсвету, і нашы жыцці не раз падвяргаліся небяспекі. Вам варта ведаць, што Фу Манча не з тых людзей, запрашэння якіх прымаюцца з задавальненнем.
  
  "Я разумею", - сказаѓ я. "Так, патыліцу ѓ мяне ѓ крыві і ѓсё яшчэ даволі балючы".
  
  Пауэрс кінуѓ на яго хуткі погляд. "Вам пашанцавала, што абышлося без пераломаѓ", - сказаѓ ён. Ён працягнуѓ руку. "Мяркую, прыйшоѓ час прадставіцца. Я ђілард Паѓэрс".
  
  "Рады з вамі пазнаёміцца". Мы паціснулі адзін аднаму рукі. Гэта быѓ моцны светлавалосы малады чалавек, добра складзены, апрануты ѓ вопратку, падабраную не толькі па модзе, але і па камфорту.
  
  "Як згадваѓ малады Пауэрс," сказаѓ Мэйфилд, " мы схільныя праяѓляць пільнасць і асцерагацца незнаёмцаѓ. Я спадзяюся, вы зразумелі, што я маю на ѓвазе, паколькі вы бачылі доктара Фу Манча ѓласнымі вачыма. Цяпер я павінен агледзець кожны квадратны цаля гэтага дома.
  
  Тым часам кітайскі геній зла ѓцякаѓ. Я пачаѓ пярэчыць. "Але не варта-"
  
  Каралеѓскі камісар перапыніѓ мяне рэзкім жэстам. "Цярпенне, Мангров", - сказаѓ ён. "Несумненна, вы прагледзелі важныя доказы. Я прытрымліваюся устаноѓленай працэдуры. Мы так жа прагнем адправіцца за гэтым монстрам, але нашы дзеянні павінны быць разумнымі. Лёс вашага сябра, лёс Англіі можа залежаць ад таго, што мы зробім далей. Ты разумееш, што я маю на ѓвазе?
  
  Я ненавідзеѓ, калі да мяне ставіліся паблажліва, і мяне раздражняла затрымка, але ѓ цэлым план лорда Мэйфилда быѓ разумным. Я неахвотна пагадзіѓся.
  
  За спіной Мэйфилда Пауэрс падаѓ мне знак захоѓваць спакой. Улічваючы маё тагачаснае душэѓны стан, гэта было амаль занадта. "Па крайняй меры, - сказаѓ я, - я патрабую тлумачэнняѓ".
  
  "Чорт мяне пабяры, сэр, няма!" - зароѓ мужчына старэй. "Я не збіраюся тлумачыцца са школьнікамі! Паслухайце, вы проста не маеце ѓяѓлення аб рэальных сілах Фу Манча. Гэта справа вы павінны даць вашаму ѓраду. Мы ѓжо знаходзімся ѓ пастаянным пошуку, і я паабяцаѓ маёй каралеве, што Фу Манча будзе вернуты ѓ Англію і паѓстане перад судом за свае злачынствы. Дзеля твайго ж дабра і дабра твайго сябра я не магу дазволіць табе працягваць ѓмешвацца. Ён няпэѓна махнуѓ кіем, паказваючы на пустую пакой і таямнічы свет за яе межамі. Цікава, ці ведаѓ сам лорд Мэйфилд, пра што ён казаѓ?
  
  Мая лютасьць расла па меры таго, як я слухаѓ яго прамову. "Уцягнуты, вы кажаце? Я дазволю сабе заявіць, што я уцягнуты, і уцягнуты непарыѓна. Вы абавязаны падзяліцца са мной сваёй інфармацыяй. Калі Шэрлаку Холмсу прычынілі шкоду, то разам мы здрадзім Фу Манча правасуддзя ".
  
  Лорд Мэйфилд прыкрыѓ адзін вачэй і злёгку нахіліѓ галаву. "Адважны хлопец", - сказаѓ ён. "Я захапляюся гэтым у хлопчыка. Хацеѓ бы я, каб у майго ѓласнага сына было хоць крыху гэтага. Тым не менш, сутнасць у тым, што адважнае сэрца - гэта яшчэ не ѓсё. Фу Манча - не просты кішэннік на прыстані. Так бо ён сапраѓдны чынгісхан злачыннасці. Прысутны тут малады містэр Пауэрс можа вам расказаць. Не сумнявайцеся, што я шчыра жадаю вам усяго найлепшага, сэр, але я не дазволю вам падвяргаць небяспецы сябе або іншых у гэтай справе.
  
  Пауэрс падняѓ абедзве рукі ѓ улагоджвае жэсце. "Калі ласка, джэнтльмены, мы павінны ісці далей. У гэтай гасцінай няма нічога цікавага, але ѓнізе можа быць што-небудзь знойдзецца".
  
  Лорд Мэйфилд кіѓнуѓ. " Калі ёсць, містэр Пауэрс, я спадзяюся, вы яго знойдзеце. Што тычыцца мяне, я завяршу агляд пакояѓ на першым паверсе.
  
  Калі Пауэрс рушыѓ услед за мной у падзямелле, у мяне ѓзнікла да яго пытанне. "Ён сказаѓ, што Фу Манча будзе вернуты ѓ Англію для суда. Ён так упэѓнены, што вар'ят збяжыць з краіны?"
  
  " Мяркую, што так. Фу Манча прыехаѓ у Англію, каб даследаваць асаблівыя пытанні біялогіі і хіміі ѓ Кембрыджы. Калі мы прыбылі сюды з Каіра, мы на кароткі час страцілі яго след. Мы ведалі толькі, што ён меѓ намер неѓзабаве пакінуць Англію. Лорд Мэйфилд мяркуе, што гэтая выкрадзеная рэч ѓтрымлівала яго тут да гэтага часу.
  
  "За свой кароткі вопыт," сказаѓ я, - я пачаѓ сумнявацца ѓ здольнасці лорда Мэйфилда знайсці сваю левую нагу ѓ цемры".
  
  "Не судзі яго так строга. Ён трохі упарты, і ѓ яго ёсць свае забабоны, але большую частку свайго жыцця ён пражыѓ на Далёкім Усходзе. Ён не з тых, хто любіць дзейнічаць, але яго адданасць справе несумнеѓная. Ён хутчэй памрэ сам, чым дазволіць аднаму з бандытаѓ Фу Манча крануць хоць бы валасоѓ на галаве каралевы.
  
  " Бандыты? Я ніколі раней не чуѓ гэтага слова.
  
  " Мы сустракалі іх у Бірме, Індыі і ва ѓсіх злачынных мірах Усходу. Злодзеі і забойцы. Яны бяруць плату з Фу Манча, але баяцца яго больш, чым самай смерці.
  
  Я здрыгануѓся. "І не без падстаѓ," сказаѓ я.
  
  Мы дабраліся да камеры катаванняѓ, і Пауэрс агледзеѓ пакой. Выраз яго твару сказала мне, што кожнае з яго пачуццяѓ было абражанае. "Я хацеѓ бы проста-"
  
  Яго перапыніѓ адзіны крык, у туалеце зараджаѓся аѓтамат, аднекуль зверху. Пауэрс пабег да лесвіцы, і я рушыѓ услед за ім.
  
  
  
  ђваходная дзверы была адкрыта. Мы выбеглі на вуліцу і ѓбачылі разыгрывающуюся жудасную сцэну. Лорд Мэйфилд, усё яшчэ апрануты ѓ сваё цяжкае чорнае паліто, змагаѓся з невысокім гнуткім азиатом ѓ чорнай піжаме. Калі быць больш дакладным, лорд Мэйфилд быѓ прислонен спіной да жалезнай брамы, у той час як бандыт ѓчапіѓся камісару ѓ горла. Мэйфилд дарэмна спрабаваѓ расціснуць хватку хударлявага мужчыны, слаба удараючы яго палкай па галаве. Павольна, няѓмольна раб Фу Манча выцягваѓ з яго жыццё.
  
  Пауэрс ѓсвядоміѓ гэта хутчэй, чым я. У адно імгненне ён прыйшоѓ на дапамогу пажылому чалавеку. Ён схапіѓ запясці бандыта сваімі моцнымі рукамі і адарваѓ іх ад шыі лорда Мэйфилда. Я пачуѓ, як бирманец крэкнуѓ і прамармытаѓ што-то невыразнае. Пауэрс разгарнуѓ яго і жорстка ѓдарыѓ кулаком бандыта ѓ жывот, а ѓслед за гэтым ударам нанёс іншы, дакладна нацэлены ѓ падбародак бандыта. Азіят нерухома расцягнуѓся на тратуары.
  
  Прыбытку яшчэ трое галаварэзаѓ Фу Манча. Адзін схапіѓ і трымаѓ мяне так моцна, што ѓ мяне не было ні найменшай надзеі вырвацца, другі такім жа чынам обездвижил Паѓэрса, а трэці прыставіѓ кінжал з залатой рукаяццю да майго горла.
  
  Лорд Мэйфилд паспрабаваѓ загаварыць, але яго пашкоджаныя галасавыя звязкі ледзь слухаліся. "Павінна быць... Холмс," прашаптаѓ ён хрыплым голасам.
  
  "Дзе?" Запатрабаваѓ адказу я.
  
  Лорд Мэйфилд мог толькі паказаць. Далей па вуліцы чацвёра хуліганаѓ Фу Манча атачылі Холмса. Яны набліжаліся да яго павольна і асцярожна. Мы з Пауэрсом змагаліся з нашымі выкрадальнікамі, але маглі толькі назіраць ѓ бездапаможным адчаі.
  
  "Чаму яны не кідаюцца на яго?" Спытаѓ Пауэрс. "У што яны гуляюць?"
  
  "Без сумневу, яны зразумелі, наколькі добра ён можа паклапаціцца пра сябе", - сказаѓ я. "Так, магчыма, але чацвёра супраць аднаго? Нават не-"
  
  У гэты момант адзін з бандытаѓ здзейсніѓ памылку, напаѓшы на майго сябра Холмса. Ён лёгка ѓхіліѓся, затым нанёс мужчыну рэзкі і зруйнавальны ѓдар у твар. Азіят завыѓ ад шоку і болю. Холмс зламаѓ яму нос, і па яго твары цякла кроѓ. Іншыя бандыты зірнулі на яго, затым яшчэ больш асцярожна рушылі да Холмсу.
  
  Адзін з траіх выхапіѓ нож, і я ѓспамінаю, што мой сябар на самай справе весела ѓсміхнуѓся. бандыт смела рушыѓ наперад, размахваючы сваёй зброяй. Холмс ступіѓ да яго і зрабіѓ чвэрць абароту направа, адначасова блакуючы выцягнутую руку суперніка сваёй. Затым ён схапіѓ запясце мужчыны, які трымаѓ нож, і адцягнуѓ яго назад, адначасова цалкам выварочваючы запясце. Бандыт войкнуѓ і выпусціѓ нож на зямлю. Холмс зноѓ разгарнуѓся, націскаючы на запясце мужчыны, і я са здзіѓленнем назіраѓ, як мажны нападнік цяжка паваліѓся на зямлю. Ён выдаѓ адзіны рэзкі стогн і затым нерухома лёг ля ног Холмса, цяпер таксама выбыѓ з барацьбы.
  
  " Клянуся ѓсімі сьвятымі! - Усклікнуѓ я.
  
  "З вашага містэра Холмса атрымліваецца не вельмі добрая ахвяра", - сказаѓ Пауэрс са смехам. "Людзі Фу Манча выглядаюць так, нібы ніколі раней не бачылі гэтага японскага барицу".
  
  Холмс здаваѓся зусім спакойным. Цяпер трэці і чацвёрты тыя, хто нападаѓ былі гатовыя паспрабаваць шчасця. Адзін асцярожна абышоѓ Холмса, і мой сябар павольна павярнуѓся да яго тварам. Апынуѓшыся спіной да чацвёртага мужчыну, гэты нягоднік палез у кішэню і дастаѓ маленькі шкляны шарык. Ён прыкрыѓ нос і рот сурвэткай і кінуѓ шкляны шарык на тратуар, дзе ён разбіѓся. Ад камянёѓ падымаліся струменьчыкі туману колеру лаванды. Праз імгненне і Холмс, і яго трэці праціѓнік паваліліся на калені. Затым яны рэзка ѓпалі на зямлю, без прытомнасці або мёртвыя.
  
  "Што гэта было?" - Усклікнуѓ я ѓ роспачы.
  
  "Кітайская магія," сказаѓ лорд Мэйфилд. " Падобна на тое, яна перасягнула японскую навуку.
  
  І зноѓ мы з Пауэрсом люта змагаліся з нашымі выкрадальнікамі, але поспеху не дамагліся больш, чым раней. Чацвёрты бандыт у чорным цягнуѓ обмякшее, не сопротивляющееся цела Шэрлака Холмса па вуліцы. Нейкі мужчына адчыніѓ дзверцы чатырохколавага экіпажа, і яны ѓнеслі Холмса ѓнутр. Нашы ахоѓнікі адпусцілі нас і пабеглі да другога экіпажу. Яны спыніліся роѓна настолькі, каб сабраць сваіх загінуѓшых таварышаѓ, але праз імгненне моцныя коні з кожным лютым крокам выносілі нашых ворагаѓ і іх палоннага ѓсё далей. Як раз перад тым, як экіпаж загарнуѓ за кут, я пачуѓ тое, што прыняѓ за абураны крык Шэрлака Холмса. Прайшлі тыдні і шмат цяжкіх міль, перш чым я зноѓ пачуѓ яго голас.
  
  Мне няма патрэбы падрабязна апісваць настрой, царившее, калі мы завяршылі вобыск дома на Грэйт-Нордхэм-стрыт. Дастаткова будзе сказаць, што больш мы нічога не знайшлі. Дом Фу Манча знік, як быццам ніхто ніколі не займаѓ гэты будынак, не пакінуѓшы ні найменшага намёку на іх прызначэнне.
  
  "Гэта не першы раз, калі гэты д'ябал так перашкаджае мне", - сказаѓ лорд Мэйфилд. Ён злосна ѓдарыѓ кіем па сцяне. " Калі б я мог, я б адправіѓ яго і ѓсіх яго распусных паслугачоѓ ѓ самую чорную апраметную Пекла. Ён ні на што не падобны, як на Люцыпара, які зноѓ выйшаѓ на свабоду ѓ свеце, які сее разбурэнні проста дзеля забавы ".
  
  "Ты спазніѓся ѓсяго на некалькі гадзін", - сказаѓ я, спрабуючы суцешыць яго.
  
  "Што тычыцца Фу Манча, то пытанне гадзіны - гэта розніца паміж светам і-годдзе з дня стварэння, з аднаго боку, і абсалютным спусташэннем і вар'яцтвам - з другога. Мы рушылі ѓслед за ім з Пинъюаня ѓ Куньміна, дзе знаходзіцца рэгіянальная штаб-кватэра яго тайнага падпольнага грамадства. ђ Куньміна быѓ забіты, атручаны наш кітайскі гід. З Куньмина мы накіраваліся на поѓдзень і ѓсход, у Кантон, а затым у Макао. Там мы селі на галандскі карабель і паплылі праз Індыю, слых аб Фу Манча вёѓ нас на захад. Мы спыніліся ѓ Малайе, затым на Цэйлоне і падняліся ѓверх па ѓзбярэжжы Індыі да Бамбея. Куды б мы ні звярталіся, мы пыталіся пра Фу Манча, і ѓсюды яго імя выклікала дрыжыкі і халодны погляд, але ні ѓ каго не хапала смеласці накіраваць нас. Адзін за іншым наша каманда і нашы слугі паміралі, нібы ад чыёй-то звышнатуральнай рукі - хто-то быѓ атручаны, хто-то задушаны, хто-то таямнічым чынам упаѓ без якіх-небудзь метак або прыкмет калецтваѓ. Мы перасеклі Аравійскае мора і ѓвайшлі ѓ Адэнскага заліѓ. Што тычыцца Суэца, то кожны раз, калі мы згадвалі Фу Манча, з намі звярталіся дакладна так жа: раптам нашы інфарматары нічога не памяталі, раптам ім трэба было ісці куды-то яшчэ, раптам нам больш не былі рады. Мы адчувалі сябе больш упэѓнена, калі плылі па блакітным водам Міжземнага мора, але мы памыляліся. Маракі знікалі за бортам, а нашы камердинеры паміралі ад укусаѓ невядомых насякомых. Праклён, калі гэта было такое, пераследвала нас да тых часоѓ, пакуль мы не прычалілі тут, у Лондане, і, падобна, яно да гэтага часу не знята. Мы цалкам можам стаць наступнымі ахвярамі!"
  
  ђілард Пауэрс нецярпліва махнуѓ рукой. "Баяцца праклёны бескарысна", - сказаѓ ён. "Няма ніякага праклёны, акрамя працы доктара Фу Манча, смяротнага чалавека. Ён моцны і знаходлівы, але, у рэшце рэшт, ён усяго толькі чалавек. Яго можна перамагчы, але толькі мы адправімся за ім, і прама цяпер.
  
  "Цалкам згодны", - сказаѓ я. "Але чаму яго мэтай быѓ Холмс?"
  
  "Я не магу сабе ѓявіць", - сказаѓ лорд Мэйфилд.
  
  "Важна тое," павольна вымавіѓ Пауэрс, " што Холмса выкралі, а не забілі, як астатніх. Яго ѓзялі жывым з нейкай мэтай.
  
  "Каб мы рушылі ѓслед за ім", - выказаѓ здагадку я. "Ён мог быць прынадай у якой-небудзь дзіѓнай складанай пастцы".
  
  
  
  Лорд Мэйфилд пакасіѓся на мяне. "Магчыма, вы маеце рацыю," неахвотна прызнаѓ ён. " У такім выпадку, як мы даведаемся, куды ісці далей, а?
  
  "Мы павінны праінфармаваць Скотленд-Ярд," сказаѓ я нявінна, - таму што сённяшняе напад, несумненна, падпадае пад іх юрысдыкцыю".
  
  Пауэрс адмахнуѓся ад гэтага здагадкі. " Да гэтага часу паліцыя мала чым дапамагала, містэр Масгрейв. Яны адмаѓляюцца верыць у існаванне доктара Фу Манча. Яны кажуць нам, што мы спім, што мы прачыталі занадта шмат сенсацыйных раманаѓ. Гэта яны спяць - я маю на ѓвазе паліцыю - а Фу Манча пляце змову прама ѓ іх пад носам. Спусьцецеся ѓвечары да ракі, прайдзіцеся па лабірынце прыбярэжных вулачак і закуткаѓ, і вы ѓбачыце яго слуг, якія крадуцца скрозь бледны туман па сваім інтрыгуючым справах. Сталічная паліцыя аддае перавагу думаць, што ѓсходнія банды абмяжоѓваюць свае злачынствы нападамі на сабе падобных, і што няма ніякай неабходнасці ѓмешвацца ѓ гэта. Калі б паліцыя мела хоць нейкае ѓяѓленне аб тым, наколькі блізка да спакойнай паверхні Лондана дзейнічаюць гэтыя інтрыган, гэта выклікала б ѓсеагульную паніку. Ігнаруючы сітуацыю, паліцыя спадзяецца, што яна знікне, але яна нікуды не дзенецца. Ты сам у гэтым пераканаѓся.
  
  "Так," сказаѓ я, "я бачыѓ".
  
  Пауэрс паківаѓ галавой. "Лорд Мэйфилд карыстаецца падтрымкай дасведчаных людзей у Міністэрстве замежных спраѓ, але нават гэтыя людзі лічаць за лепшае не выклікаць ѓсеагульнага страху. Гэта азначае, што нашы рэсурсы вельмі абмежаваныя. Барацьбу з Фу Манча, у распараджэнні якога велізарныя багацці Далёкага Усходу, вядзе жменька адданых справе людзей. Мы, нешматлікія, спрабуем спыніць насоѓваецца хвалю імперскіх амбіцый Фу Манча, прычым голымі рукамі ".
  
  "Рана ці позна нават вялікі Фу Манча можа здзейсніць фатальную памылку", - сказаѓ я.
  
  "Ён гуляе з намі", - сказаѓ лорд Мэйфилд. "Ён гуляе з намі, як котка з пакалечанай мышшу. Магчыма, неѓзабаве гэта звядзе мяне з розуму, але я клянуся, што дабяруся да яго, перш чым ... Яго голас заціх. Выраз змрочнай рашучасці на яго твары ѓразіла мяне.
  
  Я падзяліѓся яшчэ адной інфармацыяй. "Фу Манча распавёѓ нам гісторыю пра выкрадзенай латуневай скрыначцы. Вы ведаеце, што ѓ ёй можа быць?"
  
  "Медная скрыначка?" Перапытаѓ лорд Мэйфилд. "Божа мой, змесціва гэтай скрыначкі вельмі каштоѓна. У ёй зачыненыя выдатныя медыцынскія сакрэты, лекі і хімікаты, якія маглі б прынесці карысць усёй цывілізацыі. Фу Манча называе іх Нябеснымі снягамі. Ён мог бы ліквідаваць значную частку пакут у нашых бальніцах, проста падзяліѓшыся рэдкімі алалкоідамі, якімі валодае. Для яго гэта нічога не значыць, таму што ён ажарсьцвеѓ да пакут іншых людзей - на самай справе, я думаю, яму гэта нават падабаецца. Такая маленькая штучка, і ѓсё ж гэтая медная скрыначка адказная за катаванні, выкраданні і забойствы ".
  
  "Што ж," сказаѓ Пауэрс, "у любым выпадку мы павінны вызначыцца з нашым планам дзеянняѓ".
  
  "У мяне ёсць дзённай "Таймс", - сказаѓ Мэйфилд, дастаючы газету з кішэні паліто. "Я даведаюся, адпраѓляюцца сёння ѓвечары якія-небудзь суда ѓ Кітай. Так, клянуся Богам! Карабель Лонданскай чайнай кампаніі пакідае докі Лаймхауса адразу пасля паѓночы. Ці можам мы падрыхтавацца і прыбыць на прыстань да таго, як карабель знімецца з якара?"
  
  Мяне ѓразіла халоднае душу думка. "Лорд Мэйфилд," сказаѓ я, " пры ѓсім маім павазе, не занадта лі вы перабольшваеце здагадка, што Фу Манча вязе Холмса назад у Кітай?" У нас наогул няма ніякіх сведчанняѓ адносна месца яго прызначэння.
  
  Мэйфилд взрывно зарагатаѓ. "Мой дарагі сэр," сказаѓ ён, - мне здаецца, у мяне больш вопыту зносін з гэтым азіяцкім нягоднікам, чым у вас. Я прасачыѓ за ім ад аднаго кута карты да іншага. Ён выслізгвае ад мяне, так, я прызнаю гэта, але - чорт бы мяне ѓзяѓ, сэр! - ён яшчэ не зрабіѓ мяне бездапаможным. Я прадбачыѓ кожную з яго д'ябальскіх пастак і ѓсё яшчэ з нецярпеннем іду па яго следзе. Па прычынах, якія я пакуль не разумею, ён хоча, каб я пераследваѓ яго да Кітая. На дадзены момант гэта ѓсё, што я магу зрабіць. Калі я, нарэшце, даганю яго, ён зразумее, з кім меѓ справу ѓсё гэта час!"
  
  Не думаю, што я калі-небудзь бачыѓ падобнае праява невуцтва і бравады. Я ѓбачыѓ, як Пауэрс здрыгануѓся ад слоѓ Яго светласці. "Як называецца гэты чайны карабель?" - спытаѓ ён.
  
  "Тамарынд Элдреда", - сказаѓ Мэйфилд.
  
  "Сэр," сказаѓ Пауэрс, - я не веру, што Фу Манча будзе на яе борце. Ён адправіць большую частку сваёй сям'і назад у Кітай на караблі, але гэта будзе судна, якое належыць Кітаю, з кітайскім экіпажам, і яно не будзе паказана ѓ Times. Сам Фу Манча будзе падарожнічаць якім-то больш непрыкметным спосабам, па маршруце, абранага для таго, каб замаскіраваць сваю асобу і адпудзіць праследавацеляѓ ".
  
  "Калі ён хоча, каб збянтэжыць нас, - сказаѓ я, - то чаму ён так асцярожна вядзе нас далей?"
  
  "Ах," сказаѓ лорд Мэйфилд, " як і ѓ папярэдніх выпадках, ён хоча, каб мы рушылі ѓслед за ім, але ён жадае, каб мы былі цалкам знясіленыя, калі дасягнем нашай мэты. Тады мы апынемся на яго тэрыторыі і ѓ яго ѓлады, калі нашы сілы і воля да супраціву будуць вычарпаныя. Ён зможа дазволіць сабе раскоша знішчыць нас на вольным часе, што здасца яму найбольш займальным спосабам ". Ён агледзеѓ нас, шырока ѓсміхаючыся, выглядаючы як задаволены школьнік, які толькі што натыкнуѓся на правільны адказ да складанай суме. У яго было такое ж выраз твару усяго за некалькі імгненняѓ да смерці, і менавіта такім я заѓсёды ѓспамінаю яго ѓ сваіх думках.
  
  "Мне гэта падабаецца ѓсё менш і менш", - сказаѓ я.
  
  "Аднак памятаеце," сказаѓ Пауэрс, " што вы не абавязаны падарожнічаць з намі. Вы ѓзялі гэтую справу на сябе і вольныя скласці з сябе гэты цяжар у любы час".
  
  "Тады ѓ Лаймхаус", - сказаѓ я, нягледзячы на змрочнае прадчуванне. І так я далучыѓся да місіі супраць бязлітаснага доктара Фу Манча і назаѓжды змяніѓ сваё жыццё.
  
  Мы выйшлі з хаты на Грэйт-Нордхэм-стрыт і паклікалі гроулера. Мы выканалі некалькі сваіх абавязацельстваѓ і прыбытку на стаянку "Элдред Тамарынд" задоѓга да паѓночы. Спатрэбілася некалькі хвілін таргоѓ, каб атрымаць дзве каюты на борце. Лорд Мэйфилд прад'явіѓ нейкія афіцыйныя дакументы, якія, я не сумняваюся, прывялі толькі да павелічэння кошту нашага праезду. Было ясна, што ѓвесь абмежаваны поспех пэра ѓ барацьбе з Фу Манча быѓ абумоѓлены не яго знаходлівасцю, а кампетэнтнасцю ђілард Паѓэрса.
  
  Некалькі гадзін праз я прачнуѓся ад раптоѓнага калыханні каюты, якую я дзяліѓ з ђілард Пауэрсом. Я сеѓ на сваёй койцы. "Мы ѓ шляху," сказаѓ я. Карабель прайшоѓ па Тэмзе, і прыліѓная хваля вынесла нас у Ла-Манш. Я адчуѓ дзіѓны захапленне замест таго, каб адчуваць страх, як быццам у Кітаі мяне чакаѓ нейкі цудоѓны прыз.
  
  Я стаяѓ з ђілард Пауэрсом на палубе "Элдред Тамарынд", калі мы праплывалі міма Гібралтара. Лорд Мэйфилд, чыё румяны твар стала смяротна бледным, адчуѓ недамаганне унізе, у сваёй каюце. "Праз некалькі дзён мы будзем у Порт-Саідзе", - сказаѓ Пауэрс. "Зараз сезон хамсин, штармоѓ, якія закрываюць сонца пылам і пяском. Усё ѓ порце спыняецца, калі яны выюць, так што мы будзем марнаваць па аднаму дню прастою на кожны працоѓны дзень ".
  
  Пауэрс добра ведаѓ Порт-Саід. Праз тыдзень мы з ім прагульваліся па базару недалёка ад гарадской набярэжнай, надзеѓшы баваѓняныя шалікі, каб дробны пясок не трапляѓ нам у рот і нос. Мяркую, мы былі выдатнай парай дурняѓ, апранутых не па месцы і не па клімаце. Я рабіѓ яму нейкае заѓвагу, калі мяне перапыніѓ дзіѓны шум. Я чуѓ гэты гук раней, і Пауэрс таксама ведаѓ яго - жудасны, папераджальны лямант бандытаѓ Фу Манча. Як раз у гэты момант роѓ ветру ѓзмацніѓся, і я падумаѓ, што, магчыма, мне здаѓся крык, але побач са мной Паѓэрс быѓ гэтак жа поѓны страху, як любы чалавек, якога я калі-небудзь бачыѓ. "Мы павінны імчацца да карабля", - сказаѓ ён.
  
  Я кіѓнуѓ. Прыстань была недалёка, і калі мы прыбылі, то паспяшаліся падняцца па сходнях. Я павярнуѓся да носе "Элдред Тамарынд", але Пауэрс схапіѓ мяне і штурхнуѓ яе на палубу, за абматаны буксірнае трос. Я падняѓ галаву дастаткова, каб убачыць семярых апранутых у чорнае азіятаѓ, ва ѓсіх у руках было якое-то злавеснага выгляду халодная зброя. Адзін паказаѓ у бок кармы карабля, і двое бандытаѓ паспяшаліся туды. Камандзір сказаѓ што-то яшчэ, і трэці чалавек пабег назад па сходнях з нейкім даручэннем. Чацвёртага і пятага было загадана прайсці на нос карабля. Нарэшце галоѓны бандыт паказаѓ прама туды, дзе мы хаваліся. Ён і сёмы асасін рушылі прама да нас.
  
  Я адсунуѓся як мага далей у цень. Зачыніѓшы вочы, я прашаптаѓ кароткую малітву, а калі паглядзеѓ зноѓ, бандытаѓ ужо не было. "У імя ѓсіх святых," прамармытаѓ я, " чаму мы яшчэ не памерлі?
  
  Пауэрс ѓсё яшчэ сядзеѓ на кукішках побач са мной. "Ёсць дзве магчымасці," ціха сказаѓ ён. - Па-першае, яны нас не бачылі, а па-другое, яны не збіраліся забіваць нас цяпер. Заѓсёды памятайце, што там, дзе справа тычыцца доктара Фу Манча, ніколі не бывае нічога разумнага або простага. Пакуль мы не дабяромся да месца прызначэння, не адбудзецца ні аднаго падзеі, ні адно сказанае слова не будзе даведзена да ведама нашага ворага ".
  
  Ішлі дні, і мы прайшлі праз Суэцкі канал, Чырвонае мора, затым праз Аравійскае мора ѓ Бамбей. Было жудасна ѓсведамляць, што сямёра жорсткіх забойцаѓ сочаць за кожным нашым крокам, чакаючы нейкага невядомага сігналу, але мы нават не маглі выявіць іх прысутнасць. Мы з Пауэрсом вырашылі, што лепш трымаць лорда Мэйфилда ѓ недасведчанасці аб гэтых абставінах, па меншай меры пакуль. Калі бандыты проста шпіёнілі за намі, то хваляваць яго было б бескарысна. Азіраючыся назад, з безошибочными развагамі, якія выцякаюць з ведання таго, што адбылося далей, я думаю, што мы, два маладых героя, праявілі неверагоднае пыху, прыняѓшы гэта рашэнне. Упартым і часам неабдуманым мог бы быць лорд Мэйфилд, але ѓ 1875 годзе ѓ свеце не было нікога з такім вопытам працы на Далёкім Усходзе ѓ цэлым і доктара Фу Манча ѓ прыватнасці.
  
  Нам трэба было пракансультавацца з ім на борце "Элдред Тамарынд", падзяліцца з ім нашымі фактамі і дазволіць яму ѓдзельнічаць у нашых планах тады і пазней у Пекіне. Паколькі мы з Пауэрсом адчувалі сябе дастаткова мудрымі, каб дзейнічаць без яго, мне заѓсёды здавалася, што збольшага мы самі падбудавалі гібель гэтага няѓдачлівага чалавека.
  
  Аб гэтым падарожжы можна расказаць многае, але мала таго, што наѓпрост звязана з маім расповедам пра Шэрлака Холмса, так што астатняе я магу пакінуць ѓяѓленню маёй цярплівай аѓдыторыі.
  
  Больш нас нішто не затрымлівала. Некалькі гадзін праз гандлёвае судна пакінула Індыю ззаду, обогнуло мыс Дондра і накіравалася ѓ Бірму. Яшчэ шмат дзён прайшло ѓ жудасны маѓчанні. Мы з Пауэрсом пакляліся захоѓваць пільнасць, выдатна ведаючы, што бандыты Фу Манча ѓсё яшчэ знаходзяцца на борце. Пазней лета змянілася восенню, і "Элдред Тамарынд" хадзіѓ з порта ѓ порт, з Рангунам ѓ Джорджтаѓн ѓ Малайе, Батавию на Суматры і Сінгапур. Затым мы накіраваліся ѓверх па Паѓднёва-Кітайскаму мора, спыніѓшыся на некалькі дзён спачатку ѓ Ганконгу, затым у Шанхаі. Нарэшце, калі зіма пачала пагражаць нашым надзеям на поспех, у пачатку снежня мы перасеклі Жоѓтае мора і зайшлі ѓ Цяньцзінь, буйны порт на рацэ Пі, размешчаны прыкладна так жа далёка ѓглыб мацерыка, як Лондан ѓздоѓж Тэмзы.
  
  Непрыемнасці маглі пачацца ѓ любы момант, цяпер, калі мы нарэшце апынуліся на кітайскай зямлі. Лорд Мэйфилд добра ведаѓ горад Цяньцзінь, і за цудоѓным кітайскім вячэрай яны з Пауэрсом абмяркоѓвалі, як лепш паступіць. Што тычыцца мяне, я адчуваѓ, што мала што магу прапанаваць, і аддаваѓ перавагу слухаць. Аднак так атрымалася, што менавіта маё прапанову ѓ канчатковым выніку прывяло да канфрантацыі з мноствам сіл, якія цяпер сабраліся ѓ Кітаі. Гэта было так, як быццам маё прысутнасць было неабходна ѓ якасці каталізатара. З усёй нявіннасцю я развязаѓ барацьбу, якая павінна была вырашыць, хто будзе жыць, а хто памрэ, хто прыйдзе да ѓлады, а хто сыдзе ѓ адстаѓку з паразай. Не толькі Шэрлак Холмс запрасіѓ мяне суправаджаць яго ѓ дом Фу Манча - сваю ролю адыграла і лёс.
  
  Лорд Мэйфилд наняѓ карэту, у якой мы маглі праехаць рэшту шляху да Пекіна. Большасць паездак па Кітаю ѓ той час здзяйснялася ѓ адкрытых фурманках, грубых транспартных сродках з масіѓнымі драѓлянымі коламі і без рысор сістэмы, змякчальных ѓдары на дарозе. Экіпажы былі еѓрапейскай раскошай, і кітайцы лічылі іх бессаромнай марнаваннем матэрыялаѓ і коней.
  
  Набліжаючыся да Пекіну, мы абмяркоѓвалі нашы бліжэйшыя мэты. "Нам трэба звярнуцца ѓ пасольства", - сказаѓ Пауэрс. "Нам патрэбна ѓся наяѓная ѓ іх інфармацыя аб дзейнасці Фу Манча. Мы нічога не ведаем пра тое, чым ён займаѓся, ці што ён можа планаваць ".
  
  "Я ѓжо даѓ указанне кіроѓцу", - сказаѓ лорд Мэйфилд. "Брытанскае пасольства размешчана недалёка ад Брамы Нябеснага Свету. Нябесны Свет! Назвы гэтых вуліц і будынкаѓ маглі б быць пацешнымі, калі б яны так жудасна не разыходзіліся з праѓдзівай прыродай гэтых людзей ".
  
  "Не ѓсе кітайцы такія жорсткія і вар'яцкія, як доктар Фу Манча," ціха сказаѓ Пауэрс.
  
  Упаѓнаважаны каралевы, здавалася, не чуѓ. "Пасля таго, як мы завершым нашы справы там, мы нанёс візіт самому доктару Фу Манча!"
  
  І вось што адбылося. Больш двух гадзін лорд Мэйфилд уцягваѓ брытанскіх дыпламатаѓ у гарачы спрэчку з нагоды афіцыйнай палітыкі, а затым мы вярнуліся ѓ карэту, грохочущую па кірунку да пекінскай рэзідэнцыі доктара Дж. Фу Манча. Ён напэѓна ведаѓ аб нашым прыбыцці ѓ кітайскую сталіцу і, павінна быць, чакаѓ зручнага моманту. Я глядзеѓ у вокны карэты, пакуль горад адкрываѓся мне, дзіѓна прыгожы, але і жахлівы. Пекін дае кожнаму чалавеку шмат абяцанняѓ; калі чалавеку шанцуе, нешматлікія з гэтых абяцанняѓ выконваюцца.
  
  "Я маю намер кантраляваць Фу Манча", - сказаѓ лорд Мэйфилд. "Дакладна гэтак жа, як ён спрабаваѓ кантраляваць мяне, я пакажу яму сілу сваёй волі. Я зведаѓ вялікія прыніжэньня ад яго рук. За ѓсё гэта трэба расплачвацца. Спыніся тут."
  
  Фурман спыніѓ коней прыкладна ѓ пяцідзесяці ярдаѓ ад дома. Мы выйшлі з экіпажа і загадалі фурману пачакаць. На чале з Пауэрсом мы наблізіліся да будынка. Усе мы трое былі ѓзброены пісталетамі, але мне яны падаліся жудасна непадыходнымі. Мы ѓрываліся ѓ логава льва.
  
  Мы былі дурнямі.
  
  Ля галоѓных варот маёнтка лорд Мэйфилд злосна размаѓляѓ з адным з вялікіх еѓнухаѓ-ахоѓнікаѓ Фу Манча. Было відавочна, што ахоѓнік не зразумеѓ ні слова з гэтай тырады і не дазволіѓ нам увайсці. Засмучаны такім чынам, Мэйфилд не стаѓ спрачацца далей; ён прыцэліѓся з рэвальвера і двойчы стрэліѓ у еѓнуха. "Пойдзем са мной, калі хочаш выратаваць свайго сябра", - крыкнуѓ Мэйфилд. Затым ён павярнуѓся і пабег у будынак.
  
  Нічога не заставалася, як рушыць услед за ім. Мы нырнулі ѓ халодны, цьмяна асветлены дом. Я нікога не бачыѓ, нікога не чуѓ і адчуваѓ толькі жудаснае пачуццё пустаты. Я адчуваѓ, што мы толькі што здзейснілі велізарную і непапраѓную памылку. Мэйфилд павёѓ нас углыб малога палаца. "Тут нікога няма", - прызнаѓся ён нарэшце.
  
  "Наколькі я яго ведаю," сказаѓ Пауэрс, "у яго ёсць патаемны выхад з гэтага пацучынага гнязда".
  
  "Цалкам дакладна", - пачуѓся свісцячы голас доктара Фу Манча. Ён накіраваѓся да нас са ѓзводам узброеных жанчын. Мы былі акружаны цемрай.
  
  Яны хутка раззброілі нас. "Гэта вельмі цікава для мяне", - сказаѓ Фу Манча, дэманструючы сваю д'ябальскую ѓсмешку. "Я прадказаѓ ваша прыбыццё ѓ аѓторак на мінулым тыдні. Я падазраю, што незвычайная надвор'е ѓ Жоѓтым моры затрымала ваш карабель. Няважна. Я не прадбачыѓ гэтага бескарыснага і фальшывага нападу на маю ѓласнасць і маю асобу. Цяпер твая лёс залежыць ад мяне, і пакуль я вырашаю твой лёс, я павінен папрасіць вас прыняць маё гасціннасць. Ён паказаѓ на сваіх жанчын-салдат.
  
  Яны павялі нас ѓніз па лесвіцы і праз доѓгі цёмны тунэль у падземны двор пад Палацам Опаловой Месяца. Нас разнялі і груба штурхнулі ѓ розныя бакі. Ізаляваны ад ђілард Паѓэрса і лорда Мэйфилда, я ішоѓ па звілістых падземных пераходах, пакуль безнадзейна не заблудзіѓся. Там была зарешеченная дзверы, замкнутая на стары жалезны замак. Еѓнух адчыніѓ яе і адчыніѓ дзверы. Унутры не было святла. Ён штурхнуѓ мяне наперад, і я ѓпаѓ у камеру. Хто-то схапіѓ мяне за запясці і прыкаваѓ наручнікамі да сырой, смярдзючай сцяне.
  
  Прайшло, павінна быць, шмат хвілін, і я пачаѓ ѓсведамляць, што знаходжуся ѓ камэры не адзін. Там быѓ яшчэ адзін вязень, прыкаваны ланцугом да процілеглай сцяны. Гэты чалавек быѓ змардаванай і неахайным, змучаным і изголодавшимся. На ім было доѓгае паліто на флісавы падкладцы, такое, якое мой стрыечны брат Тэлбат прывёз з Блізкага Усходу ѓ час свайго кароткага турнэ туды па даручэнні Міністэрства замежных спраѓ. Я не ведаѓ, кім быѓ гэты няшчасны палонны Фу Манча, але не сумняваѓся, што неѓзабаве буду падобны на яго. Гэтая думка прымусіла мяне здрыгануцца; маё мужнасць амаль вычарпалася.
  
  Затым мужчына загаварыѓ са мной. "Масгрейв?" сказаѓ ён. Яго голас быѓ хрыплым і слабым, што мне спатрэбілася імгненне, каб даведацца яго. Гэта быѓ Холмс. Я адчула, як па маіх шчоках пацяклі слёзы. Я не ведаю, якая эмоцыя была іх прычынай: палёгку, жах, жаль? Ён выглядаѓ безнадзейна. Мы з ім былі апранутыя так несообразно; відавочна, мы ішлі рознымі шляхамі да аднаго і таго ж праклятага канца.
  
  " Так, Холмс. Наколькі я разумею, вы былі ѓ Афганістане. Ён ніколі не даваѓ мне забыць гэта дурное заяву.
  
  Нас падзяляла ѓсяго некалькі ярдаѓ каменнага полу, але ѓ паѓзмроку я не магла добра разгледзець яго твар. Як бы тое ні было, ён выклікаѓ у мяне спачуванне, хоць я ведала, што яму падобныя пачуцці ні да чаго. Ён занурыѓся ѓ сваіх ланцугах, час ад часу ціхенька позвякивая імі, спрабуючы ѓладкавацца ямчэй. Гэта было немагчыма. Усе гэтыя дзесяцігоддзі праз маё цела ѓсё яшчэ скардзіцца на жорсткае абыходжанне, якому яно падвергнулася у Забароненым горадзе Пекіне.
  
  Нас наведвалі толькі еѓнухі-ахоѓнікі і старажытная згорбленая кітаянка, якая прыносіла нам нашы штодзённыя порцыі вадкага рыбнага супу і рысу. Я правёѓ бясконцыя гадзіны, марачы пра ежу, пра ѓсіх відах ежы, нават аб такіх рэчах, аб якіх я ніколі раней не марыѓ. Мае думкі аб уцёках былі сканцэнтраваны на велізарных балях, якія я проглочу пасля.
  
  Мы з Холмсам бавілі час, распавядаючы пра цуды і цяжкасцях, якія перажылі падчас нашых асобных паездак у Пекін. Я даведаѓся, што Холмс ніколі не забываѓ ні адной дэталі з тых уражанняѓ, якія хацеѓ захаваць. Цяпер ён перабіраѓ у памяці кожны размова, кожны з такой цяжкасцю здабытую макулінку інфармацыі, але дакладная прырода зламыснага плана Фу Манча ѓсё яшчэ не належала ад яго.
  
  Аднойчы я быѓ уражаны, калі ѓ нашу камеру ѓвайшоѓ высокі мускулісты араб. "Добрыя спадары, - сказаѓ ён, - я Алі ас-Салам, слуга доктара Фу Манча. Мой спадар шкадуе аб характары вашага жылля, і я прыношу яго прабачэнні. Ён захаваѓ вашы жыцця насуперак прамому загаду спадарыні Цзы Сі, маці нашага імператара. Будзьце ѓпэѓненыя, што доктар Фу Манча прыкладае ѓсе намаганні, каб адмяніць вашыя смяротныя прысуды і аднавіць вашу свабоду ".
  
  Мы з Холмсам пераглянуліся. "Мы вам вельмі ѓдзячныя," сарданічнай вымавіѓ ён.
  
  "Раскажы мне пра астатніх", - папрасіѓ я.
  
  Алі павярнуѓся да мяне. "Зараз, містэр Масгрейв, не бойцеся за сваіх партнёраѓ. Лорду Мэйфилду зручна ѓ палацы майго гаспадара, ён шмат даведаецца пра кітайскай цывілізацыі і праблемах, якія гэтая краіна перажывае з некаторымі еѓрапейскімі дзяржавамі. ђілард Паѓэрс быѓ заключаны ѓ турму па прычынах, такім самым з тымі, якія прывялі да вашаму ѓласнаму зняволення.
  
  Ланцуга Холмса зазвінелі. "Я баюся пытацца пра дэталі", - сказаѓ ён. "Лорду Мэйфилду, па вашых словах, "зручна". Хто ведае, можа быць, вы апісалі б наша стан як камфортнае ".
  
  Алі сумна паціснуѓ плячыма. "Мае добрыя спадары, прабачце мне гэтыя обмолвки. Вы знаходзіце іх непрыемнымі, але я імкнуся толькі пазбегнуць непатрэбнай болю".
  
  Адзіным адказам быѓ кароткі гаѓкаючых смяшок Холмса.
  
  "Яшчэ раз, добрыя спадары, прашу прабачэння", - сказаѓ Алі. Ён высока падняѓ факел і паглядзеѓ на нас абодвух. "Я вярнуся зноѓ, каб паведаміць вам далейшыя навіны. Тым часам я далажу, што з вамі абодвума усё ѓ парадку. Ён выйшаѓ з камеры, і еѓнух зачыніѓ за ім дзверы. Мы зноѓ пагрузіліся ѓ цемру. Доѓгі час ні я, ні Холмс не прамаѓлялі ні слова.
  
  
  
  На наступны дзень - я называю гэта так, таму што разлічваѓ час у адпаведнасці з прыёмамі ежы два разы на дзень - Холмс паспрабаваѓ завязаць са старой размова. Я выказаѓ здагадку, што гэта бескарысная спроба, таму што было малаверагодна, што гэтая иссохшая старая бабуля магла гаварыць па-ангельску, і яшчэ менш верагодна, што яна загаварыла б у прысутнасці аднаго з еѓнухаѓ. "Я б хацеѓ лепей разгледзець гэты рыс", - сказаѓ Холмс. "Я ѓпэѓнены, што ѓ маёй ежы кішаць разнастайныя паразіты. Я ведаю - я адчуваю іх у сябе ѓ жываце, яны паѓзуць па маім целе. Я патрабую, каб ты прынёс сюды гэты факел!"
  
  Голас Холмса напалохаѓ мяне. Я зразумеѓ, як моцна я залежаѓ ад яго сілы і мудрасці. Калі ён, нарэшце, здаѓся жаху нашага зняволення, значыць, я сапраѓды быѓ адзін.
  
  "Ты баішся паказаць мне!" - віскнуѓ ён з пранізлівым хіхіканнем. Гэта прымусіла мяне здрыгануцца. Пажылая жанчына сказала некалькі слоѓ па-кітайску стражнику з паходняй. Еѓнух падышоѓ бліжэй, дазволіѓшы святле ад каміна ѓпасці на міску з рысам ѓ яе руках. Холмс ѓтаропіѓся на ежу, затым перавёѓ погляд на твар жанчыны. "Калі я вывучу ѓсю галаваломку?" спытаѓ ён. Цяпер яго голас гучаѓ цвёрда, як і заѓсёды.
  
  Пажылая жанчына прыкінулася, што не разумее. Яна пододвинула да яе міску з рысам.
  
  "Вы прывялі мяне сюды, каб я разгадаѓ загадку", - сказаѓ Холмс. "Пры чым тут турэмная камера?"
  
  Пажылая жанчына выпрямила сваё крохкае цела. Яна здавалася вышэй, мацней, маладзей. "Я павінен верыць, што вы гатовыя", - сказаѓ Фу Манча. "Мы прыступім да выканання задання неадкладна, калі вы пажадаеце. Мне шкада, што я не магу адпусціць вас, пакуль вы не прадставіце прымальнае рашэнне. Такая воля майго імператара". На самай справе такая была воля спадарыні Цзы Сі. Гісторыя даказала маю правату ѓ гэтым пытанні: Цзы Сі правілы Кітаем з абсалютнай і бязлітаснай уладай да сваёй смерці пры сумнеѓных абставінах у 1908 годзе, на наступны дзень пасля смерці самога імператара.
  
  "Я б аддаѓ перавагу больш зручную кансультацыю," сказаѓ Холмс, - але цалкам відавочна, што мае пажаданні не маюць вялікага значэння".
  
  Фу Манча нізка пакланіѓся. " Наадварот, мой англійская сябар, я маю да вас найвялікшая павага. Проста ѓ гэтым пытанні я бяссільны.
  
  "Я проигнорирую вашу рытарычную хлусня", - сказаѓ Холмс. "Калі ласка, пачынайце".
  
  Доктар Фу Манча развёѓ рукамі. "Кітай вымушаны прымаць тавары і паслугі - і прынцыпы - еѓрапейскіх і амерыканскіх захопнікаѓ. Магчыма, нам гэта і не трэба, але мы не можам ад іх схавацца. Як нам выратаваць Кітай ад замежнага ѓплыву, ачысціць Кітай і аднавіць чысціню мінулага? Мірныя сродкі пацярпелі няѓдачу. Ваш урад нават не ѓсведамляе, наколькі яго ненавідзяць ѓ Пекіне ".
  
  "Мяне вельмі мала цікавіць палітыка", - сказаѓ Холмс. "У чым ваша праблема?"
  
  "Хто-то ѓ Забароненым горадзе ѓ саюзе з гэтымі піратамі", - сказаѓ Фу Манча.
  
  "Тады мы павінны вырашыць, хто ад гэтага выйграе больш за ѓсё", - сказаѓ Холмс.
  
  "Адзіны прадукт, які выкарыстоѓваюць ангельцы і які стаѓ больш папулярным у Кітаі, - гэта опіум", - сказаѓ Фу Манча. "ђдава імператрыца публічна выступае супраць гандлю опіюмам. Аднак, па праѓдзе кажучы, яна дазваляе гэтаму квітнець, таму што звычка робіць яе падданых паслухмянымі і імі лягчэй кіраваць. Ёсць прымаѓка: 'Пакуль ёсць опіум, рэвалюцыі не будзе'. Тым не менш, я прытрымліваюся думкі, што маньчжурскі прымаѓка няправільная і што рэвалюцыя адбудзецца незалежна ад таго, паліць народ опіум або няма. У выпадку звяржэння ѓлада пяройдзе да тых, хто знаёмы з патрэбамі кіравання, але каму адмоѓлена ѓ сапраѓднай улады пры нашай цяперашняй сістэме ".
  
  "Вы маеце на ѓвазе еѓнухаѓ," удакладніѓ Холмс.
  
  Фу Манча растапырыѓ свае кастлявыя, падобныя на кіпцюры пальцы. "Гэта магчыма", - сказаѓ ён. "Я падазраю, што Лі Ань, Вялікі еѓнух, так жа добра дасведчаны аб гэтай праблеме, як і я, і што ён будуе свае ѓласныя планы".
  
  " А як наконт прынцаѓ-імперцаѓ?
  
  " Магчыма, хоць і сумнеѓна. Імператар, у рэшце рэшт, не сын, а пляменнік ѓдавее імператрыцы. Ёсць прынцы, чые дамаганні на трон, як і мае, безумоѓна праѓдападобныя. Я ѓпэѓнены, што Цзы Сі з асцярогай ставіцца да прынца Гуну і прынцу Чжуану. Ці Мог адзін з гэтых людзей быць у змове з замежнымі носатыми, каб прыбраць яе? Вялікабрытанія, Прусія і нават Злучаныя Штаты, магчыма, дапамагаюць ѓсталяваць у Пекіне больш за сімпатызавалага ім кіраѓніка. Хто-то звязаѓся з кітайскімі таемнымі таварыствамі "Белы лотас" і "Трыяды" і пачаѓ перамовы, якія аб'ядналі б іх усіх пад адзіным сцягам ".
  
  Тужлівы звон ланцугоѓ Холмса чуѓся, пакуль ён думаѓ аб гэтых рэчах. "Чаго вы баіцеся з-за іх?" - спытаѓ ён.
  
  "Я нічога не баюся, як я ѓжо казаѓ вам раней. Мне трэба ведаць, што адбываецца ѓ Кітаі і што рабіць, каб вецер пераменаѓ не застаѓ мяне знянацку".
  
  "Астатнія, павінна быць, адчуваюць тое ж самае", - сказаѓ Холмс.
  
  "Медная скрыначка, якую я шукаѓ, зноѓ у мяне, і ѓ ёй змяшчаецца некалькі Нябесных Снягоѓ, якія могуць дапамагчы вам у вашым сузіранні. Я хацеѓ бы прапанаваць вам больш спрыяльную абстаноѓку, але я удовлетворю вашыя патрэбы і патрэбы містэра Масгрейва, пакуль вы мае госці.
  
  "Я патрабую ад вас абяцанні, што вы таксама будзеце абараняць нашых сяброѓ", - сказаѓ Холмс.
  
  Дзіѓная пленка пакрывала зялёныя вочы Фу Манча з цяжкімі стагоддзямі. Ён зрабіѓ воѓчыя зубы і сказаѓ: "Запэѓніваю вас, што я надам кожнаму з іх сваё асабістае ѓвагу і паклапачуся пра іх так, як кожны патрабуе". Затым мы раптам засталіся адны. Фу Манча і еѓнух-ахоѓнік сышлі.
  
  "Колькімі рознымі спосабамі ты можаш інтэрпрэтаваць яго апошняе заѓвагу?" - Спытаѓ я свайго сябра.
  
  Холмс сумна паківаѓ галавой. Не было неабходнасці нічога казаць.
  
  Так Холмс пачаѓ ужываць какаін, які быѓ адным з белых парашкоѓ у латуневай скрыначцы. Ідэнтыфікацыя іншых алкалоідаѓ да гэтага часу застаецца загадкай для заходняй медыцынскай навукі. Я назіраѓ, як Холмс ѓсё часцей паддаваѓся спакусе "Нябесных снягоѓ" Фу Манча. Яго настрой хутка мянялася, пераходзячы ад напружанай засяроджанасці да дзіѓнай апатыі. Я прыпісаѓ гэтыя змены хімічных рэчываѓ, але ѓ рэшце рэшт даведаѓся, што перапады настрою былі прычынай, а не следствам яго ѓжывання гэтых злучэнняѓ. Ён звярнуѓся да аднаго, каб засяродзіць свае разумовыя здольнасці; ён абраѓ іншага, каб расслабіцца або прагнаць нуду.
  
  "Вы павінны разумець, што гэтыя рэчывы - яго вялікае зброю", - папярэдзіѓ я. "Гэта адно з яго сродкаѓ кантролю над розумамі сваіх ворагаѓ".
  
  "Я маю намер выкарыстоѓваць іх эканомна, на цалкам законных мэтах", - сказаѓ ён. "Я не збіраюся злоѓжываць імі да такой ступені, каб нанесці шкоду свайму цела або розуму".
  
  "Я малюся, каб вы ведалі, калі вы набліжаецеся да гэтай кропцы", - сказаѓ я. Гэта тая ж самая заклапочанасць, якую шмат гадоѓ праз выказаѓ доктар Ватсан, які назіраѓ, як Холмс труціѓ сябе какаінам, морфием і опіюмам кожны раз, калі Холмс лічыѓ, што сітуацыя апраѓданая.
  
  Кожны дзень Фу Манча, скінуѓшы сваю маскіроѓку, прыносіѓ Холмсу ѓсё больш інфармацыі пра шляхты і евнухах, якія былі галоѓнымі кандыдатамі ѓ змове з мэтай звяржэння праѓлення мадам Цзы Сі. Холмс задаваѓ кароткія канкрэтныя пытанні аб кожным чалавеку: якое яго паходжанне? Адчуваѓ ён сябе годна ѓзнагароджаным за свае паслугі ѓраду? Належаѓ ён да аднаго з таемных таварыстваѓ? Ці былі ѓ яго якія-небудзь асабістыя рознагалоссі з імператарскай сям'ёй? Фу Манча адказаѓ на пытанні коратка, але вычарпальна. Гэтыя двое мужчын, магчыма, два самых рухомых розуму, якія я калі-небудзь ведаѓ, лёгка адкінулі многіх падазраваных. У рэшце рэшт яны сышліся на тым, што вінаватым быѓ альбо Ань Лі, вялікі еѓнух, альбо прынц Гун, вораг Ань Лі і сын імператара Тао Куана.
  
  "Я павінен пагаварыць з абодвума гэтымі людзьмі", - сказаѓ Холмс. "Магчыма, тады я змагу знайсці рашэнне. У дадзены момант я мяркую, што пагроза зыходзіць ад прынца Кунга, які, магчыма, заручыѓся дапамогай Вялікага еѓнуха. Ань Лі, які дзейнічае самастойна, магчыма, не зможа знайсці дастатковай падтрымкі за сценамі Забароненага горада. У рэшце рэшт, ён еѓнух. Мне здаецца малаверагодным, што еѓнух мог стаць кіраѓніком Кітая. Ён не атрымаѓ бы блаславення багатага і магутнага класа мандарынаѓ, якой бы ні была сіла яго асобы ".
  
  "Тым не менш, містэр Холмс," млява прамовіѓ Фу Манча, " вы павінны навучыцца ніколі не рабіць папярэдніх высноѓ без поѓных дадзеных. І ѓсё ж у прынцыпе я згодны з вашай тэорыяй, і мы паглядзім, пацвердзіць ці яе будучыню. Я паклапачуся аб тым, каб Ань Лі і прынц Гун ѓ бліжэйшы час наведалі вас. У такіх выпадках я проинструктирую вас аб ролі, якую вы павінны згуляць; гэтых людзей нельга завабліваць ѓ гэта падзямелле, каб яны размаѓлялі з закаваным у ланцугі зняволеным. Таму я прыдумаю прыдатны выдумка ѓ больш прыемнай абстаноѓцы ".
  
  Пасля сыходу Фу Манча Холмс пачаѓ абмяркоѓваць гэтае пытанне са мной. Я запярэчыѓ, што ѓ мяне мала падыходных матэрыялаѓ, але Холмс на самай справе не шукаѓ майго савета. У яго была звычка разбіраць свае галаваломкі, прамаѓляючы ѓслых кожны аспект. Я зрабіѓ назіранне, якое пазней аказалася вельмі важным. "Ты згодны з гэтым монстрам ѓ жоѓтых вопратцы, што пагрозу для ѓдавее імператрыцы павінен прадстаѓляць альбо Лі Ань, альбо гэты прынц Кун?"
  
  "Няма, зусім няма", - сказаѓ Холмс. "Я ѓхіліѓся ад гэтага заявы. Замест гэтага я сказаѓ Фу Манча, што ѓ яго спісе магчымых падазраваных гэтыя двое былі адзінымі верагоднымі кандыдатамі".
  
  "Ці магчыма, што сапраѓдны вораг - гэта хто-то, каго няма ѓ спісе Фу Манча?"
  
  " Цалкам дакладна, Масгрейв. "Холмс ціха засмяяѓся. " Я мяркую, гэта наша адзіная рэальная надзея на выратаванне. Фу Манча не плануе адпускаць нас адсюль жывымі, але калі я змагу знайсці адказ на загадку, я, магчыма, змагу выкарыстоѓваць гэта, каб заваяваць нашу свабоду. Калі б яго таемным супернікам быѓ Ань ці прынц Кун, напэѓна Фу Манча ѓжо быѓ бы ѓпэѓнены ѓ гэтым. Яго супернік - той, каго ён не падазрае, магчыма, той, каго ён не ѓ стане западозрыць. Вось чаму ён звярнуѓся да мяне за парадай: я старонні чалавек з чужым поглядам на рэчы. Доктар спадзяецца, што я змагу ѓбачыць заканамернасць там, дзе ён наогул нічога не бачыць ".
  
  
  
  Некалькі гадзін праз дзверы камеры адчыніліся, і ѓвайшоѓ Алі з паходняй у руках, без суправаджэння еѓнухаѓ-ахоѓнікаѓ. У той час я не палічыѓ гэта незвычайным. "Добры вечар, добрыя спадары", - сказаѓ ён.
  
  "Ужо вечар?" спытаѓ Холмс.
  
  "Я прывёз вам вестку ад вашых суайчыннікаѓ. містэр Холмс, я ніколі не хлусіѓ вам, і ѓсё ж я падмануѓ вас. Прыйшоѓ час праясніць для вас некаторыя важныя пытанні. Я прывёз вестку з брытанскай дыпламатычнай місіі.
  
  " Амбасада! - Ускрыкнуѓ Холмс. " Але, вядома, Фу Манча...
  
  "Я давераны слуга Фу Манча," сказаѓ Алі, - але я таксама верны слуга эмісараѓ каралевы Вікторыі ѓ Пекіне. Я збіраѓ тут інфармацыю на працягу многіх гадоѓ. Мяне паслалі, каб сказаць вам, каб вы нічога не баяліся. Па высокім дыпламатычных каналах робяцца інтэнсіѓныя намаганні па вашаму вызваленню па ѓказе самай ѓдавее імператрыцы. Брытанскі легат можа аказаць пэѓны ціск. Я павінен сказаць, што спробы ѓмяшання з боку лорда Мэйфилда выклікалі немалыя цяжкасці ѓ абодвух бакоѓ у гэтых перамовах. Тым не менш, пагадненне павінна быць дасягнута вельмі хутка".
  
  "Элі," сказаѓ я, "ты подвергаешь сябе рызыцы дзеля нас".
  
  Ён пакланіѓся мне. "Я слуга даѓганосых, містэр Масгрейв, і як такога мяне ненавідзелі б паѓсюль у Пекіне. Мая праца была сакрэтнай, і я павінен прасіць вас выконваць гэта пагадненне. У адваротным выпадку я паплаціѓся б жыццём ".
  
  "Вядома, я даю вам слова", - сказаѓ я.
  
  "У мяне таксама ёсць некаторая надзея даведацца сакрэты Нябесных Снягоѓ Фу Манча, асабліва старажытны Эліксір Неѓміручасці".
  
  "Эліксір неѓміручасці", - сказаѓ Холмс. "Значыць, усходнія геніі таксама растрачваюць свае жыцці ѓ гэтай марнай пагоні".
  
  Алі паціснуѓ плячыма. "Фу Манча амаль давёѓ яго да дасканаласці. Цяжкасць у тым, што старажытныя тэксты апісваюць інгрэдыенты ѓ вельмі двухсэнсоѓных, паэтычных выразах. Фу Манча яшчэ павінен даведацца, што мудрыя старыя мелі на ѓвазе пад Кветкай кінавары і Тлушчам з чырвоных камянёѓ. Трэцяе - гэта мёд, але мёд, атрыманы з нектара пэѓнага кветкі. Назва гэтай кветкі нічога не значыць для сучасных навукоѓцаѓ".
  
  Холмс засмяяѓся. "Я рады чуць, што учынкаѓ Фу Манча ёсць рацыянальнае тлумачэнне. Ён усяго толькі уведзены ѓ зман кітайскі лекар, які верыць, што зможа жыць вечна".
  
  "Магчыма, ён памыляецца, але калі яго эксперыменты ѓвянчаюцца поспехам, нашчадак Цзы Сі неѓзабаве надзене карону ѓ Букінгемскім палацы".
  
  
  
  У падзямелле запанавала доѓгае маѓчанне. "Мы, брытанцы, прымусім Фу Манча пашкадаваць, што ён наогул прыбыѓ да нашых берагоѓ", - сказаѓ нарэшце Холмс.
  
  Алі паківаѓ галавой. "Будучыня будзе такім, як пажадае Бог". Ён павярнуѓся спіной і зноѓ пакінуѓ нас у цемры.
  
  Страціѓ я пасля гэтага свядомасць, спаѓ я і бачыѓ сны? Голас доктара Фу Манча разбудзіѓ мяне. "Ці магу я выказаць здагадку, містэр Холмс," спытаѓ кітайскі лекар, " што вы блізкія да разгадкі?"
  
  "Вядома, я павінен правесці яшчэ адно або два інтэрв'ю", - сказаѓ Холмс.
  
  Наш выкрадальнік схіліѓ галаву, і па яго жэсту двое яго рабоѓ пачалі аслабляць нашы путы. Фу Манча разам са сваімі жанчынамі-салдатамі і ахоѓнікамі-еѓнухамі праводзіѓ нас па каменных прыступках у сваю крэпасць у Палацы Опаловой Месяца. Яго рэзідэнцыя і яе каштоѓнае змесціва ніколі не былі западозраны еѓнухамі Вялікага ђнутранага Свету, аднак кожнае прамоѓленае там слова было прошептано на вуха Фу Манча. Ён жыѓ у межах Забароненага горада, таму што лічыѓ сябе законным імператарам усяго Кітая - і хто мог бы аспрэчыць яго?
  
  Нас сустрэлі, апранулі і накармілі, зладзілі ямчэй і пакінулі ѓ спакоі. Увайшла маладая жанчына і паведаміла, што прынц Кун прыме нас на працягу гадзіны. "Павінна быць, у свеце ѓжо развіднела", - сказаѓ Холмс дзіѓным задуменным тонам.
  
  Неѓзабаве пасля гэтага нас правялі ѓ прысутнасць прынца Кунга, брата былога імператара і міністра фінансаѓ цяперашняга імператара. Ён быѓ самым магутным з усіх імперскіх прынцаѓ. У мінулыя гады ён быѓ блізкім саюзнікам мадам Цзы Сі, але паміж імі паѓстала расколіна. Прынц Гун, апрануты ѓ жоѓтую куртку, подчеркивающую яго непасрэдную сувязь з імператарскай сям'ёй, і лалавы гузік на капелюшы, адзначае яго высокі ранг, змрочна сядзеѓ у прыёмнай Залы Ціхамірнага Сузірання. Ён жэстам запрасіѓ нас заняць месца, і быѓ пададзены чай. Фу Манча сеѓ побач з Холмсам, каб перакладаць тое, што адбываецца.
  
  Прынц гаварыѓ коратка. Ён быѓ шчыра збянтэжаны, чаму гэты замежны джэнтльмен без дыпламатычнага рангу хоча бачыць прынца імперыі. Гаварылася быѓ яго праѓдзівы сэнс: навошта прынцу імперыі хацець бачыць гэтага замежнага джэнтльмена?
  
  Холмс схіліѓ галаву. "Нават далёка ѓ Англіі, дзе наша каралева Вікторыя сядзіць, як ангельская малюнак ѓдавее імператрыцы Кітая, у нас ёсць людзі, якія намышляюць аддаць накіроѓваецца небам руку нашага вялікага правадыра. Прынц Гун, я малюся, каб вы ацанілі мяне як сціплага, але сумленнага і праѓдзівага чалавека. Я хацеѓ бы задаць вам адно пытанне, і ваш адказ, магчыма, дапаможа зрабіць Кітай такой вялікай краінай, якой вы заѓсёды хацелі яго бачыць ".
  
  Фу Манча перавёѓ гэтую гаворка, больш загадкавую, чым усё, што я калі-небудзь чуѓ ад Холмса за ѓвесь час нашага знаёмства.
  
  Загаварыѓ прынц Кун. Фу Манча проста павярнуѓся да Холмсу і сказаѓ: "Вы можаце задаваць сваё пытанне. Прынц-імператар падумае над адказам".
  
  Холмс зноѓ пакланіѓся. "Прынц Кун," сказаѓ ён, " у старажытным горадзе ѓ Еѓропе ёсць манастыр. Манахі, якія жывуць у гэтым месцы, - сумленныя, годныя паслядоѓнікі Бога. Яны даглядаюць за сваімі садамі і здзяйсняюць набажэнствы, і іх адзіная гонар - дрэва, якое старэйшыя за любога іншага дрэва ѓ краіне. Яно стаяла яшчэ да таго, як вакол яго пабудавалі манастыр. Гэта цудоѓнае дрэва цвіце толькі раз у дзесяць гадоѓ, і яго кветкі самыя прыгожыя, якія хто-небудзь калі-небудзь бачыѓ. Ён дае плён толькі раз у сто гадоѓ, і кажуць, што тым, хто паспрабуе яго, даруецца магчымасць зазірнуць у Рай. І вось аднойчы маланка ѓдарыла ѓ гэта выдатнае дрэва і выклікала пажар у яго шелестящих галінах. Манахі выбеглі з сваіх келляѓ, устрывожаныя і напалоханыя. Вось мой пытанне, прынц Гун: манахі выратавалі дрэва або яго неверагодныя плён?"
  
  На некалькі доѓгіх імгненняѓ у зале запанавала цішыня. Затым намёк на ѓсмешку закрануѓ асобы прынца Кунга, і ён кіѓнуѓ галавой з відавочным задавальненнем.
  
  Загаварыѓ Фу Манча. "Ваша аѓдыенцыя скончана, прынц Гун вітае вас у Кітаі". Холмс нізка пакланіѓся. Прынц яшчэ раз мімалётна усміхнуѓся, устаѓ і з вялікай годнасцю выйшаѓ з залы.
  
  Я быѓ збянтэжаны. " Мілая маленькая гісторыя, Холмс. Дзе вы яе пачулі?
  
  "Я вынайшаѓ гэта", - адказаѓ мой сябар. "У мяне было дастаткова часу для спакойных гульняѓ розуму, пакуль ты з дня ѓ дзень дарэмна працаваѓ над тым, каб разарваць свае жалезныя кайданы".
  
  Я насмешліва чмыхнула. "Ты даведаѓся што-небудзь з яго адказу?"
  
  Холмс хутка зірнуѓ на Фу Манча. " Вядома, я сёе-тое даведаѓся. Наколькі, даведаюся заѓтра, калі пагавару з Лі Ань, Вялікім еѓнухам.
  
  Раніцай прыбыѓ ганец, які паведаміѓ, што Фу Манча чакае нас у Палацы Опаловой Месяца. Зялёнавокі злыдзень далучыѓся да нас неѓзабаве пасля гэтага. "Ваша гутарка з Ань Ці будзе не такой прыемнай, як з прынцам Кунам", - сказаѓ ён Холмсу.
  
  
  
  "Я прадбачу гэта", - сказаѓ мой сябар. "І ѓсё ж я павінен задаць яму пытанне і паназіраць за яго паводзінамі, калі ён адкажа".
  
  Фу Манча кіѓнуѓ. Ён падаѓ знак сваім слугам, ѓзброенай жанчыне і еѓнуху з мячом. Мы сфармавалі працэсію і пакінулі маленькі палац, накіроѓваючыся пад шэрым, халодным кітайскім небам да востраканечнай дахах Забароненага горада.
  
  У жылах Ань не было каралеѓскай крыві, таму наша інтэрв'ю не павінна было праводзіцца ні ѓ адным з імператарскіх будынкаѓ. У нас было прызначанае ѓсяго чвэрць гадзіны ѓ прыёмнай Залы Памяці Славы, штаб-кватэры Лі Ань. Менавіта тут ён складаѓ распарадак дня для імператара і яго грознай рэгента Цзы Сі
  
  Мы чакалі на шмат хвілін даѓжэй прызначанага для нашай гутаркі часу. У пакой уварваѓся Лі Ань, выглядаѓ ѓстрывожаным і незадаволеным. Ён коратка і кісла ацаніѓ ранг Фу Манча, акінуѓ Холмса і мяне пагардлівым позіркам і апусціѓся ѓ раскошнае крэсла ѓ выглядзе дракона. Ён нічога не сказаѓ, але пачакаѓ, пакуль мой сябар хутка пяройдзе да справы.
  
  " Майстар Лі Ань, - сказаѓ Холмс, - імператар - Сын Неба. Але ѓ той жа час ён з'яѓляецца захавальнікам свайго народа, падобна наглядчыку храма, які належыць нябачнаму богу. У пэѓным сэнсе храм належыць наглядчыку, паколькі ён абараняе яго і чэрпае ѓ ім сілу. І ѓсё ж яго абавязкі ніколі не памяншаюцца, паколькі, калі ён складзе гэта цяжар, храма неѓзабаве больш не будзе. Тады адкуль наглядчык будзе чэрпаць сваю сілу? Якое стан у яго застанецца?"
  
  Ань Ці нахмурыѓся. "Доктар Фу Манча прывёз вас у Пекін з заходняга краю свету толькі для таго, каб сказаць гэтую глупства?" раздражнёна спытаѓ ён.
  
  Холмс усміхнуѓся. "Я б задаѓ вам яшчэ адзін пытанне", - сказаѓ ён.
  
  "Так, гавары".
  
  "У наглядчыка храма ёсць слуга. Калі наглядчык пакідае храм, якая віна ляжыць на слузе?"
  
  Вочы Лі Ань звузіліся. Ён зразумеѓ, што недаацаніѓ Холмса. " Калі наглядчык пакідае храм, - павольна вымавіѓ Лі Ань, - ёсць іншыя храмы і іншыя наглядчыкі. Слугу нельга вінаваціць". Ён паказаѓ, што занадта заняты, каб надаць нам больш часу, таму Фу Манча вывеѓ нас з Залы Памяці Славы.
  
  "Такім чынам, што вы даведаліся?" - спытаѓ Фу Манча так спакойна, як быццам будучыню Кітая не залежала ад вынікаѓ гэтых сустрэч.
  
  "Я павінен правесці яшчэ адно сумоѓе", - сказаѓ Холмс. "Я павінен задаць пытанне ѓдавее імператрыцы, а затым я назаву ёй асобу вашага схаванага ворага".
  
  Фу Манча схіліѓ галаву ѓ шчырай павазе. "Будзе выканана", - сказаѓ ён. "Сёння ѓвечары мы будзем вячэраць з рэгентам імператара". Калі я пішу гэта ѓ 1927 годзе, ужо не здаецца дзіѓным, што Фу Манча змог паабяцаць аѓдыенцыю за вячэрай з мадам Цзы Сі ѓ такі кароткі тэрмін. Мы прывыклі чакаць падобных рэчаѓ ад гэтага вар'яцкага генія.
  
  Калі мы былі належным чынам апранутыя і прихорошены, Алі павёѓ нас у Залу Гарантаванай Гармоніі. Ань Лі, Галоѓны еѓнух, паказаѓ нам нашы месцы. Мы пакланіліся, пачакалі, пакуль Цзы Сі і юны імператар сядуць, і вячэру працягнуѓся. Ніколі ѓ жыцці, ні да, ні пасля, я не быѓ так ашаломлены банкетам.
  
  Некалькі гадзін праз, пасля таго як падалі апошняе страва, Цзы Сі пагаварыѓ з Фу Манча, які прадставіѓ Холмса і мяне. Я думаю, што яна адчувала тое ж недавер і пагарду да еѓрапейцаѓ, што і большасць кітайскіх арыстакратаѓ. Больш таго, я не думаю, што Цзы Сі разумела, чым менавіта Холмс займаѓся пры яе двары. Фу Манча не да канца падрыхтаваѓ яе да разумення таго, што павінна было вось-вось адбыцца.
  
  Холмс ѓстаѓ і павярнуѓся тварам да ѓдавее імператрыцы, затым зрабіѓ патройны паклон яе пляменніку. "Мне сказалі, што ѓ вас ёсць таемны вораг пры двары", - сказаѓ ён. "Я веру, што змагу раскрыць крыніцу гэтай нелаяльнасці, задаѓшы усяго адзін пытанне. Калі гэта так, я скажу табе, хто твой здраднік. Тады я папрашу, каб мне і маім сябрам дазволілі шчасна вярнуцца па дамах.
  
  Фу Манча зрабіѓ паѓзу і паглядзеѓ на Холмса. ђдава імператрыца што-то сказала, што, магчыма, запатрабаваѓшы, каб Фу Манча пераклаѓ словы Холмса. Фу Манча казаѓ некалькі імгненняѓ. Цзы Сі адказаѓ. "Ёй цікава пачуць вашыя думкі", - сказаѓ Фу Манча.
  
  Холмс павярнуѓся і пакланіѓся ѓдавее імператрыцы. "Кароль, які пабудаваѓ велізарны палац, не стане разбураць яго з-за таго, што працоѓны пашкодзіѓ чарапіцу на даху. Ён можа звольніць рабочага, але тады ён павінен наняць іншага на месца першага. Хто сказаѓ, што другі працоѓны не можа прычыніць больш шкоды, чым першы? І ѓсё ж, ці правільна, што кароль ѓзбіраецца на дах і сам чыніць шкоду?"
  
  Цзы Сі не адказаѓ. Замест гэтага Ань Ці стаѓ тварам да Холмсу і загаварыѓ, а Флу маньчжур перавёѓ. "У цара шмат слуг", - сказаѓ еѓнух. "Ён можа загадаць любому з слуг папрацаваць на даху. У добра кіраванай каралеѓстве кароль нават не даведаецца пра гэта. Доѓг яго камергера - займацца такімі трывіяльнымі рэчамі. Чаму ты турбуеш Сына Неба падобнымі глупствамі? Так ты раздражаешь сваю ѓласную каралеву? Вы, еѓрапейцы, павінны засвоіць, што нам не падабаюцца вашы загадкі.
  
  Цзы Сі сказаѓ некалькі слоѓ. "Яна кажа, што ты ѓ дзесяць тысяч разоѓ мудрэй яе Галоѓнага еѓнуха", - сказаѓ Фу Манча. "Яна папярэджвае цябе, што ты павінен загаварыць зноѓ, і што ад тваіх слоѓ залежыць, ці будзеш ты жыць ці памрэш. Гэта так проста".
  
  Холмс дазволіѓ сабе кароткую ѓсмешку. " Значыць, я ѓсё-такі мае рацыю. Калі ласка, паведаміце вялікай лэдзі, што здраднік знаходзіцца з намі ѓ гэтым пакоі. Гэта яна сама, ѓдава імператрыца Цзы Сі, заключае здзелкі як з заходнімі дзяржавамі, так і з таемнымі таварыствамі. Яна задумвае звяржэнне сваёй уласнай дынастыі."
  
  Я ѓтаропіѓся на Холмса. Алі нічога не сказаѓ. Я думаю, што нават Фу Манча быѓ крыху ашаломлены. Ён павярнуѓся да памосту і загаварыѓ. Калі да яго дайшоѓ сэнс слоѓ Фу Манча, паднялася страшная мітусня. Твар Вялікага еѓнуха стала чырвоным, як віно, і ён пачаѓ крычаць жахлівым, высокім голасам, які не быѓ ні ѓ мужчынскім, ні жаночым. Стражнікі прысунуліся бліжэй. Атмасфера ѓ зале была халоднай і забойнай.
  
  Алі нахіліѓся наперад, устаѓшы паміж Холмсам і мной. "Фу Манча не перавёѓ вашыя словы", - сказаѓ ён ціхім голасам. "Ён сказаѓ ёй, што Ань Ці быѓ яе здраднікам. ђдава імператрыца прыме гэта. Гэта ѓратуе і яе, і маладога імператара. Ань Ці памрэ. Лёс самога Кітая ѓ дадзены момант нікога не хвалюе, добрыя спадары.
  
  Фу Манча павярнуѓся і кінуѓ на Алі люты погляд. Ён паказаѓ доѓгай, худой рукой і крыкнуѓ некалькі слоѓ. Мангольскія стражнікі паспяшаліся да нас.
  
  "Ён асудзіѓ мяне, добрыя спадары", - адважна сказаѓ Алі. "Я-" Манголы заламалі Алі рукі за спіну і хутка вывелі яго з пакоя. Мы болей ніколі не бачылі гэтага добрага чалавека.
  
  "Ён быѓ шпіёнам брытаніі", - сказаѓ Фу Манча ѓ якасці нядбайнага тлумачэнні. "Без сумневу, вы былі добра дасведчаныя аб гэтым. Аднак Ань Ці, нікчэмны сабака, таксама будзе выдалены, і я выкарыстоѓваю свой уплыѓ на Цзы Сі, каб аднавіць гэтую нацыю. Мая ѓлада ѓ Кітаі цяпер амаль абсалютная ".
  
  Той ноччу я праваліѓся ѓ змучаны сон, занепакоены жахлівымі снамі аб катаваннях. Я прачнуѓся ѓ цемры, чыя-то рука прыкрывала мне рот. "Супакойся", - прашаптаѓ нізкі голас мне на вуха. Я адчуѓ палёгку, убачыѓшы ђілард Паѓэрса і лорда Мэйфилда, якіх я лічыѓ мёртвымі.
  
  
  
  "Мы павінны дзейнічаць хутка", - сказаѓ Пауэрс. "Брытанская тэрытарыяльная армія атакуе дом Фу Манча. Усё ѓ беспарадку, і гэта можа быць нашым адзіным шанцам выратавацца. Калі мы будзем чакаць занадта доѓга, нас могуць адрэзаць.
  
  "Тады хадзем", - сказаѓ Холмс. "Кітай мяне больш не прыцягвае".
  
  Лорд Мэйфилд здаваѓся сумным і одурманенным. На яго небритом твары гуляла дурная полуулыбка, і ён, здавалася, не слухаѓ нашу дыскусію. "Я думаю, мы моцна памыляліся наконт опіуму", - сказаѓ ён. "У сваім родзе гэта даволі прыемна, ці не так?" Мы ѓсе павярнуліся, каб паглядзець на яго, але ніхто не сказаѓ ні слова.
  
  Пауэрс паглядзеѓ на мяне. "Ад Мэйфилда не будзе толку, калі справа дойдзе да бойкі", - сказаѓ малады амерыканец. "Горш, чым бескарысна, таму што хто-то павінен будзе пераканацца, што яго не заб'юць".
  
  Я пачуѓ стрэлы і крыкі. Калі мы выслізнулі з пакоя, то ѓбачылі спяшаюцца паѓсюль рабоѓ і жанчын-салдат. У доме панаваѓ поѓны разгром. Крэслы і канапы былі раскіданыя, зламаныя і расколатыя ѓ трэскі; габелены былі сарваныя са сцен; нефрытавыя скульптуры і фарфоравыя вазы валяліся разбітымі на знявечаным падлозе. Паѓсюль была разбрызгана кроѓ, паветра напоѓнілася густым дымам.
  
  Звонку, пад халоднымі зімовымі зоркамі, бушавала бітва. Раскаты грому раскалолі паветра, як быццам месяц выбухнула над нашымі галовамі. Я пачуѓ мноства ружэйных стрэлаѓ і крыкі мужчын і жанчын. З самай глыбокай цені данёсся голас доктара Фу Манча. "Я яшчэ раз дзякую вас", - сказаѓ ён. " Ты даѓ мне ключ да майго лёсу. Цяпер я буду правіць усім Кітаем, а затым і ѓсімі народамі на ѓсход ад Суэца. Праз некалькі кароткіх гадоѓ я буду...
  
  Лорд Мэйфилд хіхікнуѓ. "Я абяцаю вам, - сказаѓ ён невыразна, - што мы, англічане, пазбавімся ад вас і вашых хуліганаѓ яшчэ да таго, як истечут гэтыя некалькі кароткіх гадоѓ". Фу Манча працягнуѓ доѓгую костлявую руку да горла Мэйфилда. На некалькі секунд ѓсё сціхла, а затым упаѓнаважаны каралевы выдаѓ адзіны, працяглы, хрыплы ѓздых. Так лорд Мэйфилд выпусьціѓ свой апошні ѓздых.
  
  Ён быѓ збіты з панталыку і уведзеных у зман старым, назойлівым і нерашучым, але ён быѓ сумленным і адданым і гатовы служыць сваёй каханай каралеве пры любых абставінах. Ён заслугоѓваѓ лепшага канца, і я пяцьдзесят гадоѓ несла хваравіты цяжар віны. Яго дзеці і ѓнукі павінны ведаць, якім выдатным і адважным чалавекам ён быѓ, таму што ён так і не атрымаѓ той даніны, якую сапраѓды заслужыѓ.
  
  
  
  Твар Фу Манча ператварылася ѓ маску нянавісці і лютасці. "Містэр Холмс, - сказаѓ ён, - вы, павінна быць, палічылі мяне дурнем, які сцвярджае, што ѓдава імператрыца задумвае ѓласную гібель! Не, не мадам Цзы Сі з'яѓляецца таямніцай здрадніцай. Гэта змова моцных свету гэтага, саюз прынца Гуна і Вялікага еѓнуха. Ні адзін з іх не змог бы дамагчыся поспеху ѓ адзіночку. Разам яны думаюць, што змогуць рэфармаваць дынастыю ".
  
  "Калі гэта тое, што вы хочаце верыць, - сумна сказаѓ Холмс, " то хай будзе так. Я не буду з вамі сварыцца".
  
  Фу Манча не супакоіѓся. "Ты заслугоѓваеш смерці разам з астатнімі. Хай будзе так". Аднак, перш чым ён паспеѓ што-небудзь зрабіць, яго перапыніѓ грукат винтовочной чарзе. Ён прамармытаѓ што-то па-кітайску, павярнуѓся і пабег назад да падпаленым сценах сваёй рэзідэнцыі.
  
  "Прынц Кун прывёѓ ангельцаѓ", - сказаѓ ђілард Пауэрс.
  
  Мы паспяшаліся ѓслед за Фу Манча па тунэлі, які вёѓ у Забаронены горад. Пачуѓся яшчэ адзін гіганцкі выбух, кіпячы, бушуючы аранжавы шар полымя і дыму, які прагрымеѓ у падземным калідоры. Столь абрынуѓся вакол нас. Мы ѓбачылі Фу Манча, пахаванага пад абломкамі, але Пауэрс, Холмс і я засталіся цэлыя. Наш шлях быѓ заблякаваны, і нам прыйшлося павярнуць назад тым жа шляхам, якім мы прыйшлі.
  
  Мы выйшлі з разбуранага маёнтка Фу Манча і выявілі, што поле бітвы ѓ руках салдат імператара. Прынц Кун і брытанская каралеѓская марская пяхота перамаглі спанталычаных паслугачоѓ доктара, якія хутка здаліся, калі стала ясна, што сам майстар нарэшце-то сустрэѓ свой канец у жорсткім катаклізмы.
  
  Нас сустрэлі перапалоханы брытанскі дыпламат, некалькі кітайскіх перакладчыкаѓ і памочнікаѓ, некалькі імператарскіх гвардзейцаѓ і сам прынц Кун.
  
  "Доктара Фу Манча больш няма", - сказаѓ Холмс. "Ён палічыѓ за лепшае смерць, чым быць схопленым".
  
  Калі інфармацыя была перакладзеная, прынц Кун коратка кіѓнуѓ, хоць выраз яго твару не змянілася. "Нашы брытанскія госці аказалі нам вялікую паслугу, " сказаѓ ён, - за якую нам нялёгка будзе адплаціць. Мы ѓ даѓгу перад містэрам Холмсам і яго калегамі і выслухаем прапановы брытанскай дыпламатычнай місіі з цярпеннем і непредвзятостью".
  
  Дзякуючы прынцу Кунгу і ѓплыву брытанскага амбасадара, мы неѓзабаве апынуліся ѓ каютах на борце ангельскага карабля, які накіроѓваѓся ѓ Лондан. Ніхто з нас не хацеѓ затрымлівацца ѓ Пекіне. Нас адарвалі ад нашай спакойнага жыцця, і мы горача жадалі вярнуцца да нашых сем'яѓ і сябрам, да нашым уласным заняткаѓ і інтарэсам.
  
  
  
  Кітай зімой - маркотнае, маркотнае, бясколернае месца, і толькі лакаваныя палацы Забароненага горада ствараюць намёкі на жыццё і цяпло. Тым не менш, мы ѓбачылі цалкам дастаткова Вялікага ђнутры, у Вонкавым Горадзе, ва ѓсім Пекіне. Нам хацелася, каб гэтай ракой Тэмза была, каб палымяны аблокі, якія пагражаюць снегападам, нядаѓна прайшлі над англійскімі вересковыми пусткамі, а не над бязмежнай мангольскай пустыняй. Мне адчайна хацелася ѓбачыць ангельскія кветкі і пачуць ангельскіх птушак, паесці ангельскай ежы і паслухаць смех гуляючых ангельскіх дзяцей.
  
  Магчыма, Уотсан быѓ крыху мае рацыю, калі пісаѓ пра мяне, што я валодаѓ млявымі і вытанчанымі манерамі і што на самай справе я не быѓ схільны да прыгод. Я мяркую, што гэта не так, але я быѓ сыты па горла прыгодамі, больш, чым большасць мужчын калі-небудзь марылі, і я сцвярджаю, што добра пра сябе адгукаѓся. Маё жаданне вярнуцца дадому было выклікана не высільваннем майго духу, а натуральнай патрэбай вандроѓніка асвяжыцца ѓ знаёмай абстаноѓцы.
  
  Такім чынам, неѓзабаве пасля Каляд мы адплылі з Цяньцзіня, накіроѓваючыся дадому. Калі пачалося наша супрацоѓніцтва, Холмс быѓ дзёрзкім маладым чалавекам. Вопыт, атрыманы ѓ Кітаі, зрабіѓ яго спелым і навучыѓ большага, чым ён даведаѓся за ѓсе гады вучобы ѓ школе. Калі ѓсходняе ѓзбярэжжа Кітая знікла за кармой, Шэрлак Холмс стаѓ шмат у чым тым геніем, якога апісаѓ доктар Джон Х. Ватсан. Мне выпаѓ гонар назіраць і дакументаваць гэта ператварэнне.
  
  У эпізодзе з латунным скрыняй ёсць адзін незвычайны аспект, які неабходна зафіксаваць, хоць гэта адбылося толькі праз шмат гадоѓ пасля падзей, апісаных у гэтых мемуарах. Я атрымаѓ ліст ад Шэрлака Хоумса ѓ 1908 годзе, праз трыццаць тры гады пасля пекінскага справы і прыкладна праз пяць гадоѓ пасля апошняга з'яѓлення аднаго з апавяданняѓ доктара Ватсана ѓ папулярнай прэсе. Холмс прыклаѓ ліст, які ён атрымаѓ з Кітая. Я прыводжу тут і яго запіску, і іншую.
  
  
  Мой дарагі Масгрейв.
  
  Я прыношу прабачэнні за доѓгую затрымку з адказам на ваш апошні ліст. У мяне было некалькі цікавых загадак, якія зацікавілі мяне, але нічога асабліва важнага і нічога такога, што мой паважаны біёграф палічыѓ бы патрэбным ѓвекавечыць у сваіх часопісных артыкулах. Адзінае падзея, пра які варта згадаць - і сапраѓды, асноѓная прычына для гэтага лісты - гэта прыкладзенае паведамленне.
  
  Я атрымаѓ яго толькі сёння. Я спадзяюся, што вы знойдзеце яго такім жа займальным, як і я, і што жудасныя наступствы не застануцца для вас незаѓважанымі. У дадзены момант я не ѓпэѓнены, як мне на гэта рэагаваць. Я знаходжуся ѓ незнаёмым стане адчаю.
  
  Ваш, як заѓсёды,
  Шэрлак Холмс
  
  
  Ліст з Кітая было напісана акуратным і выразным почыркам, дзіѓна вуглаватым, але не зусім непрыемным. Прызнаюся, дрыжыкі агіды ахапіла мяне, калі я зірнуѓ на подпіс: гэта было, вядома, ад доктара Фу Манча - монстар быѓ жывы! Ён быѓ жывы ѓсе гэтыя гады. У рэшце рэшт, ён збег і выкарыстаѓ мінулыя дзесяцігоддзі, каб аднавіць сваю ганебную таемную усходнюю імперыю. Тут я цытую яго апошняе пасланне Шэрлаку Холмсу.
  
  
  Містэр Холмс:
  
  Прайшло шмат гадоѓ з тых часоѓ, як мы размаѓлялі ѓ апошні раз, і за гэты час я зразумеѓ, што паступіѓ з вамі вельмі несправядліва. Я павінен вам свайго роду кампенсацыю, калі не прабачэнні. Для мяне незвычайна знаходзіцца ѓ такім становішчы, і я баюся, што, магчыма, я неискушен у практыцы прызнання памылак.
  
  Не так даѓно ѓдава імператрыца памерла пры некалькі сумніѓных абставінах. Пасля яе смерці высветлілася, што вашыя развагі адносна яе незаконнай і здрадлівай дзейнасці былі цалкам правільнымі, а мая версія падзей цалкам памылковай. Гэта сапраѓды быѓ Цзы Сі, які справакаваѓ узнікненне таемных таварыстваѓ, тых, якія аб'ядналіся, каб ажыццявіць тое, што вы, ангельцы. называецца Баксёрскім паѓстаннем.
  
  Мы падзяляем адказнасць за гэта паѓстанне, вы і я, паколькі ѓ нас былі сілы прадухіліць яго, але мы нічога не зрабілі. Я прызнаю сваю слепату і сваю памылку. Калі б я паслухаѓ вас, я быѓ бы пазбаѓлены ад многіх гадоѓ барацьбы. Я заплаціѓ за тую грубую памылку майго юнага "я", і я абяцаю вам і ѓсяму свету, што падобнае больш ніколі не паѓторыцца.
  
  Я пасылаю вам сее-што, каб пазбавіць свой розум ад пачуцця доѓгу перад вамі. Гэта формула Эліксіра Неѓміручасці, аднаго з Нябесных Снягоѓ. Я дамогся вялікіх поспехаѓ у расшыфроѓцы старажытных тэкстаѓ, і я ѓключаю ѓсе дадзеныя, якія адносяцца да неадназначнай тэрміналогіі, якая выкарыстоѓваецца маімі продкамі, нават тыя, якія выцякаюць з маіх нядаѓніх лабараторных поспехаѓ. Толькі ты і я ва ѓсім свеце падзяляем гэта веданне. Я не зайздрошчу табе за гэта, ты адзіны чалавек, які калі-небудзь ѓражваѓ мяне дысцыплінай і цэласнасцю свайго інтэлекту.
  
  Не хапае толькі аднаго фрагмента інфармацыі, выяѓленне якога зрабіла б эліксір завершаным: у старажытных тэкстах гаворыцца аб адмысловым выглядзе мёду, приготовляемого пчоламі з нектара кветкі ХО КУО. Я не ведаю, што маецца на ѓвазе пад ХО КУО. Гэтыя словы азначаюць толькі "бледная птушка", і ні адзін з каментароѓ старажытнасці не пралівае далейшага святла на гэтае пытанне. Я пачаѓ старанна прадуманую кампанію па зборы мёду, прыгатаванага з усіх відаѓ кветак, якія растуць у Кітаі, і відаѓ, якія, магчыма, былі завезеныя даследчыкамі і гандлярамі. Я лічу, што гэты праект апраѓдвае такія намаганні. Аднак, магчыма, вам пашанцуе больш, чым мне
  
  Доктар Фу Манча
  
  
  Шэсць гадоѓ праз, у 1914 годзе, Холмс і Ватсан прынялі выклік, які Ватсан апісаѓ у "Сваім апошнім паклоне", апошнім прыгодзе Шэрлака Флолмса. У гэтай гісторыі мы чытаем наступны цікавы абмен рэплікамі:
  
  
  
  
  
  " Але вы выйшлі на пенсію, Холмс. Мы чулі, што вы вялі жыццё пустэльніка сярод сваіх пчол і кніг на маленькай ферме ѓ Саѓт-Даунсе.
  
  " Цалкам дакладна, Ватсан. Вось плод майго гультайства, найвялікшы твор маіх апошніх гадоѓ! Ён узяѓ са стала тым і прачытаѓ цалкам назва: Практычнае кіраѓніцтва па пчалярстве з некаторымі назіраннямі па нагоды сегрэгацыі маткі
  
  
  
  
  
  Гэта павінна адказаць на часта задаюць пытанне: "Чаму Холмс сышоѓ на пенсію ѓ гэтак юным узросце?" Улічваючы кітайскую формулу, у якой расшыфраваныя ѓсе невядомыя колькасці, акрамя аднаго, Холмс знік, каб знайсці патрэбны інгрэдыент. Дамогся ён поспеху? Я ѓжо згадваѓ, што даведаѓся пра яго смерці з ліста выпускнікоѓ універсітэта, але гэта апавяшчэнне магло быць ілжывым і ѓводзіць у зман. У рэшце рэшт, свет ужо аднойчы быѓ апавешчаны аб немінучай смерці Шэрлака Холмса. Доктар Фу Манча вяртаѓся зноѓ і зноѓ на працягу гэтага стагоддзя, каб панасіць сілы цывілізацыі і парадку. Магчыма, яго стары супернік - мой сябар Шэрлак Холмс - усё яшчэ жывы, каб абараніць спячы свет ад страшных пагроз, аб якіх мы нават не марым. Мой стары таварыш, магчыма, назірае за намі, нават сёння, нябачны анёл-ахоѓнік, які абараняе нас, калі мы слепа ідзем па жыцці. Я аддаю перавагу думаць, што гэта праѓда, як бы ірацыянальна гэта ні гучала. Я аддаю перавагу верыць у Шэрлака Холмса.
  
  OceanofPDF.com
  
  
  ДЖАЙЛС ЛЕСТРЕЙД, ВІЛЬГЕЛЬМ ГОТТСРАЙХ, СИГИЗМОНД ФОН ОРМШТЕЙН, БЕВИС СТЭМФАРД, АРТУР КОНАН ДОЙЛ, доктар медыцынскіх навук, ДЖЭЙМС МОРЦІМЕР, доктар медыцынскіх навук.
  
  "У мяне заѓсёды было ѓ звычцы не хаваць ні адзін з сваіх метадаѓ ні ад майго сябра Ватсана, ні ад каго-небудзь, хто мог бы праявіць да іх разумны цікавасць".
  
  - "Збраяносец Рейгейта"
  
  
  
  
  аѓтар К. Д. ЮИНГ
  
  
  
  
  
  А астатнія ...
  
  Перапынак у Дзённых Занятках
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Адной з ахвяраѓ Моцнага ѓрагану 1907 года, які нанёс значны ѓрон большай частцы Лондана, асабліва ѓ раёне старых прыстаняѓ ѓздоѓж ѓнутранай лукавіны Тэмзы, стаѓ поѓны наклад вераснёѓскага нумара "Ілюстраванага штомесячніка Хогайна" за 07 верасня................ "Ілюстраваны ежемесячник Хогайна". Друкарня, якая знаходзілася на Лоѓэры-Тэмз-стрыт, недалёка ад Таѓэра, саслізнула з таго, што аказалася старажытным пірса, у Тэмзу, дзе яна распалася, і яе абломкі патрапілі ѓ Паѓночнае мора.
  
  Часопіс пратрымаѓся яшчэ некалькі гадоѓ, перш чым аб'яднацца з часопісам "Пиквик", толькі для таго, каб цалкам спыніць публікацыю з-за недахопу паперы падчас Першай сусветнай вайны. Але за выпуск 07 верасня, які, як лічылася, утрымліваѓ рэзкае абвінавачванне Джорджа Бернарда Шоѓ ва ѓсіх сучасных драматургиях, акрамя яго ѓласнай; мемуары Э. В. Хорнунга пад назвай "Мой швагер, доктар"; і артыкул пад назвай "Дырыжабль - ці гатовы дырыжабль графа Цэпеліна да прыёму пасажыраѓ?" здавалася, ён быѓ страчаны назаѓсёды.
  
  І вось у ліпені 1952 года, у адзін з такіх цудоѓных момантаѓ азарэння, Кантынентальнае агенцтва расследаванняѓ і абароны, брытанскае аддзяленне Кантынентальнага дэтэктыѓнага агенцтва Злучаных Штатаѓ, адкрыла свае новыя офісы ѓ былым будынку Hogbine Building на Феттер-лейн, недалёка ад Фліт-стрыт. Назва "Хогбайн-білдынг" усё яшчэ было выразана на шэрай каменнай пліце над ѓваходных дзвярыма, хоць ніхто на мілю ѓ любым кірунку не ведаѓ, кім быѓ Хогбайн, чым ён займаѓся і навошта яму спатрэбілася будынак, у якім ён гэта рабіѓ. ђ працэсе зносу сцены, каб ператварыць два офіса ѓ адну вялікую картатэку - дэтэктыѓнае агенцтва збірае акры тэчак, - быѓ знойдзены доѓгі закалочанага шафа. У ім былі мадэль Эйфелевай вежы; набор фатаграфій у пераплёце, на якіх была намаляваная даволі пышнотелая маладая жанчына, расхаживающая ѓ сваім камзоле з надпісам "У будуары Мілэдзі", оттиснутая сусальным золатам на вокладцы; скрынка раздрукаваных бланкаѓ з адмовамі; серыя французскіх паштовак з выявай Эйфелевай вежы на розных стадыях будаѓніцтва; праграмная кніга для вытворчасці Люсія у "Друры-Лейн"; і поѓнае прашытай доказ наяѓнасці зніклага вераснёѓскага нумара за 07 год.
  
  Адной з артыкулаѓ у the lost issue, аб існаванні якой з часам было цалкам забыта, была штомесячная публікацыя з серыі пад назвай "Якім яны яго ведалі" (або, вядома, "Яе", калі гаворка ішла пра жанчыну). Сярод знакамітых персанажаѓ на працягу многіх гадоѓ былі Чарльз Дыкенс, Гюстаѓ Доры, Элеанора Дузе, У. С. Гілберт і Артур Саліван (у пары, што раздражняла іх абодвух), Джэймс Макнамі Уістлер і папа Леѓ XIII. Месяцам раней гаворка ішла аб Бенджамине Дызраэлі, а месяцам пазней - аб самой каралеве Вікторыі. Тэмай вераснёѓскага нумара за 07 верасня быѓ чалавек, агульнапрызнаны найвялікшы дэтэктыѓ-кансультант дзевятнаццатага стагоддзя.
  
  Агенцтва Continental, якое з гонарам лічыѓ сябе найвялікшым кансалтынгавым дэтэктыѓным агенцтвам дваццатага стагоддзя, адправіла адпаведныя старонкі назад у сваю штаб-кватэру ѓ Флэтайрон Білдынг ѓ Нью-Ёрку, дзе яны былі ѓстаѓленыя ѓ рамкі і развешаныя на сценах калідора, які вядзе ѓ кабінет генеральнага дырэктара. Там яны заставаліся амаль паѓстагоддзя, іх значэнне было яшчэ больш забыта, пакуль выпадкова, у кастрычніку 2001 года, малады рэдактар у St. Прэса Марціна выпадкова натыкнулася на іх, калі яны чакалі ѓ калідоры шанцу пераканаць "Папа" Гара, які сыходзіѓ з пасады генеральнага мэнэджара пасля сарака чатырох гадоѓ працы ѓ Continental, што адной цікавай жыцця недастаткова для стварэння мемуараѓ-бэстсэлераѓ - яшчэ трэба ѓмець пісаць ангельскія прапановы і нават абзацы.
  
  "Вы маглі б падумаць аб выкарыстанні прывіда", - сказаѓ Pop рэдактар the St. Martin's Кіт Кала. "А што вы ведаеце пра тых часопісных старонках, якія вісяць у калідоры?"
  
  "Дарэчы, пра зданяѓ," ажывіѓся святы Айцец. " Я расказваѓ табе пра тое часу ѓ Огаллале, штат Небраска ...
  
  У рэшце рэшт Кале ѓдалося пераканаць офіс-мэнэджэра Continental дазволіць яму зняць гэтыя старонкі і зрабіць з іх фотакопіі. Пасля ладнага колькасці даследаванняѓ, якія ѓключалі паездку ѓ Лондан і яшчэ адно - у Амстэрдам, - пра тое, як мы пакутуем з-за нашага мастацтва, - атрымалася ѓсталяваць гісторыю і паходжанне гэтых старонак. Мы друкуем іх тут упершыню, мяркуючы, што аѓтарскае права на іх даѓно скончыѓся і што ѓсе праваѓладальнікі, павінна быць, даѓно памерлі. Калі мы памыляемся ѓ гэтым і калі законныя спадчыннікі памочніка начальніка Скотленд-Ярда Джайлз Лестрейда, доктара Бевис Стэмфард або любы іншы аѓтар гэтых старонак успамінаѓ звяжацца з аддзелам правоѓ і дазволаѓ St. Martin's Press, яны будуць ведаць, як з вамі паступіць.
  
  
  
  З ілюстраванага штомесячніка Хогбайна за верасень 1907 года:
  
  
  ТАКІМ , ЯКІМ ЯНЫ ЯГО ВЕДАЛІ
  
  У ГЭТЫМ МЕСЯЦЫ - ШЭРЛАК ХОЛМС
  
  
  У гэтым месяцы ѓ нас ёсць вялікае задавальненне для нашых чытачоѓ: рэдкі погляд на аднаго з самых знакамітых брытанскіх сышчыкаѓ ад некаторых з тых, хто добра ведаѓ яго ѓ той перыяд, калі ён быѓ вядучым неафіцыйным дэтэктывам Англіі - няма, свету. З тых часоѓ, як містэр Холмс пайшоѓ на сваю ферму ѓ Сасэксе і адмаѓляецца даваць інтэрв'ю, ён знік з поля зроку грамадскасці, але па-ранейшаму займае бачнае месца ѓ грамадскім уяѓленні. Мы думаем, што нашы чытачы будуць зачараваныя і, магчыма, просветлены гэтымі кароткімі ѓспамінамі чалавека, які, дзякуючы доктару Босвеллианские намаганні Джона ђотсана былі так жа добра вядомыя ѓ сучасным англамоѓным свеце, як Элеанора Дузе, Бенджамін Дызраэлі, Сесіл Родс, які Сядзіць Бык або госпада Дж. Гілберт і Саліван.
  
  Як звычайна, мы дазволім нашым запрошаным аѓтарам казаць самім за сябе і нагадваем нашым чытачам, што меркаванні аѓтараѓ з'яѓляюцца іх уласнымі, неотредактированными (за выключэннем арфаграфіі, граматыкі і пунктуацыі, дзе гэта неабходна), і мы ѓ Hogbine's Illustrated Monthly не зрабілі нічога, каб заахвоціць іх згаджацца ці не згаджацца з вядомай запісам. Такім чынам, выцягніце ногі перад сагравальным марскім вуглём камінам і прыгатуйцеся да добрага чытання, паколькі мы з сапраѓдным задавальненнем пачынаем:
  
  
  Памочнік начальніка Джайлс Лестрейд,
  Аддзел крымінальных расследаванняѓ Скотленд-Ярда (у адстаѓцы)
  
  
  Па яго ѓласных словах:
  
  Ведаѓ я Шэрлака Холмса? Што за пытанне! Што за жарт! Гэты чалавек быѓ пастаяннай стрэмкай ѓ баку Скотленд-Ярда, шкоднікам і прыкрай перашкодай з таго дня, як ён адкрыѓ краму на Бэйкер-стрыт, 221Б, і да таго дня, як сышоѓ на пенсію. І я б ніколькі не здзівіѓся, калі б ён працягваѓ час ад часу з'яѓляцца, каб дапякаць Скотленд-Ярду справамі, з якімі Аддзел крымінальных расследаванняѓ выдатна спраѓляѓся і без яго хваленай "дапамогі".
  
  Не зразумейце мяне няправільна, містэр Холмс мне сапраѓды падабаѓся, настолькі, наколькі гэты невыносны педант дазволіѓ бы сабе падабацца. Гэта я магу сказаць вам дакладна, больш, чым многія мае калегі з Скотленд-Ярда. Грегсон чырванеѓ да вушэй кожны раз, калі згадвалася імя Холмса. Станоѓчым момантам было тое, што ён дапамог нам з адным або двума з нашых найбольш невыразных спраѓ. Яго спецыяльнасцю - можна сказаць, яго "моцнай бокам" - былі праблемы такога роду, якія нялёгка вырашаліся звычайнай паліцэйскай працай. Аб, у рэшце рэшт, мы б раскрылі гэтыя справы. Але мы былі звязаны руцінай і правіламі, як гэта неабходна ѓ любой арганізаванай групе людзей, у той час як фрылансер накшталт Холмса ішоѓ сваім шляхам і часта быѓ здольны беспамылкова знайсці рашэнне. З іншага боку, нам з крымінальнага вышуку зноѓ прыйшлося шукаць доказы, якія маглі б быць прадстаѓлены ѓ судзе. Усё, што Холмсу трэба было зрабіць, гэта обвиняюще ткнуць пальцам, вымавіць сваім высокім, пісклявым, раздражняльным голасам: "Вось ваш злачынец, Лестрейд", - і ён скончыѓ з гэтым, падаѓшы нам сабраць разам, калі зможам, дэталі, якія сапраѓды дапамаглі б раскрыць справу.
  
  Чытач можа здзівіцца, даведаѓшыся, што Холмс раскрываѓ не ѓсе справы, за якія браѓся, хоць па запісах яго памочніка і кампаньёна доктара Ватсана гэтага ніколі не скажаш. Часта, і гэта можа стаць яшчэ большым сюрпрызам, пасля таго як Холмс адмаѓляѓся ад расследавання, нам у Скотленд-Ярдзе з дапамогай нашых зацятых, як ён сказаѓ бы, пазбаѓленых ѓяѓлення метадаѓ ѓдавалася знайсці рашэнне. І калі я кажу, што ён адмовіѓся ад расследавання, я не маю на ѓвазе, што ён развёѓ рукамі і прызнаѓ, што быѓ збіты з панталыку. О, няма. Не Холмс. Гэта было б больш падобна на: "Ну, цяпер, калі я паказаѓ вам правільны кірунак, Лестрейд, я пайду. Мне трэба пракансультавацца з каралём Нарвегіі па справе надзвычайнай дзяржаѓнай важнасці, хіба ты не ведаеш?
  
  Калі б вы спыталі мяне, я б сказаѓ, што найвялікшым дарам Холмса была яго здольнасць рабіць заявы, якія гучалі так, як быццам ён ведаѓ, што робіць, незалежна ад таго, рабіѓ ён гэта або няма. Нават калі ѓ яго не было ні найменшага падання ѓ "блакітны месяца" пра тое, што на самой справе адбылося ѓ дадзеным выпадку, не больш, чым у нас, бедных копаѓ, ён ніколі не было цяжка што-небудзь сказаць, і гэта заѓсёды гучала так, быццам ён ведаѓ што-тое, чаго не ведалі мы.
  
  Давайце возьмем выпадак, які я збіраюся назваць "Справай кормнае плутократа", калі я апублікую першы том сваіх мемуараѓ - Лестрейд з Ярда, як я планую яго назваць - прыкладна праз год.
  
  Уодлингтон Скитербиггинс (вымаѓляецца "Уиггинс"), банкір, быѓ знойдзены мёртвым у гасцінай свайго дома на Фортынбрас-Корт недалёка ад набярэжнай. Мажны мужчына - няма, шчыра кажучы, ён ужо некаторы час быѓ дородным і набліжаѓся да атлусцення, - з бакенбардамі, як у барановай адбіѓной, ён быѓ апрануты ѓ сіне-бела-залатую стракатую вопратку. Ён ляжаѓ гратэскавай грудай на падлозе, і меч, вядомы як фехтовальная шабля, пронзал яго шыю з боку ѓ бок. Да яго шыі было прымацавана нешта накшталт невялікага драѓлянага стрыжня, і, праходзячы праз шыю ахвяры, меч пронзал абодва бакі гэтага недарэчнага на выгляд прыстасаванні. Напалову скуранай брыдка пахнуць цыгара-черута ляжала ѓ асобна якая стаіць попельніцы побач з тым месцам, якое было б побач з ім, калі б ён усё яшчэ стаяѓ. Яго дварэцкі запэѓніѓ мяне, што стракаты касцюм не быѓ яго звычайнай адзеннем, і звычайна ён не хадзіѓ з драѓляным прыкладам замест гальштука або мячом, проткнувшим яму шыю.
  
  Як раз у той момант, калі я збіраѓся дапытаць пакаёѓку, прыбыѓ доктар Семплман, паліцэйскі хірург, каб агледзець цела, а містэр Шэрлак Холмс прыбыѓ, каб яшчэ раз сунуць свой доѓгі нос у паліцэйскія справы. Ён пачаѓ з таго, што ѓтаропіѓся на цела з аднаго боку і пастукаѓ сябе па носе, а затым перайшоѓ на другі бок і пацягнуѓ сябе за вуха. Калі яму гэтага надакучыла, ён пачаѓ поѓзаць па падлозе і падбіраць кавалачкі пуху, кашэчую поѓсць і да таго падобнае і складаць іх у гэтыя маленькія канверцік, якія ён паѓсюль насіѓ з сабой і якія, я думаю, ён зрабіѓ спецыяльна, таму што я ніколі не бачыѓ, каб хто-небудзь яшчэ выкарыстаѓ іх для якіх-небудзь мэтаѓ.
  
  " Што кажуць слугі, Лестрейд? - спытаѓ ён, падымаючыся з падлогі і атрасаючы калені штаноѓ.
  
  "Вельмі мала, містэр Холмс", - сказаѓ я яму. "Іх не было тут, калі адбылося забойства, паколькі іх працадаѓца даѓ ім выхадны".
  
  Холмс шматзначна пастукаѓ пальцам па кончыка носа. "Гэта заслугоѓвае ѓвагі", - сказаѓ ён.
  
  "Я расследуе гэта, містэр Холмс," сказаѓ я яму. " Сапраѓды, як раз перад вашым прыходам...
  
  "Звярніце ѓвагу на адсутнасць крыві пад целам, Лестрейд," перабіѓ Холмс ѓ сваёй звычайнай лісліва манеры.
  
  "Гэта самае першае, на што я звярнуѓ увагу, містэр Холмс", - сказаѓ я яму.
  
  "Гэты чалавек быѓ забіты не тут", - сказаѓ Холмс.
  
  " Гэта цалкам відавочна, містэр Холмс.
  
  "Цела было перамешчана".
  
  " Калі ласка, раскажыце, містэр Холмс.
  
  "Меч, пронзающий шыю, - гэта знак бандытаѓ, тайнага грамадства зласлівых зладзеяѓ, які бярэ свой пачатак на Усходзе".
  
  Я дастаѓ свой нататнік і аловак і запісаѓ "Бандыт".
  
  "Але я мяркую, што гэта праца каго-то, які імітуе гэты жудасны рытуал", - працягнуѓ Холмс. "Сапраѓдны, непадробны бандыт нязменна карыстаецца ятаганом".
  
  "Вельмі цікава, Холмс," сказаѓ я яму. - Як вы думаеце, чаму...
  
  
  
  "Я прыцягваю вашу ѓвагу, Лестрейд, да танталу на буфеце", - перабіѓ ён, тэатральна паказваючы пальцам на вышэйзгаданы прадмет.
  
  "Я ѓжо заѓважыѓ гэта, містэр Холмс," ветліва адказаѓ я. " Гэта "тантал". Ён стаіць на буфеце, дзе, па словах пакаёѓкі, заѓсёды стаяѓ.
  
  "Менавіта!" - адказаѓ ён. А затым ён усміхнуѓся сваёй прыводзіць у шаленства усмешкай і адышоѓ, каб паглядзець на сляды чаравік ѓ калідоры.
  
  Ну а цяпер, я пытаюся ѓ вас, адкуль мне было ведаць, ці казаѓ ён сур'ёзна ці проста пускаѓ дым?
  
  Прыкладна праз дзесяць хвілін, калі я быѓ на кухні, рыхтуючыся арыштаваць кухары, доктар Семплман паклікаѓ мяне назад у гасціную. "Я тут скончыѓ", - сказаѓ ён мне, апранаючы паліто. "Уодлингтон-Скитербиггинс памёр ад раптоѓнага шырокага сардэчнага прыступу. Я напішу пра гэта ѓ офісе ".
  
  Мой рот, павінна быць, адкрыѓся, як у траскі. "Прабачце, доктар?" Я сказаѓ.
  
  "Вядома", - адказаѓ ён.
  
  " Я маю на ѓвазе - сардэчны прыступ?
  
  "Цалкам дакладна. Паглядзі, які вага небарака цягаѓ з сабой. Калі людзі будуць насіць з сабой лішнія шэсць кілаграмаѓ тлушчу і не будуць займацца спортам, у іх будзе мала шанцаѓ дажыць да адведзеных ім трох дзясяткаѓ дзесяці гадоѓ ".
  
  " Але - меч працяѓ яго шыю-
  
  "Ах, гэта!" Ён засмяяѓся. "Гэта фокус". Ён працягнуѓ руку і выцягнуѓ меч, а затым адшпіліѓ маленькую драѓляную дзяржальню. "Бачыш? На шыі ні следу. Меч нейкім чынам замацаваны на рукаяці. Адсутнасць крыві павінна было падказаць вам гэта. Я б сказаѓ, мяркуючы па яго вопратцы, што Уодлингтон-Скитербиггинс практыкаваѓся ѓ фокусах, магчыма, каб пацешыць дзяцей, калі ѓпаѓ.
  
  " Але, Холмс, мы ж думалі, што яго перавезлі.
  
  "Паглядзіце на яго", - сказаѓ доктар Семплман, жэстыкулюючы. "Хацелі б вы, каб вам даручылі перамясціць яго на якую-небудзь вялікую адлегласць?"
  
  "Не я", - пагадзіѓся я. "Холмс, вы-" Я паглядзеѓ у канец калідора, як раз своечасова, каб убачыць, як за консультирующим дэтэктывам зачыняецца ѓваходная дзверы.
  
  Я зноѓ павярнуѓся да доктара. - Я не думаю, што "тантал" меѓ якое-небудзь дачыненне да смерці Уодлингтона Скитербиггинса? Я пацікавіѓся.
  
  "Тантал? Магчыма, у больш шырокім сэнсе, што п'янства спрыяла яго праблемы з вагой. Але акрамя гэтага, я не разумею, як."
  
  Я пакруціѓ галавой. "Дым," сказаѓ я. - Я ведаѓ, што гэта дым.
  
  "Магчыма", - пагадзіѓся доктар Семплман. "Гэтыя цыгары з черутой жудасна нагружаюць сэрца".
  
  
  
  Вільгельм Готтсрайх Жыгімонт фон Ормштейн
  Вялікі герцаг Касет-Футштейнский і спадчынны кароль Багеміі
  
  
  Па яго ѓласных словах.
  
  Шэрлак Холмс? Шэрлак Холмс? Не магу сказаць, што я калі-небудзь чуѓ пра гэта джентльмене. Вы калі-небудзь чулі пра яго, мая дарагая? Не, прабачце, мая жонка пра гэта Шэрлака Холмса таксама ніколі не чула. Нейкі брытанскі гандляр, ці не так?
  
  
  Бевис Стэмфард, доктар медыцыны, F. R. C. P.
  Лекар-ардынатар шпіталя Сясцёр міласэрнасці
  Нью-Правідэнс, Багамскія выспы
  
  
  Па яго ѓласных словах:
  
  Так, гэта праѓда. Я "Малады Стэмфард", які першым прадставіѓ Джэймса Ватсана і Шэрлака Холмса. Уотсан распавёѓ гэтую гісторыю ѓ сваім "Сцяжцы" Эцюда ѓ "Старлетке", і распавёѓ ён яе добра, але не ѓсе дэталі перадаѓ правільна. Некаторыя факты ён змяніѓ ѓ інтарэсах лепшага апавядання, паколькі не ѓсведамляѓ іх важнасці, а аб некаторых ён і не падазраваѓ. Цяпер я раскажу ѓсё так, як гэта адбылося, не ѓ інтарэсах узмацнення маёй уласнай невялікі ролі ѓ апавяданні, а на службе Гісторыі. Бо, як аднойчы сказаѓ К'еркегор - я думаю, гэта быѓ К'еркегор, - "Што ёсць, тое ёсць, і што было, тое было, і яны з'яѓляюцца прадвеснікамі таго, што будзе".1
  
  Я працаваѓ костюмером ѓ бальніцы Святога Варфаламея, вядомай усім, хто працуе на яе тэрыторыі, як "Бартс", калі Уотсан быѓ там маладым інтэрнам, а я быѓ нават маладзейшы за яго. "Костюмером" называѓся той, хто апрацоѓваѓ і пакінуць раны і хірургічныя разрэзы - функцыі, якія ѓ значнай ступені перайшлі да медсёстрам, паколькі гэтым кампетэнтным жанчынам было дазволена займацца аказаннем дапамогі хворым і параненым. Дзякуючы невялікаму спадчыну ад стрыечнага дзядулі пасля мне ѓдалося атрымаць медыцынскую ступень, і я пераехаѓ на выспы, каб займацца медыцынскай практыкай там, дзе мае навыкі былі б больш запатрабаваныя.
  
  У той дзень, аб якім ідзе гаворка, калі я прадставіѓ містэра Шэрлака Холмса чалавеку, якому трэба было стаць яго Босуэллом, я каля паѓгода час ад часу праводзіѓ Холмса па бальніцы. У мяне склалася меркаванне, што ён быѓ даволі разумным, але незвычайна свядомым чалавекам. У яго было поѓнае грэбаванне да ѓсіх чалавечым слабасцям, будзь то ѓ іншых ці ѓ ім самім. Я бачыѓ, як ён біѓ палкай трупы ѓ анатамічнай палаце, каб паглядзець, якія застануцца сінякі на чалавечым целе пасля смерці. Аднойчы я заѓважыѓ, што ѓ яго быѓ моцны фінгал: моцна падбітае вока і апухлая і моцна парэзаная шчака. Я паѓшчуваѓ яго за гэта, заѓважыѓшы, што, улічваючы яго майстэрства ѓ боксе і барацьбе адной палкай, калі ён так выглядае, іншы хлопец, павінна быць, ляжыць у каматозным стане ѓ адной з нашых палат.
  
  Ён засмяяѓся і запэѓніѓ мяне, што нанёс сабе сам. "Я вяду дзённік, - сказаѓ ён мне, - запісваю працэс гаення. Кожную раніцу і вечар я малюю сябе ѓ люстэрку. Я не Пейджет, але думаю, што малюнкі падыдуць для маіх мэтаѓ.
  
  "І якія ж вашы мэты?" Я спытаѓ у яго.
  
  Ён зноѓ засмяяѓся. "Прагрэс чалавечых ведаѓ, містэр Стэмфард", - сказаѓ ён. "Менавіта так; прагрэс чалавечых ведаѓ".
  
  Самы дзіѓны чалавек, якога я калі-небудзь сустракаѓ? Не, я б так не сказаѓ. Гэтая гонар належыць худому, нервовага джэнтльмену на імя Пилчард, які заѓсёды насіѓ кацялок, дома і на вуліцы, і збіраѓ рыбу. Дохлая рыба. Ён звычайна насіѓ з сабой чамадан, напакаваны выкарыстанымі чыгуначнымі квіткамі трэцяга класа, якія ён збіраѓ у смеццевых баках каля ѓрадавых будынкаѓ і чыгуначных вакзалаѓ. У яго былі некаторыя дзіѓныя звычкі, але я думаю, тут не месца іх абмяркоѓваць.
  
  У той дзень, калі я сутыкнуѓся са сваім старым сябрам Ватсана ѓ бары "Крытэрый" і мы заспрачаліся аб жыллё, незадоѓга да гэтага я пакінуѓ хімічную лабараторыю ѓ Бартсе і ѓспомніѓ, што там у мяне быѓ падобны размову з містэрам Шэрлакам Холмсам. Ён, па-відаць, знайшоѓ прыдатныя апартаменты на Бэйкер-стрыт, але меѓ патрэбу ѓ кім-то, хто ѓнёс б з ім плату за арэнду. Я згадаѓ пра гэта Ватсону, і яму не цярпелася сустрэцца з Холмсам і паглядзець, ці змогуць яны прыйсці да нейкага ѓзаемаразумення. Я, як мог, папярэдзіѓ яго аб асаблівасцях Холмса, але ён быѓ непахісны. І акрамя таго, я сапраѓды нічога не ведаѓ супраць Холмса, я проста адчуваѓ, што з ім, магчыма, цяжка жыць.
  
  Мы ѓвайшлі ѓ Бартс праз бакавы ѓваход, і я пакінуѓ Ватсана на лесвічнай пляцоѓцы, а сам пайшоѓ папярэдзіць Холмса, што прывёѓ сёе-каго для размовы з ім.
  
  "Магчыма, ён як раз той чалавек, з якім можна зняць кватэру", - сказаѓ я Холмсу.
  
  " У самай справе? У голасе Холмса гучаѓ цікавасць. " Што ён за хлопец?
  
  "Ён лекар, служыѓ вайсковым хірургам у Афганістане. Быѓ паранены куляй Джезайля ѓ бітве пры Майванде. Здаецца, даволі добра паправіѓся. Прыемны суразмоѓца. Ніякіх шкодных звычак, наколькі я магу ѓзгадаць.
  
  Холмс засмяяѓся. "Для мяне гэтага дастаткова", - сказаѓ ён. "Прывядзіце яго, і я дам яму шанец даведацца аб маіх шкодных звычках. Хто ведае, можа быць, мы спадабаемся адно аднаму".
  
  Я пайшоѓ за Ватсана і прывёѓ яго назад у лабараторыю. "Доктар Ватсан," сказаѓ я, - містэр Шэрлак Холмс.
  
  Холмс павярнуѓся і ѓважліва паглядзеѓ на Ватсана, затым схапіѓ яго за руку і паціснуѓ яе. "Я так разумею, вы былі ѓ Афганістане", - сказаѓ ён.
  
  "Як, чорт вазьмі, вы даведаліся пра гэта?" Здзіѓлена спытаѓ Ватсан.
  
  Надышла мая чарга засмяяцца. Але перш чым я паспеѓ сказаць: "Ён вас разыгрывае; я сам яму сказаѓ", Холмс перайшоѓ да абмеркавання гэтага нібыта безошибочного тэсту на гемаглабін, які ён толькі што распрацаваѓ. Што ж, да таго часу, як я змог ѓставіць слова, момант быѓ упушчаны, і з майго боку было б няветліва разыгрываць спойлер.
  
  Праз некаторы час я спытаѓ Холмса, навошта ён гэта зрабіѓ, рызыкуючы выбалбатаць той жудасны факт, што тут не было ніякай разумнай дэдукцыі. "Я сапраѓды не ведаю", - сказаѓ мне Холмс. "Уотсан выглядаѓ такім спакойным, такім самаѓпэѓненым, такім ангельцам, што я захацеѓ паглядзець, ці змагу я здзівіць яго. Я разлічваѓ, што ты будзеш маѓчаць, і ты маѓчаѓ. Так я і зрабіѓ".
  
  Я захоѓваѓ гэты сакрэт вось ужо чвэрць стагоддзя і раскрываю яго толькі таму, што гэта, вядома, больш не можа прычыніць ніякай шкоды. Думкі, якія гэтыя два старых таварыша сілкуюць адзін да аднаго, былі загартавалі дзесяцігоддзямі вопыту - і якім вопытам яны былі! Хто не можа чытаць успаміны доктара Джона Ватсана без пачуцця лёгкай зайздрасці да тых гадоѓ, калі ён жыѓ у доме 221Б па Бэйкер-стрыт?
  
  І ѓсё ж я задаюся пытаннем, ці было б б усё па-іншаму, калі б я не вагаѓся гэтыя некалькі секунд. Калі б я сказаѓ: "Не верце яму, Ватсан, ён разыгрывае вас!", - магчыма, Ватсан не адказаѓ бы: "Як вы смееце мяне разыгрываць такім чынам! Добры дзень, містэр Холмс!" І, магчыма, выйшаѓ з лабараторыі, каб ніколі не вяртацца?
  
  І, такім чынам, з-за таго, што гэтая жарт збіла з панталыку, хіба свет не стаѓ бядней? У цэлым, я рады, што прамаѓчаѓ.
  
  
  Артур Конан Дойл, доктар медыцыны,
  Лекар, Пісьменнік, Агент
  
  
  Так, я даволі добра даведаѓся Шэрлака Холмса за гады, праведзеныя ѓ якасці літаратурнага агента яго кампаньёна і памочніка доктара Джона Ватсана. Ён мне дастаткова падабаѓся, але, па праѓдзе кажучы, я павінен прызнаць, што былі моманты, калі я шкадаваѓ, што наогул сустрэѓ яго.
  
  Ватсан не бачыѓ у Холмсе нічога, акрамя добрага, і сцвярджаѓ, што ѓвесь час здзіѓляѓся, калі той выцягваѓ таго ці іншага дэдуктыѓны труса з свайго добра вядомага паляѓнічага на аленяѓ. Але, калі хочаце ведаць маё меркаванне, я заѓсёды думаѓ, што Ватсан надзеѓ гэта крыху для мацнейшага эфекту і для таго, каб Холмс быѓ задаволены. Я шмат разоѓ заѓважаѓ, якім выглядаѓ задаволеным Холмс - хоць ён з усіх сіл стараѓся гэтага не паказваць, - калі Ватсан глядзеѓ на яго пасля асабліва пераканаѓчага высновы і мармытаѓ: "Дзіѓна, Холмс, я не ведаю, як вам гэта ѓдаецца!"
  
  Але я хутчэй думаю, што Ватсан ведаѓ, па меншай меры, у значнай ступені, як Холмс гэта рабіѓ. Ватсан, у рэшце рэшт, быѓ лекарам, і, наколькі я мог судзіць, асабліва кампетэнтным. А медыкі, па неабходнасці, навучаны дэдукцыі і практыкуюцца ѓ ёй. Магчыма, яны не могуць вызначыць існаванне Ніягарскага вадаспаду або Атлантычнага акіяна па кроплі вады, але я часта бачыѓ, як мой стары прафесар, доктар Джозэф Бэл з Эдынбургскі універсітэта, на падставе папярэдняга агляду высвятляѓ гісторыю хваробы пацыента. Я памятаю наступны абмен рэплікамі з пацыентам Бэлам, прадстаѓлены перад нашым медыцынскім заняткам:
  
  "Ну што, дружа, ты служыѓ у войску?" спытаѓ Бэл.
  
  "Ёсць, сэр", - адказаѓ пацыент.
  
  " Нядаѓна выпісаѓся?
  
  "Не, сэр?"
  
  " Шатландскі полк?
  
  "Ёсць, сэр"
  
  "Унтэр-афіцэр"
  
  "Ёсць, сэр".
  
  " Дыслакуецца на Барбадосе?
  
  "Ёсць, сэр".
  
  Доктар Бэл патлумачыѓ свае высновы так: "Гэты чалавек быѓ ѓважлівых чалавекам, але ён не зняѓ капялюш. У войску гэтага не робяць, але ён навучыѓся б грамадзянскіх манерам, калі б яго даѓно звольнілі. У яго ѓладны выгляд, і ён, відавочна, шатландзец. Што тычыцца Барбадас, то ён скардзіцца на слановай, якая з'яѓляецца вэст-індыйскай, а не брытанскай, і шатландскія паліцы ѓ цяперашні час знаходзяцца менавіта на гэтым востраве ".
  
  Калі гэта мае пэѓнае падабенства з адным з маленькіх паказаѓ Холмса, аб якім распавёѓ Ватсан, што ж, я не магу растлумачыць гэта; вам прыйдзецца папрасіць тлумачэнні ѓ Ватсана.
  
  Я заѓсёды прытрымліваѓся думкі, што папулярнасць Холмса была заснавана ѓ роѓнай ступені на гераічным малюнку яго мастаком Сідні Пейджетом, а таксама на апавяданнях Ватсана аб ім. Павінен сказаць, што Холмс ѓжывую быѓ далёка не такім прыгожым, якім яго малюе Пейджет на сваіх малюнках у часопісе "Стрэнд". Ён схуднеѓ, асунуѓся, і яго адзенне пастаянна знаходзілася ѓ беспарадку, паколькі ѓ яго не было часу думаць аб сваім уборы, за выключэннем, магчыма, тых выпадкаѓ, калі ён пераапранаѓся.
  
  Прабач, але гэта ѓсё, чым я магу цябе зараз надаць. Я працую над гістарычным раманам, якім вельмі ганаруся. Так, я думаю, што калі свет і запомніць мяне чым-то, так гэта сваімі гістарычнымі раманамі.
  
  
  Джэймс Морцімер, M. R. C. S.
  медыцынскі супрацоѓнік у Граймпене, Терсли і Хай-Бароѓ
  Граймпен, Дартмур, Девоншир
  
  
  Шэрлак Холмс зацікавіѓ мяне з першага моманту нашай сустрэчы, падчас дзіѓных падзей, якія мой калега доктар Ватсан апісаѓ пад назвай "Сабака Баскервіляѓ". Як я тады сказаѓ Холмсу, на мяне зрабіла ѓражанне ярка выяѓленая долихоцефальная форма яго чэрапа, якая, разам з добра выяѓленым развіццём надорбитали, паказвала на нешта рэдкае, калі не унікальнае, у эвалюцыйнай лініі Homo sapiens sapiens. Хоць, ці з'яѓляецца гэта вяртаннем назад або крокам наперад, я не гатовы сказаць. Я ѓсё яшчэ мару пра слепке яго чэрапа, і, калі б ён памёр раней за мяне, сам чэрап стаѓ бы жаданым дадаткам да маёй невялікай калекцыі.
  
  Пасля майго ѓдзелу ѓ інцыдэнтах, якія мелі месца ѓ Баскервіль-холе, і бліскучага дазволу Холмсам, якая ѓзнікла ѓ выніку іх праблемы я з вялікай цікавасцю сачыѓ за яго кар'ерай, апісанай у працах доктара Ватсана. Я таксама, калі прадстаѓляѓся выпадак, карыстаѓся яго гасціннасцю ѓ сіці і час ад часу сядзеѓ за куфлем віна ѓ яго кабінеце на Бэйкер-стрыт, 221Б, абмяркоѓваючы апошнія дасягненні навукі або якое-небудзь новае крымінальнае злачынства.
  
  Нядаѓна я пачаѓ інтэнсіѓнае вывучэнне работ венскіх псіхіятраѓ Зігмунда Фрэйда, Карла Юнга і Альфрэда Адлера, у прыватнасці кнігі Фрэйда "Drei Abhandlungen zur Sexualtheorie" ("Тры эсэ па тэорыі сэксуальнасці"), якія, як я мяркую, далі мне глыбокае разуменне чалавечага паводзінаѓ. Але, хоць іх тэорыі з'яѓляюцца добрым пачаткам у раскрыцці гэтага складанага прадмета, і хоць яны могуць быць верныя для Вены, гэта ѓсяго толькі пачатак, і іх праѓды не ѓніверсальныя. Англія - гэта не Вена, а брытанскі йоменов - гэта не аѓстрыйскі бургер.
  
  Я скарыстаюся гэтым месцам, каб коратка абмеркаваць некаторыя з маіх уласных поглядаѓ на чалавечае - ці, у прыватнасці, брытанскае-паводзіны, прыкладам чаго можа служыць паводзіны містэра Холмса і яго адносіны з доктарам Ватсана. Хоць містэр Холмс ні ѓ якім выпадку не тыповы, яго адхіленні ляжаць на адным канцы спектру паводзін, якое, я мяркую, можна разглядаць як асабліва брытанскае.
  
  (Як прынята ѓ гэтых, як доктар Фрэйд называе іх, "псіхіятрычных" аналізах, я да канца гэтай манаграфіі буду называць Холмса "H", а Ватсана "W."такім чынам, памятаеце, калі я кажу пра "H", я маю на ѓвазе Шэрлака Холмса, а "W" ѓяѓляе доктара Джона Х. Ватсана.)
  
  Не можа быць ніякіх сумненняѓ у тым, што на дарослае паводзіны. Х. моцна паѓплывала яго дзяцінства і яго адносіны з бацькамі. Фрэйд выказаѓ здагадку бы, што настойлівае імкненне Эйч да парадку - законе і спарадкаванасці - і яго звычка поѓзаць на карачках у пошуках "зачэпак" у бруду на падлозе былі вынікам празмерна строгага прывучвання да туалета і адмовы маці любіць яго, калі ён пэцкаѓ мне падгузнікі. Калі ён поѓзае па падлозе, ён, вобразна кажучы, шукае дзярмо, якое верне любоѓ яго маці. Фрайдысцкі псіхааналіз сцвярджае, што Х. ніколі не пераходзіѓ з анальнай фазы развіцця ѓ больш спелую- ці Генитальную, фазу, аб чым таксама сведчыць адсутнасць у яго цікавасці да жанчын.
  
  Але, я ѓпэѓнены, вы пагодзіцеся, што гэта ѓжо залішне. Апісваць Н як асобу-копрофилит у той жа час празмерна спрашчае і няправільна разумее яго паводзіны. Давайце зірнем глыбей.
  
  Магчыма, адказ варта шукаць у меркаваннях H пра жанчын і яго адносінах з імі. Што H кажа пра жанчын? W цытуе яго: "Каханне - гэта эмацыйная рэч, і ѓсё, што эмацыйна, супрацьстаіць таго сапраѓднага, халоднага розуму, які я стаѓлю вышэй за ѓсё. Я б ніколі не ажаніѓся на сабе, каб не прадузята судзіць", - кажа Эйч ѓ Знаку Чатырох. І яшчэ: "Жанчыны ад прыроды ѓтойлівы, і ім падабаецца рабіць свае ѓласныя сакрэты", - кажа Эйч у кнізе "Скандал у Багеміі". І яшчэ: "Матывы жанчын так неспасьцігальныя", - скардзіцца Эйч ѓ "Прыгодзе з другім плямай".
  
  Ці Не занадта моцна ён пратэстуе? Хіба мы не чулі скаргаѓ мужчыны, які закаханы па вушы ѓ жанчыну, якая недаступная; які, магчыма, занадта вышэй свайго становішча, каб спадзявацца дамагчыся яе размяшчэння, або, магчыма, які ѓжо жанаты, або, магчыма, і тое і другое разам? Ці ёсць якія-небудзь намёкі на тое, кім магла б быць гэтая лэдзі? Магчыма, іх два: па-першае, апісанне Эйч Ірэн Адлер як "Жанчыны", фраза, якая сведчыць не пра жаданні, а аб вялікім захапленні. І што ж такога выдатнага яна зрабіла? Яна адпрэчыла караля Багеміі, каб выйсці замуж за простага чалавека. І, па-другое, Эйч страляе з рэвальвера ѓ сцяну - несумненна, знак моцнага хвалявання - ініцыялы ВР ѓ гонар каралевы Вікторыі. І што такое каралева, як не самая моцная матчына постаць, якую толькі можна сабе ѓявіць? І які брытанскі хлопчык не любіць сваю маці? Больш я нічога не скажу.
  
  OceanofPDF.com
  
  Таксама Майклам Курландом
  
  РАМАНЫ ПРАФЕСАРА МАРЫЯРЦІ
  
  
  
  Пякельнае Прылада
  
  
  
  Смерць пры газавым святле
  
  
  
  Вялікая Гульня
  
  
  
  
  
  РАМАНЫ АЛЯКСАНДРА БРАССА
  
  
  
  Занадта Рана Памёр
  
  
  
  Дзяѓчыны ѓ туфлях на высокіх абцасах
  
  OceanofPDF.com
  
  Пра аѓтараѓ
  
  КАРА БЛЭК ("Кабарэ асасінаѓ") жыве ѓ Сан-Францыска. У яе і яе мужа, кнігагандляра, ёсць сын, які хацеѓ, каб яна напісала пра яго любімым рамане "Шэрлак Холмс і ліга рудых". Аднак яго маці лічыла, што ѓ першы раз усё было зроблена даволі добра. Кара Блэк піша аб расследаваннях Эймі Ледзюк, намінаваных на прэмію Энтані, дзеянне якіх разгортваецца ѓ розных акругах Парыжа, у тым ліку "Забойства ѓ Марэ", "Забойства ѓ Бельвиле", і "Забойства ѓ Сэнцье" (для якіх яна зрабіла фатаграфію для вокладкі), і працуе над наступным справай Эймі. Адрас яе вэб-сайта - www.carablack.com.
  
  
  
  ДЖЭРАРД ДОђЛ ("Ведзьма з Грынвіча") - гісторык музыкі, які піша старамодныя дэтэктыѓныя гісторыі для свайго задавальнення. Ён аѓтар кнігі "Новыя прыгоды шэвалье Дюпена" і "Подзвігі Гары Дыксан, амерыканскага Шэрлака Холмса" Доѓл вядзе багемнае жыцьцё ѓ майстэрні мастака, якая калі-то была мансардай Арцюра Рэмбо, у Сен-Жермен-дэ-Пре, Парыж.
  
  
  
  ДЖОРДЖ АЛЕК ЭФФИНДЖЕР ("Прыгоды ѓ нябесных снягах") - адзначаны ѓзнагародамі, высока цэнім пісьменнік-фантаст, які, імкнучыся заваяваць новыя светы, пераходзіць да напісання дэтэктываѓ і крымінальных хронік. Ён быѓ намінаваны на прэмію Сусветнай канвенцыі навуковай фантастыкі "Х'юга" і на прэмію пісьменнікаѓ-фантастаѓ Амерыкі "Небьюла" у агульнай складанасці каля тузіна раз, а таксама атрымаѓ прэмію "Х'юга" і прэмію "Небьюла" за аповесць "Кацяня Шредингера". Ён напісаѓ больш за дваццаць раманаѓ, у тым ліку два крымінальных рамана "Феліцыя" і "Shadow Money і апублікаваѓ шэсць зборнікаѓ сваіх кароткіх мастацкіх твораѓ. Эффинджер жыве ѓ Новым Арлеане, дзе праводзіць час, стукаючы палкай па кампутары і скардзячыся на шум. [Заѓвага: Джордж раптоѓна памёр у канцы красавіка 2002 года. Яго не хапае.]
  
  
  
  К. Д. ЮИНГ ("І іншыя") сцвярджае, што з'яѓляецца прамым нашчадкам Аляксандра Дзюма старэйшага, але не малодшага. У сувязі з гэтым узнікае некалькі цікавых пытанняѓ, якія можна смела ігнараваць. Выпускнік Мискатоникского універсітэта са ступенню магістра дочеловеческой рэлігіі, містэр Юинг прысвяціѓ сваё жыццё падтрымцы безнадзейных спраѓ, свайго сабаку Барнабаса і, паслядоѓна, шэрагу абаяльных, беспрытульных жанчын, якія ѓ канчатковым выніку сыходзяць да менш эфемерным мужчынам. Яго цікавасць да Шэрлаку Холмсу ѓзыходзіць да выпадковай сустрэчы ѓ лонданскім пабе, дзе ён падслухаѓ наступны дыялог: "Я звяртаю вашу ѓвагу на тое, што сабака рабіла ноччу". "Але сабака нічога не рабіла ноччу". "Вы памыляецеся. Вывучы сваю абутак". Юинг прадаѓ свой першы аповяд у мужчынскі часопіс, які называѓся, калі ён правільна памятае, men's Magazine. Гэта было добра прапрацаванае даследаванне марской гандлю ѓ трэцім стагоддзі да нашай эры, азагалоѓленае "Настаѓнік Монгу і ваенная галера рабынь". Затым ён схаваѓся ѓ кустоѓі, з якога яму яшчэ трэба будзе выйсці.
  
  
  
  МЕЛ ГИЛДЕН ("Прыгода забытага парасоніка") - аѓтар шматлікіх дзіцячых кніг, апошняй з якіх, якая выйшла ѓ цвёрдай вокладцы, з'яѓляецца "Гарбузы часу". У 1999 годзе яго першая кніга "Киберсерфер" (напісаная сумесна з Тэдам Педэрсанам) атрымала прэстыжную італьянскую прэмію Selezione Bancarellino за дзіцячую фантастыку. Кнігі для дарослых ѓключаюць робатаѓ-самураяѓ-сёрфінгістаѓ і чатыры рамана, напісаныя па сусвеце Зорнага шляху: "Хатняе жывёла" (напісана сумесна з Педэрсанам), "Кардассианские бесы", "Бугимены" і "Пастка на зоркалёце". Гилден таксама публікаваѓ апавяданні ѓ многіх арыгінальных і переиздаваемых зборніках, зусім нядаѓна "Кніга іншапланетных гасцей" Бруса Ковилла і "Апошні прышэлец" Ён правёѓ пяць гадоѓ у якасці вядучага навукова-фантастычнага інтэрв'ю-шоѓ на радыё Лос-Анджэлеса "Гадзіну-25" і быѓ памочнікам рэдактара апавяданняѓ у DIC production "Сапраѓдныя паляѓнічыя за прывідамі". Ён пісаѓ мультфільмы для тэлебачання і нават распрацоѓваѓ новыя шоѓ. Сярод яго заслуг - сцэнары да фільмаѓ "Асколачны камень", "Абаронцы Зямлі", "Джэймс Бонд-малодшы"., "Прывід 2040", "Флэш Гордан" і "Маска". Вядома, што Гилден выкладае мастацкую літаратуру, зусім нядаѓна ѓ Каліфарнійскім універсітэце ѓ Лос-Анджэлесе. Ён з'яѓляецца членам Асацыяцыі пісьменнікаѓ навуковай фантастыкі і фэнтэзі Амерыкі, Таварыства аѓтараѓ і ілюстратараѓ дзіцячых кніг, Асацыяцыі пісьменнікаѓ-містыкаѓ Амерыкі і PEN. Ён жыве ѓ Лос-Анджэлесе, Каліфорнія, дзе абломкі сустракаюцца з морам, і ѓсё яшчэ спадзяецца стаць астранаѓтам, калі вырасце.
  
  
  
  БАРБАРА ХЭМБЛИ ("Лялечніца з Мэриголд-Уок") - даследаванне паѓсюднага распаѓсюджвання аѓтарскіх твораѓ. Калі ѓ свеце існуе літаратурны жанр, яна, верагодна, напісала ѓ ім па меншай меры адну кнігу і была намінаваная па меншай меры на адну ѓзнагароду за гэтую працу. "Я заѓсёды хацеѓ стаць пісьменнікам, але ѓсе працягвалі казаць мне, што прабіцца ѓ гэтую вобласць або зарабіць грошы немагчыма", - кажа Хэмбли. "Я даказаѓ, што яны памыляліся па абодвух пунктах". І яна даказала. Яе фантазіі змрочныя і багата прыдуманыя і ѓтрымліваюць больш, чым звычайна, добра рэалізаванай рамантыкі, але класіфікаваць іх далей немагчыма, паколькі, пачынаючы з "Лэдзі Мандригин" і яе працягу да "Нявесце Пацучынага бога" (зараз ёсць назва!), Кожнае з якіх бліскуча унікальна. Яе гістарычныя дэтэктывы, такія як "Справа на Квиринальском ѓзгорку", дзеянне якога адбываецца ѓ Старажытным Рыме, і "Свабодны каляровы чалавек", дзеянне якога адбываецца ѓ Новым Арлеане ѓ 1833 годзе, добра прапрацаваны і дэманструюць такое знаёмства з становішчам, што можна паклясціся, што ѓ яе ѓ склепе ёсць машына часу. Хэмбли ѓ мінулым быѓ прэзідэнтам асацыяцыі пісьменнікаѓ-фантастаѓ Амерыкі, лаѓрэатам прэміі Locus award і шмат разоѓ намінаваѓся на прэмію SFWA "Небьюла". Яна жыве ѓ Лос-Анджэлесе са мноствам жывёл, уключаючы пару дзёрзкіх пекинесов.
  
  
  
  МАЙКЛ КУРЛАНД ("Шмат гадоѓ таму і ѓ іншым месцы") - аѓтар больш за трыццаць кніг, у асноѓным дэтэктываѓ і навуковай фантастыкі, але з невялікім колькасцю навуковай літаратуры, у тым ліку "Як раскрыць забойства: даведнік крыміналіста" і "Як расследаваць забойства: даведнік для кабінетных юрыстаѓ". Даведнік і як расследаваць забойства: даведнік для кабінетных юрыстаѓ. Яго апошні раман - "Вялікая гульня", трэці ѓ серыі "Загадак прафесара Марыярці". Чацвёрты, "Імператрыца Індыі", выйдзе пазней у гэтым годзе. Яго апавяданні з'яѓляліся ѓ многіх анталогіях, у тым ліку "Лепшае з Omni II", "100 маленькіх шкодных таямніц" і Гіганцкую кнігу таямніц зачыненых пакояѓ і немагчымых злачынстваѓ. Ён двойчы быѓ намінаваны на прэмію Эдгара MWA і адзін раз на Амерыканскую кніжную прэмію. Курланд жыве ѓ Пэталуме, Каліфорнія, з па-сапраѓднаму мілай лэдзі і мноствам сабак і катоѓ. Больш, чым вы хочаце ведаць аб ім, можна знайсці на яго вэб-сайце: www.michaelkurland.com.
  
  
  
  ГЭРЫ ЛОВИЗИ ("Вялікая гульня Майкрофта") быѓ прыхільнікам і чытачом Холмса на працягу дзесяцігоддзяѓ. Ён напісаѓ яшчэ адну стылізацыю, "Згуба брытанскага барка Сафі Андэрсан", якая была заснавана на згадванні Ватсана ѓ каноне, а таксама на розных артыкулах пра Шэрлака, уключаючы артыкул пра стылізацыя ѓ цвёрдым пераплёце для FIRSTS. Бібліяграфія яго кнігі "Шэрлак Холмс: Вялікі дэтэктыѓ у мяккай вокладцы" выйдзе ѓ наступным годзе. Ён з'яѓляецца рэдактарам часопіса Paperback Parade, вядучага ѓ свеце выдання, прысвечанага калекцыйным кніг у мяккай вокладцы. Як заснавальнік Gryphon Books, ён апублікаваѓ мноства вершаѓ пра Холмса такіх аѓтараѓ, як Фрэнк Томас, Ральф Воэн і іншыя, а таксама дакументальную літаратуру "Шерлокиана". Вы можаце звязацца з ім па яго вэб-сайце: www.gryphonbooks.com.
  
  
  
  РЫЧАРД А. ЛУПОФФ ("Выпадак з безграшовы кавалерам") быѓ прадстаѓлены канонику маленькім дзіцем, калі яго старэйшы брат саступіѓ бацькоѓскага ціску і пацягнуѓ яго з сабой на ранішнік, у кіно. Мастацкім фільмам стала версія "Сабакі Баскервіляѓ" 1939 года з Бэзилом Рэтбоуном і Найджэлам Брусам ѓ ролі Холмса і Ватсана. "Я быѓ у жаху," успамінае Лупофф, " але я таксама закахаѓся ѓ персанажаѓ і іх свет. А што тычыцца майго абавязку Па, што ж, я магу толькі працытаваць самога сэра Артура Конан Дойла: 'Па, на мой погляд, лепшы аѓтар кароткіх апавяданняѓ усіх часоѓ ... Яму варта прыпісаць жахлівае нашчадства пісьменнікаѓ аб раскрыцці злачынстваѓ ... . Кожны можа знайсці нейкае сваё маленькае развіццё, але яго галоѓнае мастацтва павінна ѓзыходзіць да гэтых выдатным расказах месье Дюпена, такім выдатным па сваёй майстэрску выкананай сіле, стрыманасці, хуткаму драматычнаму досціпу. 'Карацей кажучы, хоць Холмс, магчыма, і не змог прызнаць свой абавязак перад сваім славутым папярэднікам, стваральнік Холмса не так ужо і памыліѓся." Лупофф занадта сціплы, каб паведаміць нам падрабязнасці сваёй пісьменніцкай кар'еры, але ѓ любым даведніку аѓтараѓ навуковай фантастыкі або дэтэктываѓ будзе пералічаная яго шырокая і ѓражлівая прафесійная біяграфія. Ён жыве ѓ Берклі, Каліфорнія, са сваёй чароѓнай жонкай Патрысіяй.
  
  
  
  МАЙКЛ МЭЛЛОРИ ("Загадка маладога пратэстоѓца") - аѓтар каля сямідзесяці кароткіх апавяданняѓ, у тым ліку "Цікаѓнасць забівае", які атрымаѓ прэмію Дерринджера ад Грамадства кароткаметражнай дэтэктыѓнай літаратуры за лепшы дэтэктыѓны аповяд "Флэш" 1997 года. Яго апавяданні з'яѓляліся паѓсюль: ад часопіса Discovery, бартавога выдання Hong Kong Airlines, да часопіса Fox Kids Magazine. Яго апавяданні пра Амеліі Уотсан публікаваліся ѓ кожным нумары часопіса Murderous Intent Mystery з 1995 па 2000 год. Дванаццаць з іх сабраны ѓ кнізе Прыгоды другой місіс Ватсан, апублікаваныя выдавецтвам "Смяротнае Алібі Прэс", і яшчэ адно, "Прыгода гнюснага пляменніка", з'яѓляецца ѓ Найбуйнейшым зборніку юрыдычных трылераѓ ("Кэрал і Граф"). Днём Мэллори працуе незалежным журналістам у сферы забаѓ з Лос-Анджэлеса, на яго рахунку больш за 250 часопісных і газетных артыкулаѓ. Яго апошняя навукова-папулярная кніга аб амерыканскай поп-культуры - Marvel: Персанажы і іх сусвет (Hugh Lauter Levin Associates). Ён таксама з'яѓляецца бацькам для буянага сямігадовага дзіцяці і ѓ вольны час вельмі дрэнна гуляе на банджа.
  
  
  
  ЛІНДА РОБЕРТСАН ("Місіс Хадсон успамінае") - юрыст некамерцыйнай юрыдычнай фірмы California Appellate Project, якая базуецца ѓ Сан-Францыска. Яна пачынае будаваць другую кар'еру пісьменніцы і была апублікаваная ѓ San Francisco Chronicle і онлайн-часопіса Salon, а таксама на Форуме каліфарнійскіх адвакатаѓ па крымінальнай правасуддзя (CACJ). Яна з'яѓляецца сааѓтарам, разам з Майклам Курландом, кнігі "Кіраѓніцтва поѓнага ідыёта па неразгаданай таямніц", але ні адзін з іх не нясе адказнасці за назву. Яна жыве ѓ Пэталуме, Каліфорнія, з трыма сабакамі, двума коткамі і пісьменнікам, і не ѓпэѓненая, пра каго з іх клапаціцца больш за ѓсё.
  
  
  
  НОРМАН ШРАЙБЕР ("Клічце мяне Уиггинс") піша, што ён "вядзе хроніку жыцця, свабоды і пераследу дэманаѓ ѓ бізнэсе, мастацтве, поп-культуры, фатаграфіі падарожжаѓ і тэхналогіях". Сярод яго аѓтарскіх работ - American Management Review, Amtrak Express, Camera Arts, Family Circle, Independent Business, Kiplinger's Personal Finance, Ladies' Home Journal, MultiMedia Pro, New Choices, Photo District News, Playboy, Папулярная фатаграфія, Pulse, Смитсоновский інстытут, Поспех, Падарожжы і вольны час, і Writer's Digest. Шрайбер быѓ рэдактарам галіновага выдання Рознічны прадавец часопісаѓ з моманту свайго з'яѓлення ѓ 1996 годзе і да выхаду апошняга нумара (зіма 2001-2002). Сярод яго кніг - "Даведнік па незалежным гуказапісвальным лэйблам і выканаѓцам Ultimata" і "Ваш хатні офіс". Ён унёс свой уклад у Біблію спажыѓца, Поѓнае кіраѓніцтва па напісанні навуковай літаратуры, і Digital Deli, сярод іншых публікацый. Ён жыве ѓ Нью-Ёрку і Кі-Ларго, штат Фларыда.
  
  
  
  ПІТЭР ТРЕМЕЙН ("Эцюд у аранжавых танах") найбольш вядомы сваім бэстсэлерам "Таямніцы сёстры Фидельмы", у якім у ролі шпіка фігуруе ірландская религиозница сёмага стагоддзя. Серыял, выдадзены на сённяшні дзень на сямі мовах, становіцца культавым, і ѓ ЗША ѓжо існуе Міжнароднае таварыства сясцёр Фидельмы з афіцыйным вэб-сайтам і часопісам. Тремейн, псеѓданім, нарадзіѓся ѓ Кавентры, Англія, у сям'і ірландцаѓ і атрымаѓ навуковую ступень па вывучэнні кельтики. Яго першая кніга была апублікаваная ѓ 1968 годзе, першая з шэрагу навукова-папулярных работ пра кельтах пад яго ѓласным імем. Ён апублікаваѓ свой першы раман пра Тремейне ѓ 1977 годзе і стварыѓ мноства твораѓ у жанры фэнтэзі, выкарыстоѓваючы кельцкія міфы і легенды ѓ якасці фону. У 1981 годзе ён апублікаваѓ "Вяртанне Раффлза", вершык пра "джентльмене-злодзею". Гэта таксама прывяло да стварэння некалькіх вершыкаѓ апавяданняѓ пра Шэрлака Холмса. У 1993 годзе ѓпершыню з'явілася яго больш даѓгавечнае тварэнне "Сястра Фидельма", а дванаццаты раман з серыі выходзіць у Вялікабрытаніі ѓ гэтым годзе. На сённяшні дзень Тремейн выпусціѓ у агульнай складанасці трыццаць дзевяць раманаѓ і семдзесят апавяданняѓ, якія выйшлі амаль на дзесятцы моѓ.
  
  OceanofPDF.com
  
  Заѓвагі
  
  1
  
  Мы не можам знайсці гэтую цытату сярод перакладзеных прац філосафа Серэна К'еркегора, але, магчыма, у доктара Стэмфард ёсць іншае выданне яго прац, або, магчыма, ён думаѓ аб адным Кьеркегоре.-Рэдактары
  
  OceanofPDF.com
  
  
  
  МОЙ ШЭРЛАК ХОЛМС. Аѓтарскае права No 2003, Майкл Курланд. Усе правы абаронены. Ніякая частка гэтай кнігі не можа быць выкарыстана або прайграная якім-небудзь чынам без пісьмовага дазволу, за выключэннем кароткіх цытат, якія змяшчаюцца ѓ крытычных артыкулах або аглядах. За інфармацыяй звяртайцеся ѓ St. Martin's Press, 175, Пятая авеню, Нью-Ёрк, N. Y 10010.
  
  
  
  
  
  www.minotaurbooks.com
  
  
  
  
  
  eISBN 9781466826120
  
  Першае выданне электроннай кнігі : чэрвень 2012 г.
  
  
  
  
  
  Каталагізацыя дадзеных Бібліятэкі Кангрэса ѓ публікацыях
  
  Мой Шэрлак Холмс: нерассказанные гісторыі вялікага дэтэктыва / пад рэдакцыяй Майкла Курланда.-1-е выд.
  
  п. гл.
  
  ISBN 0-312-28093-9 (hc) ISBN 0-312-32595-9 (pbk)
  
  1. Дэтэктывы і містычныя гісторыі, амерыканскія. 2. Холмс, Шэрлак (выдуманы персанаж) - мастацкая літаратура. 3. Прыватныя дэтэктывы-Англія- Мастацкая літаратура. І. Курланд, Майкл.
  
  PS648.D4 M8834 2003
  
  813'.087208351-dc21
  
  2002035664
  
  OceanofPDF.com
 Ваша оценка:
Связаться с программистом сайта.

Новые книги авторов СИ, вышедшие из печати:
О.Болдырева "Крадуш. Чужие души" М.Николаев "Вторжение на Землю"

Как попасть в этoт список
Сайт - "Художники" .. || .. Доска об'явлений "Книги"