8

Стаю, ля ганку, гляжу- бяжыць, нейкае маленькае, прыглядзеуся, Мышаня.

Ён сеу i сядзiць- вочы на мяне палупiу i глядзiць.

Тады i кажа:

- Я, Мышаня, а тваё iмя як?

- Сцяпан Сеускi!

Я адразу адказау, толькi потым зразумеу:

- А ты чаго, мову ведаешь?

- Ага, ведаю, вось на жаль толькi адну, "родную"!

Я па-ранейшаму здзiуляуся:

- Мышаня, а адкуль?

- Мая норка знаходзiцца у аѓдыторыi "Роднай мовы"!

Расставiѓшы ѓсё па сваiх месцах, зразумеушы усё як ёсть.

- А чаго, ты тут робiш?

- Гуляу, тяпер вось с табой размауляю! А ты чаго не спiш у гадзiну з паловай ночы?

Вось як, ён i ѓ часе арыентуецца!? Я паглядзеу на настенный гадзiннiк, у хаце i сапраѓды: было падлогу другога ночы, секунда ѓ секунду!?

- Мышаня, а гэта-то ты адкуль ведаеш?

- Мы ,Мышаняты Цiшыняты, прозвiшча ну нас такi, выраслi у сяле Антыпаука...

- Дык ты яшчэ i географ!?

- Пачакай, ты ж не даслухаѓ да канца, не перапыняй калi ласка! Дамовiлiся?

Я палупiу вочы i як загiпнатызаваны:

- Дамовiлiся!

- Так вось, выраслi у сяле Антыпаука, што у Нураускам раене!

Шчыра кажучы, тут у мяне, нават рот прыадкрыѓся!

- Жыхары хаты, у якой мы жылi i нават былi суседзямi, вельмi адукаваныя людзi. Хата была заваленая, рознымi кнiгамi. Астатнiя нашi субраты, пакусалi б ды пагрызлi б, гэтыя папяровыя "цаглiны".

Мышаня захiхiкаѓ тоненькiм пiсклявым галаском. Тут я не ѓтрымаѓся i плюхнуѓся на лаву: "ён яшчэ i жартуе словамi, у пераносным сэнсе! Ачмурэць!"

- Але мы другiя - у начы, з перапынкамi, падпаѓзлi да кнiжках i...

- I чыталi!?

- Ды ты што, з розуму сышоѓ, я i зараз - не моцны ѓ гэтай справе, а мае браты ,так тыя i пагатоѓ! Мы разглядалi малюнкi!

- Тфу ты, як усё проста.

- Не рабi высноѓ, Сцяпанка, пакуль не даслухау да канца!

Мышаня, не перастае мяне здзiѓляць. Але ж, пара iсцi класцiся спаць, вось i вочы зачыняюцца.

- Паслухай, Мышаня, можа быць заѓтра, а то я ѓжо засынаю?

- Я гэта, даѓно ѓбачыѓ, але пачакай яшчэ крышачку!

Ну вось, цяпер ён мною камандуе.

- Як - то раз, гадзiны у тры, калi мы з братамi адхiлена шукалi маляѓнiчыя старонкi, суседзi, то есць зараз, гаспадары, падкралiся i переловiлi нас у вялiкую скрынку.

- Ой! Я спадзяюся, што гэта - усе?

- Ну пацярпi яшчэ ледзь - ледзь!

Я пагадзiѓся, хоць пазяхаць надакучыла больш, чым зачыняюцца вочы. Але спудзiуся я нават праз падлозе дрем! Аднак вырашыу даслухаць апавяданне, Мышаня Цiшаня.

- Так вось, на чым я спынiѓся, а ѓспомнiѓ! Аказалася, што гаспадары былi, эксперементаторами i яны тэставалi дзеяннi розных прэпаратаѓ, на жывел!

- Як я разумею, асноѓным выпрабавальнiкамi былi мышаняты!?

- Хлопчык ты разумееш мяне, прама - ткi "з паѓслова"!

Сон ѓсе яшчэ адольваѓ, але цiкавасць стала вышэй за ѓсё.

- Мышаня, а тябе чаго, у дарозе страцiлi?

- Толькi вось, смяяцца не трэба!

- Я i не думаѓ.

- А тон быѓ такi, быццам ты адкрыта здзекуешся!

- Прабач, паважаны Мышаня, я не хацеѓ цябе пакрыѓдзiць. Расказвай калi ласка далей, я буду уважлiва цябе слухаць!

Ён нахмурыѓся, але працягнуѓ распавядаць.

- Пасля таго, што я там убачыу, мне больш нiчога не заставалася, акрамя як збегчы ад туль!

Сон адышоѓ на другi план, цiкава было толькi, як маленькаму мышаню ѓдалося падмануць вучоных людзей i збегчы з лабараторыi, а галоѓнае, як ен трапiѓ у аѓдыторыю "Роднай мовы"!

- Я падгледзеѓ, як адкрываюць суседнiя клеткi i счакаѓшы падыходны момант, адкрыѓ дзверцы хвастом!

- А як жа ты выбраѓся з памяшкання лабараторыi?

- Ну вось гэта было, на шчасце, проста! Яны, верагодна, не былi гатовыя да таго, што маленькаму мышаню атрымаецца, выбрацца з клеткi!

- I..., хопiць гаварыць загадкамi, мне ж цiкава, што ѓ вынiку атрымалася!

Мышаня, напэѓна вырашыѓ пратрымаць мяне да свiтання, каб спакойна, пры святле ѓзыходзячага сонца, дабрацца да сваей нары.

- Ну добра, а то я бачу "на табе поѓсць гарыць" ад нецярпення!

Ну вось, сам жа раздражнiла мяне, а цяпер кажа, што я нецярплiвы! Як яго зразумець?

- Увогуле, там рашоткi вентыляцыi: вельмi шырокiя, каб спынiць мышаня i да таго ж, знаходзяцца амаль на падлозе! Вось я ѓ яе i шмыгнуѓ!

- Так з гэтым разабралiся. Але застаѓся адзiн нявырашанае пытанне!

- I якi ж?

- Як жа ж ты ѓсе ж такi апынуѓся ѓ аѓдыторыi "Роднай мовы"?

Мышаня, вiдавочна не хацеѓ адказваць i пачаѓ, проста цягнуць час.

- Ай, там зусiм не цiкава.

- I ѓсе ж, я хачу паслухаць!

- Ну, можа ѓсе ж такi не варта?

Як казаѓ мой дзядуля: "пры на пралом i да канца, каб не здарылася, як зацяты баран"!

- Расказвай, а то я пакрыѓджуся i пайду. Будзеш тут адзiн, сядзець i сам з сабой, размаѓляць! Ну так, як наконт...

- Ну ѓсе, хопiць, распавяду! Толькi не сыходзь.

На вачах у яго, накацiлi слезы.

- Ну ѓсе, цiшэй, супакойся, нi куды я не пайду! Па крайняй меры, пакуль не дослухаю, да канца, твой аповяд!

- А што тут расказваць?!

- Мышаня, ты зноѓ?!

- Усе, распавядаю.., а можа лепш, яшчэ пасядзiм у цiшынi?

- Ну ѓсе, з мяне хопiць, я пайшоѓ.

Узяѓшыся за ручку дзвярэй, я пачуѓ цiхi, неразборлiвы пiск, мышаня.

- Прабач, я не пачуѓ, можаш паѓтарыць, яшчэ раз?

- Аѓдыторыя i лабараторыя, знаходзяцца ѓ адным i тым жа, iнстытуце!

- Працягвай!

- Паѓзу я па вентыляцыi, ѓвесь трасуся, ад страху, як раптам, не заѓважыѓшы шчылiну, я, з глухiм гукам, шмякоюсь на падлогу аѓдыторыi!

У яго быѓ такi выгляд, быццам аповяд, есць строгая таямнiца i цяпер, мяне трэба лiквiдаваць.

- А як жа твае браты, ты iх выратаваѓ?

- Якое там, забiѓся ѓ норку, як апошнi баязлiвец! А як ты мяркуешь, чаму я не хацеѓ гэтага распавядаць?!

- Ну я няведаю.

- Я тут палову ночы, табе распавядаѓ: якi я ѓвесь з сябе, пазiтыѓны герой, ты нават некалькi разоѓ, рот ,ад здзiѓлення, прыадчыняе. Адкажы, толькi шчыра - ты захапляѓся мной?

- Калi шчыра, то я не толькi захапляѓся табой, але i быѓ ганарлiвы, тым, што я ведаю, такога выбiтнага Мышаня, па прозвiшчы Цiшаня!

Мышаня, падняѓ на мяне вочы i адарыѓ позiркам, поѓным раскаяння i надзеi на дараваньне.

- А цяпер як?

- Ну, калi быць да канца шчырым, то захапляцца табой, я стаѓ менш, але толькi на момант твайго аповяду, а ганарыцца нашым знаемствам, я не пераставаѓ не на секунду!

Вочы яго напоѓнiлiся надзеяй.

- Але як жа так, я ж збаяѓся, а як герой можа быць баязлiѓцам?

- Ведаеш, Мышаня: па - першае-баязлiвец не той, хто баiцца чаго - тое, а баязлiвец той, хто баiцца гэта прызнаць...

- Вось як, слухай, Сцепа, а ты на шмат разумней мяне!...

Мышаня, рэзка акрыялi духам i мне здалося, што нават пасвятлеѓ у твары.

- А па - другое?

- А па-другое, паважаны, Мышаня, шчыра кажучы, я б на тваiм месцы, напэѓна, нават з клеткi выбрацца б збаяѓся! Так што, не мне цябе судзiць!

- Я, вельмi табе ѓдзячны, Сцяпан Сеуски, цяпер я ведаю, баяцца нядрэнна, галоѓнае, каб аб'ект асцярог быѓ рэальны, а не пабудаваны уяѓленнем. А галоѓнае, калi баiшся чаго - то, не бойся гэта прызнаць! Гэта надасць, упэѓненасцi ѓ сабе i пачынаннях!

На гарызонце, пачалi прабiвацца сонечныя прамянi. Мышаня, паглядзеѓ на жыве святло, павярнуѓся да мяне:

- Сцепа, ужо свiтае, нам пара развiтвацца. Памятай, наш размова!

- Мышаня, мы яшчэ ѓбачымся?

Ен мне адказаѓ, але я чаму-то, не чуѓ яго, а толькi размыта, рух бачыѓ яго вуснаѓ. Нябачная сiла, цягнула мяне ѓ дом. Не разумеючы, што адбываецца, я з усiх сiл спрабаваѓ дацягнуцца, да размытага сiлуэту мышаня. Вакол усе закруцiлася, цяжкi глухi шум ѓпiваѓся мне ѓ вушы, я не мог больш супрацiѓляцца гэтаму i проста аддаѓся ѓ абдымкi нябачнага працiѓнiка. Адкуль-то з далекая, слаба даносiѓся знаемы голас, але зразумець чый ен, нажаль я не мог. Напружыѓшы з апошнiх сiл, урыѓкi фразы,я ѓсе ж разабраѓ i мой розум, аѓтаматычна ѓсе злучыѓ:

- Сцепа уставай, ты ѓжо спазняешся. Часу ѓ нас упрытык, успомнi, што сказала настаѓнiца пасля мiнулага спазнення! Сцепа, калi ты забыѓся, я нагадваю: "Сеуски, яшчэ адно спазненне i заробiш неуд., у годзе!"

Мамчын пранiзлiвы высокi голас, з ранiцы, служыѓ самым лепшым будзiльнiкам. Адкрыѓшы вочы, я зразумеѓ, што нашыя начныя пасядзелкi з Мышанем, былi нiчым iншым, як проста сон.

Цяпер, спазнiѓшыся ѓ школу i стоячы перад кабiнетам дырэктара, я абдумваѓ свой, вельмi рэальны сон.

"Бо сон, гэта ж плен майго ѓяѓлення, а значыць, i Мышаня таксама. Так атрымлiваецца, што я есць i Сцяпан Сеуски, i гэтак жа Мышаня Цiшанем, а значыць, мне трэба толькi, прызнаць свой страх i ѓсе наладзiцца!"

"Лесавызначальная" дзверы расчынiлiся, суровым позiркам зiрнуѓ Петр Мiкалаевiч - наш дырэктар. Момант iсцiны, як гаворыцца: "або пан, або прапаѓ".

- Ну Сеуски, мiласцi просiм!

Зайшоѓшы ѓ кабiнет, я ѓжо дакладна ведаѓ, як мне сябе паводзiць i што адказваць.

- Ну, зараз кажы,чаму ты ѓвесь час спазняешся?

- Петр Мiкалаевiч, я баюся!

- Мяне цi адказваць за свае ѓчынкi?

- Не, вы ж не якi-небудзь, кашмар. Ды i за свае ѓчынкi я гатовы адказаць!

- А чаго ж тады, ты баiшся?

- Разумееце, я спазняюся, на падсвядомым узроѓнi таму, што баюся застацца без увагi! I такiм чынам, я вылучаю сябе!

- Дзякуй за сумленны адказ. Ты можаш быць вольны!

- Гэта Вам дзякуй, што выслухалi!

- Ах ды, я цябе папрашу, па шукай iншы спосаб, вылучыцца!

- Дзякуй за савет Петр Мiкалаевiч, я, паспрабую!

- Гэта галоѓнае. Ну ѓсе, бяжы на ѓрок.

Наша падсвядомасць, пастаянна дае нам падказкi, галоѓнае трэба навучыцца слухаць, свае ѓнутранае "Я"!

8

8